مطالعات جغرافیایی نواحی ساحلی

امروزه بر اثر جهانی شدن اقتصاد و سیالیت سرمایه ها، رقابت پذیر نمودن کلانشهرها از جمله مهم ترین راهبردهای حیاتی محسوب می گردد. در این چارچوب، برندآفرینی مبتنی بر قابلیت های محیطی، از جمله بهره گیری بهینه از بنیاد جغرافیایی رودهای شهری، برای مثال شهرهای لندن و پاریس، از جمله راهکارهای بنیادی در جهت دستیابی به این مهم مطرح می باشد. اما مسئله این پژوهش آن است که کلانشهر اهواز نتوانسته است از رود کارون به مثابه برندی موثر در راستای جذب مشتریان، گردشگران، سرمایه گذاران، شرکت های جهانی و برای به دست آوردن بازارهای هدف- با توجه به قابلیت های آن- استفاده بهینه نماید؛ که منطقاً جهت واکاوی موضوع می باید به ریشه ها توجه نمود. لذا پژوهش حاضر، در راستای دستیابی به این هدف با پیروی از رویکردی اکتشافی و با بهره گیری از روشی توصیفی- تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و اسنادی به تحقیق پرداخت؛ که در انجام آن از روش کیفی نظریه داده بنیاد (گراندد تئوری) و تحلیل محتوا بهره گرفته شده است. ابزار انجام پژوهش، نرم افزار MAXQDA می باشد. بر مبنای یافته های تحقیق که در تلفیق با ارائه پیشنهاداتی به صورتی توام انجام یافت، شرایط زمینه ای و مداخله گر از شرایط مناسبی برخوردار نبوده و لذا در جهت دستیابی به رود کارون به مثابه برند موثر کلانشهر اهواز و مزایای مترتب بر آن، نیاز به راهبردهای چهارگانه ای شامل اقدامات لازم و فوری، اقدامات شهرسازی و معماری، اقدامات اجتماعی و فرهنگی و اقدامات مختص آبراه کارون می باشد .

هدف از پژوهش حاضر بررسی مؤلفه های تأثیرگذار در جذب گردشگران ورزشی به استان گیلان است. مطالعهحاضر یک مطالعه توصیفی و پیمایشی و از روش دلفی بوده و جامعه آماری آن متشکل از 12 نفر از اساتید مدیریت ورزشی و مدیریت گردشگری و متخصصان تورهای گردشگری می باشند که به روش هدفمند انتخاب شده اند در ابتدا ، دوره های دلفی تا ایجاد توافق نظری میان خبرگان ادامه یافت و نتایج آن از طریق ضریب توافق کندال به وسیله بسته نرم افزاری SPSS نسخه 23 تجزیه و تحلیل شد، سپس مهم ترین مؤلفه ها در جذب گردشگران ورزشی به روش تاپسیس از طریق نرم افزار اکسل شناسایی و رتبه بندی شد، یافته های تحقیق نشان دادن که آشنایی مدیران با بازاریابی گردشگری ورزشی با میانگین وزنی: 8.43، خدمات ارزان و با کیفیت با میانگین وزنی: 8.25، وجود نواحی ساحلی و دسترسی آسان به جنگل و دریا با میانگین وزنی: 7.90، وجود افراد متخصص و کار آشنا با میانگین وزنی: 7.82، سیستم های حمل و نقل استاندارد و ایمن با میانگین وزنی: 7.75 و معرفی مناسب محل با میانگین وزنی: 7.72 و با توجه به ضریب توافق خبرگان: 7.91 به عنوان مؤثرترین عامل ها انتخاب شدند و نتایج روش تاپسیس نشان داد که مؤلفه های مدیریتی با ضریب تشابه: 0.717و مؤلفه های زیرساخت با ضریب تشابه: 0.685 برای گردشگران ورزشی می بایست تقویت یافته تا بتوان در آینده از گردشگران بیشتری چه در زمینه ورزشی و چه در هر زمینه دیگری در استان گیلان میزبانی کرد .  

آینده پژوهی در توسعه و برنامه ریزی منطقه ای بر یافتن عوامل کیلدی، پیشران ها و فقدان قطعیت های توسعه مناطق در فضای برنامه ریزی تأکید دارد تا برنامه ریز شهری و منطقه ای با در اختیار داشتن آن ها به عنوان اهرم کنترل، به نگاشت و مدیریت آینده مطلوب بپردازد. هدف پژوهش حاضر، شناسایی شاخص های تأثیر بر تحقق پذیری توسعه استان مازندران، شناخت متغیرهای کلیدی برنامه ریزی استان هست. این پژوهش ازلحاظ هدف کاربردی و ازنظر روش ترکیبی از روش های اسنادی و پیمایشی و ازنظر ماهیت، بر اساس روش های جدید علم آینده پژوهش، تحلیلی و اکتشافی است که با به کارگیری ترکیبی از مدل های کمی و کیفی انجام گرفته است. با توجه ماهیت این پژوهش، از روش تحلیل ساختاری میک مک و دلفی بهره گرفته شده است. در این راستا، پس از برگزاری جلسات اولیه بحث با پانزده نفر از مدیران فعال اجرایی استان، اعضای هیئت علمی و کارشناسان برنامه ریزی در سطوح مختلف با تخصص های علوم اقتصادی، برنامه ریزی اجتماعی، جامعه شناسی گرایش اقتصاد و توسعه، برنامه ریزی شهری و منطقه ای، محیط زیست، مدیریت صنعتی و بازرگانی به عنوان جامعه آماری تحقیق، 39 متغیر اولیه در قالب شش شاخص اقتصادی، اجتماعی، زیربنایی، سکونتگاهی، زیست محیطی و پسوندها شناسایی شد. در ادامه، متغیرهای اولیه در چارچوب ماتریس اثر متقاطع در نرم افزار آینده نگاری تعریف شد. آنچه از وضعیت صفحه پراکندگی متغیرها می توان فهمید ناپایداری سیستم می باشد که اکثر متغیرها در اطراف محور قطری صفحه پراکنده اند. در نهایت، با توجه به امتیاز بالای تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، 18 عامل اصلی کلیدی در آینده توسعه منطقه ای استان مازندران تأثیرگذارند. از بین این عوامل، مشارکت تأثیرگذارترین عامل کلیدی در توسعه منطقه است.، ساختار فعالیت، اشتغال، اقتصاد و مهاجرت در رتبه های بعد قرارگرفته اند .

پژوهش حاضر با هدف تحلیل سفرهای درون شهری در شهر بوشهر به عنوان شهری میانه اندام در نوار ساحلی جنوبی ایران و شناخت الگوهای غالب سفر در این شهر انجام گرفته است. روش پژوهش، از جهت روش بررسی و سطح پژوهش توصیفی و تبیینی، از منظر هدف و ماهیت، کاربردی – توسعه ای و از نظر نوع داده های جمع آوری شده، کمّی است. برای جمع آوری داده ها، از روش های پیمایشی و اسنادی به صورت ترکیبی استفاده شده است. ابزار جمع آوری داده ها در بخش پیمایشی، پرسشنامه محقق ساخته بوده که نتایج بدست آمده از پرسشنامه های تکمیل شده در قالب طیف لیکرت مورد بررسی قرار گرفته است. جامعه آماری این پژوهش شهروندان بالای 15 سال شهر بوشهر که 384 نفر با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شده اند. همچنین جهت جمع آوری داده ها و اطلاعات از دو روش اسنادی و پیمایشی استفاده شده است. تجزیه و تحلیل آماری داده های گردآوری شده از طریق پرسشنامه های تکمیل شده به کمک نرم افزار آماری SPSS  و با استفاده از آزمو ن های آماری (آزمون t و … ) صورت گرفته است. نتایج این پژوهش بیانگر این است که سفرهای تفریحی- فرهنگی بیشترین تقاضا و تولید سفر در سطح بوشهر را شامل می شود. همچنین بر اساس یافته های تحقیق استفاده از اتومبیل شخصی اولویت اول شهروندان برای سفرهای درون شهری می باشد، دسترسی در سفرهای درون شهری با توجه به فاصله ترافیک و هزینه سفر برای ساکنین شهر بوشهر آسان تلقی می شود .

قلمرو ساحلی به عنوان محل تلاقی دهنده فرآیند های ژئومورفیک دریا با خشکی تلقی می شود. دینامیک و تحول پذیری سواحل هرچند پدیده شناخته شده ای است، اما فرکانس و شدت این تغییر و تحول آن در طول زمان، فرآیندهای مختلفی را در پی دارد و منجر به ایجاد تغییراتی در خطوط ساحلی می شود که می تواند علاوه بر تغییر در جنبه های طبیعی سواحل، ابعاد انسانی-اقتصادی و زیست محیطی را تحت تأثیر قرار دهد. سواحل دریای عمان از کنارک تا کلات در استان سیستان و بلوچستان به دلیل شرایط محیطی و استراتژیک خود همیشه محل استقرار تأسیسات ساحلی نظامی و صیادی بوده است، از این رو ارزیابی تغییرات و پایداری ساحل این منطقه از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. در این تحقیق با استفاده از داده های ماهواره ای لندست و بهره گیری از افزونه DSAS  در حد فاصل سال های 1989 تا 2020 تغییرات خطوط ساحلی در واحد های ژئومورفولوژی ساحلی این منطقه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج بررسی ها نشان می دهد که تغییرات در کل منطقه مورد مطالعه کم و با توجه به شاخص LRR به صورت پیشروی و به میزان 07/0 متر در سال است. علاوه بر آن ارزیابی نرخ تغییرات خطوط ساحلی در منطقه مورد مطالعه نشان داد که پادگانه های دریایی پایدارترین واحد ژئومورفولوژی هستند و نرخ تغییرات آنها تنها 05/0 متر در سال است و این در حالی است که و ساحل ماسه ای با 39/0 متر پیشروی در سال در رتبه بعدی و همچنین اسپیت های ساحلی با پس روی حدود 67/0 متر در سال ناپایدارترین واحد مورفولوژی منطقه ارزیابی شدند. علاوه بر آن نتایج حاصل از روند آتی تغییرات خطوط ساحلی نشان می دهد که بندر کلات به دلیل افزایش فرآیند رسوب گذاری و پیشروی خط ساحلی احتمالا مشکلاتی در راستای بهره برداری از آن در آینده به وجود خواهد آمد .

اغلب واحدهای مسکونی جدید در بافت های قدیمی باارزش شهری، فاقد حس تعلق به مکان و هویت مشخص هستند. این درحالی است که انسان ها، صرف نظر از موقعیت تاریخی، اجتماعی و جغرافیایی، همیشه به مکان هویتمند نیاز دارند. مقاله حاضر، راهنمای کاربردی در زمینه ارزیابی موثر و کارآمد معیارهای هویتی برای طراحان معماری و برنامه ریزان توسعه شهری می باشد که قصد دارد براساس نظرسنجی به روش SPSS به مهمترین شاخص های ارزیابی معیارهای هویتی و رتبه بندی آن با استفاده از تکنیک AHP دست یابند. درحال حاضر، متأسفانه به دلیل عدم شناخت دقیق شاخص های ارزیابی معیارهای هویتی مساکن، تاکنون تحقیقاتی فنی و اثباتی در این حوزه صورت نگرفته و تنها در بعضی از تحقیقات به گردآوری شاخص ها اکتفا شده است. پژوهش حاضر در محله قدیمی ساغریسازان رشت صورت گرفته است.  روش تحقیق در این پژوهش به صورت ترکیبی، تحلیل داده ها برمبنای استدلال منطقی و با استفاده از راهبرد کیفی- کمّی می باشد. دراین مقاله ابتدا با استفاده از مستندات مرتبط، شاخص های ارزیابی معیارها و زیرمعیارهای اولیه شناسایی و سپس پرسشنامه سنجش شاخص ها تهیه و تنظیم و در بین 47 ساکنین این بافت قدیمی توزیع گردید و اطلاعات جمع آوری شده با نرم افزار SPSS تحلیل شدند و سپس با استفاده از نرم افزار Expert Choice11 شاخص های هویتی مساکن قدیمی باارزش باتوجه به معیارهای تعیین شده، از طریق تکنیک فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) رتبه بندی و ارزیابی شدند. نتایج حاکی از آن است که از بین 9 زیر معیار شاخص هویت در محله مورد مطالعه، معیار شناسایی مکان و حس تعلق به مکانِ سکونت، دارای سطح اولویت 537/0 می باشد که بیشترین ضریب معیار نسبت به دیگر معیارها را به خود اختصاص داده است