جامعه شناسی فرهنگ و هنر

تغییرات فرهنگی به سبب ماهیت تدریجی خود در طی تغییر از سبک زندگی سنتی به سبک زندگی مدرن یک فرایند فراگیر اجتماعی شده باشد. در میان افراد و ساکنان مناطق زاگرس جنوبی و در شهرستان های ایذه، باغملک و رامهرمز متاثر از گسترش ابعاد هویت مدرن و تغییر سبک زندگی، بخش زیادی از مناسک مرتبط با شیوه زیست سنتی کمرنگ و یا محو شده اند و به جای آن ها عناصر نوین مرتبط با عصر جدید برقرار شده است. یکی از مهم ترین عرصه هایی که به عنوان نماد تغییرات ذکر شده قابل رویت و رصد است «آیین سوگواری و عزاداری یا گاگریو» است. در پژوهش حاضر که به روش اتنوگرافی انجام شده سعی شده است مهم ترین تغییرات رخ داده در این زمینه مورد واکاوی قرار گیرد. فنون گردآوری داده ها در این پژوهش مشاهده مشارکتی و مصاحبه است. یافته ها نشان می دهند: سوگ در قالب گاگریو و سرو در میان مردمان این دو ایل کارکرد پیشین را ندارد و از خلال گذار نسلی اهمیت آن کاهش یافته است. سوگ دیگر مانند گذشته از طریق مراسمی باشکوه و خواندن نام طوایف، متوفی و جایگاه بازماندگان در کارکرد دوگانه خود یعنی برساخت تمایزات/ ایجاد همبستگی ایفای نقش نمی کند. و نمی تواند از طریق الزام درونی و مکانیسم جبران همبستگی اجتماعی را افزایش دهد. بدین ترتیب سوگ در قالب گاگریو و سرو رسانه ای است که نمی تواند همچون گذشته بار بازتولید حیات اجتماعی را به دوش کشد.

تجربه زیسته و نظام معنایی زنان بیخانمان از خانواده مطالعه موردی: زنان بیخانمان مقیم مرکز اقامتی مهر چکیده امروزه بیخانمانی، یکی از واقعیت های اجتماعی جامعه جهانی است که خود را در فرم ها و اشکال مختلف همچون کانتینرخوابی، کارتن خوابی و... نشان داده است. شاید بارزترین فرم بیخانمانی را بتوان در کارتن خوابی مشاهده کرد. هدف اصلی تحقیق حاضر فهم نظام معنایی زنان بیخانمان از تجربه زیسته خانوادگی ایشان است. به عبارتی مسأله تحقیق این است که زنان بیخانمان در بستر زیست جهان شان چه نظام معنایی مشترکی در نسبت با خانواده دارند؟ در این راستا فهم قواعد ضمنی خانواده در شرایط فقدان و در وضعیت بیخانمانی نیز هدف تحقیق است. این تحقیق با رویکرد کیفی و با روش پدیدارشناسی از خلال تکنیک هایی همچون مشاهدات مشارکتی و گفت وگوهای عمیق انجام شده است. با توجه به یافته های تحقیق این نتیجه حاصل شد که نظام معنایی زنان بیخانمان از خانواده را می توان حول دو مقوله مرتبط با «خانه» و «بدن» صورت بندی کرد. در واقع «احساس آوارگی» و «بدن بیخانمان» مقولات ضرورتا مشترک همه زنان بیخانمان از تجربه خانواده بود. همچنین با توجه به التفات این تحقیق به شرایط فقدان خانواده در وضعیت بیخانمانی، در ارتباط با تجربه زیست زنان بیخانمان از خانواده، چند قاعده ضمنی خانواده نیز آشکار شد.

این پژوهش با هدف مطالعه ی انتقادی پربیننده ترین برنامه ی سیما در سال 1399 – یعنی «دورهمی» – از منظر سلبریتی محوری و گفت وگوهای زرد انجام شده است. سلبریتی محوری به موضوعیت یافتن سلبریتی ها و ویژگی های جامعه ی شهرت از جمله اهمیت پیداکردن حواشی و زندگی خصوصی چهره ها و اصطلاح زرد نیز به اطلاعات و اخبار کم اهمیت و مبتذل ولی جنجالی اشاره دارد. برای مبانی نظری این مقاله از نظریه ی صنعت فرهنگ و در روش از تحلیل محتوای کیفی و تحلیل گفتمان انتقادی استفاده شده است. یافته ها نشان می دهند که گفت وگوی سلبریتیِ میزبان با سلبریتی های مهمان در قالب سه بخش اصلی مربوط به حرفه ی سلبریتی، زندگی شخصی سلبریتی و جامعه صورت می گیرد. گفت وگوهای زرد بیشتر (و نه صرفاً) در بخش دوم اتفاق می افتند. در این بخش مسائلی مربوط به داستان عشق و ازدواج، سن، اخلاق شخصی، عادات رفتاری، خاطرات شخصی، تیپ ظاهری، حاشیه ها و شایعات مربوط به سلبریتی و ... مورد پرسش قرار می گیرد. عواملی چون ساعت پخش برنامه، جایگاه میزبان در نظر مردم، لحن بیان و بدن میزبان و مهمان، شوخی و سرگرمی، تشویق ها و خنده های تماشاگران و ... همگی در تغییر ریتم و هیجانی ترشدنِ آن در مواقعی که راجع به زندگی شخصی سلبریتی ها صحبت می شود و در نتیجه برجسته شدن زردی ها در نظر مردم نقش دارد. دامن زدن به میل مردم برای آگاهی بیشتر از جزئیات کم ارزش زندگی خصوصی سلبریتی ها آن هم از طریق یک برنامه ی پرمخاطب در سیمای ملی جمهوری اسلامی ایران، برجسته سازیِ نیاز کاذبی است که می تواند نگاه نقادانه را از افراد سلب کرده و آن ها را دچار نوعی انفعال و رخوت نماید.

سبک زندگی سالم یا سلامت محور، به عنوان شاخه ای از سبک زندگی، درصدد است تا رفتارهایی را شکل دهد که بر حفظ سلامتی افراد و جلوگیری از رفتارهای پرخطر نظیر اعتیاد مفید هستند. پژوهش حاضر به تبیین سبک زندگی سلامت محور در ترک پایدار اعتیاد می پردازد. این پژوهش یک مطالعه کیفی- تطبیقی و به لحاظ هدف، کاربردی است. میدان تحقیق در این پژوهش دربرگیرنده سه گروه متخصصین درمانی و پژوهشی اعتیاد، افراد موفق به ترک اعتیاد وخانواده های این افراد در سال 1398 در شهر کاشان می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند و نظری، 31 نفر از آن ها به عنوان نمونه برگزیده شدند. تکنیک گردآوری اطلاعات، مصاحبه نیمه متمرکز بوده که با استفاده از نرم افزارMAXQDA و با توجه به انواع کدگذاری باز، محوری و انتخابی، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. سبک زندگی سلامت محور در سه حوزه بر پایداری ترک اعتیاد مواد مخدر اثر گذار است؛ حوزه نخست، بعد جسمی می باشد، بدین معنی نقش ابعاد جسمی در ترک پایدار اعتیاد اثرگذاراست. حوزه دوم، بعد روانی سبک زندگی سلامت محور بوده و حوزه سوم بعد اجتماعی سبک زندگی سلامت محور مورد بررسی قرار گرفت. سبک زندگی سلامت محور به مثابه یک پدیده چند علیتی و چندبعدی، منبع ارزشمندی برای کاهش شیوع و تأثیر مشکلات بهداشتی، ارتقای سلامت، تطابق با عوامل استرس زای زندگی و بهبود کیفیت زندگی می باشد.

ادراک و شکل روایت تاریخی در قرن اول اسلام از نیمه های قرن دوم به تدریج در حال تغییر است و در قرن سوم به کلی متحول می شود. شکل نخست روایت که در حدیث، انساب و ایام بروز یافته است، مبتنی بر ساختارِ اجتماعیِ شناختی است که افراد در آن در دوره های مختلف حی و حاضرند و شبکه ای را ایجاد می کنند که نسبت های بلاواسطه و مستقیمی در تاریخ را برقرار می سازند. اما به تدریج با دورشدن از تاریخ مبدأ، یعنی تاریخ حیات پیامبر (ص) و پیدایش آگاهیِ اولیه نسبت به خود این ساختار، یعنی ساختار حدیث، شبکه ای تخصصی از راویان حدیث و اخباریون ایجاد می شود که کل ساختار قبل را در خود مجتمع ساخته و وجه حیات مند آن را ملغی می سازند و به این ترتیب زمینه شکل گیری ساختار جدید روایت را که در آن افراد دیگر زنده نیستند و حضورشان به حضور محدث وابسته شده است، فراهم می کنند. این ساختار جدید، در نهایت به شکل غالب تاریخ نگاری در اسلام بدل می شود. برای تشریح و دستیابی به این ساختار شناختی، مبتنی بر مبانی نظری و روشی هرمنوتیک جدید و مطالعات فرهنگی کلاسیک، و با تحلیل ساختاری متون تاریخی موجود و نزدیک به قرون ابتدایی، به چارچوب هایی اولیه ای از این تحول دست یافتیم.

توسعه شتابان، نامتوازن و سیاست زده سبب شده است که در اغلب کشورهای درحال توسعه کنشگران محیط زیست با سیاستمداران در تعارض قرار گیرند؛ پروژه های هنر محیط زیستی نیز افشاگرانه بر کاستی ها و کم توجهی برنامه ها و سیاست-های آینده نگرانه تاکید می کنند. توجه هنرمندان به مسئله محیط زیست برخواسته از کلیشه های رایج درباره احساسی بودن هنرمندان یا رومانتیک بودن هنرمندان نیست، بلکه مساله برخواسته از آگاهی مدنی و مسئولیت اجتماعی هنرمندان است. در مقاله حاضر به بررسی تجربه های محیط زیستی هنرمندان می پردازیم و با مطالعه تجربه هنرمندان ایران به این پرسش می پردازیم که چگونه هنرمندان طرح مسئله محیط زیست در عرصه عمومی را توسعه می دهند؟ این کار از خلال صورتبندی ای از موضوعات محیط زیستی ارائه شده در آثار هنرمندان کنشگرا (اکتیویست) انجام شده است، آنچه در این میان مهم است نقش هنرمندان به عنوان کنشگران حوزه عمومی است که با خلق اثر زمینه ساز گفتگو در عرصه عمومی می شوند. این مطالعه با روش تحلیل مضمون و مفهوم هنر گفتگویی گرنت کستر انجام شده است و ضمن ارائه صورتبندی ای از آثار هنرمندان ایرانی فعال در زمینه هنر محیطی بر اساس مفهوم «هنر گفتگویی» گرنت کستر نشان می دهد که فعالیت های هنرمندان ایرانی چگونه زمینه ساز کنشگری آنها در حوزه محیط زیست شده است.