منصور نیک پناه

منصور نیک پناه

مدرک تحصیلی: استادیار زبان و ادبیات فارسی مجتمع آموزش عالی سراوان

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۹ مورد از کل ۱۹ مورد.
۱.

بررسی کیفیت و میزان طرح مهارت های زندگی در کتاب های پرخواننده ی کودکان کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان (در بازه زمانی 1385 -1395)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفکر انتقادی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کتاب های پرخواننده ی کودکان مهارت های ارتباطی مهارت های زندگی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 254 تعداد دانلود : 773
  مهارت های ده گانه زندگی، مهارت هایی هستند که یک انسان اجتماعی باید تا حد مقبولی این مهارت ها را کسب کرده باشد. اگر این مهارت ها از کودکی به درستی به فرد آموزش داده شود، وی در دوران بزرگ سالی می تواند رفتار سازگارانه ای با دیگران و دنیای پیرامون خود داشته باشد. یکی از ابزارهایی که می توان به کمک آن، مهارت های زندگی را به کودکان آموخت و در آن ها نهادینه کرد، آموزش مهارت های زندگی به کمک کتاب کودک است. کتاب های کودکان، به خصوص کتاب های داستانی، ابزاری توانمند برای آموزش مهارت های زندگی به کودکان مخاطب هستند. هدف از انجام این پژوهش بررسی چندوچون طرح مهارت های زندگی در کتاب های پرخواننده کودکان و پاسخ به این پرسش است: مهارت های زندگی در کتاب های محبوب کودکان به چه میزان وجود دارد و هر مهارت، چگونه در داستان طرح شده است؟ گردآوری اطلاعات در این پژوهش به روش کتابخانه ای و تجزیه وتحلیل اطلاعات به روش تحلیل محتوای کیفی کمی انجام شده است. پس از استخراج عناوین کتاب های پرخواننده، به تحلیل آثار طبق مهارت های زندگی پرداخته شد و درنهایت، فراوانی مؤلفه ها در کتاب ها به دست آمد و سپس با یکدیگر مقایسه شد.  پس از بررسی انجام شده این نتیجه به دست آمد که همه ی مهارت ها در کتاب های پرخواننده کانون پرورش فکری (تألیف و ترجمه) مطرح شده است. مهارت تفکر انتقادی و مهارت های ارتباطی بیشترین بسامد و خودآگاهی، کنترل هیجانات منفی و تفکر خلاق کمترین بسامد را دارند. بیشتر کتاب هایی که مهارت تفکر انتقادی در آن ها مطرح شده است، به کودک می آموزند که بدون تحقیق و دانستن جوانب موضوع درباره ی آن اظهارنظر نکنند.
۲.

بررسی میزان انعکاس مولفۀ منجی آخرالزمان در قیاس با سایر مؤلفه های تربیتی در کتب فارسی ابتدایی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: کتب فارسی ابتدایی منجی مهدی (عج) آخرالزمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 754 تعداد دانلود : 100
نونهالان و نوآموزان مهم ترین سرمایه های یک مملکت برای تضمین آینده و استمرار و تداوم حرکتی است که آن سرزمین مدعی انجام آن است. برای نظام اسلامی ایران نسل آینده ساز در مقطع ابتدایی مهم ترین ذخایر این مسیر هستند. با عنایت به اهمیت این دوره، ضرورت تربیت این نسل مطابق الگوهای ملی و اسلامی شایان توجه است. در این پژوهش محقق بر آن است که به بررسی مؤلفه های مهم تربیت از جمله شاخص اعتقاد به منجی در قیاس با یکدیگر بپردازد. این پژوهش که از نوع توصیفی تحلیلی با تکیه بر تحلیل محتوی و به روش کتابخانه ای به انجام رسیده است. داده های مورد نیاز براساس جامعه آماری مورد نظر، یعنی؛ کتب فارسی شش پایه ابتدایی، به عنوان بسترهای انتقال فرهنگ کشور، گردآوری نموده است. با بررسی مؤلفه های مورد نظر به این نتیجه می رسیم که علیرغم اهمیت امیدبخشی و ترسیم آینده برای نسل آینده ساز، آیتم اعتقاد به منجی در پائین ترین جایگاه نمودار فراوانی این مقطع دیده می شود. قاعدتاً بازتاب این مؤلفه با چنین فراوانی، با عنایت به نوع نگرش و ادعایی که به عنوان جامعه اسلامی بسترساز برای مسلمین و مستضعفین جهان، نه مناسب است و نه شایسته و لزوم بازنگری در این سرفصل ها در تجدید چاپ ها یا تغییر چاپ ها الزامی و ضروری است.
۳.

تحلیل محتوای کتاب های فارسی دورۀ متوسطه اول براساس میزان توجه بر مؤلفه های تربیت اخلاقی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: تحلیل محتوا تربیت اخلاقی متون فارسی دوره متوسطه اول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 261 تعداد دانلود : 319
ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻫﺪف ﺑﺮرﺳی و ﺗﺤﻠیﻞ ﻣیﺰان توجه بر مؤلفه های تربیت اخلاقی در متون فارسیِ دوره متوسطه اول اجرا شده است. روش پژوهش، تحلیل محتوای مقوله ای و واحد تحلیل، متن، اشعار و تصویر است. جامعه آماری این پژوهش کتاب های فارسی مدارس پایه اول تا سوم متوسطه اول در سال 99‑1400 است و رویکرد پژوهش نیز کاربردی است. ابزار جمع آوری اطلاعات فهرست وارسی است. برای تجزیه و تحلیل داده ها از شاخص های آمار توصیفی فراوانی و درصد استفاده شده است. ﻋﻤﺪه ﺗﺮیﻦ ﻧﺘﺎیﺞ ﭘﮋوﻫﺶ نشان داد که در کﺘﺎب های فارسی پایه هفتم، بیشترین نمود به ترتیب متعلق به مؤلفه های طبیعت شناسی و محبت و مهرورزی است و مؤلفه های صبر و بردباری و نکوهش هوا و هوس نفسانی کمترین نمود را دارند. در پایه هشتم و نهم به ترتیب مؤلفه های طبیعت شناسی و وطن دوستی بیشترین نمود را داشته اند؛ نیز در پایه هشتم مؤلفه های صبر و بردباری و قناعت و در پایه نهم، قناعت و نکوهش هوا و هوس نفسانی کمترین نمود را به خود اختصاص داده اند. پرسشی که در این پژوهش درپی پاسخ آن هستیم آن است که «مؤلفه های اخلاقی در محتوای متون منظور چه میزان پوشش دهی را در بر می گیرد؟».    
۴.

رویکرد آموزشی در مضمون بازی های کودکانه شعر معاصر

نویسنده:

کلید واژه ها: شعر دهه هفتاد و هشتاد بازی کودک آموزش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 677 تعداد دانلود : 560
دوران کودکی از مهمترین مراحل زندگی انسان است که تاثیر آن در سایر مراحل زندگی آدمی کاملا ملموس و قطعی است. ادبیات علی الخصوص شعر به ویژه در دوران معاصر متاثر از این دوره زندگی انسان قرار دارد. یکی از جلوه های زندگی انسان در دوران کودکی بازی است. اصولا کودک با بازی عجین است و رشد و تعالی فکری و جسمی او بسته به این بازیهاست. یکی از بازتابهای ادبیات کودک در شعر فارسی یادکرد بازیهای دوران کودکی است. یادکرد بازیهای کودکی در ایجاد حس نوستالژی برای بزرگسالان و جذب کودکان جهت یادگیریو آموزش هرچه بیشتر تاثیر گذار بوده اند. اصولا استفاده از این شگرد در آموزش تاثیر شگرف دارد. لذا این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی با روش کتابخانه یی تلاش دارد به بررسی شعر کودکان پرداخته بازتاب عناصر بازی را در آنها تحلیل نماید. با یررسی اشعار منتخب مورد نظر متوجه استقبال شعرای از این تکنیک در آموزش و ابزارسازی در یادگیری می باشد.
۵.

تجلی بن مایه های فرهنگ اسلامی-شرقی در رمان های سحر خلیفه(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سحر خلیفه فرهنگ تمدن پایداری هویت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 958 تعداد دانلود : 259
سحر عدنان خلیفه نویسنده مشهور و مسلمان فلسطینی به عنوان یکی از پرچمداران نویسندگی عرب و فلسطین است. او با پرداختن به مضامینی چون زن شرقی و فلسطینی و همچنین مفاهیم گسترده وطن و پایداری در مقابل ظلم و اشغال بر فرهنگ اصیل اسلامی و مذهبی و در عین حال شرقی تاکید دارد. در آثار او چیستی انسان عربی و فلسطینی و نیز شناخت و تعریف زن به عنوان مهم ترین جلوه های هویت شناخته می شوند. زن شرقی و فلسطینی چهره های مختلف مثبت و منفی دارد که به همان میزان هویت خود را نشان می دهد و نیز هنگامی که به وطن و پایداری می پردازد جز در خدمت هویت ملی گام برنداشته است. در این جستار چگونگی جلوه های هویتی یاد شده مورد بررسی قرار می گیرد. این مقاله از نوع توصیفی و تحلیلی تهیه و تدوین گردیده است و در عین حال با روش کتابخانه ای و مراجعه به اسناد و مدارک معتبر تلاش می نماید داده های مورد نظر را تنظیم نماید. با نقد و بررسی آثار سحر خلیفه یافته ها بیانگر آنست که به رغم تحصیل در ممالک غربی هرگز از تمدن و فرهنگ اسلامی و شرقی خود دوری نگزیده است.
۶.

نگرش عارفانه ابن عربی به ایمان فرعون با نگاهی به شعر شاعران عارف فارسی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فصوص ابن عربی ایمان موسی (ع) فرعون شاعران عارف

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 657 تعداد دانلود : 810
ابن عربی عارف اندیشمند و صاحب نظر در عرفان نظری با اثر بی بدیل فصوص الحکم عقیده به ایمان فرعون قبل از مرگ و در نتیجه تبرئه او را دارد. این عقیده از منظر شاعران و نویسندگان عارف فارسی زبان مورد تایید قرار نگرفته و به اتفاق همگان به جهنمی بودن او و خلود در دوزخ اشاره کرده اند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی به نقد دیدگاه ابن عربی در مسأله مذکور می پردازد و اثبات می کند که اولا لازمه سخن محی الدین، اتحاد ارواح مقتولین جهت ظهور موسی(ع)، اجتماع ارواح کثیر در یک بدن است(تناسخ). ثانیا، توجه به آیات قبل و بعد آیه(یونس: 90) نیز عدم ایمان فرعون پیش از مرگ را تأیید می نماید. آیه قبل تحقق دعای موسی(ع) و هارون(ع) در جهت عذاب و عدم ایمان فرعون و آیه بعد نیز استفهام انکاری از ایمان اوست. دیگر اینکه فرعون، به دلیل مدعی الوهیت بودن(نازعات: ۲۴)، خدائی به جزء خود نمی شناخت. و به این نتیجه می رسد که سئوال او از حقیقت خداوند (شعرا: 23) از جهت انکار و استبعاد بود نه شناخت حقیقی و علم به مظاهر اسمائی او.
۷.

قبض و بسط حقّانیّت و نجات در کلام عرفانی مولانا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مولوی مثنوی حقانیت نجات انحصارگرایی شمول گرایی و کثرت گرایی دینی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 712 تعداد دانلود : 690
در باب حقّانیّت و نجات بخشی پیروان ادیان، پیوسته سه رویکرد کلی کانون توجه بوده است: انحصارگرایی، کثرت گرایی و شمول گرایی. کثرت گرایی دینی به عنوان یک دیدگاه در قرن بیستم متولد شد، اما ریشه های آن را می توان در برخی سخنان پیشینیان از جمله عرفای مسلمان پیدا کرد. یکی از این افراد، جلال الدین محمدمولوی است که مواضع مبهمی به او نسبت داده می شود. این پژوهش با روش تحلیلی- توصیفی با محوریّت سخنان مولانا و بهره گیری از دیدگاه های مولوی پژوهان به داوری پرداخته و به این نتیجه رسیده است که با وجود قرائن متعدد بر انحصارگرایی، شمول گرایی و کثرت گرایی در کلام ایشان، حکم کلی و مطلق به انحصارگرا یا کثرت گرا بودن وی در نجات بخشی پیروان ادیان ناموجّه است. وی حقیقت را یکی می داند چون از زوایای گوناگون نگریسته شود، متفاوت می نماید. محجوب بودن چهره واقعی حقیقت، محدودیت های قوای ادراکی از جمله علل بروز اختلاف دیدگاه ها است. مولانا دیانات الهی را نوری واحد می داند که از چراغ های مختلف پرتوافشانی می کنند و فرق واقعی ندارند و همه نجات بخش هستند، اما در مقام حقّانیّت، اسلام را واجد حقّانیّت برتر و در مواردی حق مطلق می بیند.
۸.

گرز، رزم افزار فرهمند حامی خجستگان در شاهنامه و آثار حماسی

کلید واژه ها: گرز فر فردوسی شاهنامه اژدها کشی گاو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 668 تعداد دانلود : 874
گرز از ابزار جنگی است که در آثار حماسی به آن بارها اشاره شده است لیکن بازتاب این رزم افزار در شاهنامه جلوه ی خاص دارد. به گونه یی که با غور در کیفیت کاربرد آن متوجه می شویم این سلاح در دست هرکسی نمی تواند باشد. با بررسی متون کهن به این نتیجه می رسیم که این ابزار جنگی وسیله ای در دست خدایان است به گونه ای که در نبرد دشمنان و اهریمنان از آن استفاده می نمایند. پهلوانان نیز که از این ابزار اشتفاده می کنند در واقع هدیه الهی را دریافت کرده اند. پهلوانان بزرگ و خوشنام که دارای فر هستند به زیور گرز آراسته اند. در از بین بردن افراد شوم و همچنین در آخرالزمان که پیروزی نهایی خیر بر شر است از گرز استفاده می شود. بنابراین موارد و همچنین کاربردهای دیگر به این نتیجه می رسیم که گرز از ابزار دارای فره ایزدی است که هم خودش و به کاربرنده اش از عنایت ویژه خداوند بهره مند هستند. در این مقاله بر آن هستیم تا با موارد استعمال گرز اثبات نماییم که گرز از رزم افزارهایی است که از فره برخوردار می باشد.
۹.

بررسی زمینه های اجتماعی نکوهش عقل، علم و فلسفه در در آثار عطار(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: عقل علم فلسفه عطار زمینه های اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 105 تعداد دانلود : 945
روزگار عطار بنا به دلایل مختلف عصر خردستیزی و مبارزه با عقل و نتایج آن است. اصولاً موضوع تکیه بر خرد در امور در کلیه ایدان و فرق مورد تأکید قرار گرفته است؛ لیکن در زمان عطار تأکید بر امور نقلی و توسل به کلام جایگزین مستندات علمی شده بود که به تبع آن با کاهش آثار خردورزی و تنوع و تکثر آثار نقلی روبرو هستیم. اکنون در این پژوهش تلاش بر آن است که در ابتدا به این سؤال پاسخ گوییم که آیا گرایش به عقل کمرنگ شده است؟ ثانیاً علل و دلایل آن چست؟ ثالثاً بازتاب آن در آثار عطار به عنوان یکی از شاخص های ادبی عصر مورد نظر چگونه بوده است؟ هدف این پژوهش پاسخ گفتن به سؤالات فوق الذکر و شفافیت فضای عصر مورد نظر از منظر این تحقیق است. روش انجام تحقیق در این مقاله از نوع توصیفی تحلیلی و به روش کتابخانه ای است. نتایج پژوهش بیانگر آن است که این گونه نکوهش علوم عقلی در آثار عطار متأثر از شرایط جامعه ی روزگار اوست. از عوامل مؤثر در این امر می توان به سیاست خلفای عباسی، سیاست سلاطین سلجوقی، جهت گیری نهاد وزارت تأسیس و رشد مدارس دینی، تسلط گروه های خردگریز مثل اشعری ها و افول گروه ها و جریان های خردگرا و خردورز مثل معتزلیان را ذکر کرد
۱۰.

نقد درسنامه های ادبیات عمومی و پیشنهاد و راهکارهایی برای بهبود یادگیری فراگیران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: درس نامه فارسی عمومی نقد آموزش یادگیری

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 979 تعداد دانلود : 861
در این جستار به بررسی و نقد درسنامه های ادبیات عمومی دانشگاهی پرداخته شده است. نقد این درسنامه ها با تکیه بر هدف و غایتی که باید داشته باشند،انجام شده است. از آنجا که تنوّع و گوناگونی این درسنامه ها بخصوص در چند سال اخیر بسیار زیاد شده است و دستیابی به همه آن ها بخصوص برخی درسنامه ها که بیشتر درون دانشگاهی هستند و وارد محیط های بزرگ تر نشده اند، امکان پذیر نبود بنابر درسنامه های موجود و تاحدودی مشهور گذاشته شد. در بررسی و نقد درسنامه ها سعی شده است ایرادها و معایب کلّی درسنامه ها ذکر شود و برای هر یک از ایرادها، مثالی از یک یا دو درسنامه نشان داده شود. به نظر می رسد درسنامه های ادبیات فارسی عمومی دانشگاهی، بیشتر بر اساس ذوق و سلیقه شخصی طرّاحی شده اند و حتّی گزینش متون بر اساس خوش آمدِ نویسنده(گان) بوده است و به دور از در نظر گرفتن غایت و هدفی که این درسنامه ها باید دنبال کنند. ضرورت بازبینی این درسنامه ها برای آموزش هرچه بهتر و تدوین درسنامه ای که در کم ترین حجم (در مقایسه با درسنامه های دیگر) جامع ترین اطلاعات را به دست دهد و انگیزه و میل و رغبت دانشجو را به مطالعه و فهم هرچه بهتر متون افزایش دهد، احساس می شود.
۱۱.

بازتاب اوضاع اجتماعی عصر قبل از حمله مغول در شعر انوری وتطبیق آن با سقوط حکومت اسلامی اندلس(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:

کلید واژه ها: آسیب های اجتماعی انوری حمله مغول اندلس

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 86 تعداد دانلود : 441
آسیب شناسی اجتماعی عبارت از مطالعه و شناخت ریشه بی نظمی های اجتماعی است که باعث یک نوع بی نظمی و عدم تعادل در سیستم اجتماعی می شود و نگرانی نخبگان سیاسی و علمی جامعه را موجب می شود. انواع آسیب های اجتماعی در تمام جوامع سنتی و مدرن ظهور و بروز می یابد و علل و عوامل متعدد و متنوعی باعث رخداد آن می شود. بررسی مکتوبات و ادبیات جامعه ایران نیز مؤید این موضوع است. دیوان اشعار انوری به عنوان یکی از منابع مهم که مسائل اجتماعی عصر خود را منعکس کرده است از این قاعده مستثنی نیست. برای شناخت انواع و علل آسیب های اجتماعی عصر قبل از حمله مغول دیوان انوری با استفاده از روش پژوهش توصیفی و تکنیک کتابخانه ای و مراجعه به اسناد و مراجع معتبر شواهدی را به دست آورده است که نشان می دهد. اول اینکه، مسائل اجتماعی چون قتل و غارت، عدم امنیت جانی و مالی، باده نوشی مفرط، غلام بارگی و همجنس بازی، تحقیر زن، حرص و طمع، عیش و نوش و ریخت پاش زیاد، شکم بارگی و خوشگذرانی، خساست طبع، رباخوری، تملق گویی و هجوپردازی، انحطاط اخلاقی، بی اعتمادی اجتماعی و جنگ داخلی و خونریزی در عصر انوری شایع بوده است؛ دوم اینکه، این مسائل ریشه در عوامل سیاسی داخلی و خارجی دارد؛ سوم اینکه، اتحاد فقها و حکام به عنوان نخبگان جامعه در شیوع مسائل اجتماعی نقش مهمی دارد. و بالأخره اول طبقه حاکم مرتکب انحرافات می شوند و بنابر قاعده «الناس علی دین ملوکهم» مردم نیز از آنها تبعیت می کنند در نتیجه جامعه دچار انحطاط شده و در معرض فروپاشی قرار می گیرد.
۱۲.

مونولوگ حاکم مرید و مراد (اخلاق حاکم) در اسرار نامه و الهی نامه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: عطار مرید مراد گفتمان مونولوگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 209 تعداد دانلود : 802
عطار و عرفان دو رشته ی به هم بافته ایی هستند که تکامل هر دو در گرو دیگری است. در واقع تکامل عطار به واسطه ی عرفان است و تکامل عرفان فارسی به ویژه در شعر به واسطه ی مساعی عطار است.آثار عطار مجموعه ی غنی از فرهنگ عرفانی ما را در بر می گیرد که از وجوه مختلف قابل بررسی است. جایگاه مرید ومراد در آثار عطار و نوع تعامل و گفتمانی که با یگدیگر داشتند از مظاهر پر رنگ آثار اوست. از این رو در این مقاله بر آنیم تا در دو اثرش یعنی «الهی نامه» و «اسرارنامه» به نگرش عطار به مقام و منزلت مراد بپردازیم و نحوه ی ارشاد مرید را نکته سنجی نماییم. آنچه مسلم است شیوه ی روایت گویی و نقل حکایات شاعر می تواند در انعطاف پذیر نمودن این ارتباط تاثیر گذار باشد.در همین راستا با رسم جداول سعی داریم چگونگی این ارتباط را نشان دهیم. با عنایت به شکل بیان روایت که در دو اثر تفاوتهایی قابل رصد است به شاخص هایی در بین این دو قطب عرفان در این دو اثر دست می یابیم.در نهایت وجوه تمایز این نگرش را در آثار فوق الذکر بیان می گردد.
۱۳.

نقدی بر شرح چند جمله در نفثه المصدور(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:

کلید واژه ها: نفثهالمصدور یزدگردی نقد عبارات تصحیح متن

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 332 تعداد دانلود : 857
نفثه المصدور، اثر ماندگار ادب فارسی در عرصه نثر متکلف، مورد عنایت شارحان قرار گرفته است. از این جمله، شرحی است که حاصل مساعی امیر حسن یزدگردی است. علی رغم کوشش شارح، امکان بازبینی برای ناقدان دیگر وجود دارد. این پژوهش از نوع توصیفی و با روش کتابخانه ای تهیه گردیده و بنا به نیاز، به اسناد معتبر و قابل اعتماد مراجعه شده است. در این پژوهش ابتدا عباراتی که در شرح آن اشکالی وارد بود، مشخص و در ادامه نظر شارحِ اثر ذکر شد. پس از آن اشکالاتی که در شرح به نظر رسید با وجوه مختلف آن بیان و در پایان به نتیجه گیری و ارائه مفهوم نهایی پرداخته شد. البته برای ابهام زدایی کامل از عبارت مورد نظر، عنداللزوم، از عبارات قبل و بعد یا صفحات دیگر نیز شواهد یا عباراتی به عنوان شاهد مثال ذکر شده است. این اشکالات یا مربوط به متن اثر است یا شرحی که برآن عبارت نگاشته شده است.
۱۴.

تحلیل کارکرد ساختار اپیزودیک در تاریخ بیهقی با تکیه بر «واقعه بوبکر حصیری» و «حکایت افشین و بودلف»(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تاریخ بیهقی ساختار اپیزودیک حکایت افشین و بودلف واقعه بوبکر حصیری احمد حسن میمندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 73 تعداد دانلود : 230
تربیت دیوانی، وابستگی به هرم قدرت، ملاحظات سیاسی و محافظه کاری، بیهقی را در به کارگیری بیان پوشیده و کنایی/تلویحی ملزم ساخته است. یکی از راهبردهای بیهقی برای بیان انتقادات پوشیده و غیرمستقیم، به کارگیری ساختار اپیزودیک در تاریخ نگاری است. او در ضمن روایات فرعی به بهترین وجه و به صورت غیرمستقیم، انتقادات خود را مطرح کرده است. این مسئله به صورت مشخص در حکایت افشین و بودلف نمود یافته است. نتایج حاصل از دریافت و تشریح حکایت مذکور در تاریخ بیهقی و در پرتو متون موازی همانند فرج بعد از شدت نشان می دهد که بیهقی از زبان شخصیت های ماجرا، صفاتی به افشین نسبت می دهد که محتملاً این صفات منفی با ارجاع به روایت اصلی به صورت ضمنی تعریض و انتقاد از احمد حسن میمندی است. مقایسه حکایت افشین و بودلف از بیهقی با روایت دهستانی نیز نشان می دهد که در روایت دهستانی، تنها نام افشین ذکر شده و هیچ یک از صفاتی که بیهقی به او نسبت می دهد وجود ندارد. به واقع این صفات افزوده های خود بیهقی است و با ذکر و تأکید بر صفاتی که به افشین نسبت می دهد، گویا بر آن است تا مخاطب از کارکرد تلویحی و کنایی این ساختار اپیزودیک آگاهی یابد و به واسطه آن به هدف اصلی او از ذکر این حکایت که به احتمال انتقاد از احمد حسن میمندی است، پی برد.
۱۵.

خلوت در حرای دل، بارزترین توصیه اقبال برای عرفا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقبال لاهوری خلوت در جلوت انجمن دید خلوت انجمنی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه زبان و ادبیات فارسی در خارج از مرزها شبه قاره هند
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه عرفان و تصوف در ادبیات بررسی مفاهیم عرفانی و اصطلاحات تصوف در ادبیات
تعداد بازدید : 29 تعداد دانلود : 876
تجلی عرفان اسلامی در ادبیات فارسی به درجه یی است که همچون طاووس در آثار مختلف زبان فارسی جلوه های گوناگون و متنوع دارد.این چشم اندازهای دل فریب وقتی با سایر نحله ها از قبیل عرفان هندی-بودایی همجوار می گردد دلبری صد چندان پیدا می کند. اقبال شاعر جامع الاطراف شبه قاره که از زیور علم و دین و نظر و عمل توامان بهره مند است، در خصوص مبانی و اصول تصوف و عرفان نیز، با عنایت به همجواری با مکتب غنی عرفان هندی و مطالعات و سیر و سفر در ممالک غربی،عقاید نو و نقدهای راهگشا ابراز نموده است.اقبال لاهوری برای خروج مسلمین از انزوا و سکوتی که اسلام را به گوشه نشینی سوق داده است و از طرف دیگر بستر ورود توسعه طلبان و استعمار گران را فراهم ساخته است به گونه ی دیگر از خلوت رو می آورد. در این پژوهش با روش توصیفی و مراجعه به اسناد و مراجع بر آن هستیم تا نظر خاص اقبال در باب خلوت که هم متاثر از اندیشه های رایج در عرفان شبه قاره است و هم ناشی از دیدگاه اقبال در باب ورود و دخالت مسلمین در مباحث اجتماعی جامعه خودشان می باشد، را بررسی می نمائیم.
۱۶.

سنجش و سازش عقل، نقل و عشق در هرم معرفتی مولانا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: عرفان دین قرآن مولوی معرفت برهان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 827 تعداد دانلود : 444
مولانا در اشعار غنایی مثنوی که حاصل تعامل سازنده و دوجانبه بنده با معبود است پارامترهایی در معرفت و وصال حق دخیل می داند. نغمه های عارفانه ی این اثر سترگ، حاصل قلبی سرشار از عشق و معرفت به خالق است. برای متحلی شدن به این درجه از محبت، ساز و کارهایی در مثنوی منعکس شده است. اولین ابزار لازم، عقل و برهان است؛ البته نه هر عقلی با هر کیفیتی. مولوی یکی از مهمترین کارکردهای عقل را فهم باورهای دینی و رفع تعارض و تناقض از مدعیات دینی می داند، تمام تعریف و تمجیدی که وی از جایگاه خرد و خردورزی به عمل می آورد به همین کارکرد عقل برمی گردد. رکن دوم این ماجرا عشق است. بدون غلبه و فوران محبت بنده به صانع –که حاصل معرفت عمیق است- طی مسیر وصال ممکن نیست. ضلع سوم آن سایه ی میمون قرآن و شرعیت است که شاخصه ی عرفان اسلامی و منبع ارتزاق معنویت است.در این پژوهش با روش تحلیلی-توصیفی به صورت مستدلّ به طراحی هندسه معرفت دینی مولوی پرداخته شده و به این نتیجه رسیده است که عقل، نقل و عشق و به عبارتی برهان، قرآن و عرفان اضلاع جداناشدنی مثلث و هرم معرفت دینی مولوی است.
۱۷.

خرده گیری شتابزده ناقدان بر شیعی ستیزی اقبال لاهوری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اقبال لاهوری میر جعفر میر صادق سراج الدوله ت‍ی‍پ‍و س‍ل‍طان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 292 تعداد دانلود : 55
«خرده گیری شتابزده ناقدان بر شیعی ستیزی اقبال» منصور نیک پناه یوسف شیخ زاده ادبیات فارسی مجموعه ی متنوع و فراگیر است که اقوام و مذاهب مختلف ایرانی را در اقصا نقاط جهان شامل می گردد. در تمام اعصار ارزیابی های شتابزده در مورد شخصیت های برجسته صورت گرفته و می گیرد .ارزیابی هایی که نتیجه بررسی های سطحی از آثار آنهاست. این ارزیابی ها گاه بنا به دلایل اقلیمی، مذهبی یا سیاسی با حب و بغض های همراه می گردد که با واقع عمر سازگار نیست. اگرچه شعر آیینی با محوریت تقریب و وحدت از صبغه های پر رنگ آثار اقبال به حساب می اید اما در مورد اقبال لاهوری نیز برداشت های نادرستی ، به دلیل وجود برخی اشعارش وجود دارد .ابیاتی در دیوان اقبال موجود است که به ظاهر در آنها به امام جعفر اهانت شده است.در این مقاله در پی آن هستیم تا به دیدگاه اقبال در مورد اهل بیت و نیز به معرفی جعفر و صادقی که اقبال در دیوان خود آنها را مذمت کرده بپردازیم , و اندیشه شیعه ستیزی شاعر را مورد ارزیابی قرار دهیم و این ابهام و کژ فهمی را که برای برخی از خوانندگان شعر اقبال ایجاد شده را برطرف نماییم. واژگان کلیدی:اقبال لاهوری، میر جعفر ،میر صادق،سراج الدوله، تیپو سلطان
۱۸.

نمادسازی از مرید و مراد در اسرارنامه عطار نیشابوری(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: مرید مراد اسرارنامه عطار و مونولوگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : 560 تعداد دانلود : 884
عرفان اسلامی دربردارنده زیباترین گهرهای ادب فارسی است که بی گمان سبب تعالی جایگاه هنر اسلامی ایرانی گردیده است. در این میان، عطار از شاعران عارفی است که در ادبیات عرفانی صاحب سبک است و اسرارنامه او در پی افشای اسرار عرفانی برای مخاطبان است. از مسائل مهم عرفان اسلامی رابطه مرید و مراد و چگونگی تعامل میان آنهاست. در اسرارنامه بارها از مراد، پیر، استاد، مهتر و... سخن به میان آمده و از سفارش های این منتهیان به مبتدیان یاد شده است. در این پژوهش، با بررسی نوع ارتباط مرید و مراد در اسرارنامه عطار نیشابوری، نشان داده ایم که حتی در مواردی مرید شخصیت انسانی نیست، ولی حرمت مراد واقعی را دارد. مراد و مرید در این اثر در تیپ های گوناگونی ظاهر می شوند و برای نمونه جلوه گری دیوانگان (عقلای مجانین) در نقش مراد قابل توجه است. در این مقاله، چگونگی گفت وگوی عمودی مراد با مرید و نیز نوع شخصیت مراد بررسی می شود که آیا شخصیتی زمینی است یا فرازمینی و آیا شخصیتی واقعی دارد یا انتزاعی؟ و اساساً آیا مراد می تواند شخصیتی غیر انسانی یا حتی حیوانی باشد و در عین حال، به ارشاد خلق بپردازد.
۱۹.

مقایسه صور خیال در شعر بیدل و نیما(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تشبیه استعاره اسطوره ابهام صور خیال کنایه سمبل اسلوب معادله حسامیزى وابسته‏هاى عددى ترکیبهاى خاص

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی ادبیات علوم ادبی بلاغت
  2. حوزه‌های تخصصی ادبیات حوزه های ویژه ادبیات تطبیقی
تعداد بازدید : 270 تعداد دانلود : 886
"در این مقاله سعى مى‏شود که شعر بیدل و نیما-دو گوینده بزرگ از دو عصر ادبى-از جهت صور خیال شاعرانه مورد بررسى و مداقه قرار گیرد.چون برخى محققان را نظر بر آن است که صور خیال شاعران شعر نو برخاسته از تخیلات شاعران سبک هندى است و تحقیقات متعددى در این خصوص به عمل آورده‏اند.در این مقاله یازده محور براى بررسى صور خیال بیدل و نیما گزینش گردید و سعى شد میزان متناسبى از شعر دو شاعر انتخاب شود و با روشهاى آمارى درباره موضوع بروشنى بحث گردد. "

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان