پژوهش های حسابرسی حرفه ای

فعالیت های مجرمانه، مانند گزارشگری مالی متقلبانه و سوء استفاده از دارایی ها؛ یک مشکل گسترده است که شرکت ها در سراسر جهان با آن روبرو می باشند. مطابق با پژوهش های نظری و تجربی رایج ترین تکنیک مورد استفاده برای گزارش های مالی متقلبانه شامل سوء استفاده از دارایی ها در جهت کسب منافع شخصی می باشد، ولی در مقابل؛ گزارشگری مالی متقلبانه (هر چند که غالبا بروز پیدا نمی کنند)، بیشترین زیان را در پی خواهد داشت. مسئولیت اصلی پیشگیری و کشف تقلب به مدیریت بستگی دارد. اما، علاوه بر مدیریت، هیئت مدیره، کمیته های حسابرسی، حسابرسان داخلی و حسابرسان مستقل، همگی در قابلیت اتکای صورت های مالی قابل اعتماد نقش و مسئولیت مهمی دارند. یکی از وظایف مهم حسابرسی داخلی ارائه خدمات اطمینان بخشی اثربخش و بررسی بی طرفانه مدارک به منظور ارزیابی مستقل فرآیندهای نظام راهبری شرکتی، کنترل های داخلی و مدیریت ریسک مبتنی بر کشف، پیشگیری تقلب با هدف به حداقل رساندن آن می باشد.

تردید حرفه ای حسابرس به عنوان یک ویژگی رفتاری مورد تاکید قانون گذاران حرفه حسابرسی در اعمال قضاوت حرفه ای در تمام مراحل عملیات حسابرسی است. قضاوت و تصمیم گیری نیز تحت تاثیر سوگیری های شناختی از جمله سبک های یادگیری است. از این رو ، هدف این پژوهش سنجش سبک های شناخت نوگرا و نوگریز در میان حسابرسان و هم چنین مطالعه تاثیر آن سبک ها بر تردید حرفه ای است. مبانی نظری پژوهش، از طریق روش کتابخانه ای و داده های تحقیق نیز بر اساس روش پیمایشی و با استفاده از پرسش نامه جمع آوری شده است. نمونه آماری تحقیق حاضر شامل 280 نفر از حسابرسان شاغل در موسسات حسابرسی بخش خصوصی و سازمان حسابرسی است. هم چنین آزمون فرضیه های تحقیق نیز بر اساس روش همبستگی با استفاده از رگرسیون چند متغیره بررسی شده است. نتایج این مقاله نشان می دهد سبک نوگرا رابطه ای مثبت و معنی داری با تردید حرفه ای دارد. اما سبک نوگریز رابطه ای معنی دار با تردید حرفه ای ندارد.

هدف اولیه پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین تغییر اظهارنظر حسابرسی با چرخش شریک موسسه حسابرسی در بورس اوراق بهادار تهران است. سپس تأثیر تعدیل کننده اهمیت صاحب کار بر رابطه مذکور سنجش می شود؛ در پژوهش حاضر تعداد 143 شرکت بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از روش حذف سامانمند به عنوان نمونه آماری در بازه زمانی سال های 1392 تا 1399 (در مجموع 1143 مشاهده) با توجه به ویژگی های پژوهش انتخاب شده است. روش انجام پژوهش حاضر، از دیدگاه نظری، توصیفی-اسنادی و از نظر آماری، کاربردی- پس رویدادی است و با استفاده از رگرسیون لجستیک و داده های ترکیبی به تبیین و سنجش مدل های مفروض پرداخته شده است. یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد تغییر اظهارنظر حسابرسی با چرخش شریک موسسه حسابرسی رابطه حداقلی (با اطمینان 90 درصد) و معناداری دارد و بدین وسیله ادبیات ابتدایی تغییر اظهارنظر حسابرسی را در ایران غنی می سازد. هم چنین اهمیت صاحب کار نمی تواند رابطه مذکور را تعدیل نماید. از مهم ترین دلایل عدم تعدیل این رابطه می توان به افشای نامناسب متغیر حق الزحمه حسابرسی در برخی شرکت ها اشاره نمود که در محاسبه متغیر اهمیت صاحب کار نقش بسزایی دارد.

اطلاعات حسابداری در قالب گزارش های مالی در اختیار استفاده کنندگان قرار می گیرد. این اطلاعات برای اینکه در تصمیم گیری مفید واقع شود باید به موقع ارائه شوند. این پژوهش تأثیر عوامل مؤثر بر تأخیر در گزارش حسابرسی را در سه دسته عوامل مرتبط با حسابرس و حسابرسی، عوامل مرتبط با ویژگی های حاکمیت شرکتی و عوامل مرتبط با ویژگی های خاص شرکت بررسی می کند. به منظور بررسی تأثیر عوامل سه گانه مؤثر بر تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی اطلاعات 106 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره 1390-1396 و در مجموع 742 مشاهده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که اندازه و تخصص موسسه حسابرسی موجب کاهش تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی و اظهارنظر مشروط، حق الزحمه و تداوم انتخاب حسابرس و ضعف کنترل های داخلی، تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی افزایش می دهند. همچنین تخصص کمیته حسابرسی، تمرکز مالکیت و اندازه هیئت مدیره به عنوان عوامل مرتبط با ویژگی های حاکمیت شرکتی تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی را کاهش می دهند. پیچیدگی و اندازه شرکت، تجدید ارائه صورت های مالی و اهرم مالی نیز موجب افزایش تأخیر در ارائه گزارش حسابرسی شده و سودآوری و نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری موجب می شود گزارش حسابرسی به موقع تر ارائه شود. شرکت ها برای گزارشگری مالی به موقع باید کیفیت اطلاعات مالی و کنترل های داخلی خود را بهبود بخشند. همچنین تقویت نظام حاکمیت شرکتی امکان ارایه به موقع گزارش های مالی را افزایش می دهد.

روند تهیه و اطمینان بخشی گزارش های پایداری در سطح جهان رو به افزایش است.تشکیل هیات بین المللی گزارشگری پایداری توسط بنیاد استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی و نیز تشکیل بخش پایداری در سازمان حسابرسی و انتشار گزارش یکپارچه سال 1399 آن سازمان نوید بخش تحولاتی در سطح بین الملل و کشور در حوزه گزارشگری پایداری است.درایران شرکت های بیمه گزارش پایداری یا یکپارچه به صورت مستقل تهیه نمی کنند.شرکت های مطرح بین المللی که در زمینه بیمه اتکایی با ایران در گذشته همکاری می کردند اقدام به تهیه گزارش پایداری می نمایند و این گزارش ها توسط شخص ثالثی اطمینان بخشی می شود.از همین رو،هدف اصلی این پژوهش بررسی دیدگاه حسابرسان و خبرگان صنعت بیمه نسبت به ضرورت تهیه و اطمینان بخشی گزارش های پایداری است.برای بررسی دیدگاه خبرگان صنعت بیمه ایران نسبت به مؤلفه های گزارشگری پایداری، ذینفعان صنعت بیمه،گزارش های پایداری و اطمینان بخشی آن از مصاحبه نیمه ساختاریافته استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش حسابرسان و متخصصان صنعت بیمه ایران بودند.در ابتدا تعدادی از مصاحبه شوندگان با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدندوسپس با استفاده از نمونه گیری گلوله برفی با سایر افراد مصاحبه انجام پذیرفت.39 خبره در نمونه پژوهش حضور داشتند. یافته ها نشان داد که شرکت های بیمه طیف وسیعی ازذینفعان رابه عنوان مخاطبان گزارش های پایداری خود در نظر می گیرند.یافته های پژوهش حاکی از آن است که دیدگاه ها و رویکردهای متفاوتی در خصوص الزامی و اختیاری کردن گزارش های پایداری، دوره زمانی گزارشگری پایداری،واحد تهیه کننده گزارش های پایداری و نهاد اطمینان بخشی به گزارش های پایداری وجود دارد.مصاحبه شوندگان بر اهمیت و ضرورت تهیه گزارشگری پایداری و اطمینان بخشی آن تأکید داشتند.

در این تحقیق، بررسی تأثیر پیچیدگی گزار شگری مالی بر تخصص حسابداری اعضای هیئت مدیره و تخصص حسابداری اعضای کمیته ی حسابرسی و ضعف کنترل داخلی در شرکت های پذیرفته شده بورس و اوراق بهادار تهران پرداخته شد. نمونه ی مورد بررسی شامل 100 شرکت از سال 1391 تا 1398 و به تعداد 800 سال- شرکت بوده است. از آن جا که متغیرهای وابسته ی فرضیه ها با مقیاس کیفی دو ارزشی می باشد، از مدل رگرسیون لوجیت استفاده شده است. در فرضیه ی اول تأثیر متغیر مستقل، تأثیر پیچیدگی گزارش گری مالی بر متغیر وابسته، تخصص حسابداری هیئت مدیره اثر مثبت و معناداری دارد. در فرضیه ی دوم تأثیر متغیر مستقل، پیچیدگی گزار شگری مالی بر متغیر وابسته، تخصص کمیته ی حسابرسی اثر مثبت و معناداری دارد. در فرضیه ی سوم تأثیر متغیر مستقل، پیچیدگی گزارش گری مالی بر متغیر وابسته، ضعف کنترل داخلی اثر مثبت و معناداری دارد. هر سه فرضیه، در سطح اطمینان 95 درصد، مثبت و مورد قبول واقع شد. یافته های پژوهش حاکی از آن است که هرچه پیچیدگی گزارشگری مالی بیش تر باشد نیاز به تخصص حسابداری هیئت مدیره و کمیته ی حسابرسی بیش تر می شود و هرچه ضعف کنترل داخلی هم بیشتر باشد، پیچیدگی مالی بیش تر است.