محمود کمالی

ارتباط میان فرهنگ، ادبیات و اجتماع، امری ناگزیر است، زیرا بسیاری از رویدادهای اجتماعی و حتی سیاسی، تاریخی و اقتصادی روزگاران گذشته را می توان از طریق جست وجو در لایه های فرهنگی و ادبی کشف کرد. علم جامعه شناسی با رویکردهای مختلف ازجمله جامعه شناسی ادبیات، تحلیل گفتمان انتقادی و غیره این وظیفه را برعهده دارد و با مطا لعه آثار فرهنگی و ادبی، تلاش می کند تأثیر برساخت های اجتماعی بر زوایای زندگی انسان ها را که در آثار فرهنگی، هنری و ادبی بازتاب پیدا می کند بررسی و تحلیل کند. جامعه شناسی جنسیت استفانی گرت از شاخه های نوپای علم جامعه شناسی است که ساختار روابط و نابرابری های جنسیتی را مطالعه می کند. نوشتار حاضر بر آن است تا با رویکردی توصیفی تحلیلی از نگاه جامعه شناسی جنسیت و براساس افسانه های کُردی، ذهنیت و فرهنگ مناطق کردنشین را نسبت به زنان نشان دهد. دستاورد پژوهش بیانگر آن است که ما در این افسانه ها با دو رویکرد مثبت و منفی نسبت به زنان روبه رو هستیم و با وجود بسامد فراوان وجه منفی، همواره زنان در افسانه های کُردی در ایفای نقش مادری، همسری و معشوقگی که برای آن ها سیما و وجودی قدسی را به همراه آورده است، توانمندی خویش را در مدیریت امور، ریاست منزل، تأمین معیشت و مشورت در امور مهم را به خوبی نشان داده اند.

در سالهای اخیر ضرورت نوآوری در عملکرد نظام های آموزشی توجه بسیاری از متخصصان و برنامه ریزان حوزه آموزش را به خود جلب نموده است. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی معماری دانش منابع انسانی در رابطه بین شایستگی دیجیتالی و عملکرد نوآورانه معلمان مقاطع ابتدایی شهرستان یزد انجام شد. روش پژوهش توصیفی و جامعه آماری شامل معلمان مقاطع ابتدایی شهرستان یزد در نیمسال دوم ۱۴۰۲- ۱۴۰۱ بود که از بین آنها تعداد ۲۳۰ نفر براساس قاعده ۵ برابری سؤالات به روش نمونه گیری طبقه ای درصدی انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه معماری دانش منابع انسانی ساعدی و همکاران(1398)، پرسشنامه شایستگی دیجیتالی بتین و همکاران(۲۰۲۳) و پرسشنامه عملکرد نوآورانه برگرفته از پرسشنامه های جیمز- جیمز(۲۰۰۸) و پنیادز (۲۰۰۶) استفاده شد. داده های پژوهش در دو سطح توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار آماری SPSS و نرم افزار معادلات ساختاری PLS تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان داد که بین شایستگی دیجیتالی و عملکرد نوآورانه رابطه مثبت و معناداری وجود دارد (05/0> p). همچنین معماری دانش منابع انسانی در رابطه بین شایستگیهای دیجیتالی و عملکرد نوآورانه نقش میانجی ایفا می کند.شایستگی دیجیتال معلمان در مدارس توانمندی آنها را در کسب، ذخیره و نیز انتقال اطلاعات و دانش مورد نیاز افزایش داده و در نهایت باعث نوآوری در عملکرد آموزشی آنها می شود. از این رو پیشنهاد می شود کارگاههای آموزشی در جهت بهبود و تقویت شایستگیهای دیجیتالی معلمان و نیز بکارگیری سیستمهای لازم جهت معماری دانش در مدارس برگزار گردد تا نوآوری در عملکرد آموزشی مدارس ایجاد شود.

یلفتنا دراسه الأساطیر والأعمال الأدبیه القدیمه والحدیثه، أنّنا نقرأ قصصاً موضوعها الصراع بین الأقارب؛ وخاصه بین الابن والأب. یعبّر عن هذا الموضوع بأشکال عدّه منها: الأسطوره والمأساه والسرد الدینی والملحمه والخرافه. وهی قریبه من بعضها البعض فی العناصر، والبنیه ولدیها فی الوقت عینه خصائصها الخاصه التی تقسّم بها وتمیّزها عن غیرها، لذلک نظراً لأهمیه هذا الموضوع، تشیر الدراسه هذه، إلی دراسه الابن والأب فی القصتین؛ قصه رستم وسهراب من قصص شاهنامه الفارسی وقصه بدر الدین وعجیب من قصص ألف لیله ولیله العربی. وبما أنّ هاتین القصتین تمثلان نوعین مختلفین من الأدب. اعتمدنا فی هذه الدراسه علی المنهج التحلیلی- الوصفی حسب منهج المقارنه علی طریقه المدرسه الأمریکیه فی الأدب المقارن. یمکننا رؤیه الهیکل العام للقصتین من خلال الترکیز علی موضوعهما وهو دراسه الابن والأب، علماً بأنّ أحدهما یمثل مأساه والأخری هی أسطوره. تشیر نتائج دراستنا إلی أنّ القصتین اشترکتا فی توظیف عناصر القصه، وتشابهت فی بدایتهما وفی التنویر النهائی أمّا الاختلاف فی کیفیه المعالجه التی بدات قضیه وطنیه عند سهراب، وفی حین بدات صراعا شخصیا عند عجیب، فخاتمه قصه رستم وسهراب تراجیدیه مأساویه بعد أن عرف الأب ابنه وقصه بدر الدین وعجیب کانت نهایتها مفرحه سعیده. وفی النتیجه لاتخلو القصتان معاً من الفوائد التعلیمیه والأخلاقیه.

برتراند وستفال متولد دهم می 1962 در استراسبورگ فرانسه است. در سال 1988 دوره دکترای خود را در رشته ادبیات عمومی و تطبیقی دانشگاه استراسبورگ به پایان رسانده و یازده سال (1992 1987) در مؤسسه دانشگاهی زبان های مدرن در میلان ایتالیا و شش سال (1998 1992) هم در دانشگاه میلان تدریس کرده است. در سال 1998 به فرانسه برمی گردد و از آن زمان تاکنون در رشته ادبیات تطبیقی و عمومی در دانشگاه لیموژ فرانسه تدریس می کند. از سال 1999 تا آگوست 2019، پنج دوره پی در پی مدیریت گروه پژوهشی  EA 1087 EHIC  را داشته و از 2016 تا 2019 نیز رئیس مؤسسه تحقیقات لیموژ  SHS بوده است که کارهای علمی فرابخشی را در دانشگاه های نیو آکیتن فرانسه مدیریت می کند. از سال 2013 عضو آکادمی اروپا شده و در دانشگاه های کشورهای مختلفی همانند آمریکا، ایتالیا، ساحل عاج، چین و اسپانیا استاد مدعو بوده است. محورهای پژوهشی او شامل این موارد است: نقد جغرافیایی، نظریه ادبی، پست مدرنیسم، نقد پسااستعماری، ادبیات جهان، پساانسان گرایی، نقشه نگاری و هنرهای معاصر؛ اما فعالیت های علمی اش بیشتر بر اساس نقد جغرافیایی است که طرح آن از سال 1999 آغاز شد و در آثاری همچون نقد جغرافیایی، واقعیت، خیال و فضا و قفس نصف النهارها و اطلس سرگردانی ها: مقالات نقد جغرافیایی به طور مشروح ارائه شده است.

در پژوهش حاضر با شناخت تحلیل مهارت های خانیان در ساخت و پرداخت روایت و بررسی شیوه های آن از منظر کانونی سازی براساس نظریه ژرار ژنت، این پرسش مطرح می شود که: راوی، از چه زاویه دیدی به افراد و حوادث داستان نگاه می کند؟، روایت داستانی مقید به زاویه دید است؟، با توجه به جنبه های کانونی سازی، رمان عاشقانه های یونس دارای طرح مکرر، متناوب و مارپیچی است که برای مخاطب نوجوان کشش و جذابیت خاصی ایجاد می کند، و کانون دید شکل گرفته در این رمان زمانی، مکانی، روان -شناختی و ایدئولوژیکی است و راوی مرکز توجه می باشد، که روایت گری و چندصدایی بودن روایت را توجیه می کند. بسامد، دیرش، و زمانبندی به شکل معناداری در متن، و عشق و جنگ دو نقطه کانونی و محور اصلی می باشند که با توجه به خشونت و بیرحمی جنگ، در عشق پاک دو نوجوان جریان دارد. جمشیدخانیان از نویسندگان مطرح حوزه کودک و نوجوان ایران با گرایش به سبک رئال در آثار خود در سال های اخیر، خصوصاً در رمان «عاشقانه های یونس در شکم ماهی» منجر به جذب مخاطب نوجوان گردیده است. 

ترجمه ادبی و بویژه ترجمه شعر از حساسیت و دشواری ویژه ای برخوردار است تا آنجا که برخی آن را امکان ناپذیر دانسته اند.در این میان شعر فارسی با برخورداری از ظرایف، صنایع ادبی و وزن ویژه خود، ترجمه پذیری خود را سخت تر کرده است. رباعیات خیام نیز یکی از شاهکارهای ادبی است که به آسانی تن به ترجمه نمی دهد. با این وجود مترجمان زیادی سعی کرده اند تا این اشعار را به زبان خود ترجمه کنند که می توان ترجمه انگلیسی ادوارد فیتزجرالد و پیتر ایوری و جان هیث را نام برد. ترجمه ادوارد فیتزجرالد آزاد و ترجمه ایوری و هیث تحت اللفظی است و حدود صد سال بعد از ترجمه فیتزجرالد صورت گرفته است. در این پژوهش سعی می شود تا به بررسی و مقایسه ترجمه فیتزجرالد با ترجمه ایوری و هیث پرداخته شود و نکات ضعف و قوت هر کدام نشان داده شود و این نکته معلوم گردد که کدام ترجمه در انتقال مفاهیم مورد نظر خیام موفق تر بوده و کدام مترجم مفهوم رباعیات را بهتر فهمیده است.

در این پژوهش که به صورت توصیفی تحلیلی و مطالعه کتابخانه ای به شیوه اسنادی صورت گرفته است، پژوهشگران سه قصه داراب نامه طرسوسی ، حمزه نامه و امیر ارسلان نامدار را برگزیده اند. دلیل گزینش این قصه ها، علاوه بر ناموری آن ها، میزان بسامد کارکرد وزیران در آن ها بوده است. هدف از این پژوهش، بازنمایی سیمای وزیران در نقش یکی از مهم ترین کنشگران قصه های عامه است تا بدانیم آنان در روند قصه چه رفتارهایی را انجام می دهند و این کنش ها تا چه میزان در روند قصه تأثیرگذار است. به تبع این اهداف، پرسش های پژوهش این است که چه دسته بندی ای از کنش های وزیران در قصه های عامیانه فارسی می توان به دست داد و این نقش ها برخاسته از چه مسئله یا مسائلی است. آیا بازتاب رخدادها تاریخی و اجتماعی است یا اینکه این نقش ها به صورت ثابت و تیپیک در همه قصه ها یکسان تصویر می شود. نتایج پژوهش نشان داد که وزیران در دو طیف قرار می گیرند: یکی موبد وزیر است و دیگری سپاهبد وزیر. از این منظر نقش وزیر نخستین مشاور فرهنگی، اجتماعی و قضایی است و دیگر وزیر مشاور نظامی (وزیر جنگ) است. بر اساس این دسته بندی، وزیر نخست (موبد وزیر) کردارهایی همچون طالع نگری، عقدِ ازدواج، سفارت، میانجی گری، خواب گزاری، رایزنی سیاسی، درمانگری و طلسم و طلسم گشایی را به انجام می رساند و دیگر وزیر بیشتر به صورت رایزن نظامی و در مواردی توطئه گری و خیانت خود را نشان می دهد. تفاوت وزیران قصه امیر ارسلان نامدار با وزیران دو قصه دیگر در این است که دسته بندی ذکر شده در باب این وزیران به کار نمی رود. در این قصه وزیر به صورت وزیر دست راست و وزیر دست چپ تصویر می شود که وزیر دست راست خوش قلب، مصالحه گر، پاک سرشت و البته، هواخواه قهرمان قصه است و دیگر وزیر، فردی بدسرشت، توطئه گر و ضد قهرمان است. دو قصه نخست داراب نامه و حمزه نامه به شدت بازتاب دهنده رخدادهای تاریخی و اجتماعی دوره ساسانی است و قصه امیر ارسلان مربوط به دوره معاصر (دوره قاجار) است.

قدرت هم ذات پنداری مردم با قهرمانان داستان ها بسیار زیاد است. قهرمانان داستانی همان اشخاص جامعه اند و مخاطب در خوانش اثر، خود را در جایگاه قهرمان می بیند. از این رو، تحلیل شخصیت ها و قهرمانان داستان ها ضروری است. یکی از روش های شناخت بهتر قهرمانان داستان، نام شناسی شخصیت هاست. نویسنده با استفاده از نام های مختلف، داستان یا شخصیت های داستان را معرفی می کند. شناختن شخصیت های کنشگر در اثر، به نوبه خود به شناسایی لایه های درونی اثر کمک می کند. از این رو، نام شناسی کاربردی اساسی در تحلیل و نقد داستان دارد. هرچند داستان نویسی در ایران و ادبیات فارسی سابقه ای طولانی ندارد، در قرن اخیر نویسندگانی در این حوزه فعالیت کرده اند. جلال آل احمد در شمار این نویسندگان قرار می گیرد. از آن جهت که جلال از نویسندگان صاحب سبک ایرانی است و ایدئولوژی های خاصی دارد، نام شناسی شخصیت های داستانی او در تحلیل داستان هایش بسیار پراهمیت است. در این مقاله سعی شده است که به نام شناسی شخصیت های داستانی در  مجموعه سه تار پرداخته شود.

ساقی نامه گونه ای شعر است که در آن شاعر با استفاده از مفاهیم و مضامین خمری،معانی مورد نظر خود را انتقال می دهد. این گونه شعری از آغاز مورد توجه بسیاری از شاعران بوده است. در این مقاله به بررسی این گونه شعری پرداخته شده است و سعی گردیده که یک نمای کلی از نقطه شروع آن تا به امروز ارائه شود.از آنجا که مفاهیم شراب و ساقی ارتباط مستقیمی با ساقی نامه دارند،سعی شده است تا اندکی نیز به این موارد پرداخته شود و در آخر ضمن متفاوت شمردن ساقی نامه و خمریات،ویژگی های هرکدام بازنموده شده است. همچنین اشعار مشابه ساقی نامه در بعضی کشورهای دیگر نیز مورد بررسی قرار گرفته است. از موارد نزدیک به ساقی نامه در ادبیات غربی، اشعار دیتی رمب است که بسیار مورد توجه قرار گرفته و شاعرانی که به این نوع اشعار روی می آورند را شاعران آناکرئونی می گویند.سعی شده است تا با بررسی چند نمونه شعری از این دست، سرچشمه این نوع اشعار در ادبیات غرب هم معرفی شود.

در بررسی اساطیر و آثار ادبی جهان، به نمونه هایی بر می خوریم که مضمون آنها نبرد بین خویشاوندان نزدیک و به ویژه پدر و پسر است. این داستان ها به شکل های مختلف، از جمله اسطوره، تراژدی، حماسه، افسانه و روایات مذهبی دیده می شوند، ولی از نظر ساختار و طرح کلی به یکدیگر نزدیکند و در برابر ژانرهای دیگر ویژگی های خاص خود را دارند. اما ریشه این نوع حوادث در چیست؟ در چه نوع جوامعی رخ می دهد؟ آیا تنها به یک قوم و ملت مربوط و محدودند؟ آیا نوع جوامع و رسم و سنت ها و اعتقادات متداول آنها در به وجود آمدن چنین داستان هایی نقش دارد؟ چه تفاوت ها و شباهت هایی در طرح داستان هایی با این مضمون با داستان رستم و سهراب وجود دارد؟ این پژوهش می کوشد با تحلیل و بررسی چند نمونه از این نوع داستان ها و توجه به نکاتی همچون دوری از پدر و مادرسالاری و خودداری از بیان نام، در حد امکان به این پرسش ها پاسخ دهد.