درخت حوزه‌های تخصصی

شبهات عقیدتى و کلامى از رایج‏ترین بحثهایى است که امروزه در عرصه مباحث انتقادى دینى مطرح مى‏شود . پاسخگویى به این گونه شبهات در دفاع از دین از مهمترین وظایف دین‏پژوهان دین‏باور است . مباحثى که در چند سال اخیر از جانب نویسنده محترم آقاى دکتر سروش مطرح شده است نوعا جنبه انتقادى نسبت‏به اینگونه باورها که قرنها از جانب متکلمان دینى پذیرفته شده است دارد . آنچه که در مقاله حاضر (به تعبیر بهتر مصاحبه) مطرح شده است‏به نظر این جانب از صریح‏ترین مقالات ایشان در همین عرصه است . در این بحث نویسنده به صراحت‏به مباحثى اشاره مى‏کند که شاید در مقالات دیگر از طرح صریح آن پرهیز داشته است . در این مقاله به گونه‏اى مساله ختم نبوت و دوام و جاودانگى احکام و معارف اسلامى، جهانى و فراعصرى بودن اسلام و حتى آسمانى بودن قرآن و وحى و شریعت زیر سؤال رفته است در این مقاله کوشیده‏ایم با دیده انصاف و کاملا تحقیقى و استدلالى به موضوعات مطروحه در این مقاله بپردازیم .

هدف اصلى این نوشته کاویدن ویژگیهاى قرآن است که پیامبر و مسلمانان آن را نشانه جاویدان الهى بودن دعوت پیامبر مى‏دانند. در این بخش از مقاله، نخست‏به ماندگارى و دست‏نخوردگى قرآن اشاره گردیده و با نگاهى تاریخى گفته شده است که با توجه به انبوهى توزیع این کتاب، امکان دگرگون‏سازى آن در هیچ برهه‏اى از تاریخ اسلام، پذیرفتنى نیست. سپس به بررسى ادبیات قرآن پرداخته‏ایم و با جداسازى دو جنبه: الف) استوارى دستورى یا سامانمندى قرآن به عنوان مرجع و حجت در زبان تازى حتى نزد غیر مسلمانان; و ب) زیبایى و آرایه‏هاى واژگانى و خوش‏آهنگى و دل‏انگیزى متن قرآن، گفته‏ایم که تصدیق هر کدام از این دو براى دریافت‏شگفتى و ژرفاى قرآن، نیاز حتمى به آشنایى با زبان عربى ندارد و براى هرکس شدنى است، که این خود یکى از دریچه‏هاى نگاه به جنبه اعجاز همگانى و همیشگى قرآن مى‏باشد.

نگارنده از چند دیدگاه در باب نبوّت و امامت سخن مى گوید : نارسایى بشر در کسب فیض الهى؛ مستقلّات عقلیّه مبناى قبول دین؛ تفاوت درجات انسانها؛ برهان امکان اشرف؛ عبودیّت کامل و عبد کامل. پیوند میان عقل و نقل در این گفتار، قابل توجّه است.این گفتار، برگرفته از درس گفتارهاى شیخ محمود حلبى خراسانى در سال 1383 قمرى است.

چکیده : نویسنده براى تبیین ولایت تشریعى پیامبر 9، به معناى ولایت مى پردازد، ولایت حقیقى را از آنِ خدا مى داند، تبیین میرزا مهدى اصفهانى از مولویت را مى آورد، ولایت تکوینى و تشریعى و تفویض این حقّ را از سوى خدا به دیگران به ویژه رسول خدا 9 مى آورد که با توجّه به ادله وجوب اطاعت از پیامبر و روایات دالّ بر تفویض امر و نهى به حضرتش، روشن مى شود. محدوده این ولایت و مثالهاى آن به ویژه روزه و حرمت خمر، در پى آمده است.