رحیم نارویی نصرتی

رحیم نارویی نصرتی

مدرک تحصیلی:  استادیار گروه روان شناسی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره
پست الکترونیکی: rnarooei@yahoo.com

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۳۱ مورد از کل ۳۱ مورد.
۲۱.

تبیین ارتباط نفس و بدن بر اساس منابع اسلامی (با تأکید بر نظر ملاصدرا)؛ بیان رویکردها و تحلیل روان شناختی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نفس بدن ماهیت تعلقی رابطه سببی مسببی رابطه همبستگی ارتباط نفس و بدن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۵۲ تعداد دانلود : ۳۵۱
این پژوهش، با هدف تبیین ارتباط نفس و بدن بر اساس منابع اسلامی، با تأکید بر نظر ملاصدرا به همراه تحلیلی روان شناختی انجام شد. بدین منظور، به منابع روان شناسی و اسلامی، به ویژه نظر ملاصدرا مراجعه گردید. یافته ها به روش توصیفی تحلیلی تجزیه وتحلیل گردید. نتایج نشان داد که رابطه از طرف نفس با بدن، از سنخ رابطه سببی مسببی می باشد. اما تغییرات در بدن، به نحو سببیت، صرفاً نظام منسجم بدن را تغییر می دهد، ولی سبب برای تغییرات روانی، ماهیت تعلقی نفس به بدن است، نه خود دگرگون سازی های بدنی. دو سنخ رابطه وجود دارد: 1. رابطه سببی مسببی که از طرف نفس به بدن اعمال می شود؛ 2. رابطه از نوع همراهی و همبستگی که از طرف بدن با نفس بر قرار است. بنابراین، رابطه نفس و بدن بر اساس منابع اسلامی، به ویژه از نظر ملاصدرا، تعاملی نیست، بلکه سببی مسببی از طرف نفس به بدن و همبستگی از طرف بدن با نفس می باشد.
۲۲.

ساخت و اعتباریابی آزمون اولیه همدلی بر اساس منابع اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: همدلی پرسش نامه اولیه روان سنجی منابع اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۹ تعداد دانلود : ۵۶۷
این پژوهش با هدف ساخت آزمون اولیه همدلی، بر اساس منابع اسلامی انجام گرفت. برای مطالعه منابع، از روش تحلیل محتوا و برای ارزیابی روایی و اعتبار آزمون، از روش پیمایشی با انتخاب تصادفی طبقه ای، نمونه 100 نفری از میان دانش پژوهان مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره و طلاب حوزه علمیه خواهران قم در سال تحصیلی 1395-1394 بهره گرفته شد. ساختار متغیرهای به دست آمده از منابع اسلامی، برای همدلی عبارتند از: مؤلفه رفتاری، مؤلفه عاطفی و شناختی. روایی این ساختار، از نظر کارشناسان خبره دین و روان شناسی طبق ساختار لیکرت چهار گزینه ای با میانگین کل 8/3 و واریانس 047/0 محاسبه شد. روایی گویه ها نیز با میانگین 6/3 و واریانس 022/0 به دست آمد. اعتبار آزمون، به واسطه بررسی همسانی درونی پرسش نامه با ضریب آلفای کرونباخ 91/0 به دست آمد. دونیمه سازی نیز اعتباری در حد 80/0 و 81/0 برای دو نیمه را نشان داد. بنابراین، این آزمون از اعتبار و روایی مناسب برخوردار است.
۲۳.

پیش بینی میزان خودمهارگری نوجوانان دختر و پسر در مقطع دبیرستان براساس میزان صبر اسلامی و جهت گیری دینی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: جهت گیری دینی صبر خود مهار گری متغیر ملاک متغیر پیش بین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۳۰۷
امروزه اعتقاد بر آن است که رفتار فضیلت محور و بلکه تمام سعادت انسان در گرو خودمهارگری او است. خودمهارگری با عوامل و سازه های روان شناختی از جمله برخی سازه های دینی ارتباط دارد؛ به همین دلیل، پژوهش حاضر در پی آن است رابطه سطح خودمهارگری نوجوانان را با دو متغیر جهت گیری دینی و سازه صبر براساس آموزه های اسلامی بررسی کند. بدین منظور نمونه ای با حجم 362 نفر از میان 4709 دانش آموز متوسطه اول و دوم با سنین 14 تا 17 سال در شهرستان محلات، به روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای انتخاب شد. سه پرسشنامه جهت گیری مذهبی، مقیاس صبر اسلامی در نو جوانان و مقیاس خود مهار گری براساس منابع اسلامی برای کشف داده های اولیه در میان آنان توزیع و داده ها با استفاده از ضرایب همبستگی پیرسون و رگرسیون، به کمک نرم افزار spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که سازه صبر به میزان 49 درصد با خودمهارگری ارتباط دارد و به میزان بالایی می تواند سطح خودمهارگری نوجوانان را با ضریب اطمینان 45 درصد پیش بینی کند. همچنین روشن شد که سطح جهت گیری دینی نیز به میزان 18 درصد با همین ضریب اطمینان در خود مهار گری نوجوانان سهیم می باشد. از مجموع این یافته ها، نتیجه گیری می شود که برای افزایش سطح خودمهارگری می توان آموزش صبر اسلامی و مؤلفه های جهت گیری دینی را مدنظر قرار داد.
۲۴.

معنویت: چیستی، گستره و کارکردها در روان شناسی و مقایسه آن با رویکرد اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: روان شناسی معنویت اسلام کارکردهای معنویت ارکان معنویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۳ تعداد دانلود : ۲۳۷
هدف این پژوهش، شناسایی معنویت در سه بُعد معنا، گستره و کارکردها در روان شناسی و اسلام است. با توجه به هدف پژوهش، به منابع روان شناختی مرتبط با دین و معنویت و همچنین آیات قرآن، روایات و آثار اندیشمندان مسلمان مراجعه شد و داده ها استخراج گردید و به روش توصیفی-تحلیلی مقایسه و تحلیل گردید. یافته های پژوهش نشان داد که معنویت در روان شناسی عبارت اند از: حالتی روان شناختی که متضمن ویژگی هایی از قبیل: بصیرت، درک وحدت، یکپارچگی درون، احساس حیرت، احساس تعالی، احساس پذیرفتن، قطع تعلق، عشق و شفقت، شکرگزاری در برابر نعمت های زندگی و احساس معناداری است؛ ولی معنویت در اسلام حالتی است که در ارتباط با وجود خداوند متعال تحقق می یابد و شامل مؤلفه های شناخت خداوند، ایمان به خالق، احساس تعلق به خالق، و انجام عمل برای خداوند، درک همه جانبه حضور او و درک قرب الهی است. همچنین به دست آمد که کارکردهای معنویت در روان شناسی در حیطه های سلامت جسم و روان، تأثیر بر شادکامی، شخصیت و درمان، کاهش درد و رنج و رضایت باطنی می باشند. از نگاه اسلامی نیز کارکردهایی نظیر آرامش و کاهش درد و رنج در ارتباط با معنویت مشترک هستند؛ ولی معنویت اسلامی کارکردهای اختصاصی مانند: لذت پایدار، معنابخشی اصیل به زندگی و تقرب به خالق را به همراه دارد که در معنویت در روان شناسی از آن سخن به میان نیامده است.
۲۵.

راهکارهای تقویت خودمهارگری در کودکان بر اساس منابع اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: خودمهارگری راه کار تقویت روان شناسی منابع اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۲۸۹
هدف این پژوهش، شناسایی راهکارهای تقویت خودمهارگری در کودکان بر اساس منابع اسلامی است. بدین منظور به روش توصیفی _ تحلیلی مفاهیم نزدیک به خودمهارگری بررسی شد. در بررسی اولیه به دست آمد که مفاهیم تقوا، ورع، صبر، حلم، عقل و عصمت به مفهوم خودمهارگری به میزان زیادی نزدیک هستند. جهت بررسی تطابق مفهومی، این مفاهیم در ضمن پرسش نامه ای محقق ساخته در اختیار پانزده نفر کارشناس به عنوان خبرگان روان شناس و آگاه نسبت به مفاهیم اسلامی، قرار گرفت. هر شش مفهوم نمره لازم برای اعتبار مفهومی را کسب کردند. شاخص های این مفاهیم در ارتباط با نحوه تقویت خودمهارگری در کودکان جست وجو و جمع آوری شد. در نتیجه به دست آمد: دین اسلام قبل از تولد بر انتخاب همسر عاقل و با اخلاق، اجتناب از غذای حرام، رعایت آداب زناشویی و تناول خرما توسط مادر در دوران حاملگی قبل از تولد و توجه به تغذیه مادر و بازی با کودک از تولد تا شش سالگی و الگودهی مناسب، افزایش شناخت و معرفت کودکان، آموزش نماز و روزه به کودکان، آموزش مهارت های خاص، مراقبت های جنسی و تکریم کودکان به عنوان راهکارهای تقویت خودمهارگری تأکید می کند.
۲۶.

الگوی مفهومی «خودآگاهی» بر اساس منابع اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

تعداد بازدید : ۲۶۱ تعداد دانلود : ۱۸۶
این پژوهش با هدف تدوین الگوی مفهومی «خودآگاهی» براساس منابع اسلامی (قرآن و حدیث) انجام شده است. در پژوهش حاضر، در بخش استخراج مؤلفه های خودآگاهی و تبیین ساختار آن از متون اسلامی، از روش «تحلیل محتوا» در چارچوب روش الگو یابی مفاهیم و سازه های روان شناسی از متون اسلامی، و در بخش بررسی اعتبار و روایی محتوای مؤلفه های خودآگاهی، از روش «پیمایشی» از نوع «دلفی» استفاده شده است. نتایج یافته های پژوهش نشان داد که ساختار مفهومی «خودآگاهی براساس منابع اسلامی» بر هفت مؤلفه (خودشناسی، خودتوجهی، خودتأملی، خداآگاهی، خودهشیاری، فعالیت هدفمند، و خودپایی) مبتنی است و هریک از مؤلفه ها با سایر مؤلفه ها در ارتباط است. نتایج بررسی روابط بین مؤلفه ها نشان داد الگوی مفهومی خودآگاهی در قالب فرایندی، با شناخت و تأمل در خویش آغاز و از مسیر خودتوجهی، خودهشیاری، خداآگاهی، برخورداری از فعالیت هدفمند و خودپایی است که به خودآگاهی کامل می انجامد.
۲۷.

الگوی مفهومی اضطراب براساس منابع اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: اضطراب مؤلفه ها عوامل الگوی مفهومی منابع اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۲ تعداد دانلود : ۲۰۳
این پژوهش درصدد تدوین الگوی مفهومی «اضطراب» براساس منابع اسلامی به روش کیفی «تحلیل محتوا» است. بدین منظور، ابتدا تعریف «اضطراب» در روان شناسی بررسی و براساس آن تعداد 12 مفهوم مرتبط با اضطراب از منابع اسلامی استخراج شد. نتایج حاصل از بررسی روایی در این مرحله، به حذف یک مفهوم و باقی ماندن یازده مفهوم دیگر منجر گردید. سپس براساس داده ها، چهار مؤلفه و یازده عامل برای اضطراب در منابع اسلامی شناسایی گردیدند. مؤلفه ها و عوامل توسط هشت کارشناس عرصه دین اسلام و روان شناسی ارزیابی و با استفاده از شاخص «روایی محتوایی» (CVI) تحلیل شدند. همه مؤلفه ها و عوامل توسط کارشناسان تأیید گردیدند. تبیین روابط بین مؤلفه ها با استفاده از آیات و روایات نشان داد مؤلفه شناختی نقش ایجاد گری در اضطراب دارد و مؤلفه هیجانی موجب بروز مؤلفه بدنی و رفتاری می شود. همچنین یافته ها نشان دادند عوامل اضطراب با یکدیگر در ارتباط بوده، ضعف ایمان و دنیاگرایی از اساسی ترین عوامل اضطراب به حساب می آیند.
۲۸.

شکل گیری اختلال وسواس _ اجباری طهارت و نجاست بر اساس منابع اسلامی(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: شکل گیری وسواس - اجباری طهارت و نجاست منابع اسلامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۰۴ تعداد دانلود : ۱۸۷
هدف این پژوهش شناسایی چگونگی شکل گیری اختلال وسواس اجباری طهارت و نجاست  بر اساس منابع اسلامی است. بدین منظور این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی انجام شد که پس از طی فرایند منبع شناسی و دسته بندی منابع و سپس تدوین، تنظیم، طبقه بندی، تلخیص و بیان مفهوم انبوهی از داده های گردآوری شده از این منابع و کاهش آنها به بخش های قابل کنترل و تفسیر، مبانی نظری این اختلال از منابع اسلامی استخراج شده و در مرحله بعد از مبانی نظری به دست آمده، چرخه شکل گیری این اختلال به دست آمد. یافته های پژوهش نشان داد که بر اساس منابع اسلامی این اختلال دارای چرخه شکل گیری شش مرحله ای بدین ترتیب است: 1. قرار گرفتن در موقعیت وسواس اجباری طهارت و نجاست؛ 2. انتخاب؛ 3. وسوسه و اضطراب؛ 4. تمایل به وسواس؛ 5. انجام عمل وسواسی؛ 6. بازگشت به ابتدای چرخه و قرار گرفتن در موقعیت وسواس اجباری طهارت و نجاست.
۲۹.

الگوی نظری «مقابله با تنیدگی بر اساس منابع اسلامی» و اعتبارسنجی آن(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: الگوی نظری مقابله تنیدگی مقابله دینی اعتبار سنجی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۳ تعداد دانلود : ۱۳۹
هدف این پژوهش، تدوین الگوی نظری «مقابله با تنیدگی براساس منابع اسلامی» و اعتبارسنجی آن است. برای دستیابی به این هدف، در آغاز به منابع دست اول اسلامی، از جمله قرآن کریم (به صورت بررسی تمام متن)، نهج البلاغه، میزان الحکمه، تفسیرهای مرتبط و برخی منابع دست دوم مراجعه شد. مفاهیم مرتبط با مقابله با تنیدگی به روش «داده بنیاد» استخراج گردید و بر پایه آن مؤلفه های اولیه الگو تدوین شد. سپس به منظور اعتباریابی الگو، مؤلفه ها در اختیار نُه کارشناس اسلامی و همچنین صاحب نظر در روان شناسی برای اظهارنظر درباره مطابقت مؤلفه ها و نحوه ارتباط آنها با مستندات قرار گرفت. یافته های کمّی نشان داد میزان شاخص CVI در دامنه 88/0 تا 1 و میزان شاخص CVR در دامنه 78/0 تا 1 قرار دارد. با توجه به مقدار به دست آمده برای این دو شاخص، معلوم شد الگوی پیشنهادی برای مقابله با تنیدگی براساس منابع اسلامی، از روایی محتوایی مناسبی برخوردار است. بنابراین ساختار مؤلفه ای و فرایندی آن تأیید گردید. در نهایت، چهار مقوله شامل شرایط زمینه ای (پذیرش مبانی خداشناختی، هستی شناختی و انسان شناختی اسلام)، عوامل علّی (اصلاح اسناد و شناخت ویژگی های دنیا و آخرت)، راهبردها (راهبردهای استحکام بخشی درونی، راهبردهای ایجاد تغییر در عامل تنش زا)، و پیامد ها (معنادهی درست به حوادث تنش زا، کاستن از تنش ها) استخراج شد و نحوه هریک از مؤلفه ها به شکل فرایندی تبیین گردید و بر پایه آن الگوی «مقابله با تنیدگی براساس منابع اسلامی» به شکل نموداری ترسیم شد.
۳۰.

سنخ شناسی زندگی از دیدگاه علامه طباطبایی و سلیگمن(مقاله ترویجی حوزه)

کلید واژه ها: زندگی سنخ های زندگی سلیگمن علامه طباطبایی اندیشه اسلامی و روان شناسی مثبت نگر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۳ تعداد دانلود : ۱۳۰
این پژوهش، با هدف بررسی سنخ های زندگی از دیدگاه سلیگمن و شناسایی سنخ های زندگی بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی و مقایسه این دو با یکدیگر انجام شده است. بدین منظور به روش توصیفی _ تحلیلی به منابع دست اول دیدگاه های سلیگمن و آثار علامه طباطبایی مراجعه و با همدیگر مقایسه گردید. یافته های پژوهش نشان می دهد که سلیگمن با انتخاب مدل ارسطوییِ رشد از ساده به پیچیده، چهار سنخ زندگی لذت بخش، متعهدانه، بامعنا و کامل ترسیم می کند. بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی با توجه به دو ملاک حقیقی و غیرحقیقی بودن حیات و حیات خصوصی و زندگی عمومی، سه نوع زندگی «ذلت محور»، «لذت محور» و«سعادت محور» استخراج گردید. مفاهیم عاجله، حیات دنیا و متاع غرور بیانگر زندگی لذت محور می باشد که حیات عمومی است. مفهوم معیشت ضنک حیاتی غیرحقیقی است که به زندگی ذلت محور اشاره دارد. افرادی که در این دو سنخ زندگی هستند، از رسیدن به بالاترین درجات کمال باز می مانند. حیات حقیقی منحصر در زندگی آخرت و حیات طیبه است که همان زندگی سعادت محور می باشد. روحانی بودن منشأ سنخ های زندگی، هدفمندی سنخ های زندگی جهت دستیابی به سعادت جاودانه فرامادی، نقش انگیزه الهی در رسیدن به هدف زندگی، فراشمولی قلمروی ارزشی سنخ های زندگی بر اساس دیدگاه علامه طباطبایی از جمله تفاوت های شاخص با دیدگاه سلیگمن می باشد.
۳۱.

تحلیل مفاهیم «مضاف نفس» در روایات و تبیین سازه روان شناختی خودنظم جویی بر اساس آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نفس خودنظم جویی عقل تقوا روان شناسی اسلامی شناخت مهار انگیزه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶ تعداد دانلود : ۴
در منابع روایی با مفاهیمی مواجه می شویم که با اضافه شدن به واژه نفس، القاکننده کارکردهای نفس در حوزه های مهار، تنظیم، نظارت، نگهداری، و تغییر خود هستند. هدف پژوهش حاضر تحلیل مفاهیم مضاف نفس در روایات و تبیین سازه خودنظم جویی با روش پژوهش مفهومی- محتوایی است. یافته ها نشان داده که خود در منابع اسلامی انسان به اعتبار عامل تشخّص بخش غیرمادّی بوده و خودنظم جویی با تحلیل مفاهیم مضاف به «خود» (هفده مفهوم) و مفاهیم تحقق دهنده (دو مفهوم) قابل تبیین است. عام ترین مضاف های نفس اصلاح النفس و تزکیهالنفس است که توسط دو برنامه فرایندیِ مجاهدهالنفس و ریاضهالنفس پیگیری شده، و با ابزار نظارهالنفس، کفّ النفس، و ضبط النفس قابل دست یابی است. سازوکار تحقق، تمام مفاهیم مذکور به واسطه سه مفهومِ هسته ای «شناخت»، «مهار»، و «انگیزه متعالی» است که از تحلیل دو مفهوم عقل و تقوا به دست می آید.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان