حامد الگار

یکى از موضوعات جذاب تاریخى براى محققان تاریخ ایران، فعالیت‏هاى فراماسونى ایرانیان است. در این مقاله، فعالیت دیپلمات‏هاى ایرانى در استانبول در دوره حکومت قاجار بررسى شده است. فعالیت‏ها و پیوندهاى فراماسونى سفیرانى، چون میرزا حسین خان سپهسالار، ملکم‏خان، امیرنظام گروسى، میرزا محسن‏خان معین الملک و نیز سایر افراد سفارت ایران در استانبول و کنسول‏هاى سایر شهرها محور اصلى این بحث است. این افراد به واسطه آشنایى با دولت‏مردان عثمانى و نیز الگوپذیرى کامل از حکومت عثمانى، به‏ویژه پس از دوره تنظیمات، به فعالیت در لژهاى فراماسونى علاقه‏مند شدند. به نظر نویسنده، ایرانیان تصور مى‏کردند که با پیوستن به این لژها مى‏توانند امتیازات فراوان دیپلماتیک به دست آورده، حضور خویش را در استانبول به سایر افراد اعلام کنند، ضمن آن‏که از طرف دولت‏هاى اروپایى که خود، حامى لژهاى اعظمى، چون لژشرق اعظم فرانسه و انگلیس بودند، حمایت و تأیید مى‏شدند.