احمد نظری

بلاغت دانشی است که موضوع آن بررسی و نشان دادن شگردها و شیوه های هنریِ موثر ساختن کلام از طریق به کارگیری زیبایی های ادبی است. از آنجایی که بررسی وجوه مختلف زیبایی و نمایاندن جنبه های اعجاز آمیز قرآن کریم همواره در میان مفسران اهمیّت بسزایی داشته است شناخت بلاغت و شیوه های بلاغی قرآن، نه تنها پرده از وجوه اعجاز بلاغی این کتاب کریم بر می دارد، بلکه معانی نهفته و گنجینه های پنهان آن را نیز آشکار می سازد. نوشتار حاضر پژوهشی است که در آن نگارندگان کوشیده اند با روش تحلیلی- توصیفی و رجوع مستقیم به دو تفسیر قرآنی و ادبی روض الجنان و روح الجنان ابوالفتوح رازی و کشف الاسرار و عده الابرار ابوالفضل میبدی، زیبایی های ادبی که از چشم بلاغیون به دور مانده و یا کمتر به آنها پرداخته شده را یافته و مورد بررسی تطبیقی قرار دهند. نگارندگان پس از تحلیل نمونه ها نتیجه می گیرند که در این دو تفسیر از صنایع خاصی همچون: بساط یا مقدمه چینی، قول یا اشارات مبادی به معنا، معقد یا شکستن کلمه در میان دو مصراع و غیره استفاده شده که دو مورد از آنان در روض الجنان، دو مورد در کشف الاسرار و دو مورد در هر دو تفسیر مورد استفاده قرار گرفته است.

مردم سالاری اسلامی شیوه ای حکومتی برآمده از دین و آموزه های آن است. این سبک حکومتی همچون هر ایدئولوژی، دیدگاه و نظریه در حوزه های مختلف از اصول خاصی برخوردار است و با توجه به بافت فرهنگی در هر جامعه دارای ضوابطی است که الگوی آن را با سایر جوامع متمایز می سازد. با توجه به بافت فرهنگی جامعه ایران که مبتنی بر ارزش ها و آموزه های اسلامی است در این مقاله تلاش شده است که این مسئله مورد بررسی قرار گیرد که: از منظر دو منبع قرآن و حدیث که از منابع اصلی دین اسلام به شمار می روند مردم سالاری اسلامی از چه اصولی برخوردار است؟ از این منظر در این مقاله سعی شده است که ضمن استفاده از منابع کتابخانه ای، بهره گیری از روش توصیفی- تحلیلی و بررسی آیات قرآن کریم و روایات اهل بیت(ع) این مسئله مورد بررسی قرار گیرد. براساس یافته های پژوهش، در قرآن و حدیث مردم سالاری اسلامی از اصولی همچون: «نفی سلطه و طاغوت»، «دانایی محوری»، «عدالت محوری»، «قانون مداری و قانون گرایی»، «تأمین آزادی»، «امر به معروف و نهی از منکر» و «خدمت گزاری» برخوردار است. در نتیجه، این اصول هفت گانه به عنوان اصول محوری مردم سالاری دینی- اسلامی معرفی و مشخص شده اند.

دانش بلاغت از بایسته ترین دانش ها در جهت فهم و تفسیر آیات قرآن کریم است که با شناخت آن می توان به اسرار و ظرافت های کلام الهی پی برد. از آنجا که شناخت شیوه های بلاغی قرآن، بویژه برخی از صنایع گمنام و کم کاربرد، تا حدود زیادی پرده از وجوه اعجاز این کتاب آسمانی بر می دارد و معانی نهفته و گنجینه های پنهان آن را برای مخاطبان آشکار می سازد؛ شایسته است به لطایف و صنایع مغفول این دانش در برخی از متون تفسیری پرداخته شود. نوشتار حاضر پژوهشی است که در آن نگارندگان کوشیده اند پس از معرّفی بلاغت، سیر این علم و ابواب آن، با روش تحلیلی– توصیفی و نیز از طریق مطالعات کتابخانه ای و رجوع مستقیم به تفسیر روض الجنان و روح الجنان ابوالفتوح رازی، آن دسته از زیبایی های ادبی را که از چشم صاحب نظران بلاغت به دور مانده و یا کمتر به آن پرداخته شده است مورد تحلیل و بررسی قرار دهند. نگارندگان پس از مطالعه، دقت، توصیف و تحلیل نمونه هایی از این تفسیر، نتیجه می گیرند که ابوالفتوح رازی در تفسیر خود از صنایع خاص و کم کاربردی همچون: سیاقت قصه، وجه اتصال، تلوین، تغلیب و...بهره جسته است

ورود مفاهیمی همچون اخلاق ، حقیقت، باور به خداوند با نیروی برتر، معنا جویی در کار و در نهایت روح و معنویت همه حکایت از ظهور پارادایمی جدید در عرصه سازمانی دارد در این تحقیق تاثیر و ارتباط سلامت رفتاری افراد از جنبه ساختاری، اقتصادی و اجتماعی با معنویت در حوزه های پایبندی به ارزشهای اخلاقی، معنویت ذهنی و فرهنگی وهمینطور با میزان تعهد پذیری در افراد در حوزه های عاطفی و اجتماعی و رفتاری مورد بررسی قرار گرفته شده است در ابتدا به کمک روش ارزیابی انتقادی و مرور63 پژوهش مربو به موضوع و نیز خبرگان دانشگاهی و باتجربه، فاکتورها و عوامل موثر بر هر یک از متغیرهای تحقیق شناسایی و امتیازدهی و اولیت بندی شدند سپس با اتکا به تحلیل های فراترکیب و تحلیل دلفی مورد تحلیل قرار گرفتند جامعه آماری تحقیق شامل دانشجویان و فارغ التحصیلان رشته حسابداری دانشگاه آزاد شاهرود به تعداد 143نفربودندکه در قالب پرسشنامه کتبی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند نتایج دریافتی از دیدگاه آنها شناسایی عوامل موثر مولفه های اصلی سلامت فکری، معنویت و تعهدپذیری بود بعلاوه مشخص گردید بین معنویت و میزان تعهد پذیری در افراد رابطه قوی و مستقیمی وجود دارد و سلامت فکری به میزان زیادی می تواند متاثر از معنویت فردی و درونی افراد باشد بعلاوه سلامت فکری نقش زیادی در تعهد پذیری افراد در مسئولیت های مختلف ایفا می نماید.

از مجموعه ویژگی هایی که رفتار و شخصیت افراد را در جامعه مشخص می سازد، اصول اخلاقی است. معمولاً افراد با توجه به رفتاری که از خود نشان می دهند و احساس مسئولیتی که در قبال وظایف و تعهدات کاری خود دارند، اخلاق کاری را پایه گذاری می کنند. ملا احمد نراقی، از علمایی است که در رابطه با علم اخلاق و آداب تعلیم و تربیتدر معراجُ السعاده سخن گفته است. هدف پژوهش حاضر، بررسی آداب و شرو طی بوده است که ایشان برای معلّم و متعلّم ذکر کرده اند. روش تحقیق در این پژوهش از نوعکتابخانه ای است و از تحلیل محتوا برای یافتن محتوای مد نظر استفاده شده است. یافته های پژوهش ناظر بر آن است که هر معلمی در امر تعلیم، باید ابتدا قصد تقرب به خدا داشتهباشد و برای ریاست و بزرگی وشهرت به تعلیم دیگران نپردازد، بر آموزندهمهربان و دلسوز باشد و مطالب خلاف واقع به او نگوید. آموزنده هم باید برای به دست آوردن علم، از دوستی با کسانی که اهل هوا و هوس و شهوات نفسانیه هستند، دوری کند و برای رسیدن به سعادت اخروی به تحصیل علم بپردازد. به علاوه، در این راه باید حقوق معلّم خود را بشناسد و ادب و احترام را در نزد او رعایت کند و به علمی که می آموزد عمل کند.

از آنجا که به اعتقاد برخی، طنز، هنری ترین شیوه انتقاد است، در جامعه و فضایی که بی عدالتی اجتماعی و سیاسی، خفقان، تزویر و دروغ، بر ذهن و زبان جامعه مسلّط می شود، زبان شاعر تیزبین از طنز به عنوان هنری ترین سلاح مبارزه با این مفاسد بهره می گیرد. نوشتار حاضر پژوهشی است که در آن نگارندگان کوشیده اند پس از معرّفی مختصر طنز و انواع آن، شگردها و شیوه های گوناگون طنز در شعر دو شاعر معاصر ایران و عراق را بررسی نمایند. از آنجا که در بیان طنزآمیز، هدف مطلب گاهی در لفّافه قرار می گیرد و مخاطب در فهم آن با پیچیدگی مواجه می شود، این گونه پژوهش ها می تواند به شناخت لایه های درونی شعر شاعران از حیث معناشناختی، زبان شناختی و حتّی زیباشناختی یاری رساند و همچنین در شناخت ابعاد طنز در قلمرو شعر معاصر به مخاطب کمک کند؛ بنابراین، پس از توصیف و تحلیل نمونه هایی از آثار هر دو شاعر به این نتیجه می رسد که این دو شاعر با به کارگیری شیوه ها و شگردهایی خاص؛ همچون استفاده از تشبیه و تصویرآفرینی، استفاده از شخصیّت های غیر انسانی و غیره، از طنز بین سوژه های متن و پیام و معنی آن ها در بیان انتقادی اغراض خود بهره جسته اند.

زبان قرآن، زبان آموزش تربیت مدار با نگاه تربیت عملی است. هدف نزول قرآن تربیت و تحول فرهنگی همه جانبه است. تربیت، دارای ابعاد، اصول، فروع، عوامل و لوازمی است. در تربیت قرآنی فقط به جنبه شکوفایی فرد و جامعه توجه نشده، بلکه برای به بار نشستن انسان و کمال یافتن او، به چالش های پیش رو، آفت ها و آسیب ها و روش های تربیت و آماده سازی رهبر جامعه و مبلغان نیز عنایت تمام شده است؛ زیرا امر تربیت با همه این ها پیوند دارد و محققان باید تلاش کنند تا آنها را از لابه لای آیات و سوره ها استخراج نمایند. در این مقاله تلاش شده، بنیادی ترین عوامل تربیت در پنج سوره آغازین نزول مورد بررسی قرار گیرد. رابطه متقابل انسان با خدا، تقوا، اصلاحات فردی و اجتماعی، انذار و بشارت، تذکر و یادآوری، رابطه فقر مطلق با غنی مطلق، پیش بینی تهدیدها و راهکارهای مقابله با آن، توجه ویژه به راهنما در مراحل گوناگون، از جمله عواملی است که به آن توجه شده است.