پژوهش های گردشگری و توسعه پایدار

مناطق نمونه گردشگری یکی از ارکان توسعه گردشگری در کشور است که می تواند زمینه ساز رونق اقتصادی پویا در این بخش باشد. تدوین الگوهای برنامه ریزی استراتژیک در مناطق نمونه گردشگری، زمینه و بستر پیشرفت علمی و هدفمند گردشگری در کشور را مهیا خواهد ساخت. در همین راستا در این مطالعه با استفاده از رویکرد برنامه ریزی استراتژیک، مدل تدوین راهبردها و راهکارهای توسعه گردشگری در منطقه نمونه گردشگری انشان در استان خوزستان تدوین گردید. برای شناخت راهبردهای برنامه ریزی گردشگری در منطقه نمونه گردشگری انشان از مدل کمی تحلیل SWOT استفاده شده است. شناخت نقاط ضعف، قوت، فرصت و تهدیدها از منظر 6 معیار جغرافیایی- طبیعی، زیست محیطی، اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی، کالبدی- زیرساختی و گردشگری مورد تحلیل قرارگرفته است. نتایج ارزیابی کمی عوامل داخلی و خارجی نشان داد اولویت اول برنامه ریزی استراتژیک در منطقه اجرای راهبردهای توسعه ای (SO) است. بعد از آن راهبردهای مدیریت کنترلی (ST)، در مرحله بعد راهبردهای مدیریت کلان نگر (WT) و درنهایت راهبردهای مدیریت زیرساختی (WO) در منطقه موردتوجه باید قرار گیرد. مطابق اولویت تعیین شده برای استراتژی ها، مهم ترین راهکارهای اجرایی در منطقه، پتانسیل یابی و توسعه گردشگری جنگل و کوهستان، گردشگری ساحلی- آبی و روستایی است و در اولویت دوم صیانت پویا از منابع طبیعی و کنترل و مدیریت گردشگران است.

امروزه بسیاری از برنامه ریزان و سیاست گذاران توسعه، گردشگری به عنوان رکن اصلی توسعه اقتصاد جوامع یاد میکنند.تعیین ارزش های گردشگری و استعدادهای طبیعی به همراه برنامه ریزی صحیح می-تواند منجر به توسعه درآمدهای اقتصادی از طریق گردشگری گردد.پیشرفت و توسعه فناوری و تخصصی تر شدن علوم مختلف همچون معماری در کنار سایر مسائل مربوط به محیط زیست ازجمله عواملی هستند که بر تقویت صنعت توریسم تأثیرگذارند. این صنعت در ساختارهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی عصر پسامدرن در جامعه حال حاضر ایران بسیار مهم است. یکی از شاخه های این صنعت، گردشگری در روستا می باشد که در ایران با توجه موقعیت اقلیمی ویژه خود روستاهای متفاوتی را به لحاظ فرهنگی، اقلیمی، اقتصادی و ... را در خود جای داده است. در این پژوهش ابتدا به شناخت معماری پایدار و زمینه گرایی و با ارائه مدلی به اشتراک بین این دو پرداختیم. برای بررسی های بیشتر به مطالعه نمونه موردی(روستا کیپارا و باتوا) روی آوردیم. که در آن ها توجه به معماری بومی منطقه از اصلی ترین عوامل در طراحی بود، قصد داشتیم با مطالعه در این زمینه بتوانیم کمک به جلوگیری از نابودی روستاها و چرخه اقتصادی آن ها کنیم. در آخر راهکارهایی پیشنهاد شده است.

شناخت نسبت به رفتار و سبک خرید گردشگران در عصر حاضر و دنیای پررقابت امروز از اهمیت ویژه و بالایی برای بازاریابی مقاصد گردشگری برخوردار است، در حال حاضر خرید می تواند به عنوان یک فعالیت گردشگری در جهت تجربه مکان ها و مقاصد جدید و همچنین توسعه صنعت گردشگری در این مقاصد مطرح باشد، بندر چابهار در جنوب استان سیستان و بلوچستان که از آن به عنوان دروازه ملل یاد می شود با آب و هوایی معتدل و بهاری می تواند با استفاده از ظرفیت ها و قابلیت های منحصربه فرد خود (تنها بندر اقیانوسی ایران) و همچنین تعامل سازنده بین دستگاه های اجرایی متولی امر گردشگری نظیر منطقه آزاد تجاری- صنعتی چابهار، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان سیستان و بلوچستان، اداره کل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان، اداره کل فرودگاه های استان سیستان و بلوچستان، اداره کل راه آهن جنوب شرق، سازمان صنعت، معدن و تجارت استان سیستان و بلوچستان، شهرداری بندر چابهار و سایر دستگاه های اداری و اجرایی دیگر (بخش دولتی و بخش خصوصی) با فراهم ساختن زمینه احداث مجتمع ها، مال ها (مراکز خرید) مدرن، مجهز و با رعایت استانداردهای بین المللی و همچنین برگزاری جشنواره های متعدد خرید در طول سال و استفاده از ظرفیت های بومی بندر (آثار باستانی، صنایع دستی، آب و هوایی دلپذیر، نام ها و تمدن اصیل، جاذبه های متنوع گردشگری، غذاهای محلی و خوشمزه، مردم خون گرم و ...) باعث ایجاد انگیزه در خریداران جهت انتخاب بندر چابهار به عنوان مقصد گردشگری در تمامی فصول سال شده تا گردشگران لذت شیرین سفر، خرید و تفریح را در این بندر به طور هم زمان تجربه و آثار مثبت آن را همیشه در ذهن خود نگه دارند، هدف از نوشتن این مقاله ارائه راه کارهای نوین در خصوص ارتباط بین نقش گردشگری خرید و جذب گردشگر داخلی و خارجی جهت توسعه و پیشرفت صنعت گردشگری بندر چابهار بوده و این مقاله ازلحاظ هدف کاملاً کاربردی بوده و از روش توصیفی با استفاده از مطالعه کتابخانه ای، بازدید میدانی، جستجو در اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی نیز بهره می برد.

با توجه به جستجوی مردم برای یک مقصد جدید و بکر برای گذران اوقات فراغت و استراحت، استان چهار محال و بختیاری یکی از بهترین مقاصد توریستی می باشد که ترکیبی از زیبایی های طبیعت و فرهنگ و تمدن غنی را دارا می باشد و این استان را به یک منطقه مستعد برای توسعه گردشگری تبدیل کرده است. تلفیق شایسته جاذبه های طبیعی با دیدنی های فرهنگی این استان به جهت داشتن سبک زندگی عشایری در این منطقه، این امکان را فراهم می آورد تا امر توسعه گردشگری در این منطقه با توجه خاصی به پتانسیل موجود در منطقه صورت گیرد. در این تحقیق، استعدادهای گردشگری این استان با شیوه بررسی SWOT مورد بررسی قرار گرفته است تا از این طریق نقاط عمده قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدها در منطقه مشخص گردند بلکه بتوان در آینده سیاستهای توسعه گردشگری را در این استان تدوین و اجرا نمود.

با وجود نقش مهم صنعت گردشگری در رشد اقتصادی، افزایش گردشگران در برخی مناطق گردشگری می تواند موجب رشد و توسعه منطقه گردشگر پذیر شود. بنابراین بررسی مقصدهای گردشگری جهت ارتقا کیفیت محیط از دید گردشگران حائز اهمیت است. هدف این پژوهش مطالعه و اولویت بندی شاخص های کیفی محیطی شهرستان کوهدشت می باشد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و از نظر ماهیت و روش، از نوع تحقیقات توصیفی - تحلیلی می باشد. جمعآوری دادهها و اطلاعات موردنیاز به دو روش کتابخانه ای (اسنادی) و پیمایشی (میدانی) صورت گرفته است. در راستای هدف مورد نظر از نرم افزارهای SPSS و EXCEL استفاده شده و همچنین از مدل های تصمیم گیری چند معیاره ویکور، الکتره ،SAW و روش ترکیبی کپلند جهت اولویت بندی شاخص ها استفاده شده است. نتایج حاصل از تحلیل 6 شاخص اصلی و 36 زیر شاخص نشان می دهد که شاخص جاذبه های گردشگری بیشترین میزان تأثیرگذاری از دید گردشگران بر کیفیت مطلوب محیط داشته و در رتبه های بعدی شاخص های زیست محیطی، محیط اجتماعی، بصری، شبکه ارتباطی و عملکردی – ساختاری به ترتیب قرار دارد.

با توجه به مشکلات موجود در روستاها نظیر بیکاری، بهرهوری پایین در بخش کشاورزی و بهرهبرداری بیش از حد از منابع طبیعی و در نتیجه تخریب این منابع و نبود امکانات و سرمایهی کافی برای توسعه، توجه به یکی از راههای اقتصادی نظیر توریسم روستایی ضروری به نظر میرسد. گردشگری روستایی به عنوان زیر مجموعهی صنعت توریسم با ایجاد اشتغال و حفظ محیط زیست طبیعی و بهینهسازی بهرهبرداری از زمین به توسعهی روستایی کمک میکند. لذا هدف از این تحقیق شناسایی موانع توسعه توریسم روستایی در استان لرستان میباشد. این تحقیق از لحاظ میزان نظارت و درجه کنترل، میدانی و از نظر روش دستیابی به حقایق و داده پردازی از نوع تحقیقات پیمایشی و از نظر نحوه گردآوری دادهها توصیفی_ پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق، شامل کلیه کارشناسان ادارهی کل میراث فرهنگی و گردشگری استان لرستان با تعداد 100نفر میباشد. لذا در این پژوهش به دلیل پایین بودن تعداد افراد جامعه از روش سرشماری استفاده شد. بنابراین حجم نمونه را همان تعداد (100نفر) تشکیل دادند. برای گردآوری دادهها از پرسشنامه استاندارد و محقق ساخته استفاده شد. روایی پرسشنامه از طریق پانل متخصصان و پایایی آن با استفاده از آلفای کرونباخ(872/0) مورد تأیید قرار گرفت و تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزار spss 19 انجام گرفت. در این تحلیل پنج عامل با مقادیر ویژه بالاتر از 1 استخراج شدند که در مجموع 697/60 درصد از واریانس کل عاملها را تبیین میکردند. عامل مربوط به سیاستهای حمایتی دولت است. عامل دوم مربوط به موانع اطلاع رسانی است. عامل سوم موانع زیرساختی و عامل چهارم موانع طبیعی میباشد. موانع فرهنگی نیز به عنوان عامل پنجم شناخته شد که به عنوان آخرین عامل با مقدار ویژه 737/2 کمترین میزان از واریانس کل(88/7 درصد) را تبیین کرده است.

نحوه توسعه شهرها در کشورهای درحال توسعه، با تمرکز و تراکم فعالیتها در بافت مرکزی همراه است و به دلیل ارجحیت تردد خودرو نسبت به انسان و نادیده گرفتن مقیاسهای انسانی، خود موجب بروز مشکلاتی نظیر از بین رفتن آرامش، سرزندگی، امنیت، حس تعلق، مشارکت و تعاملات اجتماعی می گردد. در تحقیق پیش رو سعی گردیده تا ضمن مرور تاریخچه و زمان شکل گیری بافت مرکزی شهر شیراز، و ارایه آگاهی نسبی از وجود برخی پتانسیل ها و ظرفیتهای متنوع و ناگفته بخشی از بافت مرکزی این شهر، با بررسی نظریات و نمونه های موردی و همچنین وضعیت موجود محدوه مورد مطالعه، از لحاظ مصوبات میراثی، طرح های تفصیلی و بازنگری، مسائل ترافیکی، و برداشتهای میدانی، در جهت تبدیل تدریجی بخشی از بافت مرکزی شهر شیراز به پیاده راه، جهت استفاده تمام اقشار و گروه ها گام برداشته شود و بامرور شرایط، امکان سنجی لازم و تاثیرات ناشی از آنرا براساس یافته ها و نتایج درنظر گرفت تا آغازی بر پیاده مداری در بافت مرکزی شهر باشد. روند انجام این تحقیق بصورت تاریخی، توصیفی، تحلیلی است که براساس روش اسنادی، کتابخانه ای و میدانی انجام گرفته است. باتوجه به نتایج حاصله، امکان اجرای پیاده راه در این بافت موفقیت آمیز ارزیابی می شود و آنرا نه تنها محدود کننده قلمداد نمی کند، بلکه نقطه شروع پیاده مداری در بافت مرکزی و توسعه پایدار و همه جانبه(منزلت اجتماعی، صنعت توریسم، هویت، فرهنگ و اقتصاد شهری) در شهر شیراز میداند.

در این پژوهش برای اندازه گیری میزان تمایل به پرداخت افراد برای ارزشهای حفاظتی و تفریحی پارک جنگلی بزرگ ایران شهر یاسوج از روش ارزشگذاری مشروط (CV) و پرسشنامه با انتخاب دوگانه استفاده شد. از مدل Logit در تعیین میزان تمایل به پرداخت افراد استفاده شد که نتایج نشان می دهد به ترتیب83.7 درصد افراد برای ارزش حفاظتی و69.7 درصد بازدیدکنندگان برای ارزش تفریحی پارک ، حاضر به پرداخت مبلغی هستند. میانگین تمایل به پرداخت افراد برای ارزش حفاظتی 16452ریال بازای هر خانواده و برای ارزش تفریحی 6417 ریال برای هر بازدیدکننده می باشد. ارزش حفاظتی سالانه هر هکتار از پارک 1403383 ریال و ارزش تفریحی سالانه هر هکتار پارک 1371389ریال می باشد. ازطرفی باتوجه به برآورد انجام شده ، نیازمند جدیت مسئولین امر در حفاظت و ارائه خدمات بهتر در پارک می باشد.