مطالب

معناشناسی روش جدیدی برای بررسی و تبیین مفاهیم واژگان و کشف معانی جدید است. در روش معناشناسی زاویه جدیدی از مطالعات مفهومی و واژگانی و شبکه معنایی ارائه می شود. پژوهش حاضر از طریق بررسی تحلیلی معناشناختی، به واکاوی معنای صبر در نهج البلاغه پرداخته و از طریق واژه های مترادف یا متقابل که در یک بستر مناسب در همنشینی با این واژه قرار دارند، معنا یا معناهای اصلی آن را مشخص کرده است. با تحلیل معناشناختی واژه صبر در نهج البلاغه، امری فراتر از مفهوم شناسی توصیفی و تعریفی ارائه و بیان شده که صبر رکن اصلی ایمان است. این مفهوم در نهج البلاغه مقابل مفهوم جزع قرار گرفته است. نتایج نشان داد که سخنان امام علی(ع) در نهج البلاغه پیرامون صبر، مشتمل بر لایه های حکیمانه و معناداری است که پرداختن جامع نگرانه و منسجم به آن، هدف پژوهش حاضر بوده و با بررسی واژه صبر از طریق همنشینی و مترادف و متقابل، ویژگی های متقین در قرآن و نهج البلاغه تبیین گردید.

یعد تعبیر "بلغنی" من التعابیر البارزه فی نهج البلاغه. وتم استخدام هذا التعبیر ۱۳ مره فی مواضیع مختلفه، وتکرار هذا التفسیر فی تعابیر مختلفه مع تماسکه النصی إلى جانب وحده غرض التوبیخ، جعل من کلمه "بلغنی" أسلوبًا للتعبیر؛ أسلوب یمکن أن یجعل خطاب نهج البلاغه أکثر وضوحًا. ففی هذا البحث تم شرح طرق استخدام کلمه بلغنی بالمنهج الوصفی التحلیلی، وحسب المحور النحوی، یتم تحلیل المفاهیم المستمده من مجموعه العبارات. وتظهر نتیجه البحث أن أسلوب تعبیر بلغنی مصحوب بکلمات أخرى مثل «بلغنی أنّ، فقد بلغنی، وقد بلغنی، لقد بلغنی ولئن بلغنی أنّ وغیرها». بناءً على الموضوع والغرض المحدد الذی تم تقدیمه بهیکل مختلف بحیث تکون الاختلافات الطفیفه فی کل بنیه مناسبه لموضوع بلغنی والغرض منه وترتبط بمحوره النحوی. بالإضافه إلى هذا الأسلوب المتمثل فی کلمه بلغنی فی التعبیر فی المحورین النموذجی والنحوی بشکل عام، فإنه یحتوی أیضًا على رسائل یمکن اعتبار أهمها بعدًا رقابیًا قویًا فی هیکل حکومه الإمام (ع).

هدف: پایبندی به اصول اخلاقی در پژوهش ها، از اهمیت ویژه برخوردار است. لذا پژوهش حاضر بر آن است تا با مبنا قرار دادن نهج البلاغه، به عنوان یکی از مهم ترین و جامع ترین منابع اسلامی، به تدوین این اصول بپردازد. روش: روش به کار رفته برای تحقق این هدف، پدیدارشناسی توصیفی بود که شامل چهار مرحله است: 1. طرح سؤال پژوهشی، 2. نمونه گیری، 3. جمع آوری داده ها، 4. تحلیل داده ها. در تحلیل داده ها نیز از الگوی هفت مرحله ای کلایزی بهره گرفته شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که از دیدگاه نهج البلاغه، هر پژوهشگر ملزم است قبل، حین و پس از اجرای پژوهش، مجموعه ای از اصول اخلاقی را مورد عنایت قرار دهد. انتخاب موضوع مناسب و تقسیم کار شایسته، اصول اخلاقی پیش از پژوهش می باشند. در حین اجرای پژوهش، پژوهشگر باید به استفاده از منابع موثق، بی طرفی، پرهیز از جمع آوری اطلاعات زیاد و استقبال از آرای گوناگون پایبند باشد و بالاخره پس از اجرای پژوهش، در مرحله تجزیه و تحلیل اطلاعات، عدم تحریف و کتمان حقایق و در مرحله گزارش نتایج به دست آمده، اصول مربوط به محتوای گزارش، همکاران پژوهش و عمل به یافته ها حائز اهمیت است. نتیجه گیری: این یافته ها بیانگر امکان تدوین اصول اخلاقی پژوهش بر اساس منابع اسلامی می باشد.

نظامهای سیاسی مختلف افزون بر تامین امنیت و برقراری نظم، اهداف متفاوتی را برای حکومت بیان میکنند. بعضی عدالت اقتصادی، برخی توسعه سیاسی و بعضی توسعهی اقتصادی و دولت حداقلی را پیشنهاد میدهند. مشخصه مهم این نظام ها محدود کردن وظیفه حاکمیت در تامین نیازهای اولیه انسان نظیر مسکن، غذا، بهداشت و تامین حقوق مادی شهروندان است؛ اما رسیدگی به امور اخلاقی، معنوی و دینی را خارج از اهداف حکومت ذکر کردهاند؛ این نوشتار در مورد مهمترین اهداف میانی حکومت اسلامی یعنی عدالت اجتماعی، آزادی اجتماعی، توسعه اقتصادی و تربیت اخلاقی، فرهنگی و معنوی از منظر نهجالبلاغه میپردازد که در صورت تحقق این اهداف، جامعه در جهت رسیدن به هدف اصلی که قرب الهی و تکامل انسانی است حرکت خواهد کرد. به طور خلاصه افزون بر اهداف دنیوی و برقراری عدالت و توسعه در حوزه های مختلف، غایات اُخروی و سعادت ابدی و تامین نیازهای معنوی بسان نیازهای مادی در حوزه آرمانهای حکومت اسلامی قرار دارد.

رساله در چهار مجله تنظیم گشته است. جلد اول در 8 فصل شامل تحقیق درباره کاتب نسخه مختار « ابن شد قم » کیفیت تألیف ، خصائص نهج البلاغه از نظر صورت ، محتوی و معنی ، شرح حال سید شریف ، اوضاع بغداد در قرون چهارم و پنجم ، سیره امیرالمؤمنین ، جدول مقارنه خطب و کلمات و مصادر مقدمه تحقیق ، تدوین یافته است . در جلد دوم از مقدمه سید شریف تا خطبه 96 بحث شده ، جلد سوم به ادامه خطب از 97 تا 183 اختصاص یافته و جلد چهارم به تصحیح خطب 184 تا 240 می پردازد در پایان فهرست خطبه ها ، کلمات ، اقوال و ادعیه و نیز فهرست آیات قرآنی و احادیث و فهرست ابیات و مثل نهج البلاغه آورده شده است.