سید صدرالدین شریعتی

سید صدرالدین شریعتی

مدرک تحصیلی: دانشیار فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۵ مورد.
۱.

تبیین چگونگی تربیت اخلاقی متعالیه براساس تفاسیر ملاصدرا(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: اصل و روش تربیت اخلاقی تفاسیر ملاصدرا حکمت متعالیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۰۰
مقاله حاضر به تببین چگونگی تربیت اخلاقی متعالیه، براساس تفاسیر ملاصدرا، می پردازد. این پژوهش که با روش تحلیل محتوای قیاسی استقرایی انجام شده است، برای تبیین چگونگی تربیت اخلاقی به تحلیل محتوای تفاسیر ملاصدرا پرداخته و اصول و روش های تربیت اخلاقی را واکاوی کرده است. اصول و روش های تربیت اخلاقی در دو دسته سلبی و ایجابی ناظر به دو مرحله اصلی تخلیه و تحلیه در تربیت اخلاقی متعالیه دسته بندی شده اند. بر این اساس، در بخش سلبی، پنج اصل و هفت روش و در بخش ایجابی نیز هشت اصل و شش روش استخراج شده است. اصول بخش سلبی عبارتند از: تهذیب ظاهر، مراقبت از اعمال، تهذیب نفس، دوری از حبّ دنیا و مراقبت از خواطر ذهنی. اصول بخش ایجابی نیز عبارتند از: عقل ورزی، تفکر، مراقبت در مسیر کسب علم، تکرار، ایجاد ملکات نیکو، تعدیل قوای جسمانی و نفسانی، توجه به تفاوت وسع ها و به گزینی در معاشرت. روش های سلبی عبارتند از: ریاضت، زهد، انفاق، دوری از هم نشین بد، پاسخ به شبهات، دوری از عادات نامناسب، دوری از افراط و تفریط. روش های ایجابی نیز عبارتند از: اطاعت از شرع، عمل به مقتضای علم، برهان، تذکر، ایجاد عادات پسندیده و موقعیت مداری.
۲.

مبانی انسان شناختی علّامه حسن زاده آملی و اصول تربیت اجتماعی منتج از آن(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: علامه حسن زاده آملی مبانی انسان شناختی اصول تربیت اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۸۰ تعداد دانلود : ۱۶۱
هدف، بررسی مبانی انسان شناختی علامه حسن زاده آملی واصول تربیت اجتماعی منتج از آن با استفاده از الگوی فرانکنا است. در این روش، با ترکیب گزاره های توصیفی مبانی انسان شناختی و گزاره های تجویزی ناظر به هدف تربیت اجتماعی، می توان به گزاره های تجویزی مربوط به اصول تربیت اجتماعی دست یافت. نتایج نشان داد مبانی عمده انسان شناختی علامه عبارتند از: اصالت فردواجتماع؛ وجود تفاوتهای فردی درعین برابری انسانها؛ قدرت اندیشه ورزی درانسان؛ گرایش نوعدوستی ومهربانی درانسان؛ فطرت عدالتخواهی درانسان؛ آزادی، اراده و اختیار درانسان. براساس مبانی فوق، اصول تربیت اجتماعی شامل: «باید به تأثیر متقابل فردو اجتماع بریکدیگر توجه شود»؛ «باید به تفاوتهای فردی توجه شود»؛ «باید قوای عقلانی انسان پرورش یابد»؛ «باید جامعه عقلانی انسانی ایجاد شود»؛ «باید به تأثیر متقابل علم وعمل توجه شود»؛ «باید با فطرت نوعدوستی و مهربانی بامردم رفتارشود»؛ «باید به دیگران احترام گذاشته واز آنها قدردانی نمود»؛ «باید بایکدیگر تعاون وهمکاری نمود»؛ «باید باارحام، صله داشت»؛ «باید عدالت طلب بود وبا ظلم وستم مبارزه نمود»؛ «باید درزندگی اعتدال داشت»؛ «باید انسان آزاده پرورش داد»؛ «باید مسئولیت پذیر بود»؛ «باید به عدم طفره(تدریجی بودن) درتربیت اجتماعی توجه نمود» می باشد.
۳.

شناسایی ویژگی های تأثیرگذار نقش مشاوره ای معلمان خوب، از دیدگاه معلمان، دانش آموزان و اولیاء(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: نقش مشاوره ای معلم خوب ویژگی های تاثیرگذار آن دانش آموزان اولیاء

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۶۹ تعداد دانلود : ۲۲۵
پژوهش حاضر با هدف مطالعه درک معلمان، دانش آموزان و اولیای آنها از شناسایی ویژگی های تاثیرگذار نقش مشاوره ای معلمان خوب که می تواند در کنار نقش آموزشی معلم به کار آید، انجام گرفت. جامعه آماری شامل سه گروه(معلمان، دانش آموزان و اولیاء) بود که به شیوه نظریه زمینه ای و با استفاده از مصاحبه های نیمه ساختار یافته با روش نمونه گیری هدفمند : 17 معلم ، 36 دانش آموز(18 نمره بالا و 18 نمره پایین) و 25 نفر از اولیاء در گروه نمونه قرار گرفتند. بر مبنای یافته ها، معلمان شرکت کننده، ویژگی های اصلی تاثیرگذار نقش مشاوره ای معلم را در 2مقوله اصلی" بهبود فنون مشاوره ای معلمان" و" بهبود مهارت های زندگی شخصی و خانوادگی معلمان"، دانش آموزان در 3 مقوله اصلی" مشاوره ی تحصیلی" مشاوره ی غیر درسی" و " مشاوره ی اخلاقی" و والدین نیز در3 مقوله اصلی " اطلاع والدین نسبت به مشکلات فرزندان خود "، "آشنایی معلمان و مدیریت مدرسه در مورد مشکلات والدین" و" آگاهی والدین از مشکلات مدرسه و مدیریت آن" مطرح کردند. نتیجه اینکه در مدارسی که دانش آموزان از وجود مشاور بی نصیبند، بسیاری از مشکلات دانش آموزان می تواند از طریق نقش مشاوره ای معلمان بر طرف شود. در اینجا معلم جای مشاور را نمی گیرد، بلکه تنها به بهبود عملکرد معلمان و ارتقای کیفیت ارائه خدمات راهنمایی و مشاوره ی مدرسه کمک می نماید.
۴.

تبیین مبانی فلسفی انسان صبور در قرآن کریم و راهکارهای تقویت صبر(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مبانی فلسفی صبر انسان صبور قرآن کریم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷ تعداد دانلود : ۴۷
پژوهش حاضر با هدف تبیین مبانی فلسفی انسان صبور در قرآن کریم و راهکارهای تقویت صبر در معلمان ابتدایی انجام شده است. روش پژوهش حاضر کیفی و از نوع تحلیل محتوا و الگوی تحلیلی فرانکنا بوده است. جامعه پژوهش حاضر را کلیه آیات قرآن کریم که به صبر و انسان صبور پرداخته است تشکیل می دهد که با روش نمونه گیری هدفمند و مراجعه به تفسیرهای آن (تفسیرجوادی آملی) مورد مطالعه و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به منظور جمع آوری اطلاعات از فیش جمع آوری اطلاعات استفاده شد. نتایج تحلیل محتوای عرفی و تحلیل استنتاجی پژوهش حاضر نشان داد که مبانی فلسفی انسان صبور در مبانی هستی شناسی، معرفت شناسی، انسان شناسی، ارزش شناسی و زیباشناسی مصادیقی را در آیات نشان داده است. راهکارهای تقویت انسان صبور در معلمان ابتدایی شامل یاری خواستن از خداوند و عبادت و راز نیاز، سفارش به صبر و ایستادگی، الگوگیری و پیروی از الگوهای صبر و یادآوری آثار و فواید صبر و شکیبایی بوده است که می توان با آموزش و توانمندسازی معلمان در این راهکارها، منجر به تقویت صبر در آنان شد.
۵.

ارائه الگوی نظری تربیت اجتماعی کودکان براساس آیات قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن تربیت اجتماعی الگو کودکان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۰ تعداد دانلود : ۲۰۹
هدف از انجام این پژوهش،ارائه الگوی نظری تربیت اجتماعی کودکان براساس آیات قرآن کریم است.روش پژوهش، توصیفی – تحلیلی است.جامعه تحلیلی شامل کلیه آیات قرآن کریم به همراه تفاسیرشان،پایگاههای اطلاعاتی مرتبط با موضوع پژوهش بوده که ابتدا شناسایی وسپس به صورت هدفمند به طور عمیق ومستمرمورد مطالعه وتجزیه وتحلیل قرار گرفت.با مطالعه آیات قرآن وتفاسیرشان و منابع مربوط به موضوع،الگوی نظری تربیت اجتماعی در قالب اهداف،اصول و روش های تربیتی قابل استخراج است.برخی از اهداف این الگوعبارتنداز:آموزش مسئولیت پذیری،نقد ورزی،تواضع و فروتنی.برخی از اصول این الگو عبارتنداز:محبت،مدارا،اعتدال،کمالجویی،مشورت،کرامت.ونیزروش ارائه الگوی شایسته،علم آموزی، مهرورزی وهمزیستی مسالمت آمیز از جمله روش های تربیت اجتماعی این الگو هستند. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که هریک ازعناصر الگو از دیگری مشتق شده وبرهمدیگر تأثیر دارند وامکان ترتیب دادن سلسله مراتب در میان آنها وجود دارد.اهداف گزاره های برآمده ازمؤلفه های تربیت اجتماعی آیات قرآن کریم است. واصول بر اساس همان گزاره ها وروش ها نیزبرمبنای اصول استنتاج شده است.اگرچه عناصرالگواز جهت کاربرد متفاوت هستند وهرکدام رسالت خاصی را در فرایند های تربیتی دارند اما وجود سنخیت ها و ارتباطات شان نیز غیر قابل انکاراست.
۶.

طراحی الگوی معلم خوب با تکیه بر سند تحول بنیادین آموزش و پرورش(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: الگو اقتدار و شایستگی معلم خوب سند تحول بنیادین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۹۰ تعداد دانلود : ۷۴۱
هدف اصلی پژوهش حاضر ارائه الگوی معلم خوب با تکیه بر سند تحول بنیادین آموزش وپرورش بود. بدین منظور در یک تحلیل کیفی و با رویکرد پدیدارشناسی، متن سند مطالعه گردید. یافته های تحقیق در دو بخش عرضه شد. بخش اول شامل داده های توصیفی و بخش دوم شامل ارائه یافته ها و داده های کیفی است. ابتدا داده های توصیفی شامل شاخص های تعیین شده معلم خوب در سند تحول، مؤلفه های اصلی تبیین شایستگی ها و اقتدار معلمان خوب شناسایی گردید. نتایج تحلیل یافته ها نشان داد که  پنج مؤلفه: دانش، توان، بینش، گزینش و آرامش می تواند شالوده طراحی الگوی معلم خوب قرار گیرد. برای ارائه یافته های پژوهش از مصاحبه عمیق نیمه ساختارمند با حضور 12 نفر از متخصصان سند استفاده شد و جداول کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی مشخص گردید و بر این اساس الگوی طراحی معلم خوب با تکیه بر سند تحول بنیادین تدوین گردید. برای اطمینان از روایی پژوهش، گزارش نهایی تحلیل به سه نفر از  متخصصان سند تحول داده شد تا پس از بازبینی، پیشنهادهایشان در مرحله کدگذاری باز، اعمال گردد. همین گروه در مرحله بعدی، کدگذاری محوری را بررسی نمودند و نظرات آن ها در تدوین الگو به کار رفت.
۷.

مبانی انسان شناختی علامه حسن زاده آملی واستنتاج اصول وروشهای تربیت اجتماعی ازآن(مقاله علمی وزارت علوم)

تعداد بازدید : ۱۵۹ تعداد دانلود : ۱۱۸
هدف پژوهش حاضر، استنتاج اصول وروشهای تربیت اجتماعی ازدیدگاه انسانشناختی علامه بااستفاده ازروش استنتاجی فرانکنا ازکتابهای انسانشناختی ایشان است. پارادایم تحقیق، کیفی و نوع آن کاربردی است. نتایج نشان داد اصول تربیت اجتماعی ایشان عبارتنداز: تأثیر متقابل فردواجتماع بریکدیگر؛ وجود تفاوتهای فردی درانسانها؛ پرورش قوای عقلانی انسان؛ ایجاد جامعه عقلانی انسانی؛ تأثیر متقابل علم وعمل بریکدیگر؛ نوعدوستی ومهربانی بامردم؛ تکریم انسانها؛ تعاون وهمکاری بایکدیگر؛ صله ارحام؛ عدالت طلبی ومبارزه باظلم وستم؛ اعتدال؛ آزادی واختیار(پرورش انسان آزاده)؛ مسئولیت پذیری؛ عدم طفره. روشهای تربیت اجتماعی نیز عبارتنداز: دوری ازافراد طالح وپیوستن به افراد صالح؛ توجه به وسع وتوانایی انسانها؛ پیروی ازدستورات قرآن وائمه (پیاده کردن قرآن درزندگی)؛ استفاده ازعلوم وتجربیات؛ تطهیرقوه خیال؛ استفاده ازاساتید ومربیان خبره؛ الگوبرداری وتبعیت ازالگوی انسان کامل؛ تعلیم وتأدیب؛ بهره گیری ازعلم نافع وعمل صالح؛ محبت ونیکی بامردم؛ تواضع وفروتنی باهمه مردم؛ احترام وقدرشناسی ازمردم؛ مشارکت بایکدیگر؛ رسیدگی به خویشان و نزدیکان؛ خودمعیاری؛ اقتصاد ومیانه روی درزندگی؛ بکارگیری دین درشناخت آزادی حقیقی؛ مخالفت باهوای نفس؛ انجام درست وظایف؛ تدریجی بودن تربیت اجتماعی؛ غنیمت شمردن زمان.
۸.

ساخت و بررسی ویژگی های روان سنجی آزمون ادراک عشق ورزی در دانشجویان مجرد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادراک عشق ورزی دانشجویان روایی پایایی روش آمیخته تحلیل عامل تأییدی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۸۷ تعداد دانلود : ۲۱۷
هدف: پژوهش حاضر با هدف ساخت آزمون ادراک عشق ورزی در میان دانشجویان مجرد و بررسی ویژگی های روانسنجی آن انجام شد. روش: روش پژوهش آمیخته بود. برای این منظور ابتدا طی یک مطالعه کیفی مبتنی بر نظریه پردازی داده محور و با به کارگیری تکنیک مصاحبه نیمه ساخت یافته با 32 دانشجو (18 دختر و 14 پسر)، مصاحبه شد. روش نمونه گیری هدفمند و بر اساس اشباع نظری بود. متن مصاحبه ها با استفاده از نرم افزار تحلیل داده های کیفی MAXQDA10 کدگذاری و ادراک عشق ورزی دانشجویان در سه مقوله اخلاق پیروی منطقی، خودپیروی عاطفی و خودپیروی ضد اخلاقی شناسایی شد. در مرحله بعد، بر اساس کدهای به دست آمده از بخش کیفی پژوهش، آزمونی متناسب با بافت فرهنگی تربیتی جامعه ایرانی جهت اندازه گیری ادراک عشق ورزی دانشجویان مجرد تدوین شد و سپس تعداد 560 دانشجوی مجرد با دامنه سنی 19 تا 33 سال (314 دختر و 246 پسر) مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد 5 دانشگاه دولتی و آزاد شهر تهران (دانشگاه های علامه طباطبائی، شهید بهشتی، امام صادق (ع)، علوم تحقیقات و امیرکبیر)، که به شیوه خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند، به این آزمون پاسخ دادند. یافته ها: نتایج تحلیل عاملی تأییدی، نشان داد مقیاس ادراک عشق ورزی حاوی 18 سؤال و مشتمل بر سه مقوله تأیید شده اخلاق پیروی منطقی (سؤالات 1، 2، 3، 4، 5، 6)، خود پیروی عاطفی (سؤالات 13، 14، 15، 16، 17، 18) و خود پیروی ضد اخلاقی (سؤالات 7، 8، 9، 10، 11، 12) از عشق ورزی است. شاخص های برازش مدل در تحلیل عاملی تأییدی روایی این مقیاس را مورد تأیید قرار داد. نتیجه گیری: لذا بر اساس یافته ها، آزمون ادراک عشق ورزی دانشجویان می تواند به عنوان ابزاری معتبر و روا جهت سنجش و ارزیابی ادراک عشق ورزی دانشجویان مجرد ایرانی مورد استفاده قرار گیرد.
۹.

ارائه الگوی مفهومی شناسایی ادراک عشق ورزی در دانشجویان مجرد(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: ادراک عشق ورزی دانشجویان روش کیفی نظریه داده بنیاد

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۳۲ تعداد دانلود : ۳۱۹
بحث درباره عشق ورزی در ایران عموماً در چارچوب تحلیلی مبتنی بر پژوهش ها و نظریه پردازی هایی که در غرب صورت گرفته تمرکز یافته است. پژوهش حاضر با هدف ارائه الگوی مفهومی شناسایی ادراک عشق ورزی دانشجویان مجرد و بر مبنای نظریه زمینه ای و با به کارگیری روش مصاحبه نیمه ساختاریافته انجام شد. 32 دانشجو (18 دختر و 14 پسر)، به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و داده ها تا رسیدن به اشباع نظری گردآوری و پس از پیاده سازی متن مصاحبه ها و ورود اطلاعات به نرم افزار تحلیل داده های کیفی MAXQDA10، با کدگذاری باز، محوری و انتخابی تحلیل شدند. نتایج کدگذاری باز و محوری منجر به شناسایی 103 مفهوم و 16 مقوله محوری شد. همچنین، نتایج کدگذاری گزینشی نشان داد که مقوله هسته ادراک عشق ورزی دانشجویان است که تحت تأثیر شرایط علّی (باورداشت های اعتقادی و مذهبی؛ جوّ خانواده و نظارت والدینی؛ چالش ها و تجارب اخلاقی) و در کنار شرایط مداخله گر (تحولات هویتی فردی، اجتماعی و فرهنگی؛ هویت سازی رسانه های نوین ارتباطی) و شرایط زمینه ای (جنسیت؛ سن؛ پایگاه اجتماعی اقتصادی؛ تحصیلات دانشگاهی) بر برساخت عشق ورزی با جنس مخالف در دانشجویان مجرد در قالب راهبردهای اخلاق پیروی منطقی؛ خودپیروی عاطفی و خودپیروی ضداخلاقی تأثیر می گذارد که حاصل آن شکل گیری ازدواج های متناسب، پایدار و یا تصادفی و نامتناسب است. با توجه به نتایج به دست آمده می توان نتیجه گرفت که عشق ورزی در بین دانشجویان مجرد، طیفی از مکانیسم های خودپیروی تا اخلاق پیروی را در پی داشته که می تواند کنش دانشجویان را به سمت و سویی منفی یا مثبت جهت دهی کند. لذا شناخت این مکانیسم ها می تواند در سیاست گذاری دست اندرکاران تربیتی کشور مؤثر باشد.
۱۰.

تدوین و اعتباریابی راهبردهای یاددهی- یادگیری در برنامه درسی فطرت گرای توحیدی(مقاله پژوهشی وزارت بهداشت)

کلید واژه ها: راهبردهای یاددهی یادگیری-یاددهی یادگیری فطرت گرا فطرت گرایی در یاددهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۷۸ تعداد دانلود : ۶۸۲
مقدمه: یکی از مهمترین عناصر طراحی برنامه درسی با رویکرد فطرت گرای توحیدی، راهبردهای تدریس و یادگیری است که نقش کلیدی در اجرا و کارایی برنامه درسی دارد. روش های تدریس باید با اهداف و محتوای مورد تدریس مطابقت داشته باشد و براساس نیازهای فراگیران طراحی شود. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف تبیین راهبردهای یاددهی-یادگیری در تدوین برنامه درسی فطرت گرای توحیدی صورت گرفته است. روش کار: تحقیق حاضر به صورت آمیخته و شامل بخش های کیفی و کمی است. در بخش کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی به صورت قیاسی و در بخش کمی از روش تحقیق پیمایش استفاده شد. در تحلیل محتوی، 42 مقاله مطابق معیارهای مورد نظر بررسی شد. برای تشکیل الگوی پیشنهادی، داده های حاصله تلفیق شدند. ابزار تحقیق پیمایش، پرسش نامه محقق ساخته بود که روایی آن به تایید 5نفر متخصص حوزه علوم تربیتی رسید . برای اعتباربخشی الگوی پیشنهادی، 20نفر از متخصصان حوزه علوم تربیتی به صورت هدفمند انتخاب شدند که الگوی پیشنهادی براساس نظرات آنها اعتباریابی شد. نتایج با استفاده از نرم افزار SPSS 18 مورد تحلیل قرار گرفت . یافته ها: نتایج به دست آمده بر اساس مطالعات منابع مختلف در این حوزه مشخص شد که ، راهبردهای یاددهی -یادگیری در نگاه فطرت گرای توحیدی با سایر دیدگاهها کاملا متفاوت است، زیرا مهمترین مولفه های آن این است که نمی تواند جدای از ارزشها و هدفها تدوین شود و بطور خلاصه دارای ویژگیهای زیر است: نتیجه گیری: در نظر گرفتن تفاوتهای فردی در فرایند یاددهی-یادگیری؛ انسانها دارای توانائیها و استعدادهای مختلف هستند بگونه ای پیامبر گرامی اسلام(ص) از آن بعنوان معادن سیم و زر یاد می کند لذا برنامه درسی فطرت گرای توحیدی در فرایند تدریس به آن توجه دارد.
۱۱.

بررسی نقش والدین در تربیت عاطفی کودک با بهره گیری از سیره امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تربیت تربیت عاطفی خانواده نقش والدین سیره امام رضا(ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۱۷ تعداد دانلود : ۵۵۹
روابط عاطفی میان والدین در خانواده که مهم ترین نهاد تربیتی جامعه و نخستین آموزشگاه فرد شمرده می شود، اثرگذارترین عامل حرکت مطلوب فرزندان برای انتخاب سبک و شیوه زندگی اسلامی است. این پژوهش به بررسی تعدادی از نقش هایی که والدین می توانند در تربیت عاطفی فرزند خود داشته باشند می پردازد. روش انجام پژوهش توصیفی-تحلیلی است. به منظور گردآوری داده های لازم برای دستیابی به اهداف پژوهش، متون مرتبط با موضوع پژوهش، گردآوری شده و با شیوه کیفی به تحلیل آن ها پرداخته شده است. بعد از استخراج متون مرتبط جایگاه والدین در این تربیت و ضرورت تربیت عاطفی کودک توضیح داده شده است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است کارهایی که والدین در تربیت عاطفی فرزند می توانند انجام دهند که در آموزه های دینی و بخصوص سیره امام رضا (ع) بر آن ها تأکید شده است ازجمله: همسویی بینش ها، اندیشه از خود دانستن فرزند، تکریم و احترام متقابل، حسن رفتار، همدلی، خوش رویی، محبت، هدیه دادن و الگوی شایسته بودن.
۱۲.

تبیین مبانی و اصول تربیت اخلاقی در آراء و اندیشه های علامه فیض کاشانی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: مبانی اصول تربیت اخلاقی فیض کاشانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۱۰ تعداد دانلود : ۶۸۸
ﻫﺪف اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ تبیین ﻣﺒﺎﻧﯽو اﺻﻮل ﺗﺮﺑﯿﺖ اﺧﻼﻗﯽ در آراء و اندیشه های علامه فیض کاشانی است. ﻧﻮع اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﮐﯿﻔﯽ اﺳت. ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ از روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ اﺳﻨﺎدی اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ . ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﻤﻊ آوری اﻃﻼﻋﺎت در ﻣﻮرد ﺗﺮﺑﯿﺖ ، ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﮋوﻫﺶ ﯾﻌﻨﯽ اﺧﻼق ، اﺻﻮل و ﻣﺒﺎﻧﯽ از اثر مهم تربیتی ملامحسن فیض کاشانی(ره) یعنی «محجّة البَیضاء فی تهذیب الإحیاء» و ﭘﮋوﻫﺸﻬﺎ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﻬﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ﮔﺮدآوری ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻓﯿﺶ ﺑﺮداری و ﺛﺒﺖ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ پرداخته ﺷﺪ. ﺳﭙﺲ داده ﻫﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی و در ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﻮرد ﺗﺤﻠﯿﻞ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. یافته ﻫﺎ نشان داد که مبانی تربیت اخلاقی شامل (تغییر پذیری اخلاق ،در هم تنیدگی دین و اخلاق ،اعتدال جامع ، ذو مراتب بودن اخلاق ، انگیزه فاعل و نیت) و اصول تربیت اخلاقی از منظر علامه فیض کاشانی شامل( اصل محافظت و مراقبت بر نماز، اصل محافظت و مراقبت برروزه داری ،اصل انفاق مالی ،اصل توجه به حقوق دیگران ،اصل اصلاح شرایط ،اصل تعالی تدریجی ،توسل و ارتباط معنوی با معصومان (ع) )بود. بر این اساس مسئولین و برنامه ریزان تربیتی در سطوح مختلف با عنایت به نتایج پژوهش حاضر، نسبت به تهیه دستور العمل ها، کتابها و... که بتوان در آموزه های تربیتی استفاده کرد، اقدام کنند.
۱۳.

سبک مصرف غذا در تعلیم و تربیت اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تربیت تعلیم و تربیت اسلامی تغذیه سبک مصرف غذا

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۱ تعداد دانلود : ۴۲۹
هدف: هدف از این پژوهش تبیین و معرفی سبک مصرف غذا در آموزه های تعلیم و تربیت دین اسلام می باشد. روش: این تحقیق از نوع تحقیقات بنیادی نظری می باشد و به لحاظ روش تحقیق به صورت توصیفی و تحلیلی است و به روش کتابخانه ای و با استفاده از امکانات رایانه ای، مطالب از کتابخانه های دیجیتالی و صفحات وب جمع آوری شده است. یافته ها: توجهی جامع به گزاره های اسلام در موضوع تغذیه نشانگر سبک و برنامه مشخص در مصرف غذا می باشد. در این تحقیق سعی شده است که با ارائه یک دسته بندی جدید در سبک مصرف غذا در اسلام نشان داده شود که نگاه اسلام به غذا یک نگاه یک بعدی نیست، فقط غذایی که دردهانمان می گذاریم مهم نیست؛ بلکه نگاه و بینش ما به غذایی که می خوریم چگونه است؟ از کجا آمده؟ چه باید بخوریم؟ در چه زمان و حالتی باید بخوریم؟ چگونه باید خورده شود؟ بعد از خوردن غذا چه باید کرد؟ نیز مهم می باشد. الگوی شناختی، الگوی اخلاقی، الگوی رفتاری و الگوی آثاری چهار وجهی هستند که سبک مصرف غذا در اسلام را تشکیل می دهند. نتیجه: از آنجا که یکی از مؤلفه های مهم برنامه ی تربیتی اسلام توجه و اهمیت به تغذیه است و بر طبق این مفاهیم اسلام برنامه و سبکِ مشخص و جامعی را پیرامون موضوع بیان کرده است؛ لذا بر ماست که در بکارگیری آن در رویکرد و سیاست های اجتماعی توجه کافی داشته باشیم و بصورت اجرایی از آن بهره بگیریم.
۱۴.

تبیین نقش مسئولیت پذیری در تربیت اجتماعی نوجوانان براساس تفسیر المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تربیت اجتماعی تفسیر المیزان روش های تربیتی مسئولیت پذیری نوجوانان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۳۵ تعداد دانلود : ۶۵۰
هدف از پژوهش حاضر بررسی و تبیین نقش مسئولیت پذیری در تربیت اجتماعی نوجوانان بر اساس تفسیر المیزان بوده است. روش مورداستفاده در این پژوهش تحلیل محتوای تفسیر المیزان بود. جامعه موردنظر پژوهش قرآن و تفاسیر قرآنی بوده و نمونه پژوهش تفسیر المیزان بوده است. روش نمونه گیری نیز سرشماری از آیات قرآن بود. یافته ها نشان داد مسئولیت یعنی مورد بازخواست قرار گرفتن در برابر آنچه به ما سپرده شده است. انسان در مقابل خود، جامعه و پروردگار خویش مکلف به انجام وظایفی است. ازجمله لوازم مسئولیت پذیری اجتماعی می توان به داشتن اختیار، آگاهی، اراده فردی و جمعی، برخورداری از قدرت و توانمندی، گرایش های متضاد، انتخاب قبل از عمل اشاره نمود. هم چنین از کارکردهای مسئولیت پذیری می توان به بهبود رابطه میان فرد و جامعه، ارتقای درک و شعور اجتماعی، که یکی از پایه های بسیار مهم در رشد مسئولیت پذیری است، اشاره کرد، زیرا اگر شخصیت اجتماعی درست تربیت نشود، منجر به بروز اختلالاتی مانند افسردگی، بدبینی، استرس و پرخاشگری در روابط اجتماعی نوجوان با دیگران خواهد شد. برای مسئول بارآوردن نوجوانان استفاده از روش هایی مانند: داشتن استقلال، الگوبرداری، نظارت اجتماعی نسبت به عملکرد، ایفای نقش توأم با انضباط، ایجاد فضای تصمیم گیری و مواجهه با نتیجه عمل، کاربردی به نظر می رسد. هدف از مسئول بار آوردن نوجوانان این است که، نوجوانان با شناخت امانات و تعهد نسبت به آن ها ولایت خداوند را در زندگی قبول کرده و در قبال آن پاسخگو خواهند بود.
۱۵.

طراحی چارچوب نظری نظارت اجتماعی نوجوانان براساس اهداف، مبانی، اصول و روش های منبعث از تفسیر المیزان(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تفسیرالمیزان تربیت اجتماعی نظارت امر به معروف نهی از منکر نوجوانان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۸ تعداد دانلود : ۳۰۸
هدف اصلی در این پژوهش طراحی الگوی نظری نظارت اجتماعی در نوجوانان براساس اهداف، مبانی، اصول و روش های منبعث از تفسیر المیزان می باشد. روش مورد استفاده در این مقاله جهت دست یابی به طراحی الگوی نظری، روش تحلیل مفهومی و روش استنتاجی است. جامعه تحلیلی آیات قرآنی و تفسیر المیزان است که از این جامعه تحلیلی بخش هایی که نظارت اجتماعی را پوشش دهد، به طور هدفمند انتخاب و به طور پیوسته مورد تجزیه و تحلیل و نهایتاً تعبیر و تفسیر قرار گرفت. یافته های حاصل حاکی از این است که: علامه طباطبایی نظارت اجتماعی را مانند اهرمی برای نگهداری و بقای جوامع می داند که اختلال در آن، موجب زوال«وحدت اجتماعی» می شود. بر این اساس مبانی نظارت اجتماعی فطری بودن ارزش های اخلاقی، گرایش به نظم، داشتن ارتباط مطلوب با خود و دیگران، ضرورت وجود قانون در جامعه است. اهداف نظارت اجتماعی احیای ارزش های اخلاقی، برقراری انضباط فردی و اجتماعی، برخورداری از سلامت در ارتباط خود با دیگران و قانون مندی اجتماعی است. با توجه به مبانی و اهداف، اصول نظارت اجتماعی عبارت است از حفظ ارزش های اخلاقی، رعایت نظم، ارتباط تؤام با حرمت نفس نسبت به خود و دیگران و اجرای قانون. نهایتاً روش های تربیتی نظارت در قلمرو فردی(غیررسمی) تزکیه، خود انضباطی، حفظ حرمت نفس در برقراری ارتباط با خود و در قلمرو اجتماعی رسمی موعظه، نظارت اقناعی و آموزش قوانین می باشد. این چارچوب حاصل توسط متخصصان اعتباریابی و مورد تأیید قرار گرفت.
۱۶.

زنان مقدس قرآنی، بدیلی شناخت شناسانه در برابر زن مسخ شده غربی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: حقوق بشر غربی زنان مقدس قرآنی زن غربی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۰۳ تعداد دانلود : ۱۱۶۲۱
پژوهش حاضر با هدف ترسیم شخصیت و سیمای زنان مقدس قرآنی به عنوان بدیلی شناخت شناسانه در برابر الگوی مسخ شده غربی از زن انجام شد. روش پژوهش اسنادی بود که از طریق بهره گیری از مطالعه کتابخانه ای (اسناد و مدارک، مجلات، کتب و مقالات معتبر داخلی و خارجی) به بررسی موضوع مقاله پرداخته شد و  ضمن ارائه شواهد تاریخی از وضعیت اسفبار زن در فرهنگ غربی، با اصل قرار دادن قرآن و سیره معصومین علیهم السلام و با استخراج اطلاعات لازم از متون تاریخی و فقهی و در کنار هم قرار دادن آن ها، به مقایسه دیدگاه غرب و اسلام به زن و همچنین ترسیم شخصیت و سیمای زنان مقدس قرآنی به عنوان الگوی مطلوب اسلام و جایگزینی شناخت شناسانه برای الگوی مطرح شده غربی، پرداخته شد. نتایج نشان داد که تشریح صفات و ویژگی های برجسته زنان مقدس قرآنی همچون حضرت آسیه (س)، حضرت مریم (س)، حضرت خدیجه (س) و حضرت فاطمه زهرا (س) که از جمله ویژگی های آن ها، تسلیم محض نسبت به خداوند، عبادت، پاکیزگی، تلاش و ایثار در راه تمامی ارزش های الهی بوده، می تواند به عنوان بدیلی شناخت شناسانه در برابر الگوی غربی از زن که در قالب حقوق بشر زنان در حال نشر است، معرفی شود. از این رو، پیشنهاد می گردد نهادهای مسئول از یک سو در ممانعت از انتشار الگوهای غربی درباره موضوع زن و از سوی دیگر در جهت معرفی و شناساندن اندیشه های ناب اسلام محمدی (ص) درباره زنان، اهتمام ورزند.
۱۷.

نگاهی به خرافه پرستی در ایران و جهان و راهکار تربیتی مواجهه با آن.(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: قرآن کریم تربیت عقلانی تربیت عرفانی خرافه پرستی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۴۹ تعداد دانلود : ۶۵۳
یکی از معضلات همیشگی جوامع، وجود خُرافه و اعتقاد به آن است. عوامل و زمینههای خُرافهگرایی در همه کشورها، آیینها و دینها وجود دارد و بمانند پوستینی وارونه در پی تحریف واقعیتاند. نحلههای خرافهپرستی یکی پس از دیگری رشد یافته و هر روز عدهای زیادی از مردم ناآگاه (از جمله مردم ایران) را جذب خود میکند. براین اساس در نوشتار فوق برآنیم تا با نگاهی تربیتی، به روش پژوهش توصیفی از نوع اسنادی، از طریق تجزیه و تحلیلکیفی اطلاعات به این سوال پاسخ دهیم که؛ خرافهپرستی در ایران و جهان مبتنی برچه جایگاهی بوده و چه راهکارهای تربیتی برای آن میتوان ارائه نمود؟ در پایان نیز به این نتیجه رسیدهایم؛ خُرافهپرستی حاصل دورههای مختلف تاریخی بوده و آثار مخرب و بعضاً غیرقابلجبرانی دارد. و ما در این راه نیاز به رویکردی تربیتی جهت درمان این معضل اجتماعی داریم. دو راهکار تربیتی عقلانی و عرفانی پیشنهاد میگردد؛ چراکه از اهداف اساسی تربیت عقلانی و عرفانی؛ تربیت انسانهای هوشیار و آگاهی است که تفکر خود را بر پایه استدلال صحیح و منطقی بنا نهاده و در برخورد با دنیای پیرامون خود با اندیشهای جامع و عمیق، جوانب مختلف امور را بررسی کرده و از قابلیت انعطاف بالایی در مواجهه با مسائل زندگی برخوردار باشند.
۱۸.

بررسی اثربخشی برنامه ی آموزشی مبتنی بر 8 اصل تربیتی پیامبر(ص)، بر رشد اجتماعی کودکان 5 تا 6 سال(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رشد اجتماعی برنامه ی آموزشی 8 اصل تربیتی پیامبر کودکان 5 تا 6 سال

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی روانشناسی روانشناسی رشد و تحول دوره کودکی اول
  2. حوزه‌های تخصصی روانشناسی حوزه های جدید روانشناسی تعامل روانشناسی و دین
تعداد بازدید : ۹۸۰ تعداد دانلود : ۶۳۲
هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی اثربخشی برنامه ی آموزشی مبتنی بر 8 اصل تربیتی پیامبر(ص).بر رشد اجتماعی کودکان 5 تا 6 سال می باشد. روش: پژوهش حاضر از نوع آزمایشی با پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بوده است. جامعه ی آماری این پژوهش شامل تمام خانواده های دارای فرزندان 5 تا 6 سال منطقه ی 1500 خانواری کشتارگاه از شهرستان شاهیندژ می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده تعداد100 خانوار انتخاب شدندکه تعداد 48 خانوار حاضر به شرکت در پژوهش شدند. سپس آزمودنی ها به طور کاملا تصادفی به دو گروه آزمایشی و کنترل تقسیم شدند که هر گروه تشکیل شده شامل 20 خانواده بودند. سپس 8 اصل تربیتی پیامبر در قالب 8 جلسه ی آموزشی به والدین گروه آزمایش، آموزش داده شد و سپس از طریق والدین به فرزندانشان منتقل شد یا آموزش داده شد ولی آزمودنی های گروه کنترل هیچگونه آموزشی دریافت نکردند. ابزار جمع آوری اطلاعات در این پژوهش مقیاس رشد اجتماعی واینلند بود. یافته: آموزش برنامه ی تربیتی مبتنی بر 8 اصل تربیتی پیامبر باعث افزایش رشد اجتماعی کودکان 5 تا 6 سال شده است. نتایج: با توجه به نقش و اهمیت سال های اولیه ی زندگی و محیط خانواده بر رشد کودک در ابعاد مختلف شناختی، جسمانی، عاطفی و اجتماعی و با تاکید بر فرهنگ دینی جامعه ی ایرانی و تاثیرپذیری زیاد مردم از آموزه های دینی، از این برنامه ی آموزشی می توان برای ایجاد، بهبود و شکوفایی رشد کودک به ویژه در بعد اجتماعی استفاده بکنیم
۱۹.

الگوی مشاوره ای حل تعارضات زناشویی مبتنی بر دیدگاه های جنسیتی قرآن کریم(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: جنسیت تعارض الگو دیدگاه های جنسیتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۵ تعداد دانلود : ۴۷۵
تحقق خانواده سالم، مستلزم برخورداری افراد آن از سلامت روانی و داشتن روابط مطلوب با یکدیگر است. از اینرو ، سالم سازی اعضای خانواده و رابطه هایشان ، بی گمان اثرات مثبتی را در جامعه به دنبال خواهد داشت. آنچه که مشاهده می شود اکثر مراجعین به مراکز مشاوره خانواده ، برای دریافت خدمات در حوزه خانواده و بویژه حل تعارضات بین همسران می باشد. افزایش فزاینده آمار طلاق که بدلیل تعارضات درون خانواده و ناتوانی در حل این تعارضات منجر به جدایی همسران از یکدیگر می شود. در راستای بومی سازی نظریه ها و روش های مشاوره در کشور، پژوهش حاضر برنامه ریزی و برای استخراج یک الگوی مشاوره ای در جهت حل تعارضات زناشویی برپایه آیات قرآن کریم و تفاسیر مرتبط با استفاده از روش کتابخانه ای و به روش تحلیل محتوا به انجام رسیده است.
۲۰.

درآمدی بر سبک زندگی اسلامی در آیات و روایات(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: سبک زندگی انسان زندگی سعادت مندی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی روانشناسی حوزه های جدید روانشناسی روانشناسی سلامت
  2. حوزه‌های تخصصی روانشناسی حوزه های جدید روانشناسی تعامل روانشناسی و دین
تعداد بازدید : ۴۱۰۶ تعداد دانلود : ۱۴۹۱
نگاهی به تاریخ اندیشه اجتماعی حکایت از وجود سه سبک اصلی زندگی دارد.نخست، سبک رهبانیت یا تارک دنیائی که معتقد است دنیا محمل تخریب هویت و شخصیت انسان است و جائی است که انسان را به بند می کشد و مانع رشد و سعادت و تعالی انسان می شود؛ بنابراین برای مبارزه با دنیا باید از ازدواج، قبول مسئولیت و هرگونه تعهد اجتماعی بگریزیم و در چله نشینی تلاش کنیم تا جان و روح ما به تعالی دست یابد. دوم، سبک فلسفی کامجویانه از دنیا، که هیچگونه اعتقادی به آخرت ندارد و صرفاً کامجوئی از دنیا مدنظر او است. در این دیدگاه تمامی حیات و زندگی در بهره وری از این دنیا خلاصه شده و پس از مرگ، انسان به فنا می رسد. سوم، دیدگاه اسلامی که دو وجه دنیا و آخرت را توأماً مدنظر دارد. بر این اساس به همان نسبت که نیاز های دنیوی بشر مورد توجه است، آخرت انسان نیز اهمیت دارد. انسان در این دیدگاه مسئولیت پذیر و در چهار جهت به خدا، به خود، به مردم و به ساختار طبیعت پاسخگو است. این مقاله بر آن است تا نگاهی مقدماتی به حقوق و تکالیف انسان مطابق آموزه های دینی افکنده و ضمن نقد ظریف دو سبک قبلی زندگی، بر مفیدیت سبک زندگی اسلامی تأکید گذارد.

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان