جعفر عبادالله عموقین

در قلمرو تمدن اسلامی، رده بندی، مورد توجه بسیاری از دانشمندان مسلمان بوده است. از اواسط قرن دوم تاکنون، طبقه بندی های مختلفی از علوم ارائه شده است. نویسندگان در نوشتار حاضرسعی دارند پیشینه ای از طبقه بندی علوم از سده چهارم تا چهاردهم ارائه نمایند. در ادامه، پس از ذکر شرح حال و آثار صدرالافاضل، به معرفی رساله ایضاح الادب وی که به طبقه بندی علوم اختصاص دارد و شیوه تقسیم بندی اش، می پردازند. در انتها، با ارائه تحلیلی تطبیقی از دیدگاه های صدرالافاضل و دیگر دانشوران از جمله فارابی، خوارزمی، شیرازی، طاش کوپری زاده در طبقه بندی علوم و نتیجه گیری و ارائه پیشنهادات، نوشتار خود را به پایان می رسانند.

هدف از این تحقیق بررسی تولیدات علمی جهان در ارتباط با فلسفه اسلامی در پایگاه اطلاعاتی آی.اس.آی. است. این تحقیق از نوع توصیفی و با رویکرد علم سنجی است. یافته ها نشان داد که کل تولیدات علمی نمایه شده مرتبط با فلسفه اسلامی در پایگاه اطلاعاتی وب آو ساینس 176رکورد اطلاعاتی بوده است. که 71 مورد آن در قالب مقاله مجله بوده و بقیه در سایر فرمت های اطلاعاتی مثل نقد کتاب، فصل کتاب و ... بوده است. در بین کشورها، آمریکا با تولید 42 رکورد اطلاعاتی رتبه اول را دارد و پس از آن انگلستان با تولید 21 رکورد اطلاعاتی در رتبه دوم قرار دارد. بیش از 80 درصد تولیدات علمی این حوزه به زبان انگلیسی بوده و زبان آلمانی با تولید 8درصد و اسپانیایی با تولید 3 درصد رکوردهای اطلاعاتی در رتبه های بعدی قرار دارند. در بین نویسندگان ALBERTINI FY با تولید 8 رکورد اطلاعاتی و یک استناد دریافتی و با اچ ایندکس 1در رتبه اول قرار دارد و پس از وی LEAMAN O با تولید 4رکورد اطلاعاتی و JACKSON R با تولید 3 رکورد اطلاعاتی در رتبه های بعدی قرار دارند. ضمن اینکه هیچ کدام از این 2 نفر هیچ گونه استنادی دریافت نکرده اند.

هدف: پژوهش حاضر با هدف تعیین وضعیت کاربرد اینترنت اشیا در کتابخانه های برگزیده جهان انجام شده است. روش: پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ شیوه گردآوری داده ها از نوع پژوهش های کتابخانه ای و پیمایشی ارزیابانه است. ابزار گردآوری داد ه ها سیاهه محقق ساخته بود که بعد از تأیید روایی چندی از متخصصان، استفاده شد. جامعه پژوهش شامل بیست کتابخانه ای بود که از طرق مختلف ازجمله مراجعه به سایت کتابخانه ها و مقالاتی که درمورد آن ها نگارش شده بود در رابطه با استفاده آن ها از اینترنت اشیا اطلاع حاصل شد. نحوه گردآوری داده ها ازطریق مکاتبه و مشاهده بود. اطلاعات پس از گردآوری تحلیل و نتایج لازم از آن ها استخراج شدند. نتیجه گیری : استفاده از اینترنت اشیا در کتابخانه های جهان درحال افزایش است و بسیاری از کتابخانه ها از این فناوری استفاده می کنند یا قصد استفاده دارند؛ زیرا این فناوری مزیت های زیادی برای کتابخانه ها دارد و سبب مدیریت بهتر و دقیق تر، افزایش سرعت خدمات رسانی و حذف فرایندهای تکراری می شود. همچنین با مطالعه مزایا و معایب و ابعاد مختلف این فناوری زمینه ساز آشنایی کتابخانه های ایران با این فناوری و مشوقی برای استفاده از آن در کتابخانه های ایران فراهم می شود.

پژوهش حاضر درصدد بررسی تطبیقی وضعیت نیروی انسانی، مجموعه و فضای کتابخانه های مراکز آموزشی دانشگاه فرهنگیان با استاندارد کتابخانه دانشگاهی ایران است. این تحقیق از نوع مطالعهکاربردی است که با استفاده از روش پیمایشی - توصیفی و با به کارگیری ابزار پرسشنامه محقق ساخته، بر اساس استاندارد کتابخانه دانشگاهی انجام شده است. جامعه آماری آن را 64 کتابخانه پردیس و۳۴ کتابخانه مرکز آموزش عالی دانشگاه فرهنگیان تشکیل می دهد. به طور کلی 69 کتابخانه دانشگاهی فرهنگیان در شهرهای مختلف برای پرسشنامه پاسخ دادند. یافته ها نشان داد کتابخانه های دانشگاه فرهنگیان از نظر نیروی انسانی 29درصد، از نظر مجموعه سازی 23درصد و از نظر فضا 54 درصد با استانداردهای کتابخانه دانشگاهی مطابقت دارند. کتابخانه های دانشگاه فرهنگیان از لحاظ کمی در شاخص های نیروی انسانی و مجموعه منابع اطلاعاتی با استاندارد کتابخانه های دانشگاهی فاصله چشمگیری دارند. اما در شاخص فضا، کتابخانه ها از وضعیت نسبتاً مطلوبی در مقایسه با دو شاخص دیگر برخوردارند. جذب نیروی متخصص کافی و تخصیص اعتبار مورد نیاز برای استانداردسازی مجموعه منابع و فضای کتابخانه ها تصمیم های جدی است که باید سرلوحه امور قرار گیرد.

هدف: هدف از پژوهش حاضر، ترسیم نقشه علمی و تحلیل خوشه ای پژوهش های منتشر شده در حوزه پژوهش های کاربرد شبکه های اجتماعی در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی با استفاده از مدارک نمایه شده در پایگاه اطلاعاتی استنادی وب آو ساینس است. روش شناسی: این پژوهش از نوع پژوهش های کاربردی است که با استفاده از روش تحلیل محتوا و با رویکرد توصیفی تحلیلی انجام شد. جامعه آماری، 307 اثر منتشر شده در حوزه شبکه های اجتماعی در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی است که در بازه زمانی 2016 تا 2020 در سایت وب آو ساینس نمایه شده اند. ابزار گردآوری داده ها سیاهه وارسی محقق ساخته است. برای تجزیه و تحلیل داده ها، از نرم افزار اکسل و نرم افزارهای علم سنجی استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد کلیدواژه رسانه های اجتماعی، کتابخانه های دانشگاهی، شبکه اجتماعی و تحلیل شبکه های اجتماعی بالاترین فراوانی را دارند. همچنین یافته ها نشان داد حوزه موضوعی شبکه های اجتماعی شامل ۹ خوشه است که اصلی ترین خوشه مربوط به خوشه دوم بوده که عمدتاً به رسانه های اجتماعی مربوط می شود و از ۱۲ کلیدواژه تشکیل شده است. نتیجه گیری: نتایج پژوهش نشان داد که شبکه های اجتماعی در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی در سال 2018 نقش و جایگاه ویژه ای داشته است. تعداد آثار این حوزه که در سال 2020 به مراتب کمتر از سال های قبل از خود بوده و تعداد آثار منتشر شده در این سال روند نزولی داشته است. با توجه به تحقیقات انجام شده در خصوص شبکه های اجتماعی و جنبه های مختلف آن پژوهش های متعددی صورت گرفته و همه ابعاد آن بررسی شده است. اما بررسی تحقیقات این حوزه با تأکید بر جنبه های مد نظر در کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی صورت نگرفته بود و پژوهش حاضر می تواند پژوهشگران را با تحقیقات صورت گرفته آشنا ساخته و آنها را برای انجام پژوهش های کاربردی در راستای پر کردن خلأ های موجود راهنمایی کند.