پژوهش های میان رشته ای قرآن کریم

پژوهش پیش رو با تأکید بر آیات شریفه قرآن کریم سعی دارد تا نظریه ای اسلامی پیرامون«قدرت نرم» بازتولید نماید؛ زیرا براساس نظر نگارنده، همچنین با تأکید بر دلیل و برهان، نظریه«قدرت نرم از منظر غربی» دارای نقایص و نیز تعارض هایی با آموزه های دین مبین اسلام است و بهره گیری از آن منوط به اصلاح و بازتولید آن می باشد. در این پژوهش سعی برآن است در ابتدا با بهره گیری از روشی توصیفی- تحلیلی، شرحی از«قدرت نرم» در گفتمان سکولار غربی ارائه گردد و سپس با به کارگیری روشی که پژوهشگران در تفسیر موضوعی قرآن-کریم از آن بهره می برند، این مفهوم در گفتمان اسلامی و با تأکید بر آیات شریفه قرآن کریم تبیین شود. در این روش ابتدا مفهوم غربی و مؤلفه های آن به قرآن عرضه می شود و آیات مرتبط با موضوع مشخص می گردد و سپس با کنارهم قرار دادن مفاهیم آیات سعی در استخراج منظومه اسلامی این مفهوم می نماییم.نتایج بدست آمده گویای این است که انگاره «قدرت نرم» در گفتمان غربی تک بعدی و ناظر بر وجه مادی انسان است و لذا میان قدرت و اخلاق تفکیک قائل شده و از درک سایر منابع قدرت عاجز می باشد؛ حال آنکه در نگاه قرآنی این نظریه از چهار ساحت برخوردار بوده و در آن علاوه بر منابع قدرت به مدیریت، استحکام و خاستگاه قدرت نیز توجه شده است و به جهت توجه به بعد مادی و روحانی انسان، قائل به تفکیک اخلاق و قدرت نمی باشد و برخی منابع دیگر برای قدرت نرم معرفی شده است.

انسان درزندگی خود بادیگران ارتباط برقرارمی کند.برقراری ارتباط به قصد تأثیرگذاری بر دیگران است. این تأثیرگذاری، در قالب اقناع درعلم ارتباطات و روان شناسی اجتماعی مورد مطالعه قرار می گیرد. به خاطر اهمیت تأثیرگذاری بر دیگران، مدل های گوناگونی ابداع شده است. یکی از مدل های اقناع،مدل«یادگیری» است که به وسیله ی«کارل هاولند» ابداع شده است. این مدل دو مؤلفه ی اساسی«عناصر ارتباط و ظرفیت های روان شناسی یادگیری» را پایه ی مدل خود قرار داده و به بررسی میزان تأثیرگذاری این دو می پردازد.قرآن کریم مجموعه ای از پیام های الهی به بندگان استکه برای تأثیرگذاری بر آن ها نازل شده است. این کتاب مقدس،مدلی برای ارائه پیام هایش دارد. مدل قرآن دارای سه مؤلفه است. مؤلفه ها ی مدل قرآن عبارتند از: عناصرارتباط؛ ظرفیت های روان شناسی و تفکر. این مقاله به مطالعه ی تطبیقی مدل یادگیری با مدل اقناعی قرآن می پردازد تا وجوه اشتراک و تفاوت مؤلفه ها ی موجود در این دو مدل را واکاوی کند .

روش«تحقیق موضوعی» در قرآن کریم، رویکردی جدید برای تدبر در قرآن است که در طی بیش از سه دهه گذشته توسط حلقه مطالعات قرآنی با محوریت دکتر لسانی فشارکی شکل گرفته و تکامل یافته است و امروز با اقبال گسترده ای از سوی دانشجویان و محققان به ویژه در حوزه مطالعات تطبیقی و میان رشته ای مواجه شده است. با این وجود، این رویکرد چالش های فراوان روش شناختی؛ دیدگاهی و آینده نگارانه ای را پیش روی خود دارد. در درجه اوّل، روش هنوز نواقص متعددی دارد؛ بیش از اندازه بر تداعی آزاد مبتنی شده و به منظور ارائه در قالب روش مطالعات قرآنی نیازمند تکامل است. در درجه دوّم موجب بروز التقاطات فراوانی در اندیشه محققان جوانی که از این روش استفاده می نمایند خواهد شد و در درجه سوّم به نظر می رسد شیوع این رویکرد منجر به پروتستانتیزم اسلامی گردد. در این مقاله ضمن بررسی اجمالی «روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم» به طرح مهم ترین مزایا و نواقص آن پرداخته شده است. در نهایت نتیجه گرفته شده است که تدبر در قرآن کریم را باید امری تشکیکی بدانیم و دارای مراتب و سطوحی که به صورت مسلّم از این منظر، تفسیر و تحقیق موضوعی نه اموری مستقل بلکه مرتبط خواهند بود.

در جامعه به دانشگاه و دانش علوم پزشکی نوعی نگاهی افراطی وجود دارد که علوم پزشکی را به اسلامی و غیر اسلامی دسته بندی می نماید؛ بطوری که اگر مباحث پزشکی کاملا از قران و احادیث منبعث شده باشد و بعضی از رفتارهای قشری مذهبی در دانشگاه علوم پزشکی بارز باشد آن را اسلامی می پندارند. این مقاله در گام اول به نقد و بررسی دیدگاه فوق و در گام دوم به بررسی ویژگی های دانشگاه اسلامی می پردازد.با توجه به مباحث مطرح شده می توان گفت: چون قرآن کتاب هدایت است پس قطعا هر آن چه برای هدایت انسان ها مورد نیاز است در آن تبیین شده است و لزومی برای ورود به امور و علوم دیگری برای ان وجود ندارد. از طرفی با انکه پیامبر(ص) و ائمه اطهار(ع) حامل تمام علوم بودند و علم خود را نیز منبعث از قران می دانستند، همواره تاکید بر علم اموزی داشته و حتی در امور پزشکی نیز از طبیب بهره می بردند. از این رو نمی توان انتظار داشت که جامعه اسلامی بدون بهره گیری از علم و تخصص، صرفا به آیات و روایات، اکتفا نماید؛ بلکه، می بایست درجهت تربیت نیروهای متخصص حرکت کند تا از این طریق بتواند نیازهای اجتماعی خویش را برطرف سازد. همانطوری که می دانیم یکی از مراکز مهم و موثر که در تولید علم نقش بسزایی دارد، دانشگاه است. پس باید دانشگاه در جامعه اسلامی نیز همراستا با اهداف اسلام در تربیت جامعه عمل نماید. بمنظور فراهم شدن این مهم دانشگاه اسلامی باید دارای ویژگی هایی باشد، برخی از مهمترین آنها که در این مقاله مورد بررسی قرار گرفته است عبارتند از: ایجاد شوق و انگیزه در جهت کسب دانش؛ اهتمام به تولید علم بعنوان ابزار مهم قدرت نرم، توجه به اهمیت تزکیه و خودسازی و همچنین به احساس مسئولیت داشتن نسبت به امت اسلام. در غیر این صورت صرف وجود دانشگاه در یک کشور اسلامی، دانشگاه اسلامی نخواهد بود.

یکی از خلأهای موجود در مسیر تولید علوم انسانی اسلامی را می توان فقدان روش های تحقیق کاربردی دانست که از مبانی صحیحی برخوردار باشند. با توجه به این که یکی از منابع مهم نقل پژوهی در حوزه مطالعات میان رشته ای، قرآن کریم می باشد لذا لازم است، روش پژوهش برای تحقیقات موضوعی در قرآن تبیین شود. بر این اساس در نوشتار حاضر تلاش شد تا روش تحقیق موضوعی در قرآن کریم بر مبنای تفسیر قرآن به قرآن که به عنوان بهترین شیوه تفسیر قرآن کریم شناخته می شود برای این نیاز ارائه شود. در ابتدا به تبیین مبانی روش تحقیق پرداخته شد و بحث های مبنایی در خصوص تعریف دین، نسبت میان عقل و نقل به عنوان اجزای دین، نسبت میان کتاب و سنت به عنوان اجزای نقل، دامنه نقل، رابطه میان مسایل علوم انسانی اسلامی و علوم انسانی متعارف و... ارائه شد. یکی از غفلت-هایی که در حوزه نقل پژوهی وجود دارد عدم برقراری تناسب میان دامنه معارف نقلی و مسایل مورد پژوهش است. این امر باعث می شود تا موضوعی که خارج از دامنه نقل قرار دارد بی جهت بر آن عرضه شود. در نهایت با بیان برخی از این نکات مهم در مواجهه با نقل، الگویی کاربردی که از هشت گام تشکیل می شود برای پژوهش موضوعی در قرآن کریم ارائه گردید.

هدف: در عصر حاضر ناباروری یکی از استرس زاترین مشکلات زناشویی است که موجب آشفتگی های هیجانی و روانی در زوجین می شود که در این میان، آسیب پذیری زنان از پیامدهای منفی ناباروری بیش تر از مردان می باشد. هدف پژوهش حاضر، اثربخشی استماع قرآن کریم بر افسردگی زنان نابارور بوده است. روش پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون - پس-آزمون با گروه کنترل بوده است. جامعه ی آماری این پژوهش شامل تمام زنان نابارور مراجعه کننده به درمانگاه ناباروری شهرستان شاهین دژ می باشد. این پژوهش بر روی 30 زن نابارورکه با استفاده از روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شده اند، انجام شد. سپس آزمودنی های انتخاب شده به طور کاملاً تصادفی به دو گروه آزمایشی و کنترل تقسیم شدند که هر گروه تشکیل شده شامل 15 نفر بودند. در مورد گروه آزمایشی 15جلسه ی 45 دقیقه ای مداخله ی استماع آوای قرآن کریم اجرا گردید اما در مورد آزمودنی های گروه کنترل هیچ مداخله ای صورت نگرفت. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه ی افسردگی بک ویراست دوم (BDI-II) بود. یافته های نتایج این پژوهش نشان داد که بین آزمودنی های گروه آزمایش و گروه کنترل پس از اجرای مداخله ی استماع آوای قرآن کریم تفاوت معنی داری وجود داشت (p</05). همچنین میزان افسردگی آزمودنی های گروه آزمایش نسبت به پیش آزمون و گروه کنترل به طور معنی داری کاهش یافته بود. نتایج: استماع قرآن کریم باعث کاهش افسردگی زنان نابارور شده است.