سید امیرمحمد علوی زاده

سید امیرمحمد علوی زاده

مدرک تحصیلی: استادیار گروه جغرافیا و و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۳۲ مورد.
۱.

Evaluation of Drought Resilience Measures in Reducing the Vulnerability of Rural Households (Case Study: Rostaq Dehestan of Khalilabad County)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Resilience measures Drought vulnerability Rural households Rostaq Dehestan

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷ تعداد دانلود : ۸۸
Purpose- Village as a residential system has always suffered a lot of damage due to natural hazards such as drought throughout history, and due to the dependence of the rural economy on the agricultural sector, any threat against this sector leads to the weakening of the economic foundations, the village and eventually the economic stagnation of the country. Therefore, the aim of the current research is to evaluate the drought-resilient measures to reduce the vulnerability of rural households located in Rastaq district in Khalil-Abad City, Khorasan-Razavi Province.Design/methodology/approach- The type of research is applied research, and the data was collected by applying a descriptive-analytical method by using documentary sources and field studies (questionnaire). The statistical population of the research is comprised of the heads of rural households living in the study area. As a result, 337 people were selected using Cochran's method. For ranking and spatial analysis of the village, Copras and Vicor techniques were used, and Shannon technique and SPSS software were used for statistical data analysis.Findings- The results showed that among the weights obtained from the paired comparison of the dimensions raised in resilience measures with drought in reducing the vulnerability of rural households, modern irrigation measures with a score of (0.290) have the highest score in resilience measures. Avarane took over with the drought. Finally, in the study area, Niqab village performed better than other villages in terms of resilience measures in dealing with drought.Research limitations/implications- Not having access to statistical information when referring to Jihad Agriculture and Governorship, as well as filling out the questionnaire depending on the topic at the village level and the costs of conducting this research are among the challenges of the present research.Practical implications- In the end, according to the obtained results, it is considered necessary to provide solutions for the resilience of rural households at the level of the villages of this district and to implement the solutions.Originality / value- The present research is significant due to its expression and recognition of different issues surrounding the resilience of households in the face of drought. An important step can be taken in the direction of reducing the vulnerability of rural households to deal with drought in the coming years.
۲.

واکاوی عوامل موثر بر تغییر کاربری اراضی کشاورزی و تبدیل آن به باغ و ویلا مطالعه موردی: روستای سیرچ در شهرستان کرمان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تغییر کاربری باغ ویلا اراضی کشاورزی روستای سیرچ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۰۳
امروزه با توجه به شرایط، دست اندازی به اراضی بکر و دست نخورده روستاها، بالأخص روستاهای ییلاقی خوش آب و هوا و مستعد در اطراف شهرهای بزرگ و کلان شهرها امری فراگیر است. این موضوع وقتی بحرانی تر می شود که ویلاسازی وخانه های ییلاقی شکلی مدگونه و به تبعیت از مد روز به خود می گیرد؛در این پژوهش، روش نمونه گیری تصادفی بوده است و با فرمول کوکران97 خانوار در سطح محدوده مورد مطالعه، حجم نمونه تعیین گردید. داده ها بخشی، براساس مطالعات میدانی: پرسشنامه، مشاهده: شاخص های انتخابی و محقق ساخته و بخشی دیگر با استفاده از مطالعات کتابخانه ای جمع آوری شده است. روایی پرسشنامه ها توسط متخصصین مورد بررسی قرار گرفته است. ضریب روایی پرسشنامه نیز برابر با 90/0 بدست آمده است. در این میان، برای رتبه بندی شاخص های مورد مطالعه، از نظر میزان اثر گذاری عوامل موثر بر تغییرکابری اراضی کشاورزی از مدل(ANP) و برای تجزیه و تحلیل سوالات تحقیق، از نرم افزار SPSS استفاده شده است. یافته های تحقیق موید آن است که در روستای ییلاقی سیرچ به طور متوسط 54 و 20 درصد از ساکنین معتقد هستند که اثر عامل اقتصادی را بر تغییرکاربری اراضی کشاورزی، متوسط و زیاد ارزیابی کرده اند. از این رو ثروت طلبی بهره برداران، درآمد طلبی روستاییان، ضعف بنیه مالی روستاییان(کشاورزان)، کم ارزش بودن زمین روستایی نسبت به شهر، افزایش هزینه ای زندگی روستایی، رواج مشاغل کاذب و درآمد مطلوب برخی از آنها(گرایش به سمت قاچاق و ...) از نظر ساکنین کاملا ملموس است. برای بررسی ارتباط بین عوامل موثر بر تغییر کاربری در خانوارهای روستایی در محدوده مورد مطالعه و تبدیل آن به باغ ویلا ، از آزمون همبستگی پیرسون(Pearson) استفاده شده است. نتایج تحقیق مؤید آن است که بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود دارد. عوامل موثر در تغییر کابری اراضی کشاورزی در خانوارهای روستایی و تبدیل آن به باغ ویلا 572/0 می باشد که با توجه به مقادیر حاصل، با سطح اطمینان 99 درصد می توان گفت که بین این دو متغیر، ارتباط مستقیم و معنادار با همبستگی متوسط برقرار می باشد.
۳.

تحلیل عوامل مکانی موثر بر قضایی شدن مناقشات روستاییان (مورد مطالعه: دهستان رشتخوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قضایی شدن مناقشات عوامل مکانی مناقشه مالکیت دهستان رشتخوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۶ تعداد دانلود : ۱۶۹
انسان به عنوان موجود اجتماعی، با زندگی در میان سایر هم نوعان ادامه حیات می دهد. زندگی افراد جامعه در کنار یکدیگر، در عین حال که عامل رشد و پیشرفت انسان بوده، سبب می شود تا بین منافع و حقوق آنان تعارض و تزاحم بوجود آید و همین امر باعث ایجاد مناقشه بین افراد نیز شده است. از این رو،  عوامل مکانی در سکونتگاه های روستایی نیز یکی از عواملی است اختلاف و مناقشه بر سر آن زیاد است  و با موضوع قضایی شدن مناقشات پیوند دارد. از این رو هدف تحقیق حاضر، بررسی تحلیل عوامل مکانی موثر بر قضایی شدن مناقشات روستاییان در دهستان رشتخوار بوده است و عواملی همچون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی در بین350 خانوار روستایی به عنوان  نمونه آماری از بین خانوارهای روستایی دهستان رشتخوار در شهرستان رشتخوار واقع در استان خراسان رضوی در قالب پیمایشی مبتنی بر پرسش نامه محقق ساخته و مطالعات اسنادی مورد بررسی قرار گرفته است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS،  ArcGIS، Expert choice استفاده شده است. یافته های تحقیق از یک سو،  مؤید آن است که از بین شاخص های مورد توجه عوامل مکانی موثر در بررسی قضایی شدن مناقشات روستاییان، شاخص های اختلاف بر سر زمین با میانگین(20/4)، اختلاف بر سر آب(12/4)، نگذشتن از منافع خود با میانگین(90/3)، به ترتیب بالاترین میانگین را در خانوارهای مورد مطالعه به خود اختصاص داده است. از سویی دیگر، نتایج بدست آمده از آزمون کروسکال – والیس، حاکی از نقش پررنگ عوامل اقتصادی با میانگین(435/51) در بین عوامل مکانی موثر بر قضایی شدن مناقشات روستاییان می باشد. 
۴.

بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی خانوارهای روستایی، مورد مطالعه: دهستان کویر شهرستان خلیل آباد، استان خراسان رضوی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کیفیت زندگی سرمایه اجتماعی خانوارهای روستایی دهستان کویر شهرستان خلیل آباد خراسان رضوی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۲ تعداد دانلود : ۸۲
امروزه سرمایه اجتماعی روستایی یکی از اجزای ثروت ملت ها است که می تواند به عنوان یک عامل مؤثر در افزایش و کارایی سایر اشکال سرمایه (انسانی، اقتصادی، کالبدی) نقش برجسته ای را ایفا نماید. دراین میان، روستاها بستری مناسب برای شکل گیری این نوع از سرمایه است، چراکه این نوع از سرمایه توانسته است کیفیت زندگی خانوارهای روستایی را تحت الشعاع قرار دهد. هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر کیفیت زندگی خانوارهای روستایی است. این پژوهش به لحاظ هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی – همبستگی است. جمع آوری داده ها به دو صورت اسنادی و میدانی (پرسش نامه) انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل سرپرستان خانوار در روستاهای دهستان کویر واقع در شهرستان خلیل آباد از توابع استان خراسان رضوی هست که بر اساس فرمول کوکران حجم نمونه 319 خانوار محاسبه و به صورت تصادفی ساده توزیع شد. برای تحلیل داده ها از تکنیک شانون، کوپراس، مدل سار و رگرسیون گام به گام استفاده شد. در این پژوهش، شاخص اعتماد با استفاده از تکنیک شانون، بیشترین امتیاز (8226/0) و شاخص شبکه محلی، کمترین امتیاز (6633/0) را به خود اختصاص داد. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد از بین چهار مؤلفه سرمایه اجتماعی، مؤلفه اعتماد با توجه به مقادیر بتا، بیشترین اثر را بر بهبود کیفیت خانوارهای روستایی دارد.
۵.

Analysis of the Barriers to Equipping Agricultural Lands with the New Irrigation Technologies (Case study: Shahrabaad Rural District of Bardaskan County, Iran)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: Irrigation systems Land Equipment barriers Water scarcity Shahrabaad Rural District

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۵۹ تعداد دانلود : ۷۰۱
Purpose- Due to its special geographical location in the arid and semi-arid climate belt of the world, Iran suffers from water scarcity and limited usable water resources, notably considering the population growth and increasing demand for water and food. High water consumption in agriculture as one of the main water use sectors is estimated as 90% of total water, thereby necessitating consideration of water conservation methods. However, there are a number of barriers to use the current water conservation practices. Thus, the present study aims to investigate the barriers to equipping agricultural lands with the new irrigation technologies in Shahrabaad rural district, Bardaskan city. Design/methodology/approach- This is an applied study in terms of purpose and descriptive-analytical in terms of method, carried out using the random sampling method. The sample size was 338 households in the research area which was determined using Cochran's formula. Data were collected based on field and library studies. The validity of the questionnaire was confirmed by university professors and experts. The reliability coefficient of the questionnaire was 0.78 using Cronbach's alpha coefficient. Moreover, the TOPSIS fuzzy model was used to rank the villages in terms of the effect of barriers to using the new irrigation technologies, and SPSS software was used for analyzing the research questions. Findings: Results showed that the economic dimension was the most important barriers to using the new irrigation technologies. In addition, low-socioeconomic status of the farmers and small loans are the most prominent barriers to equipping agricultural lands with the new irrigation technologies in the research rural district. Research limitations/implications - unavailability of statistical information when referring to the agricultural jihad and the governor’s office, and completing the questionnaire, depending on the subject at the village level, is one of the main challenges of the present study. Practical implications - Given the specific research findings, it is necessary for agriculture and water policy-makers take serious measures concerning the incentive (low-interest and long-term loans, micro-land integration and the like) and punitive (imposing restrictions on traditional land users and stipulating other supports to change the irrigation method) instruments, because otherwise water restriction and the consequences of water scarcity will be challenging in  many areas and even may lead to a serious crisis. Originality / value: This study is prima facie significant in terms of statement of the reasons for the barriers to equipping agricultural lands with the new irrigation technologies from the users' perspective and then, in terms of a more detailed analysis of the research findings to change the implementation of traditional irrigation methods.
۶.

ارزیابی زیست پذیری شهرهای کوچک از دیدگاه شهروندان مطالعه موردی شهر کاشمر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: زیست پذیری جامعه شهری شهر زیست پذیر کاشمر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۲۷ تعداد دانلود : ۱۳۱
با وقوع رشد سریع شهرنشینی و افزایش مشکلات ناشی از آن، ضرورت تلاشی همه جانبه برای نجات شهر و سالم سازی آن بیش ازپیش احساس می شود. در پاسخ به بحران های موجود در شهرها، نظریه ها و رویکردهای مختلفی برای خروج از این مشکلات مطرح شده که یکی از این نظریه ها رویکرد شهر زیست پذیر است. هدف از پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی زیست پذیری شهر کاشمر از دیدگاه شهروندان است. روش تحقیق، توصیفی- تحلیلی و شیوه گردآوری داده ها، کتابخانه ای و پیمایشی می باشد. جامعه آماری تحقیق را شهروندان شهر کاشمر تشکیل می دهند و بر مبنای روش کوکران، 384 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. روایی پرسشنامه تحقیق، بر مبنای نظر اساتید و کارشناسان حوزه مدیریت شهری بررسی و پایایی آن با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ در حد مطلوب (831/0) تشخیص داده شد. نتایج پژوهش بیانگر آن است که رابطه معناداری بین ویژگی های فردی (سن و جنس) و شاخص های زیست پذیری در این شهر وجود ندارد ولی ارتباط بین شاخص های زیست پذیری با سه متغیر دیگر (تحصیلات، شغل و وضعیت سکونت) در حد معنی دار است. مقایسه میانگین رتبه ها با استفاده از آزمون فریدمن نشان می دهد که بالاترین میانگین رتبه، به بعد اقتصادی اختصاص دارد و بدین معناست که شهر کاشمر در بعد اقتصادی از زیست پذیری بالاتری نسبت به سایر ابعاد اجتماعی و زیست محیطی برخوردار است. جهت رتبه بندی متغیرها در هریک از ابعاد، متغیر فرصت های شغلی موجود در بعد اقتصادی، متغیرهای حس هویت و تعلق مکانی در بعد اجتماعی و متغیر رضایتمندی از فضاهای عمومی در بعد زیست محیطی، بالاترین میانگین رتبه را به خود  اختصاص داده اند.
۷.

موانع مؤثر در مشارکت اجتماعی روستاییان در طرح های عمرانی (مورد شناسی: دهستان بناجوی شمالی)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مشارکت موانع مشارکت اجتماعی طرح های عمرانی دهستان بناجوی شمالی مدل ANP

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۶۹ تعداد دانلود : ۴۱۳
مشارکت اجتماعی با توجه به نقش پذیری و ایفای نقش ساکنان روستایی در برنامه های اقتصادی- اجتماعی به ویژه در طرح های عمرانی برای دستیابی به اهداف جمعی به ویژه در مناطق روستایی از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. در این میان، موانعی در ارزیابی مشارکت اجتماعی روستاییان در طرح های عمرانی وجود دارد؛ ازاین رو پژوهش حاضر با هدف ارزیابی مهم ترین موانع مشارکت اجتماعی روستاییان در فعالیت های عمرانی روستایی در دهستان بناجوی شمالی شهرستان بناب است. تحقیق حاضر ازنظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، توصیفی- تحلیلی است. در این پژوهش، روش نمونه گیری تصادفی بوده است و با فرمول کوکران 320 خانوار در سطح محدوده مورد مطالعه، به عنوان حجم نمونه تعیین شد. بخشی از داده ها براساس مطالعات میدانی (پرسشنامه) و مشاهده (شاخص های انتخابی و محقق ساخته) و بخشی دیگر با استفاده از مطالعات کتابخانه ای جمع آوری شده است. روایی پرسشنامه ها توسط متخصصان مورد بررسی قرار گرفته است. ضریب روایی پرسشنامه نیز برابر با 81/0 به دست آمده است. برای تجزیه وتحلیل داده ها از مدل ANPو نرم افزار Super Decisions،SPSSاستفاده شده است. نتایج آزمون Tتک نمونه ای نشان داد که از بین عوامل مختلف مؤثر مشارکت اجتماعی روستاییان در طرح های عمرانی، به ترتیب عامل اجتماعی (470/31)، آموزشی- ترویجی (269/29)، نهادهای دولتی (925/26)، اقتصادی (351/20)، نهادهای روستایی (721/18) و درنهایت عامل نهاد حقوقی- قانونی (231/14) به ترتیب در رتبه های یک تا شش قرار دارند. درنهایت با توجه به نتایج به دست آمده با تأکید بیشتر بر عوامل اجتماعی، استراتژی های رفع این موانع و راهکارهای پیاده سازی این استراتژی ها تدوین شده است.
۸.

Analysis of Livability of Rural Settlements (Case Study: Villages of Kashmar County)(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۶۸ تعداد دانلود : ۳۹۵
Purpose- This study aimed to determine the constructive components of livable rural communities. To this end, it investigates the status of livability from the viewpoint of rural population in villages of Kashmar County. Design/methodology/approach- This is a descriptive-analytic study. In the first stage, indicators were extracted by reviewing the relevant literature. Then, a questionnaire was developed based on the Likert scale. Using the Cochran formula, 350 samples were selected and were randomly distributed. Finally, the data were analyzed using the SPSS software and employing correlation and Friedman tests. Finding- The results of the Spearman test showed no significant relationship between individual characteristics (age, sex, education) and livability indicators. On the other hand, the results of the Friedman test revealed that villages have higher livability in terms of the environmental dimension than other dimensions. In terms of the social dimension, recreation and leisure time indicator had the highest rank from respondents’ viewpoint (5.50), and other indicators were also effective in varying degrees. Respondents were more satisfied with public space than other indicators. Originality/value - Due to the novelty of the subject in Iran, and since it has received low attention in the relevant global literature, more time is needed to carry out further studies. The results of this study may be useful for rural officials and planners, rural students and researchers.
۹.

بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی در جامعه عشایری (مطالعه موردی: شهرستان چرداول، استان ایلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سرمایه اجتماعی جامعه عشایری چرداول ایلام

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۶ تعداد دانلود : ۲۸۳
جامعه عشایری بخشی از جمعیت فعال و تلاشگر کشورمان است که با تولید مواد اولیه و خام و ایفای نقش قابل توجه در تصمیمات سیاسی کشور و حراست از مرزها، در دهه های گذشته، مورد توجه سیاست گذاران و برنامه ریزان قرار گرفته است؛ با وجود این، در سال های اخیر به واسطه افزایش مشکلات متعدد برای این قشر، درصد جمعیت آنها به صورت روزافزونی کاهش یافته است؛ از این رو، بررسی مسائل اجتماعی مربوط به آنها از جمله بررسی و تحلیل سرمایه اجتماعی در راستای کاهش این مشکلات از مهمترین اقداماتی است که مورد توجه محققان قرار گرفت. هدف از پژوهشِ توصیفی - تحلیلی حاضر، بررسی وضعیت سرمایه اجتماعی و عوامل مؤثر بر آن در جامعه عشایری بود که به صورت موردی در میان عشایر شهرستان چرداول از توابع استان ایلام انجام گرفت. با توجه به نبود اطلاعات دقیق در مورد تعداد خانوارهای عشایر شهرستان چرداول، 120 نفر از آنها به عنوان نمونه آماری در نظر گرفته شد. جهت تجزیه و تحلیل داده های گردآوری شده نیز از نرم افزار SPSS استفاده گردید. نتایج این پژوهش نشان داد که میانگین سه شاخص اصلی سرمایه اجتماعی (مشارکت، اعتماد و انسجام) در میان عشایر شهرستان چرداول، به ترتیب با مقادیر 74/3، 73/3 و 81/3 در سطح 99 درصد اطمینان از میانگین مبنا (عدد 3) بیشتر و بالاتر از حد متوسط است. در خصوص وضعیت کلی سرمایه اجتماعی نیز نتایج نشان داد که میانگین سرمایه اجتماعی، 76/3 بوده و در سطح 99 درصد اطمینان، بالاتر از میانگین مبنا قرار گرفته است. بررسی عوامل مرتبط با سرمایه اجتماعی جامعه عشایری مورد مطالعه هم نشان داد که در میان متغیرهای مورد بررسی، سه متغیر «دسترسی به وسایل ضروری»، «دسترسی به خدمات» و «فاصله تا مراکز ضروری»، دارای رابطه معناداری با سرمایه اجتماعی بوده اند که ضریب همبستگی آنها به ترتیب، 287/0، 481/0 و 398/0- می باشد.
۱۰.

An Analysis of the Effects of Saffron Cultivation on the Quality of Life of Rural Households (Case Study: Rostaq Dehestan in Khalilabad County)(مقاله علمی وزارت علوم)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۳۳۶
Purpose- This study aimed to analyze the effects of saffron cultivation on the quality of life of rural households in Rostaq Dehestan in Khalilabad county. Design/methodology/approach- This is an applied study based on a descriptive-analytical method used to examine the understudy parameters. The data were collected from 337 sample households based on field studies and by the Cochran sampling method. Then, the data were also collected based on selected indicators and using a household questionnaire. The validity of the questionnaire was evaluated by the university professors of geography and rural planning and agricultural promotion and training. The validity coefficient of the questionnaire was obtained using the SPSS software of 0.85. Kendall's statistical tests and one-way variance analysis was used in SPSS software to analyze the collected data. Findings- The research findings show that Neghab village with a similarity index of 0.48 has the greatest impact of saffron cultivation on the quality of life of the households among the villages of Rostaq Dehestan. On the other hand, the results of the Kendall test confirmed the relationship between saffron cultivation and quality of life with 99% confidence. Moreover, the results of one-way ANOVA showed that the economic dimension among other effective dimensions of the saffron cultivation on the quality of rural households is more pronounced. Research limitations/implications- The lack of access to statistical information when visiting the Agricultural Jihad of Khalilabad, Khalilabad Governorship, the Natural Resources Administration of Khalilabad, as well as completing the questionnaire depending on the issue at the village level are some of the challenges of the present study. Practical implications- According to the research findings, solutions to promote and train the ways for production and productivity of households in this village are recommended for the cultivation of this supra-strategic product (Saffron). Originality/value- The present study is important since it focuses on the impact of saffron cultivation for improving the quality of life of rural households with respect to the income generation process of this product.
۱۱.

تحلیل نقش باغداری در توسعه پایدار روستایی با تاکید بر کشت پسته دهستان شهرآباد، شهرستان بردسکن

کلید واژه ها: باغداری ارتقای زندگی کشاورزی پسته بردسکن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۶ تعداد دانلود : ۲۶۷
بخش کشاورزی از مهم ترین بخش های اقتصادی کشور است. در این بخش جهت توسعه کشاورزی و توسعه روستایی، بر محصولاتی متناسب با مناطق مختلف تأکید می شود. یکی از کشت هایی که در بعضی از مناطق گرم و خشک ایران مانند کرمان، سمنان و خراسان رایج است، محصول باغی پسته یا طلای سبز می باشد. مسئله اصلی این پژوهش، تحلیل نقش باغداری در توسعه پایدار روستایی با تاکید بر کشت پسته (دهستان شهرآباد، شهرستان بردسکن) می-باشد. این پژوهش از نوع کاربردی است که به شیوه توصیفی- تحلیلی برای بررسی پارامترهای مورد بررسی سود جسته است. جامعه آماری پژوهش را کلیه خانوارهای روستایی دهستان شهرآباد شهرستان بردسکن، که شامل 2830 خانوار می باشد، تشکیل می دهند. با توجه به محاسبه فرمول کوکران تعداد 338 پرسش نامه به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید و براساس فرمول تخصیص متناسب تعداد حجم نمونه در هر روستا مشخص شد. در ادامه برای تحلیل داده-های گردآوری شده از نرم افزار SPSS و آزمون های اسپیرمن و خی دو استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که حدود 53 درصد از پاسخگویان از پسته به عنوان منبع اصلی درآمد بهره می برند. در میان شاخص های مورد بررسی در سه بعد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی بالاترین میانگین ها متعلق به شاخص افزایش قیمت زمین و مسکن با میانگین 09/3 (اقتصادی)، شاخص تغییر الگوهای زندگی با میانگین 01/3 (اجتماعی) و شاخص تغییر نمای منازل با میانگین 23/3 (کالبدی) می باشد. نتایج حاصل از آزمون اسپیرمن وجود رابطه مثبت بین رونق باغداری (کشت پسته) و ارتقای زندگی روستاییان را با 99 درصد اطمینان بیان می دارد. همچنین نتایج حاصل از آزمون خی دو نشان می دهد که گسترش فعالیت های باغداری، سبب افزایش اشتغال و درآمد در دهستان شهرآباد شده است.
۱۲.

واکاوی نقش توانمندی روان شناختی دهیاران در روند مدیریت و توسعه روستایی (مطالعه موردی: دهستان رشتخوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: توانمندی روان شناختی دهیاران توسعه روستایی دهستان رشتخوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۰۹ تعداد دانلود : ۱۰۴
 تغییرات سریع محیطی، سازمان ها را وادار می سازد تا برای سازگاری با محیط به سازوکار های مدیریتی مختلفی روی آورند. توانمندی یکی از این سازوکارهاست و نقش کلیدی در حیات سازمان های نوین در عصر دانش دارد. در این میان، امروزه یکی از سازمان های نوپا و تازه تاسیس شده در محیط روستایی، سازمان دهیاری هاست. هدف تحقیق حاضر، واکاوی نقش سطح توانمندی روان شناختی دهیاران در روند مدیریت توسعه روستایی در دهستان رشتخوار می باشد. در این پژوهش به روش میدانی با نمونه گیری از 26 روستا و به تبع آن 26 دهیاری به عنوان جامعه نمونه انتخاب شدند و با استفاده از فرمول کوکران،350 خانوار به عنوان حجم جامعه نمونه مشخص شد که به نسبت جمعیت و بعد خانوار در هر روستا پرسشنامه ها به صورت تصادفی توزیع شدند. روایی پرسشنامه توسط استادان گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی و جمعی از کارشناسان ارشد فرمانداری شهرستان رشتخوار مورد بررسی قرار گرفت. ضریب اعتبار پرسش نامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ برای ابعاد مختلف(اقتصادی، اجتماعی، محیطی، عمرانی) برابر با 85/0 و برای ابعاد سطح توانمندی روان شناختی برابر با 89/0 است. برای پردازش داده ها از آزمون های آماری t-test در نرم افزار spss و ازنرم افزار AmosGraphics  استفاده گردیده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که توانمندی روان شناختی نقش مثبتی در بهبود روند مدیریت و توسعه روستایی داشته است و از دید جامعه نمونه توانمندی روان شناختی دهیاران در بعد عمرانی با مقدارt ( 05/34-) از حد متوسط کمتر بوده است. از سویی دیگر مشخص شدکه بیشترین اثرات سطح توانمندی روان شناختی دهیاران بر توسعه روستایی دهستان رشتخوار مربوط به احساس اعتماد با 662/0 است. در مجموع با توجه به یافته های تحقیق چنین می توان نتیجه گیری نمود، دهیارانی که از سطح توانمندی روان شناختی بالاتری برخوردار بودند در روند مدیریتی و توسعه روستایی عملکرد بهتری داشته اند.
۱۳.

تحلیل اثرات خشکسالی بر ساختار اقتصادی خانوارهای روستایی مورد: دهستان کویردر شهرستان خلیل آباد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خشکسالی اقتصاد روستایی کشاورزان دهستان کویر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۵۰ تعداد دانلود : ۳۹۳
تحقیق حاضر با هدف شناخت و بررسی اثرات خشکسالی بر ساختار اقتصادی خانوارهای روستایی دهستان کویر انجام شده است. این پژوهش از نوع کاربردی است؛ و برای بررسی پارامترهای مورد بررسی از شیوه توصیفی- تحلیلی بهره برده است. داده ها براساس مطالعات میدانی و با روش نمونه گیری کوکران، از سطح 319 خانوار نمونه روستایی جمع آوری شده است. جمع آوری داده ها براساس شاخص های انتخابی و با استفاده از پرسشنامه خانوار انجام شده است. روایی پرسشنامه توسط متخصصین مورد بررسی قرار گرفت. ضریب اعتبار پرسشنامه نیز، برابر با 77/0 به دست آمده است . برای تجزیه و تحلیل داده ها از مدل AHP و نرم افزار SPSS استفاده شده است. نتایج نشان داد در بین ابعاد مورد مطالعه، منابع آب بالاترین رتبه اثرپذیری از خشکسالی را داشته است. در بین روستاهای مورد مطالعه در دهستان کویر، روستای سعدالدین نسبت به سایر روستاها از سطح خشکسالی کمتری برخوردار بوده است. همچنین خشکسالی در زمینه این مؤلفه های مورد استفاده (منابع آب، تولید، درآمد، سرمایه گذاری و کیفیت زندگی) می تواند پیامدهای منفی زیادی را در پی داشته باشد و موجب شده تا خانوارهای روستایی به میزان زیادی از خشکسالی مذکور آسیب ببینند. این پدیده را که نمی توان به طور کامل آن را کنترل نمود ولی می توان با تمهیداتی از شدت پیامدهای منفی آن کاست.
۱۴.

کارآفرینی و نقش آن در توسعه پایدار روستایی (مطالعه موردی: استان ایلام)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: کارآفرینی توسعه پایدار روستا استان ایلام

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی روستایی و عشایر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی کار و شغل
تعداد بازدید : ۲۷۴۱ تعداد دانلود : ۱۲۹۲
یکی از ابزار های مهم برای برنامه ریزی و رسیدن به توسعه جوامع روستایی، کارآفرینی است. امروزه با توجه به مشکلات موجود در این جوامع، توجه و تأکید بر کارآفرینی روستایی، اهمیت زیادی دارد؛ زیرا کارآفرینی می تواند با خلق فرصت های جدید اشتغال و درآمد، نقش مؤثری در بهبود وضع اقتصادی و معیشتی روستا ها داشته باشد. این مقاله با هدف بررسی عوامل مؤثر بر توسعه کارآفرینی و نقش آن در توسعه پایدار روستا های استان ایلام نوشته شد. روش انجام تحقیق نیز توصیفی - تحلیلی و روش گردآوری اطلاعات آن، کتابخانه ای و میدانی بود. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات هم از آزمون T تک نمونه ای با تحلیل مؤلفه های اصلی استفاده شد. جامعه آماری تحقیق، کارآفرینان برتر روستایی استان ایلام و تعداد معرفی شده از سوی استانداری ایلام، 50 کارآفرین بود که با توجه به تعداد کل، همگی برای تکمیل پرسشنامه انتخاب شدند. برای سنجش روایی پرسشنامه تنظیم شده نیز از تکنیک روایی محتوایی و صوری با قضاوت متخصصان (اساتید دانشگاه) درباره سؤال های تحقیق، استفاده گردید. پایایی ابزار سنجش تحقیق نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ، مشخص شد که برای همه ابعاد مورد بررسی، بالای 75/0 می باشد و نشان دهنده قابلیت مطلوب پرسشنامه است. نتایج به دست آمده نشان داد که از بین عوامل مؤثر بر کارآفرینی، عامل اقتصادی، اثرگذارترین عامل در محدوده مورد مطالعه است. در بعد اقتصادی، شاخص تسهیلات بانکی با میانگین 64/3، بالاترین رتبه را به خود اختصاص داد؛ همچنین نتایج نشان داد که کارآفرینی روستایی، یکی از زمینه های مناسب برای ایجاد اشتغال در بخش های کشاورزی و غیرکشاورزی و یکی از عوامل مهم در دستیابی روستا ها به توسعه پایدار است.
۱۵.

تحلیل رابطه بین سطح توقعات روستاییان و توسعه روستایی مطالعه موردی : روستاهای منطقه سیستان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: روستاییان سیستان آرمان گرایی توسعه روستایی سطح توقعات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۸ تعداد دانلود : ۸۳۸
هدف توسعه روستایی، بهبود وضعیت روستاییان در همه ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی است. به گونه ای که سطح توقعات و شرایط زندگی پایین (چیزی که در مناطق در حال توسعه وجود دارد) توقعات و آرزوهای پایین را به وجود می آورد و در همان حال شرایط زندگی بالاتر (مناطق توسعه یافته) توقعات و آرزوهای بالاتری به وجود می آورد؛ از این رو، پژوهش حاضر با هدف بررسی تحلیل رابط ه بین سطح توقعات روستاییان و توسع ه روستایی در روستاهای منطق ه سیستان صورت گرفته است. تحقیق حاضر به روش توصیفی- تحلیلی مبتنی بر بررسی منابع کتابخانه ای، بررسی های میدانی و تکمیل پرسشنامه انجام گرفته است. حجم جامعه نمونه 400 سرپرست خانوار در 40 روستا بوده و با روش تخصیص متناسب به صورت تصادفی به دست آمده است و اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از مدل ANP ، آزمون های اسپیرمن و کروسکال- والیس در نرم افزار spss مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج سطح بندی مدل ANP نشان داد که روستای سفیدابه ولورگ باغ به ترتیب با امتیاز نرمال 0442/0، 0378/0 بیشترین سطح توقع و روستای امامیه پایین و روستای نوری با امتیاز نرمال 031/0، 049/0 کمترین سطح توقع را داشته اند. از بین شاخص های تأثیرگذار بر سطح توقعات روستاییان از توسعه روستایی، به ترتیب شاخص های بُعد زیست محیطی و اجتماعی با میانگین 45/3 و 38/3 بالاترین و کمترین میزان را به خود اختصاص داده است. همچنین نتایج آزمون اسپیرمن نشان داد که بین سطح توقعات روستاییان از توسعه روستاهای منطقه سیستان، رابطه معناداری وجود دارد؛ به گونه ای که با بالا رفتن سطح توقعات میزان توسعه روستاها افزایش می یابد و با پایین آمدن سطح توقعات روستاییان،  میزان توسعه روستاها کاهش می یابد. همچنین نتایج آزمون کروسکال والیس نشان داد که بین سطح توقعات روستاییان از توسعه روستایی در منطقه  سیستان تفاوت معناداری وجود دارد.
۱۶.

تحلیل اثرات فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در توسعه اقتصادی مناطق روستایی دهستان مزینان با تاکید بر توسعه مشاغل

کلید واژه ها: توسعه اقتصادی فناوری اطلاعات و ارتباطات توسعه مشاغل دهستان مزینان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۲ تعداد دانلود : ۳۱۹
امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات رشد گسترده و چشمگیری در بین کشورهای مختلف داشته که برای جذب منافع حاصل از فناوری اطلاعات و ارتباطات، باید این فناوری اجرا و به صورت کارآمدی استفاده شود. از طرف دیگر، کشورها با این تهدید مواجه هستند اگر شکاف دیجیتالی در حال رشد در داخل کشور و یا میان کشور خود با سایر کشورها را شناسایی نکنند، دچار عقب ماندگی می شوند. در این پژوهش به مطالعه و تحلیل اثرات فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در توسعه اقتصادی مناطق روستایی دهستان مزینان با تاکید بر توسعه مشاغل پرداخته شده است. روش جمع آوری اطلاعات به دو صورت کتابخانه ای و میدانی بوده و سپس برای مطالعات مرتبط با توجه به تعداد خانوارهای ساکن در روستاهای مورد مطالعه و با استفاده از فرمول کوکران، 319 خانوار به عنوان حجم نمونه انتخاب گردید. برای بررسی اثرات فناوری اطلاعات مجموعه ای از شاخص ها در بعد اقتصادی مورد توجه قرار گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده از طریق پرسشنامه ها، از آزمون های تی تک نمونه ای و اسپیرمن استفاده شده است. نتایج تحقیق مؤید آن است که در دهستان مزینان، بین فناوری اطلاعات و ارتباطات و توسعه اقتصادی رابطه معناداری وجود دارد و فناوری اطلاعات بیشترین تاثیر در افزایش فرصت های شغلی داشته است. همچنین بر اساس یافته های پ ژوهش، شاخص های «یادگیری مهارت های شغلی جدید» و «رواج اشتغال وابسته به رایانه» با میانگین 49/2 بیشترین امتیاز و شاخص های «توانمندسازی فقرای روستا» با میانگین 83/1 و «جلوگیری از مهاجرت تولیدکنندگان صنایع دستی» با میانگین 91/1 کمترین امتیاز را به خود اختصاص دادند.
۱۷.

بررسی قضایی شدن مناقشات روستاییان و عوامل مؤثر بر آن (مطالعه موردی: دهستان رشتخوار)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحولات اجتماعی مناقشه قضایی شدن مناقشات دهستان رشتخوار

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۵ تعداد دانلود : ۶۳۴
هدف: هدف از پژوهش حاضر بررسی قضایی شدن مناقشات روستاییان و عوامل مؤثر بر آن است. به طور کلی قضایی شدن مناقشات در روستا به طور بلافصلی با موضوع تحول روستاها از اصلاحات ارضی به بعد پیوند دارد. بنابراین، انتظار می رود بخش عمده ای از این گونه تحولات در روستاها موجبات قضایی شدن مناقشات روستاییان را در سطح روستاها به دنبال داشته باشد. روش: در این مطالعه، روش تحقیق از نظر هدف، کاربردی و از حیث روش، توصیفی- تحلیلی است. برای تجزیه وتحلیل داده-ها از نرم افزار SPSS، ArcGIS، Expert choice استفاده شده است که با استفاده از این نرم افزار از دو آزمون t تک نمونه ای و کروسکال-والیس استفاده شده است. داده ها بر اساس مطالعات میدانی و با روش نمونه گیری کوکران، از سطح ۳۵۰خانوار نمونه ناحیه، جمع آوری شده اند. یافته ها: یافته های به دست آمده حاکی از آن است که در آزمون t تک نمونه ای، تفاوت معناداری بین ابعاد در نظر گرفته شده (اقتصادی، اجتماعی- فرهنگی، کالبدی- فیزیکی) وجود دارد (۵ /۰>p)؛ ولی در آزمون کروسکال- والیس این تفاوت در بعد کالبدی- فیزیکی قابل مشاهده نیست (۵/۰
۱۸.

بررسی و تحلیل عوامل بازدارنده اشتغال زنان روستایی در شهرستان کاشمر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: موانع عوامل بازدارنده تحلیل عاملی اشتغال زنان کاشمر

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی شهری و روستایی جامعه شناسی روستایی و عشایر
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی کار و شغل
تعداد بازدید : ۹۱۹ تعداد دانلود : ۴۶۵
زنان از نظر اشتغال در مقام مقایسه با مردان، در یک حالت نا متعادل هستند. این امر از عوامل و موانع زیادی ناشی می شود. گستردگی دامنه موانع اشتغال زنان نشان می دهد که جز با برنامه ریزی یکپارچه و اصولی و تلاش گسترده در سطح ملی، نمی توان به بهبود وضعیت اشتغال زنان خوش بین بود. بدین ترتیب، در این پژوهش در پی شناخت موانع فراروی اشتغال زنان روستایی در دهستان بالاولایت شهرستان کاشمر هستیم. اینپژوهش به لحاظ روش از نوع توصیفی تحلیلی بوده و داده ها به روش میدانی با استفاده از پرسش نامه گردآوری شده اند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل عاملی و آزمون فریدمن (Spss)، استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش را تمامی زنان روستایی در سن فعالیت دهستان بالاولایت شهرستان کاشمر( 10194 نفر) تشکیل می دهند که از این جامعه تعداد 370 نفر از روش فرمول کوکران به عنوان حجم نمونه تعیین شدند.براساس نتایج تحلیل عاملی، 8 عامل نهایی تبیین شدند، که در مجموع توانسته اند 314/60 درصد از واریانس تمامی متغیرهای پژوهش را تبیین کنند. عامل سیاست گذاری بیش ترین واریانس (189/9) و عامل روان شناختی کم ترین واریانس را دارا می باشند. هم چنین، از بین موانع مؤثر بر اشتغال زنان روستایی بعد فرهنگی با میانگین 24/4 بیش ترین تاثیرگذاری را داشته و شاخص های «نداشتن پشتوانه مالی و پس انداز کافی»، «پایین بودن سطح سواد زنان روستایی» و «وظایف زیاد زنان در خانه» با میانگین 26/19، 04/18 و 24/17 به عنوان اثرگذارترین موانع اشتغال زنان در این دهستان شناخته شده اند. بدین ترتیب می توان گفت که رفع این موانع با برنامه ریزی های متنوع به وسیله مسئولان، به اشتغال هرچه بیش تر زنان روستایی کمک خواهد کرد.
۱۹.

نقش فناوری های نوین درتوسعه پایدار کشاورزی با تاکید بر زراعت؛ مطالعه موردی: دهستان چقانرگس شهرستان کرمانشاه

کلید واژه ها: کرمانشاه روستا توسعه پایدار زراعت فناوری نوین ارتباطی و اطلاعاتی(ICT) چقانرگس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۴۴ تعداد دانلود : ۴۵۴
فناوری های نوین ارتباطی و اطلاعاتی(ICT) به عنوان یکی از اصلی ترین نهاده های توسعه زراعی محسوب می شوند. در تحقیق حاضر، نقش این نوع فناوری در توسعه روستایی دهستان چقانرگس از توابع بخش ماهیدشت شهرستان کرمانشاه با فعالیت غالب زراعی به دو روش اسنادی و میدانی بررسی شده است. جامعه آماری تحقیق شامل تمامی بهره برداران زراعی دهستان چقانرگس است که از میان آنها، 100 بهره بردار به عنوان حجم نمونه انتخاب و بر اساس میزان استفاده از ICT در زمینه های مرتبط در توسعه زراعی به دو گروه الف(50نفر) و ب(50نفر) تقسم شدند و با استفاده از مصاحبه حضوری و پرسشنامه، داده های مرتبط با شاخص توسعه زراعی و کیفیت استفاده از ICT در این زمینه جمع آوری و با استفاده از آزمون-های "" Spearmans rho "" و "" Mann Whitney U "" تحلیل گردید. نتایج تحقیق نشان می دهد علیرغم اینکه دو گروه از نظر ویژگی های فردی تقریبا در یک طیف قرار دارند، اما در زمینه استفاده از ICT در امور زراعی و شاخص توسعه زراعی تفاوت معناداری میان آنها مشاهده شد. گروه ""الف"" به عنوان کسانی که استفاده بیشتری از فناوری مذکور در امور زراعی داشتند از نظر شاخص توسعه زراعی وضعیت بهتری نسبت به گروه ""ب"" داشتند که از این فناوری کمترین استفاده را در زمینه امور مرتبط با زراعت نموده اند. نتایج تحقیق همچنین حاکی از همبستگی معنادار استفاده از فناوری ICT در زمینه امور زراعی با سطح توسعه زراعی دهستان است.
۲۰.

بررسی گروه های مختلف سنی ماندگار در روستاهای در معرض ماسه (مطالعه موردی: شهرستان هیرمند، استان سیستان و بلوچستان)(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۸۵ تعداد دانلود : ۸۹
مهاجرت و جابجایی مکانی انسان ها، یکی از پدیده های مهم جمعیتی است که همواره مورد توجه اندیشمندان علوم مختلف بوده است. ماندگاری روستاییان در روستاها و ساختار سنی جمعیت نیز تابعی از عوامل مختلف از جمله؛ عوامل اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و به خصوص طبیعی بوده که خود عامل مهم تأثیرگذار بر مهاجرت های روستا- شهری می باشد. ناحیه سیستان نیز با توجه به موقعیت خاص طبیعی و سیاسی، همواره به عنوان مکان دافعه جمعیت، شاهد مهاجرت روستاییان به شهرها و دیگر نقاط کشور بوده است. با وجود شرایط سخت طبیعی برخی از گروه های سنی حاضر به ترک زادگاه و محل سکونت خود نیستند و نسبت به آن احساس تعلق دارند. با این دیدگاه هدف پژوهش حاضر بررسی گروه های سنی ماندگار در نواحی روستایی در معرض ماسه شهرستان هیرمند می باشد. روش تحقیق مبتنی بر بررسی منابع اسنادی، بررسی های میدانی و تکمیل پرسش نامه بوده است. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری SPSS تحلیل شده اند. یافته ها نشان می دهد بالاترین میانگین ماندگاری مربوط به گروه سنی 41 تا 50 سال و پس از آن 31 تا 40 سال  می باشد. و کمترین میانگین ماندگاری را  گروه سنی زیر 20 سال و 21 تا 30 سال دارند. می توان چنین بیان نمود که افراد 30 تا 50 سال که در میانه زندگی هستند، ماندگاری بیشتری نسبت به گروه سنی جوانان دارند. همچنین از بین عوامل مؤثر بر ماندگاری روستاییان، عوامل اقتصادی از جمله؛ داشتن زمین کشاورزی بیشترین میزان را به خود اختصاص داده است. از این رو پیشنهاد می شود از طریق ارائه تسهیلات و وام های کم بهره توسط دولت به کشاورزان، ایجاد فرصت های شغلی، ارائه تسهیلات مالی جهت بهسازی و ساخت مسکن امن و مناسب، تسهیلات رفاهی، آموزشی و بهداشتی، موجبات ماندگاری روستاییان در گروه های سنی مختلف در این ناحیه فراهم گردد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان