الگوی روابط ایران و عربستان: از رقابت تا خصومت

چکیده

ایران و عربستان به علت موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک از اهمیت بالایی در خاورمیانه و خلیج فارس برخوردار هستند. علاوه بر این، دو کشور به عنوان دو نماد تشیع و تسنن به نوعی رهبری دو مذهب مهم اسلامی را بر عهده دارند. این عوامل باعث رقابتی روزافزون بین دو طرف در دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامی شده است. در دوران قبل از انقلاب دو کشور محورهای اصلی در طرح دو ستونی آمریکا در خلیج فارس بودند، اما در عین حال رقابت بین طرفین در حوزه های سیاسی و انرژی وجود داشت. با پیروزی انقلاب اسلامی عنصر ایدئولوژی و مذهب نیز به این رقابت افزوده شد. رقابت دو کشور بر روابط فی مابین تأثیر بسزایی داشته است. در این بین زمانی دو طرف بر سر مسائل منطقه ای، فرهنگی و مذهبی رو در روی یکدیگر قرار گرفته اند و گاه بر سر منافع مشترک باهم همکاری کرده اند. سوال اصلی در این نوشتار که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، این است که رقابتی که امروزه در حوزه های سیاسی، اقتصادی و مذهبی بین ایران و عربستان جریان دارد چه تأثیری بر مناسبات دو طرف و آینده سیاسی خاورمیانه خواهد داشت؟ فرضیه نوشتار نیز این است که به علت غالب بودن عوامل سیاسی و به خصوص ایدئولوژیک در رقابت دو کشور چشم انداز روشنی برای بهبود روابط دو طرف در کوتاه مدت وجود ندارد، امری که می تواند آینده سیاسی خاورمیانه را به سمت بی ثباتی هر چه بیشتر سوق دهد.