مقایسه مشرب عرفانی نجم الدین رازی و علی بن ترکه اصفهانی (با تأکید بر رساله های «عشق و عقل» و «عقل و عشق» (مناظرات خمس)) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
شناخت دقیق آثار و اندیشه های عارفان اسلامی، بدون آگاهی از سنت و مشرب عرفانی خاص آنان امکان پذیر نیست؛ زیرا نظام اندیشگانی هر عارف برآمده از اصول و مبانی سنت عرفانی و نیز آداب ورسوم مشربِ مربوط به اوست. این پژوهش با رویکرد توصیفی- تحلیلی و با هدف تعیین سنت و مشرب عرفانی حاکم بر دو رساله «عشق و عقل» نجم الدین رازی و «عقل و عشق» (مناظرات خمس) علی بن ترکه اصفهانی، بر پایه معیارهای دو سنت عرفانی اول و دوم، به مطالعه تطبیقی این دو اثر می پردازد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که هر دو عارف، ازنظر غایت و هدف و رویکرد، متأثر از سنت اول عرفانی هستند؛ هرچند در دیگر آثار نجم الدین رازی، نشانه هایی از تمایل او، در این دو زمینه، به سنت دوم، دیده می شود. نجم الدین رازی به کارآمدی عقل در دستیابی به معرفت، اعتقادی ندارد؛ اما نظر علی بن ترکه، عکس اوست. به لحاظ ابزارهای شناخت و کشف معرفت، نجم الدین رازی به سنت اول و علی بن ترکه به سنت دوم تعلق دارد. «عشق»، مفهوم مهم و پُرکاربرد در رساله عشق و عقل است که معنای مدنظر آن در این رساله، به سنت نخست عرفانی نزدیک است. «سکر» و «شطح»، در رساله عقل و عشق نیز، از مفاهیمی است که در هر دو سنت، اشتراک لفظی و معنایی دارد. زبان عرفانی در رساله نجم الدین رازی، از نوع عبارت؛ اما در رساله علی بن ترکه ترکیبی از عبارت و اشارت است.Comparing Najm al-Din Razi’s and Ali Ibn Turke Esfahani’s Mystical Schools with Emphasis on the Treatises Love and Reason and Reason and Love (Monazerat Khams)
Accurate recognition of the works and thoughts of Islamic mystics is not possible without knowledge of their specific mystical traditions and methods, as their thought system is derived from the principles of the mystical tradition and the customs of their mystic school. This descriptive-analytical research, focusing on Love and Reason by Najm al-Din Razi, and Reason and Love (Monazerat Khams) by Ali Ibn Turke Esfahani, aims to specify the traditions and mystical schools related to these mystics based on the criteria of the first and second mystical traditions. The findings reveal that these two mystics are influenced by the first mystical tradition in their goal and approach. However, in other works of Najm al-Din Razi, signs of his inclination towards the second tradition can be seen. Najm al-Din Razi does not believe in the efficiency of reason in attaining knowledge, but Ali Ibn Turke’s opinion is the opposite. Regarding the means of knowing and discovering knowledge, Najm al-Din Razi belongs to the first tradition, and Ali Ibn Turke to the second tradition. Love is a significant and widely used concept in Love and Reason, whose intended meaning is close to the first mystical tradition. “Inebriety” and “Ecstatic Expression”, in Reason and Love, are concepts that share the same wording and meaning in both traditions. Mystical language, in Najm al-Din Razi’s work is phrasal. However, in Ibn Turke’s book, it is a combination of phrases and allusion.
تبلیغات
