علی اکبر آقایی

تغییر و تحولات محیطی که در حال حاضر شتاب زیادی به خود گرفته، تصمیمات سازمانی را بسیار پیچیده کرده است؛ بنابراین لزوم به­کارگیری برنامه ای جامع برای مواجه شدن با این مسائل بیشتر از گذشته ملموس می شود. پژوهش حاضر با هدف طراحی و تدوین برنامه استراتژیک توسعه ورزش هندبال برای هیئت هندبال استان سمنان، سعی در بهبود عملکرد این هیئت در بلندمدت دارد. نمونه آماری پژوهش، 41 نفر از نخبگان و فعالان ورزش هندبال استان سمنان بودند. در بخش نظرسنجی از پرسشنامه محقق­ساخته عوامل درونی و بیرونی ( 910/0 = α ) و فرم های تعیین موضوعات استراتژیک استفاده شد . همچنین برای تجزیه و تحلیل داده ها، علاوه بر شاخص های توصیفی و آزمون فریدمن، از ماتریس ارزیابی درونی و بیرونی برای تعیین موقعیت استراتژیک و تحلیل SWOT ، تکنیک دلفی و طوفان مغزی برای تعیین استراتژی ها استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد هیئت هندبال استان سمنان در وضعیت کنونی قوت ها، ضعف ها، فرصت ها و تهدیدهایی دارد و موقعیت استراتژیک آن در ناحیه ضعف ها و از لحاظ عوامل بیرونی در ناحیه تهدیدها قرار دارد. همچنین، ضمن تدوین بیانیه رسالت، بیانیه چشم انداز، ارزش های محوری و اهداف بلندمدت، 10 استراتژی در قالب 51 برنامه کلان و عملیاتی و در مجموع هفت پیشنهاد کلی برای توسعه هندبال استان سمنان ارائه شد. به نظر می رسد یکی از مهم ترین دلایل وضعیت نامطلوب هندبال استان سمنان نداشتن استراتژی توسعه ورزش هندبال در استان بوده است؛ بنابراین در این پژوهش سعی شده با تدوین استراتژی های مناسب، زمینه رشد و توسعه همه جانبه این ورزش جذاب در استان فراهم شود. بهره گیری از نقاط قوت شناسایی­شده می تواند به انجام رسالت و وظایف آن کمک شایانی کند مشروط بر این که در راستای به حداقل رساندن نقاط ضعف درونی و کاهش اثرات تهدیدهای بیرونی و استفاده حداکثر از فرصت های بیرونی باشند.

هدف از این پژوهش، طراحی برنامه راهبردی اداره تربیت بدنی دانشگاه شاهرود بود. روش پِوهش توصیفی - تحلیلی است. جامعة آماری پژوهش افراد آگاه به وضعیت اداره تربیت بدنی و ورزش دانشجویی دانشگاه شاهرود بودند. نمونه آماری این تحقیق 35 نفر، شامل معاون دانشجویی دانشگاه، کارکنان اداره تربیت بدنی دانشگاه، اساتید تربیت بدنی و مربیان با سابقه بودند که به طور هدفمند و کل شمار انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از ادبیات پیشینه، اسناد و مدارک، مصاحبه، پرسشنامه، نظرسنجی، جلسات راهبردی و فرم های تعیین موضوعات استراتژیک استفاده شد. روایی صوری پرسشنامه نهایی SWOT توسط چند تن از اساتید مدیریت ورزش و کارشناسان خبره تأیید و پایایی آن از طریق آلفای کرونباخ (92/0=α) محاسبه و تأیید شد. برای تجزیه و تحلیل داده ها، علاوه بر شاخص های توصیفی و آزمون فریدمن، از ماتریس ارزیابی عوامل درونی و بیرونی (برای تعیین موقعیت استراتژیک)، تحلیل SWOT و طوفان فکری (برای تعیین استراتژی ها) استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد این اداره در وضعیت کنونی دارای 8 قوت، 9 ضعف، 7 فرصت و 8 تهدید اساسی است. بر این اساس، به تدوین برنامه استراتژیک اداره تربیت بدنی دانشگاه و موضوعات استراتژیک آن شامل بیانیه رسالت، بیانیه چشم انداز، ارزش های محوری، اهداف بلندمدت، موقعیت استراتژیک، استراتژی ها و برنامه های عملیاتی پرداخته شد. همچنین، تحلیل ماتریس ارزیابی عوامل درونی و بیرونی نشان داد این اداره در جایگاه راهبردی تدافعی (WT) قرار دارد.

انتخاب استراتژی های یک سازمان به دلیل آن که قضاوت تصمیم گیرندگان در میزان اهمیت و ارجحیت هر یک از گزینه ها و یا معیارها در شرایط عدم قطعیت می باشد، یک مسأله تصمیم گیری چند معیاره است. دراین راستا، هدف اصلی پژوهش حاضر به کارگیری یکی از روش های تصمیم گیری چند معیاره در شرایط عدم قطعیت (روش تصمیم گیری خاکستری) جهت ارزیابی و رتبه بندی استراتژی های توسعه ورزش هندبال استان سمنان بود. روش این پژوهش، توصیفی تحلیلی بوده و در دو بخش کیفی و کمی به شکل میدانی انجام گرفته است. نمونه آماری پژوهش را 41 نفر از خبرگان ورزش هندبال استان سمنان در بخش تحلیل SWOT و گروهی خبره متشکل از هشت نفر در بخش تدوین استراتژی ها و تصمیم گیری چند معیاره تشکیل دادند. در این پژوهش بر پایه تئوری سیستم های خاکستری، ابتدا وزن هریک از معیارهای استراتژیک محور برای تمامی گزینه ها مشخص شد و سپس، با استفاده از روش درجه امکان خاکستری، رتبه بندی استراتژی ها انجام گرفت. براساس نتایج، نه استراتژی تدوین شده با استفاده از نه معیار مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت، استراتژی های توسعه ورزش هندبال استان بر اساس شاخص های مربوطه رتبه بندی گردید. به طورکلی، می توان گفت ازآن جایی که برنامه ریزی استراتژیک در شرایط عدم قطعیت انجام می شود، استفاده از روش های تصمیم گیری چند معیاره در شرایط عدم قطعیت می تواند منجر به بهبود تصمیم گیری گردد.

هدف از انجام پژوهش حاضر، طراحی و تبیین مدل «فرایند مدیریت استعداد» معلمان تربیت بدنی کشور بود. این پژوهش ازنظر هدف، کاربردی و ازحیث روش انجام پژوهش، آمیخته (کیفی-کمّی) بود. در مرحله کیفی، 16 نفر از صاحب نظران در مدیریت منابع انسانی در ورزش و صاحب نظران در تربیت بدنی آموزش وپرورش با روش نمونه گیری هدفمند، برای شناسایی اولیه مؤلفه های مدیریت استعداد معلمان تربیت بدنی انتخاب شدند. بخش کمّی پژوهش نیز با روش پیمایشی با هدف سنجش و برازش مدل نظری انجام شد. همه معلمان تربیت بدنی کشور جامعه آماری بخش کمّی پژوهش را تشکیل دادند. با توجه به هدف پژوهش، 384 نفر در بخش تحلیل عاملی اکتشافی و 345 نفر در بخش تحلیل عاملی تأییدی با روش تصادفی طبقه ای به عنوان نمونه آماری پژوهش انتخاب شدند. داده های مورد نیاز برای شناسایی نهایی مؤلفه ها و تحلیل مدل، با استفاده از پرسش نامه پژوهشگرساخته، پس از روایی (صوری، محتوا و سازه) و اعتبار سنجی پرسش نامه گردآوری شدند. برای محاسبه پایایی ابزار از روش آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی و برای تجزیه وتحلیل داده ها از روش های تحلیل عاملی اکتشافی، تأییدی و معادلات ساختاری استفاده شد. براساس نتایج تحلیل عاملی اکتشافی، 29 گویه شناسایی شده به عنوان مؤلفه های فرایند مدیریت استعداد معلمان تربیت بدنی کشور، در پنج بُعد استراتژی سازمان، شناسایی و ارزیابی، استخدام و به کارگیری، توسعه و بهسازی و نیز حفظ و نگهداری استعداد ها دسته بندی شدند. درنهایت، بررسی و آزمون مدل مفهومی پژوهش نشان داد که شاخص های کلی برازش مدل در وضعیت مناسب و مطلوب قرار دارند و عوامل شناسایی شده رابطه معنادار با سازه اصلی مطالعه شده، یعنی فرایند مدیریت استعداد معلمان تربیت بدنی کشور دارند.