علی کاوه

در این نوشتار می خواهیم، هدف های راهبردی و کلان چین از عملیاتی کردن ابتکار راه ابریشم را بررسی کنیم. با توجه به این هدف، این پرسش مطرح است که ابتکار راه ابریشم چگونه به شکل گیری هژمونی چین در منطقه آسیای مرکزی کمک می کند؟ در پاسخ این فرضیه مطرح می شود که ابتکار راه ابریشم به عنوان راهبرد کلان چین در بازی بزرگ جدید با آمریکا و روسیه از راه ایجاد تسلط اقتصادی و گسترش نفوذ سیاسی و امنیتی، به شکل گیری هژمونی چین در منطقه آسیای مرکزی کمک می کند. در سال 2013، رهبران چین ابتکار راه ابریشم را راهبرد کلان و محور اصلی سیاست داخلی و خارجی خود معرفی کردند. در این راهبرد، آسیای مرکزی با توجه به منابع غنی هیدروکربنی و موقعیت ویژه ژئواستراتژیک، ژئوپلیتیکی و ژئواکونومی اصلی ترین منطقه هدف به شمار می رود. بر این اساس، چین می کوشد با قراردادهای اقتصادی، سیاسی و امنیتی در چارچوب ابتکار راه ابریشم، نقش و نفوذ خود در منطقه آسیای مرکزی را گسترش دهد و در عمل به هژمون منطقه تبدیل شود. نتایج این نوشتار نشان می دهد، چین در راستای ایجاد و تثبیت هژمونی منطقه ای خود، ابتکار راه ابریشم را به عنوان راهبرد کلان در اولویت خود قرار داده است و برای جلوگیری از ایجاد نگرانی قدرت های بزرگ دیگر از جمله آمریکا و روسیه، سیاست خارجی محتاطانه ای را در پیش گرفته است. روش پژوهش در این نوشتار روش کیفی، مبتنی بر ثبات هژمونیک با بهره گیری از منابع اینترنتی و کتابخانه ای است.

بررسی هدف های ابتکار جاده ابریشم در حوزه انرژی در منطقه غرب آسیا هدف این نوشتار است. از این رو، پرسش این است که چین با ابتکار جاده ابریشم چه هدف هایی را در غرب آسیا دنبال می کند؟ در پاسخ این فرضیه مطرح می شود که چین با تلاش برای اجرای ابتکار جاده ابریشم، به دنبال تأمین امنیت انرژی خود با قراردادها و سرمایه گذاری های بلندمدت با کشورهای غرب آسیا است. امنیت انرژی متضمن تداوم رشد اقتصادی و ارتقای موقعیت چین در نظام بین الملل است. بنابراین، اطمینان از اختلال نداشتن در تأمین انرژی، اصلی خدشه ناپذیر در پیگیری منافع ملی این کشور محسوب می شود. چین به عنوان یکی از مهم ترین کشورهای مصرف کننده انرژی جهان با سازوکارهای ابتکار جاده ابریشم، روش های متفاوتی مانند سرمایه گذاری های سنگین در اکتشاف و استخراج میدان های نفتی و گازی، تقویت زیرساخت های انرژی برای بهبود بهره وری و مشارکت گسترده در طرح های نفت وگاز کشورهای غرب آسیا را در پیش گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد، چین در قالب کمربند جاده ابریشم با سرمایه گذاری و امضای قراردادهای بلندمدت انرژی در منطقه غرب آسیا، ضمن تقویت حضور و نفوذ فزاینده در منطقه، امنیت انرژی و توسعه اقتصادی خود را تضمین کرده است. روش پژوهش این نوشتار، روش کیفی مبتنی بر تحلیل محتوا و مفهوم امنیت انرژی است

هر سازمان و نهادی بنا بر ضرورت و نیاز در زمینه ای از تحولات اجتماعی زمانه خود شکل می گیرد و با تداوم تعامل با همان اجتماع که از آن پدید آمده است، رشد و بالندگی می یابد. نظام آموزش عالی نیز با درک درست از جایگاه و رسالت خود، ضمن توجه به نیاز های ملی، همراه با تحولات نظام جهانی ارتقا می یابد. در سند چشم انداز بیست ساله، کشور ایران در مقام اول در علم و فناوری و رتبه اول اقتصادی در منطقه آسیای جنوب غربی متصور شده است. عمده تلاش سیاستگذاران و تصمیم سازان کشور باید در جهت دستیابی به این جایگاه باشد و این مهم محقق نمی شود، مگر با سرمایه گذاری مادی و معنوی و توسعه زیر ساخت های علمی با تحول بنیادین در نظام آموزش عالی کشور. گروه علوم مهندسی فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران همراه با سایر نهاد های اثرگذار در تدوین سیاست های کلان نظام آموزش عالی و با حفظ تعهد به نقش دیرینه خود در اعتلای علم و دانش، توجه به این مهم را برای توانمند سازی نظام آموزش عالی کشور ضروری می داند. امروزه، جهان به سمتی پیش می رود که پژوهشگران از حوزه ها و دیدگاه های مختلف و در برخی موارد متفاوت، بنا بر ضرورت گردهم می آیند تا با هم اندیشی و تضارب آرا به درک بهتری از چالش های علم برسند. درواقع، با انبوهی از علوم میان رشته ای و فرارشته ای روبه رو هستیم که با هدف حل مجموعه مسائلی ایجاد شده اند که به دانشی همه جانبه و چندین وجهی نیاز دارند. در این میان، پیشتازی و شتاب رشته های گوناگون مهندسی در کشف ناشناخته های فناوری از یک سو و تلاش مهندسان بومی در هماهنگی با آخرین دستاورد های علم و فناوری جهان از سوی دیگر، ما را بر آن می دارد تا بر نقش مهندسان و علوم مهندسی در اعتلا و پیشرفت همه جانبه کشور تأکید بیشتری داشته باشیم.

با توجه به روند به افزایش درصد فارغ التحصیلان زنان دانشگاهی و به کارگیری نیروی بالقوه فعال و اشتغال آنان در حیات اجتماعی، فرهنگی، علمی و اقتصادی جامعه می توان انتظار داشت که در چند سال اینده با افزایش مشارکت شغلی زنان، زمینه های افزایش کارایی علمی و توسعه اقتصادی جامعه بیش از پیش فراهم شود. با توجه به این مسئله، در این مقاله به عملکرد زنان در حوزه علوم مهندسی پرداخته شده است تا ضمن شناسایی منابع موجود در زمینه فعالیت زنان در حوزه علوم مهندسی، عوامل مؤثر در فرایند اشتغال آنان نیز بررسی شود. همچنین، سعی شده است تا از طریق مطالعه میدانی و پرسشنامه های مربوط به دو پرسش اصلی این بررسی؛ یعنی " ارتباط ویژگی های شخصیتی زنان با جایگاه آنان در علوم مهندسی" و " میزان تأثیر گذاری عوامل محیطی در خصوص نقش پذیری شغل زنان "پاسخ داده شود و سپس با مطالعه و بررسی همه جانبه کلیه منابع موجود، جایگاه زنان از نظر درصد فارغ التحصیل و درصد زنان مهندس شاغل در ایران مشخص و به مقایسه تطبیقی آن با چند کشور منتخب از قبیل فرانسه، انگلستان، چین، آمریکا و ... پرداخته شود.

در این مقاله فناوری اطلاعات در ارتباط با طراحی مهندسی عمران و ساختمان به منظور دادن آگاهی اجمالی درباره تکامل، همانندسازی، بینش و گرایش روزآمد استفاده از فناوری اطلاعات مطرح شده است. در این پژوهش در مجموع، 5000 مقاله که در طول قرن بیستم با استفاده از فناوری اطلاعات در طراحی مهندسی عمران و ساختمان تهیه و منتشر شده است، شناسایی و به کار گرفته شده اند.

 با توجه به اهمیت منابع تاریخی نوشته شده در زمینه مهندسی عمران، در نوشتار حاضر خلاصه ای از سیر تحول فعالیت های مهندسی عمران در جهان و ایران از سه منبع اصلی استخراج و ارائه شده است. در بررسی این منابع با مروری بر پیشینه علم در جهان و سیر تحول آن، به بررسی و تلخیص تاریخ صنعت و اختراع ، مبانی تمدن صنعتی ، مراحل ماشینیسم و پیشرفت آن و همچنین، تکنیک های تمدن صنعتی و تحول فعالیت مهندسی پرداخته شده و در انتها به طور گزینشی ، اطلاعات مربوط به تکنیک های ساختمان، پل ها و سدهای احداث شده در اعصار و کشورهای مختلف و ایران باستان ارائه شده است.

در این مقاله نقش رایانه ها در آموزش مهندسی بررسی شده، مزایا و معایب آنها مورد نقد قرار گرفته و برنامه رایانه ای Mathcad به عنوان یک نمونه موفق مطرح شده است. این برنامه یک ابزار سطح بالای محاسباتی و نمایش است که در عین داشتن تواناییهای فراوان از سادگی کاربرد و جذابیت لازم برای کاربر، سود می برد. بعلاوه دارای قابلیت چشمگیر به عنوان یک وسیله تمرینی و کمک آموزشی است. این نوشتار چگونگی کاربرد این نرم افزار را برای تکمیل و پیشبرد روشهای کلاسیک آموزشی و یادگیری، در داخل و خارج از کلاس درس نشان می دهد. تمرکز اصلی مطالب روی طراحی ستونهای بتنی مسلح خواهد بود. با استفاده از قابلیتهای نمایشی و برنامه نویسی موجود در در Mathcad ابزارهایی برای آموزش و فراگیری طراحی بتن مسلح عرضه شده است که امکان ارتباط مستقیم و دو طرفه را برای کاربر فراهم می آورد.

بررسی پایداری کلی سازه می تواند در ارتباط رفتار سازه به صورت یک جسم صلب، در مواردی از قبیل واژگونی و لغزش مطرح شود و یا می تواند به رفتار مکانیزمی سازه های سرهم شده از اعضای مختلف مربوط باشد. این مقاله به آموزش و فراگیری کیفی مفهوم پایداری اختصاص دارد و به طور خاص به بررسی برنامه دوره کارشناسی می پردازد. سرانجام با ارائه پیش زمینه ای به منظور آشنایی با شرح حرفه ای پایداری سازه ای پایان می یابد. یکی از ابعاد نوآوری این برنامه، انتقال یک مهارت مهم در تربیت مهندسان عمران و سازه از سطح دوره کارشناسی ارشد به شکل یک تمرین قابل درک برای دوره های کارشناسی است. روش فراگیری از طریق "انجام" به خودی خود در دوره های تحصیلات تکمیلی، نوآوری جدیدی محسوب نمی شود. اما کاربرد آن در به کارگیری نگاه کاوشگر دانشجو و روند بازخورد، در این مورد خاص می تواند نوآوری محسوب شود، به خصوص در دوروس کارشناسی که آموزش به صورت عام بر محور "تدریس" استوار است.

در این تحقیق معیارهای ارزیابی آموزش مهندسی عمران مورد مطالعه قرار گرفته است. پرسشنامه ای برای سه گروه از دانشجویان کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکتری، و دانش آموختگان طراحی شد و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. این پرسشنامه حاوی یازده معیار بود و اهمیت هر کدام از معیارها توسط پاسخ دهندگان ارزیابی شده است.

در این مقاله حاصل تلاش انجام شده برای کمک به دانشجویان به منظور رسیدن به اهداف ABET 2000 در زمینه اصلاح دروس مهندسی" استاتیک" و " مقاومت مصالح" ارائه شده است. در نحوه تدریس درس استاتیک مطابق با روشهایی که از گذشته تا کنون معمول است، دانشجویان نحوه تعیین نیروهای داخلی را برای خرپاها فرا می گیرند. در برنامه آموزشی اصلاح شده از دانشجویان خواسته می شود که یک سازه ساده را تحلیل و طراحی کنند. استاتیک ارائه شده در این دوره طبیعی و به آسانی قابل فهم است. در این روش مفهوم تنش زودتر از معمول مطرح شده است. مقاومت مصالح بر تعیین تنش و تغییر شکل سازه های با بارگذاری قائم بر اعضا و سازه های نامعین استاتیکی مبتنی است. در این مقاله عناوین موجود در هریک از دو درس اصلاح شده در مقایسه با محتوای دروس پیشین ارائه شده است. دوره های طرح محوری مورد بحث قرار گرفته است و دیدگاههایی که دانشجویان و استادان نسبت به این تغییرات دارند، مطرح شده است.

مهندسی عمران و معماری در عین مشابهت ها و همگراییهای موجود، نقاط افتراق بسیاری دارند که سبب جدایی این دو رشته از هم می شود. از آنجا که در فعالیتهای مربوط به ساختمان هریک از آنها دخالت دارند، بنابراین ناهمگراییهایی در نحوه آموزش و عملکرد مهندسی در بین مهندسان به چشم می خورد. از این رو، ایجاد و راه اندازی رشته مستقلی با عنوان"مهندسی ساختمان" که عمدتاً بر روی فعالیتهای مربوط به ساختمان متمرکز باشد، از جمله ضروریات است. در این مقاله، ویژگیهای " رشته ساختمان" و واحدهای درسی مربوط به آن مورد بحث قرار گرفته است.

هدف اصلی این مقاله، بررسی یک دوره آموزش برای یادگیری تفکر نقادانه و خلاقانه گروهی بین رشته ای است که هر دانشجو با ساختن حیوان رباتیکی خود در این آموزش و همکاری شرکت می کند. اهداف اصلی این دوره، طرح کلی آن، مسابقه پایانی و چگونگی ارزیابی شرکت کنندگان، در این مقاله تشریح شده است.

تحولات گسترده و عمیق در علوم و فنون به سرعت اتفاق می افتد . برای رویارویی با این دگرگونیها، در اختیار گرفتن ابزار جدی امری ضروری است. تجدید نظر در محتوای مواد آموزشی در جهت همسویی آنها با تغییرات پدید آمده نیز الزامی است، زیرا روشهای به کار گرفته شده در دهه گذشته ممکن است کارایی لازم را جهت تعلیم و تربیتی در دهه آینده دارا نباشند.در این نوشتار، عناوین برخی از مشکلات آموزشی دانشگاههای کشورمان و روشهای برطف ساختن چند مشکل مشترک با دانشگاههای کشورهای دیگر مطرح شده است که این روشها توسط مرکز آموزشی یکی از دانشگاههای معتبر دنیا به کار گرفته شده است. هرچند روشهای ارائه شده برای بازسازی برنامه های مراکز آموزشی ممکن است به ورت مستقیم و به طور کامل در دانشگاههای کشور ما قابل اجرا نباشد، لیکن بررسی این مشکلات و فرایندهای پیشنهادی برای رفع آنها می تواند راه کارهای مناسبی را برای بررسی مسائل موجود دانشگاههای مهندسی در اختیار قرار دهد.

یاگیری مداوم یا مادام العمر برای مهندسان حرفه ای به اندازه کارآموزی اولیه و دریافت مدرک امری ضروری است. توسعه پیوسته حرفه ای برای اطمینان از سلامت عمومی، محیط پایدار، اقتصاد رقابتی ملی، یک حرفه قابل احترام، کارفرمای موفق به لحاظ اقتصادی و ارضای شرایط شغلی، امری ضرور است. این مسئولیت اولیه برای هر مهندسی که به صورت فعال مورد پشتیبانی کارفرمایان(سرمایه داران ) قرار می گیرد، کاملا لازم است. فرایند حفظ شایستگی مداوم بین متخصصان، به وضعیت کارفرما و عوامل مهندسی که باید ارضا شود بستگی دارد. این مقاله راهنمایی برای یادگیر مداوم کارکنان، کارفرمایان، دانشکده های مهندسی، مهندسان حرفه ای و انجمنهای مهندسی فنی است. علاوه براین، بهترین عملکردها برای سازمانهای پیشگام اجرایی و کادر مهندسی توضیح داده شده است تا بازه وسیع روشهای آموزشهای مداوم روشن شود. یادگیری در ضمن کار به عنوان روش بسیار مهم جهت بیشینه کردن شایستگیهای حرفه ای پیشنهاد شده است.

آموزش طراحی سازه ها بر اساس دو دیدگاه"طراحی مفهومی" و "طراحی مفهومی" و " طراحی جزئیات" مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. هدف این مقاله به تصویر کشیدن نظرهای استادان درباره آموزش مهندسی سازه است که در دو بعد مفهومی و جزئیات مورد توجه قرار گرفته است.