درخت حوزه‌های تخصصی

سازه های پوسته ای بتنی گنبدی از مقاومت و پایداری قابل توجه ای برخوردار دارند. در گذشته اینگونه سازه ها به دلیل پیچیدگی نسبی طراحی ، هزینه اجرایی زیاد، قالب بندی گران و پر زحمت، فقط در موارد خاص مورد استفاده قرار می گرفت. از آنجا که پوسته های گنبدی یکی از عناصر اصلی معماری سنتی ایرانی است، ایجاب می کند که با استفاده از روشهای نوین اجرایی و ابزارهای جدید طراحی ، اجرای اینگونه سازه ها با تنوع و وسعت بیشتر ادامه یابد. در این مقاله به پیشرفتهای جدید در اجرای پوسته های بتنی گنبدی اشاره شده، روشهای مختلف استفاده از قالب های متکی بر هوا به طور مختصر تشریح شده است. قالب های متکی بر هوا به دلیل روش اجرایی اقتصادی ، امکانات مناسبی را برای ساخت سازه های پوسته ای نازک با تنوع و کاربری های فراوان و برخوردار از سرعت زیاد و سهولت لازم، فراهم کرده است. با استفاده از روشهای مذکور دنیای توسعه یافته امروز شاهد روند رو به رشد سازه های پوسته ای نازک گنبدی خواهد بود. تلفیق معماری سنتی و تکنولوژی جدید برای اجرای اینگونه سازه ها در کشورمان فراهم آورد. کلیدواژگان: بتن ,پوسته ای ,سازه ,قالب متکی بر هوا ,گنبد

مجموعه حاضر به عنوان کنکاشی اکولوژیک در مورد ابنیه تاریخی و فرهنگی در شهر اصفهان با تاکید بر آلودگی هوا در این شهر و ردیابی اثرات آن بر روی آجرنمای بناهای تاریخی از جمله مدرسه چهارباغ انجام شده است . با توجه به میزان آلودگی و پس از بررسی موقعیت جغرافیایی اصفهان و منطقه تاریخی و همچنین وجود کوهها ، میزان رطوبت نسبی و بارندگی ، سرعت و جهت بادها و تعداد دفعات وقوع اینورژن با استفاده از دستگاهها و تکنیکهای زیر به شناسایی قشر آلوده پرداخته شده است ...

یکی از کارهای بسیار ضروری و مهم در رابطه با بحث معماری و شهرسازی اسلامی تطبیق مقررات و الگوهای جاری معماری و شهرسازی با قاعده لاضرر می باشد که از مشهورترین قواعد فقهی اسلام می باشد و یکی از امتیازات این قاعده این است که بر قاعده تسلیط تقدّم دارد. به عبارت دیگر قاعده لاضرر به منظور محدودکردن اقتدارات و اختیارات قاعده تسلیط مقرر گردیده یعنی در نظام اسلامی به صرف مالک بودن نمی توان هر نوع تصرفی را شخص در ملک خود اعمال نماید و به موجب قاعده لاضرر تصرفات در ملک شخصی بایستی مبتنی بر اصول و ضوابطی باشد که سبب اضرار به دیگران نگردد حال این ضرر مادی یا معنوی باشد فرق نمی کند و اولین قدم بررسی وضعیت کنونی شهرها مخصوصاً شهرهای بزرگ نظیر تهران و تطبیق آن با قاعده لاضرر می باشد و در صورت تعارض با قاعده لاضرر، رسیدن با الگوهای مناسب معماری و شهرسازی است که منطبق با مقررات و ضوابط باشد و لذا قاعده لاضرر می تواند به عنوان مبنا و زیربنای ضوابط و مقررات معماری و شهرسازی اسلامی قرار گیرد.

مجموعه بناهای حضرت رضا(ع) در مشهدمقدس- که برای مسلمانان ‘ بویژه شیعیان ایران از اهمیت فراوانی برخوردار است – یکی از مهمترین مجموعه بناهای مذهبی است. این مجموعه باشکوه‘تقریبأ25 بنای مهم راشامل می شود و هر یک از آنها از نظر ویژگیهای معماری وهنری ارزش والایی دارد. احداث این مجموعه در طول زمان شکل گرفته و کاملتر شده است. مقبرة حضرت رضا(ع) مربع شکل واندازه ضلع آن ده متر است . این مرقد با گنبد دوپوش بسیار زیبا که روکشی از طلا دارد ‘ مظهر و سمبل مجموعه بناهای حرم است . طبق کتیبه ای که روی صندوق قدیمی مقبره وجود دارد‘ صندوق در سال 1022 هجری یعنی زمان شاه عباس صفوی ساخته شده و کتیبة روی آن را هنرمند معروف علیرضا عباسی نوشته است ‘البته صندوق فعلی قبر از سنگ مرمر است بدنة گنبد با کتیبه های متعددی تزیین شده است . این کتیبه ها در زیر و ساقه گنبد در زمان شاه عباس و شاه سلمیان صفوی ‘ به خط هنرمندان معروف آن دوره‘علیرضا عباسی و محمدرضا امامی‘در فاصله سالهای 1010تا1086 هجری به شیوة ثلث با رنگ سفید برزمینه ای آبی نوشته شده است . ازاره های حرم نیز با کاشیهای زرین فام ‘ در طرحهای بسیار جالب تزیین شده که بر بعضی از کاشیها تاریخ 612 و 720 هجری دیده میشود. مجموعه حرم حضرت رضا(ع) ‘ در طول یک هزار سال‘ توسط هنرمندان معروف ‘ امیران و شاهان تکمیل شده است ‘ برای مثال درسالهای 1262 و 1271 .هق در زمان محمدشاه قاجار صحنی جدید با کاشیکاریهای زیبا به مجموعه اضافه شد. مجموعه معماری حرم حضرت رضا(ع) که شامل بناهایی متعدد و زیبا چون حرم‘مسجدهای گوهرشاد‘دودر‘بالاسروپریزاد‘صحن قدیم و جدید‘دارالسلام‘دارالضیافه‘دارالسرور‘سقاخانه‘موزه‘کتابخانه‘توحیدخانه‘حمام‘گنبدمعروف به حاتم خانی‘گنبدمعروف به الله وردیخان‘آرامگاه شیخ بهائی‘صحن جمهوری اسلامی و دیگر بناهای وابسته است ‘در زمره شاهکارهای هنری جهان شمرده می شوند. بسیاری از شاهکارهای هنری دوره اسلامی‘در موزة شاهکارهای آستان قدس نگهداری می شوند که متأسفانه هنوز مورد بررسی کامل قرار نگرفته اند. درباره این مجموعه بسیار زیبا ‘هنوز از نظر معماری و هنرهای وابسته و همچنین تزیینات آن‘ تحقیقات کامل صورت نگرفته است . سزاوار است دانشجویان درباره این مجموعه هنری و اشیای موزه ای به تحقیقی بپردازند.