جامعه شناسی فرهنگ و هنر

در پژوهش حاضر خوانش مخاطبان زن سریال ترکیه ای عروس استانبول از جنسیت و روابط معطوف به آن، مورد توجه قرار گرفته است. نظریات مخاطب فعال، فنای نمادین و کلیشه سازی، اهم نظریات مورد توجه در پژوهش حاضر بوده است. روش پژوهش کیفی است. در گردآوری داده ها از تکنیک مصاحبه نیمه ساختاریافته عمیق استفاده شده است. یکی از مهم ترین نکات مورد نظر پژوهشگران توجه به تفاوت های نسلی در بررسی خوانش مخاطبان بوده است و از این رو دامنه سنی 19 تا 65 سال مورد مطالعه قرار گرفته اند. حجم نمونه تحقیق حاضر بر مبنای اشباع نظری تعیین شده است. در تحلیل داده های خوانش مخاطبان از تحلیل مضمون استفاده شده است. تحلیل مضمون در 4 سطح مضامین اولیه، اصلی، مرکزی و هسته انجام شد. بر اساس یافته های پژوهش، تقابل خوانش کلیشه ای و ساختارشکنانه از جنسیت و روابط جنسیتی، مضمون هسته حاصل از یافته ها بود. مضامین اصلی مصرف گرایی زنانه، سرمایه جنسی زنانه، بازنمایی نقش های سنتی و کلیشه ای تشکیل دهنده مضمون بازنمایی زنانگی کلیشه ای بوده اند. مضامین اصلی دموکراتیزه شدن روابط زن و مرد و جرح و تعدیل هنجارهای زنانگی نیز تشکیل دهنده مضمون بازنمایی زنانگی ساختار شکنانه بود. همچنین بر اساس نتایج پژوهش، تفاوت های قابل اعتنایی در خوانش مخاطبان وجود دارد و هر یک از مخاطبان بر اساس سلایق، علایق، تجارب و جهان بینی خود دیدگاه متعارض، توافقی و یا مسلط را اتخاذ کرده اند. همچنین بر اساس یافته ها تحصیلات و وضعیت اشتغال از جمله مؤلفه های مهم تأثیرگذار بر نوع دیدگاه اتخاذی مخاطبان بوده است مؤلفه سن نقش تعیین کننده نداشته و تفاوت های نسلی در بین خوانش مخاطبان دیده نشد

تحقیق حاضرجهت مطالعه تجربه زیسته ى جوانان معتاد به مواد مخدر در استان سلیمانیه کردستان عراق انجام گرفته است. در سال هاى اخیر، سوء مصرف مواد مخدر در جهان افزایش یافته است و کشورهاى در حال توسعه، هزینه هاى قابل توجهى در نتیجه ى خسارت هاى ناشى از سوء مصرف مواد مخدر متقبل مى شوند. در کردستان عراق که جنگ و آوارگى در شرایط سیاسى و اجتماعى این منطقه بسیار تاثیر داشته است و از لحاظ جغرافیایى در مجاورت کشورهاى هم چون ایران و ترکیه مى باشد، در سال هایى اخیر رشد قابل توجهى را در شیوع سوء استعمال مواد مخدر داشته است. تحقیق حاضر از نوع تفسیری بوده و با استفاده از روش کیفى و رویکرد پدیدار شناسى انجام شده است به صورتی که اعتیاد به عنوان پدیده اى اجتماعى مورد مطالعه و فهم واقع گردیده است. براى گردآورى داده ها از تکنیک مصاحبه استفاد گردیده و با 15 جوان معتاد از دو زندان «معسگر سلام» و «بازپروری بزرگسالان» مصاحبه انجام شده است. براى تفسیر و تحلیل داده ها از روش تحلیل محتواى کیفى استفاده شده با استفاده از کدگذارى متن مصاحبه ها، به دسته-بندى داده ها پرداخته شده است. شش مقوله از کدگذارى ها استخراج گردید که شامل «خانواده نابسامان و خویشاوندان»، «آوارگی و مهاجرت»، «وضعیت اقتصادی نا مناسب»، «نا آگاهی و سهل انگاری نسبت به مواد مخدر و عدم اطلاع رسانی مناسب»، «شیوع سیگار و مشروبات الکلی» و «دوستان ناباب» مى باشند. کلیدواژگان: جوانان، اعتیاد ، مواد مخدر ، معتاد، کردستان عراق، سلیمانیه

اوقات فراغت فرصتی برای بازیابی سلامت جسمی، روحی و روانی و توانمندی فرهنگی و اجتماعی است. با توجه به مشکلات بیکاری، ازدواج و ساختار اجتماعی- فرهنگی حاکم بر زندگی روزمره دختران در شهرهای کوچک، گذران اوقات فراغت آنان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف پژوهش حاضر بررسی فعالیت فراغتی دختران ازدواج نکرده در شهر گیلان غرب بوده است. روش پژوهش کمی، به لحاظ اجرا پیمایش و برای گردآوری داده ها از پرسشنامه با نمونه 315 نفری از دختران ازدواج نکرده 18 تا 35 ساله استفاده شده است. فعالیت های فراغتی دختران با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی به شش دسته ارتباطی واقعی، ارتباطی مجازی، انفعالی بیرونی، انفعالی خانگی، فرهنگی و مذهبی تقسیم شدند. بیشترین فعالیت فراغتی دختران، از نوع فراغت انفعالی خانگی و ارتباطی مجازی و کمترین آن فراغت فرهنگی بوده است. فراغت های فرهنگی، انفعالی خانگی و انفعالی بیرونی با سرمایه اقتصادی و فرهنگی قرابت بیشتری داشته ، در حالی که فراغت مذهبی، ارتباطی واقعی و مجازی با سرمایه اجتماعی قرابت بیشتری داشته اند. در مجموع، می توان گفت با توجه به سطح پایین سرمایه فرهنگی و اقتصادی دختران در شهر گیلان غرب، سرمایه اجتماعی، نوع و میزان فعالیت فراغتی آنها را تعیین کرده است و فعالیت های فراغتی اصلی (انفعالی) که نتیجه سرمایه اجتماعی و ساختار فرهنگی و اجتماعی جامعه است در راستای بهبود و توانمندسازی فرهنگی دختران نیست. بنابراین سیاست گذاران و برنامه ریزان فعالیت های فراغتی می بایست به بستر و زمینه شکل گیری فعالیت های فراغتی، چگونگی گذران اوقات فراغت دختران و پیامدهای چنین فعالیت های فراغتی توجه داشته باشند.  

شیرکو از شاعران نامدار است که بیش از چهل اثر ادبی را در طول پنجاه وپنج سال حیات ادبی خویش تقدیم جامعه کرده است. شعر او شرح داستان زندگی اجتماعی و رنج زیستن در جامعه زمان خویش است. او در این اشعار به موضوعات مختلفی پرداخته است که یکی از این موضوعات زن و مسئله زنان است. هدف این تحقیق جستجوی نوع بازنمایی زن در شعر این شاعر است. مبانی نظری تحقیق ریشه در دیدگاه بازنمایی دارد. روش انتخاب شده در این پژوهش تحلیل محتوی کیفی است. جامعه آماری تحقیق شامل مجموعه دواوین شاعر در هشت جلد چاپ 2009 است. برای اطمینان از درک درست محتوی دو جلد کتاب "خاطرات شیرکو " و کتاب "955 دقیقه مصاحبه با شیرکو" نیز بررسی شده است. محتوی آثار نشان می دهند که زن یکی از موضوعات پایدار در شعر این شاعر است. در آثار شاعر زن در هفت مقوله و به عنوان مادر، همسر، معشوق، ،رفیق، انقلابی، مسئله اجتماعی و انسان بازنمایی شده است. شعر او و زبان او سرشار از احساس زیبایی و درعین حال درد و رنج زنان است. تصویر زن از نگاه شاعر در تمام موارد مثبت و انسانی است. او یکی از وظایف هنر را جهت گیری نسب به حق زنان تعریف می کند و در عین خال معتقد جایگاه زن شاخصی از روند یک جامعه است.

در ایران، آمارها حاکی از آن است که در بیست سال اخیر مصرف قلیان به خصوص در سنین نوجوانی و جوانی و به ویژه در بین زنان و دختران (نسبت به مردان) است افزایش چشمگیر داشته است به گونه ای که مصرف قلیان به پدیده یا رفتاری اجتماعی بدل شده است. با توجه به جمعیت حدود سی میلیونی جوانان و نقش سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دختران و زنان جوان در روند تحولات عمومی و به ویژه تربیت نسل آینده، و افزایش مصرف قلیان به صورت خانوادگی و دسته جمعی و خلأ پژوهشی در این مسئله، مطالعه حاضر به بررسی جامعه شناختی عوامل مؤثر بر مصرف قلیان در بین دختران و زنان جوان مراجعه کننده به تفرج گاه های شمال تهران می پردازد. در این پژوهش از روش پیمایشی استفاده شده است. در این مطالعه با استفاده از مدلسازی معادلات ساختاری، نرم افزار SmartPLS، مدل نظری عوامل مؤثر بر گرایش دختران و زنان جوان به قلیان، در میان 120 نمونه مراجعه کننده به تفرج گاه های شمال تهران آزمون شد؛ نتایج نشان می دهد که رابطه دو متغیر احساس محرومیت نسبی، همچنین فرایند روی آوری به مصرف قلیان با متغیر وابسته گرایش به قلیان در سطح 90 درصد معنادار هستند. به علاوه رابطه دو متغیر نحوه گذران اوقات فراغت و مصرف فرهنگی، همچنین نگرش ها نسبت به قلیان با متغیر وابسته گرایش به قلیان در سطح 95 درصد معنادار هستند.

طلاق یکی از مهمترین مسائل اجتماعی و جمعیتی امروز کشور به شمار می آید. در دو دهه اخیر میزان های طلاق در کشور روند صعودی داشته است. در مطالعه حاضر تلاش شد که وضعیت و روند تغییرات طلاق در استان فارس بررسی شود. برای این هدف اطلاعات سرشماری ها و نیز داده های ثبت احوال طی سال های 1390 تا 1398 تحلیل شد. رویکردهای عقلانی اقتصادی و گذار دوم جمعیت شناختی به عنوان مبانی نظری تحقیق حاضر در نظر گرفته شد. یافته ها نشان داد که نسبت طلاق به ازدواج طی سال های مورد بررسی روند صعودی داشته است. بیشتر طلاق ها در فاصله پنج تا ده سال بعد از ازدواج و در سنین اوج فرزندآوری اتفاق می افتند. یافته ها همچنین نشان داد که بین میزان بیکاری مردان و نسبت طلاق همبستگی مثبت و در مقابل بین میزان بیکاری زنان و نسبت طلاق همبستگی منفی وجود دارد. بین نسبت جمعیت با تحصیلات دانشگاهی و نسبت طلاق همبستگی مثبت وجود دارد. با توجه به نتایج این پژوهش به نظر می رسد که کاهش میزان بیکاری مردان و برگزاری کلاس های آموزشی برای زوجینی که پنج سال از زندگی مشترک آنها گذشته است می تواند شمار و نسبت طلاق را کاهش دهد.