نقد و بررسی گزارش سبط بن جوزی درباره امام حسن عسکری(ع) با تأکید بر دو کتاب مرآهالزمان و تذکرهالخواص (مقاله پژوهشی حوزه)

چکیده

سبط بن جوزی، از جمله تاریخ نگاران اهل سنّت است که به زندگی امامان(ع)توجه کرده است. گزارش او از زندگی امام حسن عسکری(ع)، برخلاف دیگر امامان، به دلایل مختلف از جمله کمبود گزاره های تاریخی اندک است. البته شاید برخی مسائل مانند جایگاه خاندانی و نیز اندیشه های مذهبی، در ارائه مطالب او تأثیر داشته است. این پژوهش، بر آن است تا نگاهی نقادانه به گزارش سبط بن جوزی از زندگانی امام عسکری(ع) داشته و با کشف مصادر سبط، و بررسی سندی و دلالی و محتوایی آنها، به این پرسش پاسخ دهد که وی به کدام گزارش ها توجه بیشتری داشته و آنها را چگونه در آثار خود آورده است؟ نتیجه بررسی نشان می دهد که وی در بازتاب اطلاعات مربوط به امام حسن عسکری(ع)، از وصف همراه با شیوه اختصار و گزینش بدون تحلیل بهره برده است؛ به این معنا که ابتدا به نام و نسب امام، و سپس به تاریخ و مکان ولادت و نیز تاریخ و مکان وفات آن حضرت، مدت عمر و همچنین نام مادر ایشان پرداخته و پس از آن، به اختصار و در حدّ اشاره، فضیلت حضرت را یادآوری نموده است. روایتِ حدیث، دیگر موضوعی است که سبط توجه اندکی بدان داشته و نمونه ای از مسانید امام را نقل کرده است.