خلیل کمربیگی

هدف این مطالعه شناسایی دلایل رواج کنشهای ریاکارانه در جامعه است و قصد دارد تا با استفاده از پارادایم روش شناختی مطالعات کیفی و با بهره گیری از استراتژی استفهامی در قالب روش تحقیق نظریه ی زمینه ای، تحلیلی جامعه شناسانه از آن ارائه دهد. جامعه آماری تحقیق، ترکیبی از متخصصان امور فرهنگی و دینی، استادان دانشگاه، فعالان فرهنگی - اجتماعی و اصطلاحاً مطلعین کلیدی دارای اطلاعات کافی در مورد پدیده ی مورد مطالعه و دارای شناخت کافی از جامعه ی مورد پژوهش در استان ایلام هستند که با استفاده از ترکیبی از روشهای نمونه گیری هدفمند و نمونه گیری نظری، نمونه ای انتخاب شده و با استفاده از مصاحبه ی نیمه ساخت یافته تا رسیدن به اشباع نظری نمونه گیری ادامه یافته است. بر اساس استراتژی پژوهش با استفاده از شیوه های کدگذاری باز، محوری و گزینشی از تعداد 527 عبارت معنایی مستخرج از مصاحبه ها، تعداد 185 مفهوم، 85 زیر مقوله و 33 مقوله ی اصلی استخراج گردیده است. نتایج حاکی از وجود انواعی از کنشهای ریاکارانه در جامعه ی مورد مطالعه است و مقولات محوری تحقیق در یک مدل پارادایمی نشان داده شده است که حاکی از ساختاری شدن پدیده ی ریاکاری است. بر اساس مقوله ی هسته و نظریه ی تحقیق، ریاکاری محصول واکنش افراد به استانداردهای چندگانه در جامعه است.

 هدف : این پژوهش با هدف تحلیل جامعه شناختی مسائل فرهنگی استان ایلام انجام شد تا در پرتو آن، مسائل فرهنگی را شناسایی و رتبه بندی کند. روش: رویکرد این پژوهش، از نوع مطالعات کیفی است و بر همین مبنا، شیوه برساخت مسئله از طریق حضور کنشگران متعدد با دیدگاههای تخصصی متنوع در زمینه امور فرهنگی در دستور کار قرار گرفت. از نظر شیوه اجرا، در پژوهش حاضر از روش دلفی استفاده شده است و گردآوری و تحلیل پاسخهای شرکت کنندگان در دلفی در چهار راند انجام شده و برای ارزیابی کیفیت تحقیق از تکنیک اعتبار پاسخگو برای اعتمادپذیری و برای پایایی نیز از تکنیک انتقال پذیری و اجماع خبرگان استفاده شده است. یافته ها: از مهم ترین یافته های تحقیق، پایین بودن میزان مطالعه، کم توجهی به شایسته سالاری، تجمّل گرایی، مصرف نمایشی، کاهش نشاط اجتماعی، نحیفی فرهنگ کار، سواد مدیریتی پایین مدیران، نومیدی، بالا بودن تعصبات قومی و زبانی و کم توجهی به نخبگان استان به عنوان مسائل فرهنگی قابل ذکرند. نتیجه گیری : اکثر مسائل فرهنگی استان با وضعیت جاری جامعه در سطح کلان همسو هستند و تعداد کمی از آنها منشأ محلی دارند.

هدف این پژوهش، شناسایی و اولویت بندی مسائل و آسیب های اجتماعی در استان ایلام است. رویکرد این پژوهش از نوع مطالعات کیفی بوده و از لحاظ هدف در حیطه ی تحقیقات اکتشافی دسته بندی می شود که با استفاده از تکنیک دلفی انجام شده است. نمونه ی آماری آن 40 نفر از متخصصان و خبرگان استان است که با استفاده از نمونه گیری هدفمند انتخاب شده اند و داده ها نیز در سه مرحله، گردآوری و تحلیل شده است. یافته های تحقیق، حاکی از در اولویت دانستن مسائلی نظیر فقر، تورم و تنگنای معیشتی، بیکاری تحصیل کرده ها، پارتی بازی، نازل بودن اعتماد نهادی، فردگرایی منفی، احساس تبعیض و بی عدالتی، اعتیاد به مواد مخدر، بی تفاوتی اجتماعی، بالارفتن سن ازدواج و تجرد، سطح پایین مدارای اجتماعی، خودکشی، خشم خیابانی، طلاق، نزاع جمعی از دیدگاه خبرگان است. نتایج تحقیق، نشان دهنده ی اهمیت بالا و اولویت مسائل اقتصادی و سپس اجتماعی بوده و بیشتر مسائل استان مربوط به ساختار کلان اجتماعی و فرهنگی جامعه است.

بی تفاوتی، کنشی منفعلانه است که در آن، افراد از مشارکت فعال و انجام کنش های دگرخواهانه اجتناب کرده و در مورد مسائل جامعه، بی اعتنا می شوند. هدف از انجام این پژوهش، واکاوی پدید ه بی تفاوتی اجتماعی در استان ایلام و یافتن زمینه ها و پیامدهای آن است. این مقاله به روش کیفی، مبتنی بر رهیافت نظریه زمینه ای، و با بهره مندی از راهبردهای نمونه گیری هدفمند (نمونه گیری نظری) انجام شده است. داده های موردنیاز، از طریق مصاحبه با 28 نفر از صاحب نظران و متخصصان استان ایلام به دست آمده و با استفاده از روش کدگذاری استراوس و کوربین، در سه مرحله کدگذاری باز، محوری، و انتخابی، تجزیه وتحلیل شده است. برپایه یافته های پژوهش، غفلت از نقش شهروندان، نوع ساختار سیاسی، توقع های فزاینده، فردگرایی خودخواهانه، زوال وفاداری جمعی، بده بستان اجتماعی، نابرابری های اجتماعی اقتصادی، و انباشتگی فقر و فلاکت، به عنوان شرایط علّی، تنبلی اجتماعی، ضعف در ابراز وجود، اقتصادزدگی فرهنگ، شکاف قانونی، نارسایی نظام تربیتی، آشفتگی سنت، خویشاوندگرایی، کم کارایی تشکل های مدنی، و انزواگرایی، به عنوان شرایط زمینه ای، و سرانجام، ناکارآمدی دولت، هیستری اجتماعی، و کژکارکردی رسانه ها، به عنوان شرایط مداخله گر مشخص شده اند. برپایه یافته های پژوهش، «بی سازمانی اجتماعی»، به عنوان هسته اصلی پژوهش به دست آمد که حاصل شرایط علّی، زمینه ای، و مداخله گر است.

وفاق اجتماعی، پایه و اساس هر نوع برنامه ریزی و سیاستگذاری در جامعه محسوب می شود، تعیین میزان و عوامل مرتبط با آن، می تواند به امر توسعه در آن جامعه کمک نماید. هدف اصلی پژوهش حاضر تعیین میزان وفاق اجتماعی و برخی از عوامل مرتبط با آن در جامعه ی شهری ایلام است. این پژوهش، با روش پیمایشی و داده های آن با استفاده از تکنیک پرسشنامه    جمع آوری شده است. تعداد نمونه مورد بررسی 380  نفر از شهرنشینان در شهرستان ایلام   می باشد. نتایج تحلیل آماری بر روی داده ها در دو بخش توصیفی و تبیینی ذکر شده است.  یافته های توصیفی بیانگر آن است که میزان وفاق اجتماعی عام در بین پاسخگویان در حد متوسط می باشد. نتایج آزمون F نشان داد که بین مشارکت اجتماعی، قشر اجتماعی و میزان تحصیلات با وفاق اجتماعی رابطه ی مثبت و معنی دار و متغیر تقدیرگرایی با وفاق اجتماعی معکوس و معنی دار است. همچنین کلیه ی متغیرهای وارد شده در معادله ی رگرسیون، توانستند 40/0 از تغییرات متغیر وابسته را تبیین کنند که بیشترین سهم متعلق به مشارکت اجتماعی با 36/0 و کمترین سهم متعلق به قشر اجتماعی با 09/0 بود. می توان عنوان کرد، پدید آمدن نوعی از وفاق کاذب در جامعه، از موانع اصلی ایجاد وفاق اجتماعی عام بوده که باید با در پیش گرفتن راه کارهای مناسب، در کاهش این نوع از وفاق، حرکت کرد.

پژوهش حاضر با هدف بازسازی معنایی نزاع بین فردی درمیان محکومان نزاع دراستان ایلام، با استفاده از روش نظریة زمینه ای انجام گرفته است. مسئلة تحقیق این است که چگونه میتوان از نزاع بین فردیی بازسازی معنایی ارائه داد. پروندة منازعان دستگیرشده یا مراجعان به کلانتریهای شهر ایلام بخشی از جامعة آماری پژوهش حاضر را تشکیل داده است. درکنار آن، با شش نفر از فرماندهان و افسران شاغل در کلانتریها نیز مصاحبه صورت گرفته است. روش نمونه گیری در این پژوهش هدفمند یا نمونه گیری نظری بوده است. در فرآیند تحلیل دادهها، از روشهای معمول کدگذاری باز، محوری و انتخابی استفاده شده است. به این منظور، هشت مقولة اصلی شناسایی شد که بی سازمانی اجتماعی مقولة مرکزی است. مطابق این نظریه، تجربة مدرنیتة بیقواره ساختار جامعة پیشینِ انتظام یافته برپایة کنترل غیررسمی را با آشفتگی مواجه کرده است

مقدمه: امنیت، مقوله ای اساسی در هر نظام اجتماعی است و جوامع، برقراری امنیت اجتماعی را یکی از اولویت های اصلی خویش می دانند. این مفهوم، دارای دو بعد عینی و ذهنی است که در این پژوهش، هدف اصلی، بررسی بُعد ذهنی؛ یعنی همان احساس امنیت اجتماعی در بین دانشجویان دانشگاه های استان ایلام و ارتباط آن با برخی متغیرهای زمینه ای بوده است. روش شناسی : روش تحقیق در پژوهش حاضر، توصیفی و از نوع پیمایشی است. جامعه آماری این پژوهش را تمامی دانشجویان شاغل به تحصیل در دانشگاه های استان ایلام تشکیل داده اند که از میان آنها و بر اساس فرمول کوکران، تعداد 384 نفر به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. شیوه نمونه گیری نیز، چند مرحله ای بوده و برای جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه محقق ساخته استفاده شده است. یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که 6/46 درصد از دانشجویان، احساس امنیتی در حد متوسط داشته اند؛ 2/43 درصد نیز، به میزان کم و تنها 10 درصد از آنان، در حد زیاد و خیلی زیاد، احساس امنیت کرده اند. تحلیل واریانس چند متغیره نشان می دهد که بین متغیرهای جنسیت، وضعیت تأهل، وضعیت اشتغال و بومی و غیربومی بودن با برخی از ابعاد احساس امنیت، رابطه معنادار وجود دارد؛ اما بین رشته و مقطع تحصیلی با ابعاد احساس امنیت، رابطه معناداری وجود ندارد. نتیجه: با توجه به پایین بودن میزان احساس امنیت در بین دانشجویان و تأثیر آن بر زندگی فردی و اجتماعی آنان، برنامه ریزی برای ارتقای سطح احساس امنیت در بین آنها از سوی مسئولان نظام دانشگاهی ضرورت دارد.

هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی مسائل و آسیب های فرهنگی استان ایلام و اولویت بندی آن هاست. برای دستیابی به این هدف، محقق پس از شناسایی 92 مساله و آسیب فرهنگی، به عنوان آسیب های اصلی، برای شناختن مهم ترین مسائل فرهنگی در چهار سطح مسائل و آسیب های اقتصادی فرهنگ- اجتماعی فرهنگ- سیاسی فرهنگی و فرهنگی فرهنگ و اولویت بندی کردن این مسائل، آن ها را در معرض قضاوت جامعه ی آماری گذاشته است. تحقیق حاضر از نوع تحقیقات توصیفی ساده بوده و محققیناز طریق روش کیو، و پس از طی مراحل مختلف، پرسشنامه ای حاوی مهم ترین مسائل و آسیب های فرهنگی تنظیم و در اختیار تعداد 40 نفر از متخصصین، مدیران و صاحب نظران فرهنگی به عنوان نمونه گذاشته اند. نتایج حاصله نشان می دهد که از نظر پاسخگویان مهم ترین مسائل فرهنگی حاکم بر فضای استان، بیکاری با میانگین(22/68)، پایین بودن فرهنگ کار و تلاش در جامعه با میانگین( 81/64) و کاهش احساس مسئولیت اجتماعی با میانگین(33/63) رتبه های اول تا سوم سطوح مختلف مسائل و آسیب های فرهنگی استان را به خود اختصاص داده اند .نتایج آزمون فرضیات بیانگر آن است که اولاً بین ارزیابی از میزان موافقت یا مخالفت با مسائل فرهنگی در استان تفاوت معنا داری وجود دارد و در ثانی، از لحاظ محتوایی به ترتیب مسائل و آسیب های اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی سطوح فرهنگدارای بالاترین رتبه می باشند

تفاوت در ارزشها از جمله پدیده های اجتماعی است که خود را در وضعیت گذار جوامع بیشتر نمایان می سازد. فناوری ها و مسائل جدید اجتماعی، نسلی نو را در درون خود پرورش داده و در فرایند جامعه پذیری نسل جدید که خواهان برقراری ارتباط مؤثر با دیگران و بهرهگیری از میراث گذشتگان است، خلل ایجاد میکند. محققان از نظریات آلپورت و اینگلهارت در بررسی این مسئله استفاده کردهاند. اهدافی که این تحقیق در پی بررسی آنها بوده، عبارت اند از: ۱. بررسی تفاوت بین سلسلهمراتبارزشى پدران با سلسلهمراتب ارزشى پسران؛ ۲. بررسی تفاوت بین ارزشهاى مادى پدران با ارزش هاى مادى پسران؛ ۳. بررسی تفاوت بین ارزش هاى فرامادى پدران با ارزشهاى فرامادى پسران. جامعه آمارى این پژوهش را تمام دانشآموزان پسر سال سوم دبیرستانهاى شهر ایلام تشکیل دادهاند. براى هر یک از دو نسل (پدران و پسران)، ۱۴۴ پرسش نامه در نظر گرفته شده، اطلاعات نیز ازطریق پرسش نامه و مصاحبه جمع آورى شده است. براساس نتایج این پژوهش، اولویتهاى ارزشى پدران و پسران آن ها به ترتیب عبارت اند از: اقتصادى، اجتماعی، مذهبى، نظرى، سیاسى و زیبایىشناسى. درباره نظام ارزشى اینگلهارت، اولویت هاى ارزشى پدران عبارت اند از: ثروت و زندگى مرفه و امنیت ملی و اولویت های ارزشی پسران عبارت اند از: زندگى مرفه و ثروت و امنیت ملى. ارزش هاى فرامادى و مادى به ترتیب اولویتهاى ارزشى پدران و پسران را تشکیل مىداد. نتایج پژوهش نشان میدهد که در زمینه ارزش های اقتصادی و سیاسی و اجتماعی بین پدران و فرزندان آنها تفاوت عمیق و در ارزش های علمی و مذهبی تفاوت سطحی وجود داشته و در ارزش های زیبایی شناختی تفاوتی وجود ندارد. در نتیجه، میتوان تفاوت را در اغلب ارزش های فرزندان با والدین آنها مشاهده کرد.

پژوهش حاضر در پی سنجش نگرش مردم استان ایلام در مورد حفظ و تقویت روحیه ی ایثارگری است، و به این سؤال پاسخ می دهد که مردم استان ایلام چه انتظاری از ایثارگران دارند؟ این تحقیق با روش پیمایشی و استفاده از فن پرسشنامه به جمع آوری داده های مورد نیاز اقدام نمود. تع داد نم ونه ی مورد بررس ی 400 نفر ب ودند. نتایج به دست آمده نشان می دهد که اغلب پاسخگویان ( 8/68 درصد)، نگرشی در حد خوب و بسیارخوب به روحیه ی ایثارگری داشتند و نگرش8/11 درصد، به این روحیه منفی بود. پاسخگویان ضمن ستایش از عملکرد ایثارگران در دوران دفاع مقدس، از آنان انتظار داشتند همچنان این روحیه را حفظ کنند و رابطه ی خود را با مردم و نگرش های آن ها قطع نکنند. هم چنین، انتظار داشتند که مشکلات اقتصادی و اجتماعی، ایثارگران و خانواده های آنان را از پاسداشت ارزش ایثار دور نسازد. البته، پاسخگویان شناخت کم جامعه از مفهوم و شاخص های ایثار و روحیه ی ایثارگری و عملکرد ضعیف نهادهای نخستین و ثانویه را از مهم ترین موانع ترویج روحیه ی ایثارگران در جامعه دانسته اند.

کشورها ـ اعم از جهان سوم یا توسعه یافته ـ از گذشته تاکنون با مسئله وفاق روبه رو بوده اند. وفاق اجتماعی می-تواند به کاهش انحراف از قواعد اجتماعی، کاهش فساد سیاسی، اخلاقی و اداری، جلوگیری از رواج پدیده موسوم به پارتی بازی، خویشاوندگرایی و در کل کاهش شکاف بین اخلاق نظری و عملی و کاستن از چند پارگی و افزایش انسجام اجتماعی یاری رساند. از آن جا که ایران در حال طی کردن فرآیند توسعه است و ایلام نیز یکی از استان های کمتر توسعه یافته با مسایل اجتماعی خاص می باشد، مطالعه پدیده وفاق می تواند کمک موثری برای برنامه ریزی توسعه پایدار باشد. چهارچوب نظری این مقاله براساس نظریات دورکیم و پارسونز به عنوان معماران نظریه وفاق اجتماعی استوار است. روش تحقیق پیمایش با استفاده از پرسش نامه بوده است. حجم نمونه 778 نفر (380 نفر شهری، 363 نفر روستایی و 35 نفر از جامعه عشایری) می باشد. نتایج تحلیل آماری نشان می دهد، میزان وفاق اجتماعی عام در میان کل پاسخ گویان در حد متوسط بوده است. نتایج آزمون اف نشان داد که تفاوت معنی داری از لحاظ میزان وفاق اجتماعی بین این سه جامعه وجود دارد. میانگین وفاق اجتماعی عام در جامعه شهری بالاتر از دو جامعه دیگر بوده است. نتایج تحلیل رگرسیون چند متغیره رابطه معنی دار بین متغیرهای مشارکت اجتماعی، تقدیرگرایی، قشر اجتماعی و تحصیلات با وفاق اجتماعی و متغیر استفاده از وسایل ارتباط جمعی با وفاق را نشان می دهد. کلیه متغیرهای مستقل وارد شده در معادله رگرسیونی 41/0 از تغییرات واریانس متغیر وابسته را تبیین کرده اند که بیشترین سهم، متعلق به مشارکت اجتماعی و کمترین سهم مربوط به قشر اجتماعی بوده است.