وجوه روش شناختیِ تاریخ نویسیِ اندیشه سیاسی جواد طباطبایی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
شماره صفحات:
۲۹-۵۵
دریافت مقاله
آرشیو
چکیده
مسئله کانونی جواد طباطبایی در همه آثارش «ایران به عنوان یک مسئله/مشکل فلسفی» است و این مسئله او را به زوایای گوناگون تاریخ، تاریخ اندیشه و تاریخ اندیشه سیاسی در ایران می کشاند. وی مجموعه ای از رویکرد و روش هایی که تاکنون به این منظور به کار گرفته شده اند را نامناسب دانسته و ردّیه های صریحی بر آن ها می نویسد از جمله رویکردهای تاریخ گرایانه، ایدئولوژیک، جامعه شناختی، تجددستیز، اهل تتبعات ادبی، روشنفکران دینی، مستشرقان، ایران شناشان اروپایی، تاریخ نویسیِ دانشگاهی و روش هایی مانند کشف المحجوب. حال پرسش این است طباطبایی برای بررسی تاریخ و تاریخ اندیشه سیاسی در ایران از چه رویکرد و روشی بهره گرفته است؟ طباطبایی رویکرد خود را «فلسفی»، شیوه نوشتن خود را «استراتژیک» و جای-گاهی که از چشم انداز آن به تاریخ اندیشه سیاسی می نگرد را «اندیشه تجدد» می داند. به صورت خاص، روش عمده و اصلی طباطبایی، «روش تحول تاریخی مفاهیم» است؛ بهره گیری از دستگاه مفاهیم تجدد با قیدِ اجتهاد در آن مفاهیم، مهم ترین مدعای طباطبایی در بهره گیری از چنان روشی است. البته طباطبایی در همه آثارش، الزاماً از روش واحدی بهره نمی گیرد و خود را نیز به همه ابعاد و قیود یک روش مقید نمی سازد، هرچند همه آثار او از منطق کلی یا رویکردی واحد پیروی می کنند.Methodological aspects of historiography of Javad Tabatabai's political thought
In all of his publications, Javad Tabatabai's core theme is "Iran as a philosophical issue/problem," This theme attracts him to many aspects of Iranian history, thought history, and political thought history. He considers a set of approaches and methods used for this purpose inappropriate and writes explicit refutations of them; methods, including historiographical, ideological, sociological, anti-modernist, literary, religious, orientalism, European Iranology, Western Academic Iranian studies, and spiritual method of unveiling the veiled. Now, what method and strategy did Tabatabai utilize to research Iran's history and political thought? Tabatabai describes his approach as "philosophical," his writing style as "strategic," and his perspective on the history of political thought as "modernist thought" at times. Tabatabai's primary approach is the "method of the historical evolution of conceptions"; Tabatabai's most essential claim in utilizing such a method is to use the system of modernity's notions with the condition of ijtihad in those concepts. Tabatabai does not use a single method in his works, nor does he limit himself to dimensions and constraints of a single method, even though all of his works follow a general logic or a single approach
تبلیغات
