پری موسی پور میاندهی

اگر چه فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)، در حوزه های مختلف زندگی انسان نقش اساسی داد، بی شک یکی از بیشترین تأثیرگذاری این فناوری ها بر محیط های آموزشی بوده است. بر این اساس، هدف پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی راهبردهای یادگیری- یاددهی با تأکید بر ICT بر عملکرد آموزشی دانشجویان رشته جغرافیای دانشگاه فرهنگیان گیلان بود. این پژوهش شیوه شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری با گروه کنترل اجرا شد. جامعه پژوهش دانشجویان رشته جغرافیا بودند که در سال تحصیلی 97-96 در دانشگاه فرهنگیان گیلان مشغول به تحصیل بودند. برای اجرای پژوهش تعداد 20 نفر از آزمودنی ها به روش تمام شمار از میان جامعه پژوهش انتخاب و به طور تصادفی در دو گروه آزمایش و گروه کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش طی 12 جلسه 90 دقیقه ای با استفاده از ابزارهای ICT در جلسات آموزشی دو درس (دانش جغرافیای جهان و ژئوتوریسم با تاکید بر ایران) شرکت کردند؛ اما آزمودنی های گروه کنترل آموزش خود را به روال گذشته (روش سنّتی کتابخوانی و سخنرانی) دریافت کردند. برای تحلیل داده ها از روش آماری تحلیل واریانس اندازه گیری های مکرر استفاده شد. نتایج نشان داد راهبردهای یادگیری - یاددهی مبتنی بر ICT بر نمرات درس جغرافیای جهان و ژئوتوریسم و به طورکلی بر عملکرد آموزشی دانشجویان تأثیر معنا داری داشته است و آثار آن در طول زمان ماندگار باقیمانده است (0001_/0p <). بنابراین، پیشنهاد می شود فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان ابزاری نیرومند برای ارتقای کیفیت و کارایی آموزش در دانشگاه ها به کار گرفته شود.

هدف اکثر برنامه ریزان در کشور های گوناگون نیل به توسعه و هدف نهایی از توسعه نیز نیل به توسعه پایدار است. در فرایند برنامه ریزی برای توسعه روستایی، شناخت ویژگی های ساختاری سطوح توسعه یافتگی و آگاهی از پتانسیل ها و توان های محیطی هر منطقه اهمیت زیادی دارد.به منظور حل مسائل ناشی از عدم تعادل های منطقه ای گام نخست شناخت و سطح بندی مناطق از نظر میزان بر خورداری در زمینه های اجتماعی، اقتصادی وخدماتی می باشد که روش متغیر های استاندارد شده یکی از الگو های عرضه شده دراین زمینه است. هدف این مقاله بررسی ویژگیهای اقتصادی، اجتماعی روستاهای شهرستان بندر انزلی با یکدیگر و تعیین میزان توسعه یافتگی آنها می باشد تا درحوزه کاربردی نتایج آن در تصمیم گیری ها و برنامه ریزیهای منطقه ای مورد استفاده قرار گیرد. روش کاردراین تحقیق توصیفی و تحلیلی می باشد. جامعه آماری تحقیق حاضرکلیه 28روستای شهرستان بندر انزلی می باشد. در بررسی حاضر 32 شاخص که در نهایت این شاخصها به 5 شاخص تبدیل شدند که برای سهولت کار خدمات زیر بنایی و روبنایی را در هر یک از روستاهای جمع آوری شده درزمینه های مختلف اقتصادی، اجتماعی و مشخص شده و سپس با بهره گیری از مدل متغیر های استاندارد شده در حوزه خدمات سطوح توسعه یافتگی روستاهای شهرستان بندر انزلی تعیین و تحلیل بر روی آنها انجام شده است.نتایج حاصل در این پژوهش نشان می دهد که روستاها علی رغم داشتن شرایط محیطی تقریباً همگن از لحاظ میزان برخورداری و سطح توسعه یافتگی تفاوت های قابل ملاحظه ای دارند. همچنین سطح برخورداری روستاها در هر یک از ابعاد اقتصادی، اجتماعی و خدماتی با یکدیگر برابر نیست در مجموع می توان گفت که6/66% روستاهای شهرستان بندر انزلی توسعه یافته و 9/22%کمتر توسعه یافته و5/10% روستاهاتوسعه نیافته می باشند. این تفاوت ها لزوم تهیه و اجرای برنامه ها و طرح های هدفمند را برای توسعه یکپارچه و متوازن نواحی روستایی این شهرستان را ایجاب می کند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی کتاب های مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی بر اساس میزان توجه به مؤلفه های هویت ملی انجام شده است. روش تحقیق، تحلیل محتوای کمی و کیفی، واحد تحلیل، مضمون می باشد. جامعه آماری، کتب مطالعات اجتماعی از پایه سوم تا ششم ابتدایی است. پژوهش حاضر 5 مؤلفه هویت ملی که شامل، مؤلفه نماد ملی 16 شاخص، مؤلفه میراث فرهنگی 7 شاخص، مؤلفه مشاهیر و شخصیت ها 8 شاخص، مؤلفه ارزش های ملی 4 شاخص و مؤلفه وقایع و رخدادها 5 شاخص بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که در کتاب های مطالعات اجتماعی دور ابتدایی به مؤلفه های هویت ملی، (33%/4)، مؤلفه نماد ملی، (97%/40)، مؤلفه میراث فرهنگی، (34%/15)، مؤلفه مشاهیر و شخصیت ها، (68%/30) به مؤلفه ارزش های ملی و (66%/8) به مؤلفه وقایع و رخدادها توجه شده است. ضمناً مؤلفه میراث فرهنگی (97%/40) بالاترین فراوانی و مؤلفه نماد ملی (33%/4) کمترین میزان فراوانی را دارند. همچنین مطالعات اجتماعی پایه ششم بیشترین میزان توجه به مؤلفه های هویت ملی (09%/49) را داشته است. نتایج نشان دهنده توجه ناقص کتاب ها به مؤلفه های هویت ملی است. هدف کلی این کتاب تربیت شهروند مسئولیت پذیر است. جهت تحقق این هدف آموزش و پروش باید نگاه ویژه ای به مؤلفه های هویت ملی داشته باشد.

اگرچه رشد شهری پدیده ای مرسوم است، اما الگوها و عوامل محرک آن نسبتاً نامعلوم است و مجموعه عوامل جامعی که بتوانند فرآیند رشد شهری را شرح دهند، به دلیل منحصر به فرد بودن خصوصیات شهرها وجود ندارد. هدف از پژوهش حاضر شناسایی عوامل کلیدی توسعه شهری در ساری با رویکرد آینده پژوهی بوده است که روش تحقیق به لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی بوده و به لحاظ هدف کاربردی می باشد. برای جمع آوری داده ها از اسناد و مطالعات کتابخانه ای و برداشت های میدانی استفاده شده است در مرحله دوم با استفاده از تکنیک تأثیرات متقابل (روش تحلیل ساختاری) امتیازدهی و در محیط نرم افزار MICMAC مورد تحلیل قرار گرفت و در نهایت عوامل پیشران و کلیدی توسعه شهری با توجه امتیاز تأثیرگذاری و تأثیرپذیری مستقیم انتخاب شد. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی از آن است که سیستم توسعه شهری ساری، سیستمی پایدار بوده است و عوامل "سازمان های مشارکت کننده در مدیریت و توسعه شهری" و "سیاست های به کار رفته برای یارانه ها و کنترل قیمت ها که هرچند تصمیم گیری در این خصوص بر عهده دولت است، ولی به شدت توسعه شهری را دستخوش تحول می کند" اصلی ترین عوامل تأثیرگذار توسعه شهر ساری می باشند. همچنین عامل "ساماندهی محورهای ویژه گردشگری با استفاده از کیفیت های محیطی و کریدورهای دید و منظر" اصلی ترین عامل در موقعیت ریسک شهر ساری بوده و اصلی ترین مؤلفه اهرمی ثانویه، "میزان رشد ترافیک" است که می-تواند به عنوان محرک توسعه مورد استفاده قرار گیرد.

مقدمه:  با بروز بحران های زیست محیطی در شهرها که ناشی از رشد شتابان شهرنشینی و عدم ارائه طرح و برنامه مناسب بود، پایداری بوم شناختی محله های شهری تنزل یافت. به همین دلیل، در دهه های اخیر، نظریات متعددی در این خصوص ارائه شده است که از مطرح ترین آنها می توان به جای پای بوم شناختی اشاره کرد.هدف:  هدف از پژوهش حاضر سنجش پایداری محلات شهر بابلسر از نظر شاخص های جای پای بوم شناختی است و درصدد است تا میزان پایداری محلات 22 گانه شهر بابلسر را با توجه به شاخص های 6گانه ی مسکن، انرژی، آب، کالاهای مصرفی غیرخوراکی، پسماند و حمل و نقل، براساس جای پای بوم شناختی تعیین نماید.روش شناسی:  روش تحقیق توصیفی- تحلیلی می باشد. بدین منظور، از مدل آنتروپی شانول جهت وزن دهی شاخص ها و مدل تصمیم گیری چندشاخصه ویکور (VIKOR) جهت تحلیل و سطح بندی محلات مورد مطالعه با توجه به شاخص های جای پای بوم شناختی استفاده شده است.  قلمرو جغرافیایی پژوهش:  قلمرو جغرافیایی مورد مطالعه در این پژوهش شهر بابلسر می باشد.یافته ها و بحث: یافته های پژوهش نشان می دهد که 8/81 درصد محلات مورد مطالعه از نظر جای پای بوم شناختی ناپایدار و 2/18 درصد پایدار می باشند.نتیجه گیری:  سنجش نهایی حاکی از آن است که تغییر در شیوه سبک زندگی و الگوی مصرف مهمترین اقدامات در جهت افزایش پایداری در محلات هدف می باشند.

تاثیر عمیق کاربردی نرم افزار های نوین فناوری اطلاعات در محیط های آموزشی در رشته ها ی محتلف از جمله جغرافیا موجبات بسط اطلاعات و دسترسی آسان شده بر همین اساس هدف پژوهش حاضر مروری بر نرم افزارهای کاربردی در آموزش جعرافیاست.روش پژوهش مطالعه مروری از نوع سنتی، بر اساس هدف توسعه ای و بر اساس موضوع پژوهش، مروری بر نرم افزارهای کاربردی در آموزش جعرافیا می باشد. نتایج نشان داده است، متداول ترین نرم افزار در آموزش جغرافیا پاور پوینت می باشد از دیگر نرم افزارها مورد استفاده می توان Google map که جهت بدست آوردن طول و عرض جغرافیایی ، Google Earth بدست آوردن مختصات جغرافیایی ، Seterra جهت کسب اطلاعات کشورهای محتلف ، world map atlasجغرافیای اطلس جهان ، NASA World Wind جهان مجازی سه بعدی است فلسفه تولید آن نیز ز آموزش است، Orbit در مورد منظومه شمسی، سیاره ها و ستارگان. Pc globeدر مورد قاره ها و کشورهای جهان، Surferدر زمینه توپوگرافی و نقشه برداری، ER Mappe برای تحلیل عکس های ماهواره ای-کاربردی در سنجش از راه دور و پردازش تصاویر جغرافیایی، World Atlas 3D در درک بهتر جغرافیا در آمورش جغرافیا استفاده نمود.در نهایت فناوری در نظام جدید آموزشی ضمن آنکه فلسفه آموزش را از شکل یاددهی به یادگیری تغییر داده ، مدار یادگیری را از معلم محور به فراگیر محور عوض کرده است. بهره گیری از فناوری اطلاعات و ارتباطات با توجه به مزیتهای آموزشی آن یادسپاری طولانی مدت در آموزش جغرافیا می تواند در یاددهی-یادگیری مادام العمر ، گسترده و عمیق تاثیر بسزایی داشته باشد.

بیشتر شهرهای کشور در دهه های اخیر به سبب افزایش جمعیت دچار دگرگونی شده و این تحولات سبب گردیده تا مقوله برنامه ریزی شهری و در درون آن برنامه ریزی مسکن اهمیت دو چندان یابد در این راستا شاخص های استاندارد مسکن از کلیدی ترین و مهمترین ابزار در برنامه ری زی مسکن محسوب می گردد، با بررسی آن ها پارامترهای مؤثر در امر مسکن را می توان شناخت و هر گونه برنامه ریزی و تصمیم گیری در مورد مسکن را آسان نمود. هدف از این پژوهش بررسی شاخص های کمی، کیفی و برآورد مسکن مورد نیاز تا افق 1400 در شهر رشت می باشد. روش تحقیق توصیفی و تحلیلی است. براساس یافته های تحقیق طی دوره 85- 1345وضعیت شاخص های کمی و کیفی مسکن این شهر روندی رو به بهبود داشته است. علی رغم تمام ساخت و سازهای داخل و خارج از شهر هنوز 8331 خانوار بدون مسکن طبق نتایج تفصیلی سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1385 در شهر رشت وجود دارند. با توجه به پیش بینی های جمعیتی، تعداد خانوارهای ساکن شهر رشت تا افق 1400 به 225244 خانوار خواهد رسید. مطابق این پیش بینی بعد خانوار تا سال 1400 به 3/36 کاهش خواهد یافت. با فرض اینکه تراکم 1/1 خانوار به ازای هر واحد مسکونی حد مطلوب این شاخص است. تعداد واحد مسکونی مورد نیاز برای تأمین تقاضای بالقوه جمعیت درافق طرح معادل 191457 واحد خواهد بود. در پایان با توجه به توان موجود در گستره ه ای شهری رشت (مساکن مخروبه) مشخص می شود که در صورت استفاده حداکثر از آن ها و اتخاذ الگوی مناسب پیشرفت مسکونی، بخشی از نیازهای آینده، در داخل شهر تأمین می شود.

پژوهش حاضر با هدف تجزیه و تحلیل درس های جغرافیایی کتاب مطالعات اجتماعی پایه های سوم تا ششم ابتدایی بر اساس فرمول ویلیام رومی می باشد تا به این مهم بتوان دست یافت که آیا بخش جغرافیایی این کتاب ها با توجه به سن دانش آموزان، آن هارا در یادگیری محتوا درگیر می کندیا خیر؟ تحقیق از نوع تحلیلی بوده و برای بررسی داده ها و اطلاعات از ارزش های مناسب آمار توصیفی مانند: فراوانی، ضریب، رسم جدول، محاسبه یادگیری دانش آموزان با ۱۰درصد از متن بخش جغرافیایی،تمام تصاویر و فعالیت های بخش جغرافیایی استفاده شده است. ضریب درگیری متن در پایه سوم۲/۰،چهارم۰۷/۰،پایه پنجم ۰۹/۰ و پایه ششم ۱/۰می باشد. یافته های تحقیق نشان می دهد که متن درس های جغرافیایی همه پایه ها به صورت غیرفعال است و ارزش پژوهشی کمتری دارد. ضریب درگیری تصاویر پایه سوم۰۳/۰،چهارم۷/۰ ، پایه پنجم ۵/۰ و در پایه ششم ۱/۰ می باشد که ضریب درگیری در پایه های چهارم و پنجم مطلوب است اما درپایه سوم وششم غیر فعال است. کتاب های مطالعات اجتماعی ابتدایی در بخش جغرافیایی با ضریب درگیری های پایه سوم ۶/۰،چهارم۴/۰ ،پایه پنجم ۵/۰ ، پایه ششم ۱/۱ فعالیت محور می باشد. با توجه به نتایج حاصله پیشنهاد شد که متن درس های جغرافیایی کتاب مطالعات اجتماعی ابتدایی که قسمت اعظم آن را جملاتی که نیاز به هیچ گونه تحلیل و تفسیری ندارد تشکیل می دهد اصلاح شود و متنی جایگزین شود دانش آموز را در یادگیری محتوا درگیر نماید.

مقدمه: در ایران کوچ نشینان سومین جامعه مهم در کنار جوامع شهر و روستایی به شمار می روند.هدف پژوهش: بررسی کتاب های مطالعات اجتماعی ابتدایی، متوسطه اول بخش جغرافیا و جغرافیای متوسطه دوم بر اساس مؤلفه های کوچ نشینی است.روش شناسی تحقیق: تحلیل محتوای کمی و کیفی، واحد تحلیل، مضمون می باشد.قلمروجغرافیایی پژوهش: کتاب های مطالعات اجتماعی دوره آموزش ابتدایی و متوسطه اول بخش جغرافیا و جغرافیای متوسطه دوم است.یافته ها و بحث: در پژوهش حاضر 7 مؤلفه کوچ نشینی شامل، خانواده و جمعیت 5 شاخص، مؤلفه اقتصاد و معیشت 4 شاخص، مؤلفه سیاست گذاری ها 8 شاخص، مؤلفه پراکنش جغرافیایی 2 شاخص، مؤلفه سکونتگاه ها 3 شاخص، مؤلفه اقوام و طوایف 18 شاخص و مؤلفه سبک زندگی 4 شاخص می باشد. یافته نشان می دهد در کتاب های مذکور به مؤلفه کوچ نشینی ،(% 32/16) مؤلفه اقتصاد و معیشت، (% 16/8) مؤلفه سیاست گذاری ها ،(% 04/2) مؤلفه پراکنش جغرافیایی، (% 06/53) مؤلفه اقوام و طوایف، (% 44/22) به مؤلفه سبک زندگی توجه شده است. مؤلفه اقوام و طوایف با بالاترین میزان فراوانی (% 06/53) در رتبه اول و مؤلفه های خانواده و جمعیت و سکونتگاه ها، با پایین ترین میزان فراوانی(0) در آخرین رتبه قرار گرفته اند. همچنین کتب مطالعات اجتماعی ابتدایی با بالاترین میزان فراوانی (% 2/59) بیشترین و کتب مطالعات اجتماعی دوره متوسطه اول با پایین ترین میزان فراوانی (% 15/8) کمترین توجه را به مؤلفه های کوچ نشینی داشته اند.نتایج: نشان دهنده عدم توجه کافی و متعادل کتاب های موردنظر به مؤلفه های کوچ نشینی است. کوچ نشینان نقش مؤثری در تولیدات کشور دارند و بخش مهمی از جامعه هستند لذا آموزش و پرورش باید نگاه ویژه ای به این نوع زندگی داشته باشد.