فرزانه دوستی

تغییرات روزافزون محیط و پیشرفت سریع تکنولوژی، تطابق سازمان های بهداشتی و درمانی را در جهت ایجاد تغییرات مناسب، الزامی ساخته است. در قلمرویی مانند بهداشت و درمان، تیم درمان ملزم به تبعیت از قوانین و دستورالعمل های زیادی هستند که این امر منجر به کاهش آزادی عمل، نداشتن قدرت و اختیار کافی برای سازمان دهی مجدد فرایندها و حذف فعالیت های بدون ارزش افزوده توسط آن ها می شود. اصول انعطاف پذیر مدیریت فرایند کسب و کار (BPM یاBusiness process management) راهکاری است که در حال حاضر در بسیاری از کشورهای پیشرفته با موفقیت به کار گرفته می شود. مدیریت فرایند کسب و کار، شامل شناسایی وضعیت موجود فرایندها، مدل سازی آن ها و تعیین تأثیر مدیریت فرایندها پس از اجرای اصلاحات می باشد. این رویکرد، که در بسیاری متون با عنوان موج سوم اصلاحات فرایند معرفی شده است، با هدف رفع مشکلات روش های پیشین و با در نظر گرفتن محدودیت های بودجه و الزامات قانونی موجود، بیانگر روشی قابل اجرا در سازمان ها می باشد. مدیریت فرایند کسب و کار، با در نظر گرفتن گام های ضروری برای انجام کار، یکپارچه سازی آن ها و حذف فعالیت های بدون ارزش افزوده، سعی در افزایش انعطاف پذیری، کیفیت و سرعت انجام فرایندها دارد. این رویکرد در سازمان های بهداشتی و درمانی، با به کارگیری نرم افزار BPMs (Business process management suite) و از طریق یکپارچه سازی پرونده ی الکترونیک بیمار (EHR یا Electronic health record)، دستورالعمل ها (Guidelines) و سیستم اطلاعات بیمارستان (HIS یا Health information system) به اهداف خود دست می یابد. در این مقاله، پس از شرح تاریخچه ی مختصری بر روند فرایندگرایی، رویکرد مدیریت فرایند کسب و کار، اهداف و حوزه های مداخله ی آن در سازمان های بهداشتی و درمانی شرح داده شده است.

زمینه و هدف: یکی از راهبردهای ساختاربندی مجدد در نظام سلامت مشارکت بخش خصوصی و تکیه بر بازار است. عدم توجه به موانع و چالش های برون سپاری خدمات سلامت به بخش خصوصی ممکن است به شکست طرح منجر شود و صدمات جبران ناپذیری بر بدنه نظام سلامت وارد آورد. این مطالعه با هدف شناسایی چالش های برون سپاری خدمات سلامت به بخش خصوصی نگاشته شده است. روش بررسی: مطالعه حاضر از نوع کیفی با رویکرد تحلیل محتوا است که به صورت مقطعی در نیمه دوم سال ۱۳۹۵ انجام گرفت. نمونه گیری به صورت هدف مند بوده و تا اشباع داده ها ادامه یافت. نمونه پژوهش شامل ۱۶ نفر از صاحب نظران در حوزه برون سپاری و مدیران و کارشناسان بهبود کیفیت بیمارستان بودند. جمع آوری داده ها با مصاحبه عمیق و تحلیل داده ها با روش تحلیل محتوا و با درنظرگرفتن معیارهای موثق بودن، معتبربودن و قابلیت تثبیت داده ها انجام گرفت. یافته ها: یافته های پژوهش شامل هفت چالش اصلی بود: مسائل اقتصادی (۴ زیر موضوع)، مشکلات ساختاری (۱۲ زیرموضوع)، چالش های نیروی انسانی (۷ زیرموضوع)، مسئولیت و پاسخ گویی (۴ زیرموضوع)، چالش های برنامه ریزی (۷ زیرموضوع)، کارایی (۵ زیرموضوع) و شرکت های خصوصی (۷ زیرموضوع). نتیجه گیری: برون سپاری خدمات سلامت به بخش خصوصی با چالش های زیادی روبه رو است و رفع آنها می تواند گام بزرگی در ارتقای کیفیت خدمات سلامت باشد. مشکلات ساختاری از موضوع های اصلی و پردامنه مطرح شده از طرف مصاحبه شوندگان بود. پیشنهاد می شود، مدیران قبل از اجرای طرح های برون سپاری، تهمیدات لازم به منظور دوری هرچه بیشتر از این چالش ها را در نظر بگیرند. 

مقدمه: نظام های یکپارچه اطلاعاتی، رویکردهای نوین میز خدمت ومدیریت ارتباط با مشتریان، همه دارای یک فصل مشترک مدیریتی هستند و پایه موفقیت تمامی این نظام ها بر دیدگاه فرایندی استوار است. این مقاله با هدف تأثیر به کارگیری مدل فرایند کسب و کار بر فرایند ترخیص بیمارستان قائم (عج) مشهد نگاشته شده است. روش کار: این پژوهش از نوع اقدام پژوهی و بدون گروه کنترل می باشد که در بیمارستان قائم مشهد و در نیمه اول سال 1391 انجام شد و حوزه مطالعه در این پژوهش فرایند ترخیص بیماران بستری بود. روش گرد آوری داده ها در فازهای چهارگانه مطالعه، جلسات گروه متمرکز بود که برای الویت بندی فرایندها، مدلسازی، شناخت مشکلات و ارایه راهکار برای آن ها، برگزار شد. ابزار گردآوری داده ها جداول جریان فرایند، شناسایی فرصت های بهبود، شناسایی مشکلات و ارائه راهکار و فرم تحلیل مهندسی و شناسایی فرصت های بهبود بود. یافته ها: در مرحله پایانی و بعد از تکمیل فرم پیشنهادهای بهبود، پژوهشگران به پیاده سازی آن ها پرداختند و با استفاده از شاخص های موجود، میزان تغییرات را بررسی کردند. تأثیر نهایی به کارگیری مدل فرایند کسب و کار بر اصلاح فرایند ترخیص بیمارستان قائم (عج) مشهد 68 دقیقه صرفه جویی در زمان فرایند ترخیص بیمار بستری بود. نتیجه گیری: پژوهشگران با استفاده از این رویکرد، توانستند بعد از مدلسازی فرایندها، شناسایی مشکلات و یا فعالیت های بدون ارزش افزوده، راهکارهای پیشنهادی توسط اعضای تیم را به اجرا آوردند و اثرات آن را در قالب تغییر شاخص های واحد نشان دهند.

مقدمه: کیفیت زندگی از مفاهیم محوری توسعه پایدار می باشد. سرمایه اجتماعی از متغیرهای تأثیرگذار برنامه های توسعه ای و همچنین یکی از مهمترین تعیین کننده های اجتماعی سلامت می باشد. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی در بین کارکنان شبکه بهداشت شهرستان ملایر انجام گرفته است. روش ها: مطالعه حاضر از نوع توصیفی مقطعی بوده که در نیمه اول سال ۱۳۹۶ انجام پذیرفت. جامعه پژوهش، کارکنان شبکه بهداشت شهرستان ملایر بود. با استفاده از روش نمونه گیری طبقه بندی شده، حجم نمونه ۱۸۶ نفر انتخاب شد. ابزارگردآوری داده ها، پرسش نامه استاندارد دارای ۳ بخش شامل اطلاعات جمعیت شناختی(پنج سوال)، کیفیت زندگی(۳۶ سوال) و سرمایه اجتماعی(۳۶ سوال) بود. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس نسخه ۲۰ و تحلیل واریانس یک طرفه، ضریب همبستگی پیرسون و آزمون تی مستقل انجام شد. یافته ها: میانگین نمره کل سرمایه اجتماعی ۳۴/۱۳±۳/۱۱۹ و میانگین نمره کل کیفیت زندگی۷۱/۱۶±۴/۶۸ به دست آمد. بین ابعاد سلامت عمومی( ۲۲/۰=r و سطح معنی داری ۰۰۳/۰=p)، سلامت روانی( ۲۴/۰=r و سطح معنی داری ۰۰۱/۰=p)، عملکرد اجتماعی( ۲۵/۰=r و سطح معنی داری ۰۰/۰=p)، عملکرد جسمی( ۳۸/۰=r و سطح معنی داری ۰۰۱/۰=p)، ایفای نقش متاثر از مشکلات جسمی( ۲۵/۰=r و سطح معنی داری ۰۰۱/۰=p)، ایفای نقش متاثر از مشکلات روانی( ۲۰/۰=r و سطح معنی داری ۰۰۷/۰=p) و سرزندگی و نشاط( ۲۳/۰=r و سطح معنی داری ۰۰۱/۰=p) با سرمایه اجتماعی همبستگی مثبت و معنی داری وجود داشت. بین درد جسمی به عنوان یکی از ابعاد کیفیت زندگی و سرمایه اجتماعی همبستگی مثبت ناچیز و غیر معنی داری مشاهده شد.( ۱۴/۰=r و سطح معنی داری ۰۶/۰=p) نتیجه گیری: سطح سرمایه اجتماعی می تواند در بهبود کیفیت زندگی تاثیرگذار باشد. به نظر می رسد با تقویت مشارکت های اجتماعی و فعالیت های گروهی، توسعه روابط اجتماعی، تقویت حس امنیت و اعتماد بین کارکنان، می توان به بهبود کیفیت زندگی افرادکمک کرد.