پژوهش های گردشگری و توسعه پایدار

برنامهریزی توسعهی گردشگری میتواند باعث تحرکبخشی به رشد اقتصادی و همچنین برنامهریزی کاربری زمین و جذب افراد به مناطقی که گردشگری در آنجا توسعه یافته است شود. از این رو، برای توسعهی گردشگری روستایی شناسایی سیستم گردشگری مناسب امری ضروری است. لذا، پژوهش حاضر با هدف تحلیل سلسلهمراتبی سیستمهای گردشگری و انتخاب مناسبترین سیستم گردشگری در روستاهای هدف گردشگری شهرستان بویراحمد انجام گرفت. روش اتخاذ شده در این پژوهش تحلیلی با هدف کاربردی بود. دادههای مورد نیاز با نظرخواهی از متخصصان حوزهی گردشگری و نخبگان محلی در منطقهی مورد مطالعه (12=n) بدست آمد. ابزار جمعآوری دادهها مصاحبهی ساختارمند و پرسشنامه بود. تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در محیط نرمافزار Expert Choice انجام گرفت. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که، سیستم گردشگری بومگردی، وزن و جایگاه بالاتری نسبت به دیگر سیستمهای گردشگری دارد و مناسب ترین گزینه برای توسعهی گردشگری در منطقهی مورد مطالعه به شمار می رود. پس از آن گردشگری کشاورزی، گردشگری مذهبی و فرهنگی به ترتیب در اولویتهای دوم تا چهارم قرار دارند و در آخر گردشگری ورزشی پایینترین اولویت را به خود اختصاص داده است.

بی ثباتی در بافت های فرسوده شهری، موضوعی است که توجه بسیاری از محققین را به خود جلب کرده است. به نظر می رسد توانمندسازی بافت های فرسوده از عوامل مؤثر بر ارتقاء گردشگری و پیشرفت نواحی فرسوده باشد. در تحقیق حاضر، در بخش اول مطالعه، پرسشنامه ای تدوین و در میان کارشناسان و مدیران شهری و گردشگری (شامل 118 نفر) پیمایش گردیده است. سپس، با بهره مندی از روش تحلیل رگرسیون و همبستگی در نرم افزار SPSS به تعیین نقش هر یک از شاخص های استخراج شده توانمندسازی ساکنین بافت فرسوده قشم در جهت توسعه گردشگری بوم گرا پرداخته شد. نتایج به دست آمده نشان دادند که شاخص های اقتصادی با نمره 4.15 و پس از آن شاخص فرهنگی با نمره 3.66 بیشترین نقش در توانمندسازی ساکنین بافت فرسوده قشم جهت ارتقای گردشگری بوم گرا را دارند. شاخص های اقتصادی و فرهنگی با ضرایب 0.631 و 0.601 بیشترین همبستگی از نظر اثر توانمندسازی ساکنین بافت فرسوده بر ارتقای سطح گردشگری بوم گرا در قشم را از خود نشان داده اند. همچنین، معیارهای اقتصادی و فرهنگی به ترتیب با نمره های F=1.91 و F=1.75 بیشترین نقش در توانمندسازی ساکنین بافت فرسوده قشم در جهت ارتقای گردشگری بوم گرا را دارا هستند.

مدل های موجود که تأثیر اکوتوریسم را بر آلودگی محیط زیست اندازه گیری می کنند، دقت بالایی ندارند و نتایج با خطای نسبتا بالایی گزارش می شود اما در این مدل جدید که در این مقاله به معرفی آن پرداخته خواهد شد، در واقع مدلی برای ارزیابی بهتر تاثیر اکوتوریسم بر آلودگی محیط زیست است. برای اجرای این مدل، ابتدا لازم است داده های آلودگی محیط زیست از مناطق دیدنی اکوتوریسم جمع آوری شوند.. سپس بر اساس پارامترهای اولیه نقاط دیدنی، ضرایب آلودگی تعیین می شوند و از تبدیل داده های جمع آوری شده برای ساخت مدلی برای ارزیابی تاثیر آلودگی اکوتوریسم استفاده می شود. در نقاط دیدنی بر اساس تجزیه و تحلیل مقادیر انتشار کربن، ارزش پولی آلودگی محیط زیست تعیین می شود. نتایج تجربی در مطالعات انجام شده نشان می دهد که مدل پیشنهادی در این مطالعه، بهتر از سایر مدل های موجود عمل می کند.

محوطه تاریخی تخت سلیمان یکی از باقیمانده تاریخی باستانی می باشد که در منطقه کوهستانی سرشار از جاذبه های کم نظیر طبیعی در جنوب استان آذربایجان غربی در شهر تکاب واقع شده است. تخت سلیمان به عنوان یک مرکز معنوی و دینی در قبل و بعد از اسلام همواره مطرح بوده است. فارغ از اینکه مجموعه ی یاد شده مولود موقعیت جغرافیایی آن است که خاصیت ژئومورفولوژی ساختمانی و دینامیک محل با ترکیب آب، آتش فشان و ... مجموعه حاضر را به وجود آورده است. واژه گنزگ یا گنزا در آذربایجان نام آشنایی برای برخی مکان های مقدس است، این چنین فضاهایی به واسطه ی عملکردهای علمی و مذهبی و داشتن گنجینه های علمی و دینی به ویژه کتاب و کتابخانه، شهرت پیدا کردند. به همین دلیل گنج شیزیکان به محل تخت سلیمان فعلی، اطلاق گشته است؛ بااین حال، بیشتر اوقات در اذهان مردم فقط جنبه های عبادتگاهی و مذهبی این مجموعه ها مورد توجه قرار می گرفته است. با اندک دقتی در مفهوم بیتی از حکیم توس معلوم می شود که: آتشکده ها صرفاً محلی برای عبادت نبوده است، بلکه در آن مکان ها، آموزه های علمی نیز رایج بوده است و ایرانیان از پیشروان تعلیم و تربیت در عرصه های دینی و علمی بوده اند. همواره در مورد آن تحلیل هایی دینی و دین محورانه به کار رفته است. شناخت شاخصه های تفکر دینی، سیر تطور تاریخی و کیفیت آن ها و همچنین تأثیری که در فضاهای ساخته شده داشته اند یکی از موضوعات اصلی معماری ادیان می باشد. در تحقیق حاضر که با روش تلفیقی کمی و کیفی انجام شده است، سیر تحول اندیشه های دینی در تخت سلیمان طی 3000 سال اخیر مورد تحلیل و بررسی قرارگرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد که قبل از اسلام در دوره ساسانیان و بعد از اسلام در دوره ی ایلخانیان اوج توجه به معماری و مدنیت این نقطه فرهنگی- تاریخی و البته معنوی بوده است. تحلیل سه هزارساله ی تخت سلیمان مؤید این واقعیت است که دین و معنویات در طول تاریخ همواره بر معماری تأثیرگذار بوده است و لازم است در طراحی آثار معماری نوین، همواره به فاکتور اندیشه های دینی توجه شود.

روستای چشام در استان خراسان رضوی و از توابع شهرستان نوپای داورزن در حوزه سبزوار بزرگ، یکی از کهن ترین روستاهای تاریخی ایران است که ضمن برخورداری از روایتهای تاریخی در تایید هویت و جغرافیای فعلی، بافتاری پیوسته، زنده و قابل بازشناسی و بهره وری امروزی از معماری سنتی ایرانی دارد که نمونه هایی از آن به ثبت میراث فرهنگی ایران رسیده و نمونه های دیگری نیازمند معرفی، ثبت، احیاء و بهره وری جامع تر است. این روستا با قرار داشتن در حاشیه کویر مرکزی ایران، دارای جاذبه های طبیعی و با زنده ماندن حیات روستایی تاریخی خود، دارای جنبه های ارزشمندی از مردم شناسی خراسان دیروز است. شناخت و معرفی صحیح و کارشناسانه این توانمندی های منحصر بفرد، افزون بر اینکه می تواند در بسیاری از ماه های سال، گردشگران علاقمند به ایران شناسی، طبیعت گردی و مردم شناسی را جذب نماید و به رونق پایدار اقتصاد محلی و منطقه ای خراسان یاری شایانی نماید، موجب آن خواهد بود تا بخشی مهم از تاریخ فرهنگ و تمدن ایران به در سطحی ملّی و حتی جهانی بازشناسی و معرفی شود. این پژوهش می کوشد تا مهم ترین سرمایه های تاریخی، فرهنگی و طبیعی روستای چشام را در راه این هدف با رویکردی تاریخی، مردم شناسانه، آماری و توصیفی معرفی نماید.

امروزه گردشگری به عنوان یکی از پیشروترین فعالیتهای در حال رشد دنیا و ابزاری برای افزایش درآمد ملی کشورها محسوب میشود. همچنین امنیت، از نیازها و ضرورتهای پایدار فرد و جامع تلقی میشود که فقدان یا اختلال در آن، پیامدها و بازتاب های نگران کننده و خطرناکی به دنبال دارد. لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش امنیت در گردشگری مذهبی منطقه ثامن شهر مشهد انجام شده است. منطقه ثامن یکی از مناطق 13 گانه مشهد میباشد که در اطراف حرم مطهر رضوی قرار گرفته که بیشترین و با ارزشترین آثار تاریخی و میراثی شهر مشهد در این منطقه وجود دارد. این تحقیق یک پژوهش کاربردی است و از نظر ماهیت و روش، توصیفی پیمایشی و ابزار اصلی آن پرسشنامه میباشد. ابزار مورد استفاده جهت تحلیل دادهها استفاده از نرم افزار Spss میباشد. نتایج حاصل از آزمون فرضیهها نشان داد ضریب همبستگی بین عوامل نظامی- انتظامی و عوامل کالبدی که معادل (623/0) و سطح معناداری (000/0) بوده و بنابراین بین نقش عوامل نظامی، انتظامی و کالبدی بر احساس امنیت گردشگران رابطهی معناداری وجود دارد. ضریب همبستگی بین عوامل نظامی- انتظامی و عوامل اجتماعی که معادل (458/0) و سطح معناداری (000/0) بوده و بنابراین بین عوامل نظامی- انتظامی و اجتماعی رابطهی معناداری وجود دارد . عوامل مؤثر در امنیت گردشگران در منطقه ثامن از نظر گردشگران کمرنگ بودن عوامل نظامی- انتظامی و عوامل اجتماعی است که با برنامه ریزی متولیان امر در منطقه ثامن بالأخص شهرداری و منطقه انتظامی ثامن این موارد قابل بهبود است.