فناوری و دانش پژوهی در تعلیم و تربیت

اپیدمی کرونا در ابتدا مسأله ای بهداشتی تلقی می شد.  اما به یکباره تمامی عرصه های مختلف جهان را دربر گرفت. در این میان یکی از عرصه هایی که به میزان زیادی دستخوش تحول گردید، تعلیم و تربیت بود. پژوهش حاضر به دنبال شناسایی و دسته بندی ابعاد چالش های تعلیم و تربیت در دوران کرونا در مقطع ابتدایی است. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ گردآوری داده ها توصیفی و از دیدگاه ماهیت داده ها کیفی از نوع پدیدارشناسی است که با استفاده از راهبرد اکتشافی انجام شده است. جامعه ی آماری معلمین، والدین و دانش آموزان شهرستان صالح آباد و روستاهای آن بودند که با استفاده از روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند و با لحاظ قاعده ی اشباع و حداکثر تنوع 30 تن از آنها (10 معلم، 10 والد و 10 دانش آموز) برای مصاحبه انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از مصاحبه ی نیمه سازمان یافته استفاده شد. برای اعتباریابی داده های کیفی از روش بازبینی مشارکت کنندگان استفاده گردید. اطلاعات با استفاده از نرم افزار maxqda نسخه ی2020 و با روش تحلیل مضمون کدگذاری و با تحلیل مضامین مشکلات آموزش مجازی در حوزه های "جسمانی"، "روحی و روانی"، "آموزشی" و "زیرساختی" شناسایی شد. تحلیل ها نشان داد که با توجه به عدم وجود بستر مناسب به ویژه در مناطق محروم کشور و شرایط جسمانی و روانشناختی دانش آموزان در مقطع ابتدایی، اجرای آموزش مجازی در بستر شبکه ی شاد و صدا وسیما مشکلاتی از قبیل افت تحصیلی، کم خوابی، بی انگیزگی، خستگی زیاد، جو خشک و کسل کننده ی آموزشی، ترک تحصیل، رعایت نشدن بودجه بندی دروس، ارزشیابی ناکارآمد، عدم آموزش کامل دروس، عدم امکان شناخت دانش آموزان، اضطراب و استرس، پرخاشگری، وابستگی به فضای مجازی و کم تحرکی را برای معلمان، دانش آموزان و والدین آنها ایجاد کرد که با اصلاح شیوه ی آموزش مجازی می توان به تقلیل این مشکلات و افزایش بهره مندی از این نوع آموزش  کمک کرد.

این پژوهش با هدف مقایسه ی اثربخشی آموزش مستقیم ریاضی و بازی درمانی بر اختلال یادگیری ویژه ی ریاضی و انگیزش ریاضی انجام شد. روش پژوهش از نوع نیمه آزمایشی پیش آزمون – پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه ی آماری دانش آموزان ناحیه ی دو شهر سنندج بودند و نمونه ی آماری 45 نفر بود که به روش هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی در سه گروه 15 نفره قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از ابزار آزمون وکسلر، آزمون عملکرد تحصیلی تبریزی و همکاران (1400) و انگیزش ریاضی نعمتی (1388) استفاده شد. داده ها در دو سطح توصیفی و استباطی با استفاده از نرم افزار Spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها نشان داد که آموزش مستقیم ریاضی و بازی درمانی با 95 درصد اطمینان بر اختلال یادگیری ویژه ی ریاضی مؤثر بوده است. همچنین یافته های حاصل از تحلیل کوواریانس چندمتغیره جهت بررسی نقش آموزش مستقیم ریاضی و بازی درمانی بر انگیزش ریاضی حاکی از اثرگذاری متغیرهای مستقل بر وابسته بود. بین اثرگذاری آموزش مستقیم ریاضی و بازی درمانی بر اختلال یادگیری ویژه ی ریاضی تفاوتی وجود نداشت. در مورد اثربخشی آموزش مستقیم ریاضی و بازی درمانی بر انگیزش ریاضی تفاوت وجود داشت و اثربخشی آموزش مستقیم بیشتر از بازی درمانی بود.

هدف از این پژوهش بررسی امکان سنجی بین المللی سازی برنامه ی درسی رشته ی علوم تربیتی در دانشگاه آزاد اسلامی می باشد. پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه ی آماری شامل 101 نفر از اعضاء هیأت علمی رشته ی علوم تربیتی دانشگاه آزاد اسلامی در شهرهای تهران و کرج بود که به دلیل تعداد محدود، کلیه ی افراد بعنوان نمونه در نظر گرفته شدند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه ی محقق ساخته با 70 سؤال می باشد که ابعاد 13 گانه (فناوری های نوین، پژوهشی، طراحی برنامه ی درسی، منابع و محتوای آموزشی، روش تدریس، ارزشیابی، زبان ارتباطی، منابع مالی، منابع انسانی، همکاری های بین المللی، سازگاری فرهنگی، نگرشی به بین المللی سازی برنامه ی درسی، سازمان دهی و مدیریت اجرایی) را شامل می شود. روایی محتوایی و صوری با استفاده از نظر 5 نفر از متخصصین موضوعی تائید و پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 869/0 محاسبه شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که بین المللی سازی برنامه ی درسی رشته ی علوم تربیتی در دانشگاه آزاد در همه ی ابعاد با مشکلات عدیده ای روبرو است و نیازمند راهکارهای ساختاری و نهادی و آموزشی می باشد که با رعایت استانداردها و تأمین زیرساخت ها و تجهیزات مختلف می توان تا حدودی این مشکلات را مرتفع ساخت.

این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی استفاده از دانش برگ بر انگیزش (درونی و بیرونی) ریاضی در دانش آموزان و با روش شبه آزمایشی با طرح پیش و پس آزمون با گروه گواه نامعادل انجام شد. جامعه ی آماری کلیه ی دانش آموزان دختر پایه ی دهم رشته ی علوم انسانی شهرستان آبادان در سال تحصیلی 1402-1401 و نمونه به صورت در دسترس شامل 50 دانش آموز با دو گروه 25 نفری بود. ابزار گردآوری داده های انگیزش ریاضی، پرسش نامه همپتون (2014) شامل 10 گویه مربوط به انگیزش درونی و        10 گویه مربوط به انگیزش بیرونی بود. در پیش و پس آزمون پرسش نامه بین دانش آموزان توزیع شد و به سؤالات پاسخ دادند. به گروه آزمایش 12 جلسه ی 70 دقیقه ای با استفاده از دانش برگ آموزش داده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با روش تبدیل بازده بهنجار شده انجام گردید. تأثیر مثبت آموزش با استفاده از دانش برگ بر انگیزش درونی ریاضی در سطح خطای یک درصد معنا دار بود و مقدار اندازه اثر برای سازه ی انگیزش درونی 37/0 به دست آمد که یک اندازه اثر متوسط است. اما برای سازه ی انگیزش بیرونی، مقدار احتمال بزرگ تر از 05/0 بود. بنابراین در آموزش با استفاده از دانش برگ بین دو گروه تفاوت معناداری مشاهده نشد.

هدف از پژوهش حاضر ارزشیابی فرایند یاددهی-یادگیری آموزش های مجازی مدارس مبتنی بر الگوی تایلر در مدارس ابتدایی استان فارس بود. روش پژوهش توصیفی از نوع پیمایشی و جامعه آماری شامل معلمان مقطع ابتدایی استان فارس در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ بود که 191 نفر با روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. ابزار مورد سنجش، پرسشنامه 47 گویه ای محقق ساخته بود. روایی محتوایی براساس شاخص CVR برای بعد هدف ۷۷/0، بعد محتوا ۹۵/0، بعد راهبردهای یاددهی- یادگیری ۹۴/0، بعد ارزشیابی ۹۸/. و نمره کل ۹۱/. به دست آمد. مقادیر پایایی ترکیبی و میانگین واریانس استخراج شده نشان دادند که ابزار مورد نظر دارای روایی سازه است. پایایی ابزار براساس آلفای کرونباخ 99/0 به دست آمد. آزمون مورد استفاده در پژوهش تی تک نمونه ای بود. نتایج نشان داد که کیفیت آموزش در بعد هدف و راهبردهای یاددهی- یادگیری در مدیریت فرایندهای آموزش مجازی در وضعیت مطلوبی قرار ندارد. ولی کیفیت محتوا در مدیریت فرایندهای یاددهی- یادگیری آموزش مجازی مبتنی بر الگوی تایلر در وضعیت مطلوبی است و کیفیت ارزشیابی در وضعیت متوسطی قرار دارد.

تحلیل محتوا از روش های اسنادی و پنهان گر است که به بررسی نظام مند، عینی، کمّی و تعمیم پذیر پیام های ارتباطی موجود در متن می پردازد و درنتیجه وارد تاویل و نشانه شناسی محتوای پیام نمی شود. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی کتاب فارسی پایه سوم ابتدایی سال 1399-1398 بر اساس روش کلوز و دسترسی به میزان پایبندی محتوای آن به رعایت اصول برنامه ریزی در تنظیم ساختار است. مورد مطالعه، کتاب فارسی پایه ی سوم است و برای اجرای روش یک نمونه تصادفی شامل 26 دانش آموز کلاس سوم ابتدایی شهر شیراز انتخاب شد. برای جمع آوری اطلاعات از آزمون محقق ساخته استفاده شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که محتوای مطالب در سطح خودآموز و مستقل می باشد. لذا به معلمان پیشنهاد می شود در صورت آموزش مجازی یا تدریس در مدارس چندپایه از توانایی های دانش آموزان در تدریس این درس استفاده نموده و تمرکز خود را بیشتر بر درس های دیگر قرار دهند.