افشین طیبی

ارتباطات کلامی و غیرکلامی عصاره تعاملات انسانی هستند. انسان ها در پهنه ارتباطات بهینه خود می توانند بقای خود را بهینه سازند. در دیدگاه های روانشناسی مبنای پردازش اطلاعات و ارتباطات انسانی طرحواره ها و شناخت ها محسوب می شوند. طرحواره ها توصیف کننده الگوهایی از تفکر، رفتار، تعامل و ارتباط انسانی هستند که مقوله های شناخت و اطلاعات فردی را سازماندهی نموده و ارتباطات بین شناخت های مختلف را در نواحی مغز برقرار می سازند. فراشناخت نظام نظارت و توجه مغز بر اصلاح طرحواره های ذهنی افراد و در حقیقت شیوه ای برای مدیریت طرحواره های انسانی است. نظریه فراشناختی در حال حاضر به شکل نظریه ای برای تحلیل، مدیریت و درمان طرحواره های تفکر، عمل و ارتباط انسان بکار می رود. با توجه به نبود مقالات مروری مدون در این حوزه و نیاز روزافزون به تدوین مبانی نظری مستحکم برای پژوهش های تجربی و مقایسه ای، در نوشتار مروری حاضر به معرفی نظریه فراشناختی، زیربناهای پژوهشی و نظری، حوزه های کاربردی و عملی و نیز کاربرد آن در ارتباطات انسانی پرداخته شده است.

مقدمه: کودکان عقب مانده ذهنی نسبت به افراد عادی کمتر به درمانهای رایج جواب می دهند، لذا هنر درمانی به این نوع کودکان اجازه می دهد تا هیجانات خود را به وسیله ی یک واسطه بیان کنند که باعث افزایش سازگاری و عزت نفس آن ها نیز می شود . هدف: هدف از این تحقیق تعیین اثر بخشی هنر رنگ آمیزی با استفاده از نقاشی های مرحله ای بر عزت نفس کودکان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر بود. روش : تحقیق از نوع آزمایشی، با طرح پیش از آزمون- پس از آزمون با گروه گواه انجام شده است. جامعه آماری تحقیق، شامل عقب مانده ذهنی آموزش پذیر که در سال تحصیلی 1393-1392 در مدارس استثنایی شهر تهران مشغول به تحصیل بودند می باشد. روش نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای است.که از تعداد 20 دانش آموز در دسترس به صورت تصادفی 10 نفر در گروه آزمایش و 10 نفر در گروه کنترل جای گرفتند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش مقیاس عزت نفس کوپر اسمیت و نقاشی های رنگ آمیزی مرحله ای محقق ساخته بود. داده ها با استفاده از آزمون t استیودنت و به کمک نرم افزار SPSS نسخه 21 تحلیل شد. نتایج : نتایج نشان داد که رنگ آمیزی مرحله ای بر روی عزت نفس کودکان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر تاثیر دارد. نتیجه گیری : عقب مانده ذهنی به ویژه عقب ماندگان خفیف و متوسط از تفاوت های خود با دیگران آگاهی دارند و فراموشی در زمینه های کلامی بیشتر از زمینه های عملی در آنها مشهود است . از ویژگیهای مشترک دیگر آنان، اختلال در توانمندی های ارتباطی است لذا این افراد نسبت به درمانهای رایج کمتر جواب می دهند وهمین ضرورت استفاده از هنر را آشکارتر می کند. کلید واژه ها: رنگ آمیزی، نقاشی های مرحله ای، عزت نفس، کودکان عقب مانده ذهنی آموزش پذیر

زمینه و هدف: ابتلا به ایدز معضل پزشکی و اجتماعی است که متأسفانه با فراوانی بالایی در ایران همراه است. توجه به درمان های روان شناختی در کنار دارودرمانی جزو ضرورت های پرداختن به درمان های این بیماری است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی معنویت درمانی بر افزایش سلول CD ۴ و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به ایدز بود. مواد و روش ها: این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و ازنظر ماهیت یک پژوهش نیمه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری شامل کلیه افراد مبتلا به ایدز مراجعه کننده به مراکز بهداشت شهریار در سال ۱۳۹۷ بود. از میان مراجعه کنندگان به مراکز بهداشت شهریار ۳۰ نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه جایگزین شدند. شرکت کنندگان با استفاده از پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی و آزمایش خون برای بررسی سلول CD ۴ مورد ارزیابی قرار گرفتند. سپس شرکت کنندگان در گروه آزمایش ۸ جلسه ۹۰ دقیقه ای تحت آموزش معنویت درمانی قرار گرفتند، اما گروه کنترل هیچ آموزشی را دریافت نکرد. داده ها در نرم افزار SPSS نسخه ۲۳ تجزیه تحلیل شدند. به منظور بررسی داده های پژوهش از روش تحلیل کوواریانس استفاده شد. یافته ها: یافته ها نشان داد که معنویت درمانی بر افزایش سلول CD ۴ بیماران مبتلا به ایدز تأثیر معنی داری داشته ولی بر افزایش کیفیت زندگی این بیماران تأثیر معنی داری نداشته است. نتیجه گیری: با توجه به نتایج این پژوهش می توان گفت آموزش معنویت درمانی بر افزایش سلول CD ۴ بیماران مبتلا به ایدز اثربخش بوده است، اما معنویت درمانی بر بهبود کیفیت زندگی آن ها اثربخش نبوده است.

هدف: پژوهش حاضر با هدف مقایسه طرحواره های ناسازگار اولیه، نگرانی از تصویر بدنی و سبک های اسناد در بین افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی و افراد عادی انجام شد. روش: روش پژوهش توصیفی از نوع علی- مقایسه ای بود. از این رو تعداد 220 (110 نفر دارای اختلال اضطراب اجتماعی و 110 نفر از افراد عادی) دانش آموز که به روش خوشه ای چن د مرحله ای از مقطع دبیرستان شهرستان کرج انتخاب و مقایسه گردیدند. هر دو گروه با استفاده از پرسشنامه طرحواره یانگ، پرسشنامه نگرانی از تصویر بدنی، پرسشنامه سبک اسناد و مقیاس هراس اجتماعی تکمیل نمودند داده ها با استفاده از روش های آمار توصیفی و آزمون تی مستقل و رگرسیون گام به گام مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: یافته ها نشان داد، افراد دارای اضطراب اجتماعی نسبت به افراد عادی نگرش منفی تری نسبت به بدن خود دارند. بین نوجوانان عادی و افراد دارای اضطراب اجتماعی از نظر جهت مندی، گوش بزنگی و محدودیتهای مختل تفاوت معناداری وجود دارد اما از نظر متغیر خودگردانی، عملکرد مختل و بریدگی و طرد تفاوت معناداری وجود ندارد.. در متغییرکاربرد سبک های اسنادی درونی/ بیرونی تفاوت معناداری بین دو گروه وجود ندارد اما از نظر متغیر ثبات / عدم ثبات و موقعیت خاص/ موقعیت عام تفاوت معناداری وجود دارد. نتیجه گیری : یافته ها بیانگر این است که نوجوانان مبتلا به اضطراب اجتماعی تصویر منفی تری نسبت به ویژگیهای ظاهری و سبک های اسنادی ناکارآمدی دارند. که این عامل باعث تشدید علائم اضطراب اجتماعی در این نوجوانان می شود.. از آنجایی که این اختلال مانع از رشد مهارتهای بین فردی در روابط با همسالان می گردد پیشنهاد می شود که پژوهشگران به تدوین بسته های مداخله ای/ آموزشی جهت ارائه حمایت های روانشناختی به نوجوانان مبتلا به این اختلال بپردازند.

هدف: درمان راه حل محور یکی از انواع رویکردهای درمان پست مدرن در حوزه خانواده و ازدواج است که یافتن راه حل به وسیله مراجع با همکاری درمانگر را مورد تأکید قرار می دهد. این پژوهش باهدف تعیین اثربخشی زوج درمانی راه حل محور بر بخشودگی، خودتنظیمی هیجانی و دل زدگی زناشویی زوجین متقاضی طلاق انجام شد. روش : پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل تمامی زوجین متقاضی طلاق مراجعه کننده به مرکز اورژانس اجتماعی شهر تهران در سال 1398 بود. با روش نمونه گیری در دسترس تعداد 30 نفر انتخاب و با شیوه تصادفی سازی در دو گروه آزمایش و گواه گمارش شدند. ابزارهای پژوهش شامل چک لیست اطلاعات جمعیت شناختی-فرم محقق ساخته، مقیاس دل زدگی زناشویی (پاینز، 1996)، مقیاس بخشودگی بین فردی (احتشام زاده و همکاران، 1389) و مقیاس تنظیم شناختی هیجان (گارنفسکی و همکاران، 2001) بود. گروه آزمایش 10 جلسه مداخله به صورت 3 جلسه در هفته به مدت 2 ساعت دریافت کردند اما گروه گواه مداخله ای دریافت نکردند. داده ها با روش های آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار)، آزمون تی و تحلیل کوواریانس چند متغیری با SPSS/26 تحلیل شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که زوج درمانی راه حل محور بر کاهش دل زدگی زناشویی گروه آزمایش در مرحله پس آزمون اثربخش بوده است (0/05>P). بین میانگین نمره بخشودگی و تنظیم شناختی هیجان آزمودنی های دو گروه نیز در مرحله پس آزمون تفاوت معنا دار بود (0/05>P). نتیجه گیری: زوج درمانی راه حل محور توانسته بر کاهش دل زدگی زناشویی و ارتقای مهارت بخشودگی و تنظیم هیجان زوجین مؤثر واقع گردد. پیشنهاد می شود مشاوران خانواده با بهره گیری از این روش درمانی به حل مشکلات زوجی و خانوادگی کمک نمایند.

مقدمه: شناسایی عوامل فردی و اجتماعی موثر در کیفیت زندگی بیماران ام اس می تواند نقش موثری را در برنامه ریزی، فرآیند درمانگری و تغییر سبک زندگی آنها داشته باشد.لذا هدف پژوهش ارائه الگوی ساختاری کیفیت زندگی بیماران مبتلا به ام اس بر اساس سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت و سواد سلامت با میانجیگری سرمایه روانشناختی بود. روش ها: روش پژوهش از نوع همبستگی بود .جامعه آماری شامل کلیه بیماران مبتلا به ام اس عضو انجمن های ام اس استان مازندران شامل ساری ، آمل ، نوشهر و چالوس ، تنکابن و رامسر به تعداد تقریبی 1600 نفر بود که به شیوه هدفمند 305 نفر به عنوان نمونه آماری مورد مطالعه قرار گرفتند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه کیفیت زندگی بیماران مبتلا به ام اس، سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت والکر ، سواد سلامت منتظری و پرسشنامه سرمایه روانشناختی لوتانز، استفاده شد. داده ها با روش معادلات ساختاری و به کمک نرم افزارهای Amos و SPSSتحلیل شد. یافته ها: نتایج نشان داد که سبک زندگی ارتقاء دهنده سلامت و سواد سلامت به صورت مستقیم و غیر مستقیم یعنی با میانجیگری سرمایه روانشناختی با کیفیت زندگی بیماران مبتلا به ام اس رابطه دارد. همچنین 68 درصد از کیفیت زندگی بیماران ام اس توسط متغییرهای سبک زندگی ارتقاءدهنده سلامت، سواد سلامت و سرمایه روانشناختی تبیین می شود( P<0.01). نتیجه گیری: با توجه به یافته ها، سبک زندگی سالم و ارتقاء دهنده همراه با درک و به کارگیری اطلاعات بهداشتی مرتبط با بیماری در تعامل با منابع روانشناختی مثبت مثل امیدواری و خودکارآمدی می تواند باعث سازگاری فرد مبتلا به بیماری در شرایط سخت زندگی و بهبود کیفیت زندگی آنها شود.لذا آموزش های سلامت محور باید در اولویت طرح های درمانی و تحقیقی بیماران ام اس قرار گیرد.

هدف: پژوهش حاضر، با هدف تعیین اثربخشی درمان متمرکز بر شفقت بر رفتار خوردن هیجانی، بدتنظیمی هیجانی، استرس ادراک شده و نشخوار فکری در زنان مبتلا به بیماری چاقی مزمن انجام شد. روش پژوهش: پژوهش حاضر جزء طرح های نیمه آزمایشی با پیش آزمون -پس آزمون-پیگیری با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر، شامل کلیه زنان مبتلا به بیماری چاقی مزمن و شاخص توده بدنی مراجعه کننده به کلینیک مشاوره تغذیه ای کیان شهر تهران بین ماه های اردیبهشت تا تیرماه 1401 بودند. به منظور تشکیل دو گروه با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند (با در نظر گرفتن ملاک های ورود و خروج)، ابتدا 30 زنان مبتلا به چاقی مزمن و شاخص توده بدنی به شیوه غربالگری انتخاب و سپس به صورت تصادفی 15 بیمار در گروه آزمایش و 15 بیمار در گروه گواه گروه بندی شدند. برنامه جلسات درمان متمرکز بر شفقت در طی 8 جلسه 90 دقیقه ای براساس پروتکل نف و گرمر (2013) برای گروه آزمایش تشکیل شد. همچنین مرحله پیگیری سه ماه بعد از پس آزمون روی هر سه گروه اجرا شد. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه رفتار خوردن هیجانی ون استرین و همکاران (2009)، پرسشنامه بدتنظیمی هیجانی گراتز و رومر (2004)، پرسشنامه استرس ادراک شده کوهن و همکاران (1983) و پرسشنامه نشخوار فکری نالن هوکسما و مارو (1991) بودند. داده های پژوهش با استفاده از آزمون تحلیل واریانس اندازه گیری مکرر تحلیل شدند. یافته ها: نتایج تحلیل داده ها نشان داد درمان متمرکز بر شفقت در شرکت کنندگان گروه های آزمایشی به نسبت گروه گواه تأثیر معناداری بر بهبود رفتار خوردن هیجانی (83/115=F، 001/0>P)، بدتنظیمی هیجانی(10/98=F، 001/0>P)، استرس ادراک شده (53/101=F، 001/0>P) و نشخوار فکری (52/74=F، 001/0>P) در زنان مبتلا به بیماری چاقی مزمن و شاخص توده بدنی داشته است (05/0>P). نتیجه گیری: بنابراین می توان نتیجه گرفت درمان متمرکز بر شفقت باعث بهبود رفتار خوردن هیجانی، بدتنظیمی هیجانی، استرس ادراک شده و نشخوار فکری در زنان مبتلا به چاقی مزمن می گردد.

از دیرباز انسان ها نگاه مادی گرایانه به خداوند داشته اند و حالات و افکار خود را به خدا نسبت می دادند؛ گویی خدا همان ویژگی های شخصیتی انسان است که از طریق فرافکنی به بیرون افکنده شده است.  از دیدگاه علم روانشناسی این مقوله نزدیک به مفهوم فرافکنی یکی از مکانیسم های دفاع روانی است. پژوهش حاضر براساس شیوه توصیفی تحلیلی نگارش یافته است و یک تحقیق میان رشته ای است که با تمرکز بر ابیات و حکایات سه اثر عطار نیشابوری: تذکره الاولیاء، منطق الطیر و الهی نامه سعی دارد گفتار و اندیشه شخصیت های حکایات عطار را از منظر بحث فرافکنی در روانشناسی بررسی کند. یافته های تحقیق حاکی از آن است که هر کس خدا را در آینه خود می نگرد که در علم روانشناسی باتوجه به بحث فرافکنی، انسان، خدا را در آینه خود و دیگران می جوید در این میان شخصیت های فرافکن نیز مشخص شده اند. نتایج نشان می دهد که انسان ها اغلب باخدا ارتباط برقرار می کنند اما بعضی افراد مجموعه ویژگی های شخصیتی خود را در مفهومی به نام خدا فرافکنی می کنند و خدایی می سازند که همان شکل و شمایل و خصایص خودشان را دارد و می پندارند پروردگار جهانیان را می پرستند؛ درحالی که آن ها پرستش کننده آفریننده ذهن و مطلوب خود هستند و درک درستی از حقیقت مطلوب (خداوند) ندارند.اهداف پژوهش:بررسی فرافکنی انسان نسبت به خدا در آثار هنری و عرفانی عطار.بررسی دیدگاه عطار درباره فرافکنی انسان درباره خداوند.سؤالات پژوهش:دیدگاه عطار نیشابوری پیرامون فرافکنی انسان درباره خداوند چیست؟فرافکنی انسان نسبت به خداوند در آثار هنری و عرفانی عطار نیشابوری چگونه است؟