درخت حوزه‌های تخصصی

امروزه محققان جهت دسترسی به منابع علمی با مشکلات عدیده ای رو به رو هستند. در واقع، مسئله ارتباطات علمی هنگامی مطرح شد که افزایش قیمت نشریات و کاهش بودجه اختصاص یافته به کتابخانه شدت گرفت: یا به بیان دیگر، بحث نشریات ادواری در مجامع دانشگاهی مطرح گردید. راه حل نهایی برای رفع چنین مشکلی پیدایش نهضتی در زمینه دسترسی آزمان به منابع علمی است که توسط بسیاری از موسسات دانشگاهی پدید آمده است. در مقاله حاضر، سعی شده است که با بررسی مسائل و مشکلات ارتباطات علمی از مجرای مجلات و ارائه راهکارها، گامی در جهت برقراری ارتباط علمی میان محققان و نهادهای دانشگاهی برداشته شود.

برنامه کالیس که توسط دانشگاه مجازی سوئیس ارائه شده است ، هدف تعلیم مفاهیم و مهارتهای لازم برای شناسایی منابع اطلاعاتی مرتبط و اجرای جستجوهای کارآمد به دانشجویان را دنبال میکند . دانشجویان یاد میگیرند که از منابع اطلاعاتی گردآوری شده توسط کتابخانه های دانشگاهی به طور نظام مند و کارآمد استفاده کنند و همه منابع چاپی و الکترونیکی مشمول این طرح میشوند . در این برنامه یادگیری وجه اصلی ست که در سه بخش : دانش رسمی در خصوص منابع ، ابزار و فنون جستجوی اطلاعات ؛ دانش عملی راهبردهای بازیابی اطلاعات ؛ و طرز استفاده از اطلاعات بازیابی شده و نحوه استناد به آنها ، سازمان یافته است...

درس مواد و خدمات کتابخانه برای نوسوادان تنها درس از درس های دورة کارشناسی کتابداری است که کتابی مناسب و قابل کاربرد از زبان انگلیسی یا زبان دیگر، برای آن ترجمه نشده است. در طی سال هایی که این درس تدریس میشده است مباحث مربوط به آموزش بزرگسالان بخشی قابل توجه از کلاس را به خود اختصاص میداده است. مدرسان این درس، با آگاهی از کمبود مطالب در این حوزه هر یک به سهم خود در پی تولید مطالبی بوده اند که با فلسفة وجودی این درس سازگار باشد. در این مسیر شش کتاب توسط مدرسان متفاوت این درس نگاشته شده است. گرچه مشترکاتی در این کتاب ها وجود دارد، امّا هر یک، بخشی متمایز از دیگر کتاب ها را در خود جای داده است که متکی بر تحقیقات یا اندیشه های داخلی است. با گذشت زمان این امکان فراهم شده است که با بهره گیری از بخش های متمایز این کتاب ها، محتوایی قابل توجیه برای این درس در اختیار مدرسان این درس قرار گیرد، محتوایی که بیش از سایر کتاب های دروس کتابداری به دانش بومی متکی است.

مقاله حاضر گزارشی ست از مراحل اولیه پژوهشی درباره جنبه های کاربر مدار جستجو و بازیابی اطلاعات در شبکه جهانگستر وب ، که طی آن بر تاثیر وب پنهان یا وب نامرئی بر اطلاعیابی در وب که موضوع اصلی پژوهش است توجه شده است . مرور مدلهای موجود اطلاع یابی در محیط وب حاکی از آن است که به رغم اهمیت وب پنهان ، تاثیر این پدیده در مدلهای مذکور لحاظ نشده است و تدوین مدلی در این زمینه که مراحل اطلاعیابی در وب پنهان را نیز در نظر گرفته باشد اهمیت زیادی دارد . به همین منظور ابتدا انواع ناپیدایی اطلاعات در وب و انواع منابعی که به طور موقت یا دائم خارج از حوزه کاوش موتورهای جستجو قرار دارند ...

با استفاده از روش کتابسنجی، وضعیت کلی کتابهای ترجمه شده بر اساس متغیرهایی نظیر: موضوع، زبان، نویسنده، کشوراصلی محل نشر، تجدید چاپ، نوع فعالیت ناشران، جنسیت و فعالیت مترجمان در زمینه های علوم پایه، مهندسی، کشاورزی، پزشکی بین سالهای 1379-1370 در سطح کشور به تصویر کشیده است. همچنین سمت و سوی دانش انتقال یافته، میزان حضور علمیکشورهای مختلف در ایران و رابطه زمینه های موضوعی کتابهای ترجمه شده با متغیرهایی نظیر زبان و کشور در حوزه های مختلف مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج نشان میدهدکه از کل 6677 عنوان کتاب مترجم در طول سالهای مورد بررسی در رده موضوعی علوم 2484 عنوان، پزشکی 2206 عنوان، مهندسی 1568 عنوان و کشاورزی 419 عنوان کتاب ترجمه شده است. بیشترین کتابهای ترجمه شده از زبان انگلیسی با فراوانی 2/87 درصد است. دو کشور انگلستان و آمریکا به میزان 91/79 درصد در عرصه کتابهای ترجمه شده حوزه های چهارگانه حضور داشته ا ند

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر درس ""شیوه بهره گیری از کتابخانه و منابع آن"" بر نتایج بازیابی اطلاعات دانشجویان دانشگاه کاشان است. مؤلفه های بهره گیری در این تحقیق عبارتند از میزان پاسخ گویی دانشجویان به سؤالات آزمون در دو گروه گواه و آزمودنی که پس از مقایسه نمرات دو گروه به نتایجی دست یافت. پژوهش به روش تجربی انجام شد. به این ترتیب که ابتدا پیش-آزمونی از هر دو گروه به عمل آمد و سرانجام پس از تدریس درس شیوه بهره گیری از کتابخانه به گروه آزمودنی طی ده جلسه ای که اختصاص یافته بود پس آزمونی به صورت تئوری و عملی از هر دو گروه به عمل آمد. برای تجزیه و تحلیل داده ها و سنجش معنیداربودن تفاوت مشاهد شده از آزمون T با رعایت درجه آزادی مناسب استفاده و فرضیه تحقیق در سطح اطمینان 1% و 5% آزموده شد.

اجرای هر طرح عمرانی منجر به تولید مدارکی میشود که عموماً نقشه، پلان، شیت و به طور کلی طراحی یا ترسیمه (drawing) خوانده میشوند و در واقع یک فرآوردة دانشی حاصل از طرح های عمرانی، و منابع ارزشمند اطلاعاتی به حساب میآیند و باید امکان دسترسی و بهره گیری مؤثر از آن ها وجود داشته باشد. نبود یک سیستم نظام مند برای سازماندهی این گروه از منابع اطلاعات در کشور و در نتیجه نبود امکان دسترسی و استفادة مؤثر از این سرمایه ها لزوم طراحی الگویی برای ذخیره و سازماندهی این گروه از منابع اطلاعات را آشکارتر نمود. برای این منظور پس از مطالعة مبانی نظری و بررسی برخی از شیوه ها، اصول و استانداردهای سازماندهی منابع اطلاعات، استاندارد بین المللی مارک 21 و فرمت ایران مارک، الگویی برای ذخیره سازی و سازماندهی اطلاعات پروژه ها و طرح های پروژه های فنی و عمرانی کشور مبتنی بر استاندارد مارک 21 و فرمت ایران مارک ارائه شده. این الگو به گونه ای طراحی شده که بتوان با صرف حداقل زمان و تخصص به ذخیره سازی و سازماندهی این گروه از منابع اطلاعات پرداخت و به گونه ای مؤثر به جایابی اطلاعات طرح ها مبادرت ورزید.

در این مقاله سعی میشود ضمن معرفی فهرست های پیوسته کتابخانه ها با استفاده از روش تحلیل محتوا ، ویژگیهای غالب این فهرست در سایتهای وب کتابخانه های دانشگاهی جهان شناسایی و براساس بسامد رتبه بندی شوند . ضمنا با استفاده از نظرات صاحب نظران ایرانی ویژگیهای فهرستهای پیوسته کتابخانه های ایران شناسایی شوند و به کمک نتایج این بخش الگویی مناسب برای فهرست پیوسته کتابخانه های دانشگاهی ایران ارائه شود تا سازندگان اپکهای ایران با استفاده از آن ویژگیها ، زمینه های یکدستی در ارائه اطلاعات و نیز انتقال و بازیابی اطلاعات را در این فهرست ها فراهم نمایند...

مقالة حاضر گزارش کوتاهی است از یک طرح پژوهشی که به سفارش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری توسط گروه کتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه فردوسی مشهد در سال های 1383ـ1382 انجام گرفت. هدف طرح، بررسی برنامة جاری و بازنگری در آن به منظور همخوانکردن محتوای برنامه و سرفصل درس ها با نیازها و شرایط متحول کنونی بود. در این راستا، برنامه های جاری در کشورهای آمریکا، انگلستان، استرالیا، هند و ایران مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفتند و بر اساس نقاط مشترک و نیز نیازهای ایران در بخش آموزش کتابداری و اطلاع رسانی، برنامة جدیدی در دو گرایش مدیریت اطلاعات و مدیریت فناوری اطلاعات تدوین شد. این برنامه در دو مرحله برای برخی صاحب نظران و تعدادی از اعضای هیئت علمی گروه های کتابداری و اطلاع رسانی ایران که مجری دورة کارشناسی ارشد بودند ارسال و از آنان خواسته شد تا دیدگاه های خود را دربارة گرایش ها، محتوا و سرفصل درس های پیشنهادی ارائه کنند. سرانجام، برنامة نهایی تدوین و توسط کمیتة بازنگری برنامه های آموزشی دانشگاه فردوسی با اصلاحات جزئی مورد تأیید قرار گرفت. گزارش طرح برای وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز ارسال شد تا پس از تصویب، به دانشگاه ها ابلاغ شود.

در این مقاله رویکردهای مختلفی که برای بهبود طراحی فهرست رایانه ای برای انجام جستجوی موضوعی پیشنهاد شده است، مرور میشود. گرایش به سوی محیطهای رابط فهرست رایانه ای مبتنی بر وب، پیشرفت در اینترنت و فناوری کتابخانه های دیجیتالی و فرصتهای تازه ای که برای افزایش کارآیی سیستم فهرست رایانه ای در انجام جستجوی موضوعی ایجاد کرده است مورد بحث است.

انگلیسی امریکایی و بریتانیایی ، دو گونه اصلی زبان انگلیسی ، افزون بر تشابهات فراوان در مواردی هم با هم اختلاف دارند . در این بین ، اختلاف املایی میتواند زمینه ساز کاهش جامعیت به هنگام بازیابی از پایگاه های اطلاع رسانی انگلیسی - فارسی گردد . در مقاله حاضر سعی شده است همراه با ارائه موارد موجود و تاثیر آن بر ضریب جامعیت ، راهکارهای احتمالی برای رفع این مسئله پیشنهاد شود...

تحقیق حاضر به روش پیمایشی نیازهای اطلاعاتی کارکنان ادارة کل استان خراسان و شعب پنجگانه تأمین اجتماعی مشهد را بررسی کرده است. دادههای مورد نیاز پژوهش با استفاده از پرسشنامه، از حجم نمونه ای به میزان 225 نفر از کارکنان در سه سطح (مدیریت عالی، میانی و عملیاتی) جامعة آماری تحقیق گردآوری شد. در پاسخ به سؤالات پژوهش نتایج زیر به دست آمد: 1) بین نیازهای اطلاعاتی کارکنان سازمان تأمین اجتماعی در سطوح سه گانة مدیریت تفاوت وجود دارد؛ 2) بین برخی نیازهای اطلاعاتی کارکنان صف و ستاد، تفاوت معنادار وجود دارد؛  3) سطوح سه گانة مدیریت در استفاده از منابع اطلاعاتی درونسازمانی و برونسازمانی با یکدیگر تفاوتی ندارند؛ 4) آن دسته از کارکنان سازمان تأمین اجتماعی که دارای مراجعان بیشتری میباشند نسبت به دیگر کارکنان، دارای نیازهای اطلاعاتی بیشتری هستند؛ 5) کارکنان واحدهای شغلی مختلف نیازهای اطلاعاتی متفاوتی دارند، ولی نیازهای اطلاعاتی خود را از منابع اطلاعاتی درونسازمانی و برونسازمانی واحدی تأمین میکنند؛ 6) اطلاعات مدیران ارشد دربارة نیازهای اطلاعاتی کارکنان زیردستشان، متناسب با نیازهای واقعی آنان نمیباشد.

هدف اصلی این مقاله مقایسه میزان دقت موتورهای کاوش وب در بازیابی اطلاعات کتابداری و اطلاع رسانیست . برای این منظور کلید واژه های تخصصی حوزه کتابداری و اطلاع رسانی در 10 موضوع مختلف از مجله Library Trends انتخاب شد . این کلید واژه ها در 7 موتور کاوش جستجو شدند . در هر جستجو 10 نتیجه اول ارزیابی شد . معیارهای تعیین میزان دقت عبارت بودند از : حضور کلید واژه ها در عنوان مدرک بازیابی شده ، همجواری کلید واژه های مورد جستجو ، حضور کلید واژه ها در بخش ابر نشانه های کلید واژه ای صفحات وب ، و بسامد کلید واژه ها در صفحات وب بازیابی شده...

پیشرفتهای زیادی در زمینه فهرستهای پیوسته رایانه ای صورت گرفته است. امروزه این فهرستها به منزله دروازه های اطلاعاتی شناخته شده اند که از طریق آنها میتوان علاوه بر اطلاعات کتابشناختی کتابها به صفحات وب، فایلهای الکترونیکی، متن کامل مقاله ها و.... دسترسی پیدا کرد. در این مقاله به برخی چالشهای موجود در ساخت و کار با فهرستهای پیوسته از جمله نگهداری و اداره آن، ویژگیهای جستجو در آن به ویژه دشواریهای جستجوی موضوعی و نیز حضور وب سایتها در این فهرستها پرداخته شده است

در این مقاله، ابتدا انواع مفاهیم دسترسی و موانع آن و سپس مدیریت دسترسی به اطلاعات و عملکرد آن به اختصار شرح داده شده است. پس از آن مفهوم سازی دسترسی به اطلاعات در متون دانشگاهی و الزامات این مفاهیم مورد بررسی قرار گرفته، تقویتکننده ها و بازدارنده های دسترسی به اطلاعات معرفی و سپس مدلی ترکیبی از عناصر دخیل در فرآیند دسترسی به اطلاعات ارائه گردیده است. در پایان نیز مروری گذرا به ظهور فن آوری اطلاعات و تبعات آن بر دسترسی به اطلاعات آمده است.