بهروز رفیعی
| مدرک تحصیلی: عضو هیئت علمی گروه علوم تربیتی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه |
مطالب
فیلتر های جستجو:
فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۶ مورد از کل ۱۶ مورد.
اصول تربیت اخلاقی از منظر اسلام: رویکردی تطبیقی(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این مقاله می خواهد با پژوهشی بنیادی- تاریخی و روش توصیفی- تحلیلی، شماری از اصول تربیت اخلاقی را از منظر اسلام بررسی کند؛ ازاین رو، نخست هر اصل را از زبان شماری از مربیان بیان می کند تا زمینه فهم روشن تر اصل فراهم شود. آن گاه نظر اسلام را درباره آن اصل می آورد. یکی از مهم ترین نتایج مقاله این است که گوهر اخلاقی اسلام اقتضا می کند که به اصول تربیت اخلاقی هم پرداخته باشد. همچنین این مقاله بی آنکه درپِی حصر اصول تربیت اخلاقی از نگاه اسلام در چند اصل خاص باشد، اثبات می کند که اسلام به چهار اصل توجه می کند: سازگاری وسایل با هدف ها؛ پایبندی کامل به رفتار اخلاقی؛ رعایت تفاوت های فردی؛ بازتاب عینی و ذهنی اخلاق. نتیجه دیگر تحقیق آن است که این اصول جهانی اند و با فطرت بشر سازگار.
دلالت های تربیتی در آثار جاحظ (حدود 255 ـ 160 ق)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
این مقاله درپی کشف و ترسیم گوشه ای از مسائل تربیتی و کمابیش اخلاقی ره یافته در آثار پرشمار جاحظ است. این مهم از رهگذر پژوهشی بنیادی ـ تاریخی، با بهره گیری از روش پژوهشی توصیفی ـ تحلیلی و با استناد بی واسطه به آثار جاحظ رقم خورده است. از این پژوهش برمی آید که نگرش های تربیتی و اخلاقی جاحظ که نیک درخور توجه اند، در آثار پرشمار او به صورت پراکنده منکعس شده است و با کاوش در آثار او می توان به دیدگاه ها و گاه نوپردازی های وی درباره مسائل مهمی چون چیستی، هدف ها، اصول، مراحل، عوامل، روش ها، حوزه های تعلیم و تربیت دست یافت و نیز دریافت که تنها پس از گذشت کمتر از یک سده از برآمدن طلعت تاریک سوز اسلام، عالمانش در زمینه تعلیم و تربیت و اخلاق تا چه مایه نیک پردازی کرده اند و چه طرفه ها آورده اند.
دانشگاهها، رشته های مدیریت و نیازهای جامعه (میزگرد تدبیر درباره نقش دانشگاهها در آموزش مدیریت)
منبع:
تدبیر ۱۳۷۰ شماره ۱۹
حوزه های تخصصی:
تراژدى کربلا: جامعهشناسى گفتمان شیعى
حوزه های تخصصی:
برخی از دلالت های تربیتی در رسائل اخوان الصفا (قرن چهارم)(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
در این جستار تلاش شده است از رهگذر پژوهشی بنیادی ‐ تاریخی، با پیروی از روش پژوهشی توصیفی ‐ تحلیلی، و با استناد مستقیم به رسائل اخوان الصفا، پاره ای از دلالت های تربیتی آنها برگرفته و پیش رو نهاده شود. از این پژوهش نیک برمی آید که اخوان الصفا، فراوان به تعلیم و تربیت پرداخته اند و از دلالت های تربیتی ره یافته در رسائل آنان می توان به مؤلفه های تربیتی مهمی چون: چیستی، امکان، ضرورت، هدف ها، اصول، عوامل، مراحل، روش ها و... تربیت از نگاه آنان پی برد و اثبات کرد که سخنان فرو کاهنده برخی از غربیان ناآگاه یا غرض ورز درباره تربیت در اسلام، تا چه پایه نارواست.
تأملی در نسبت عادت با تربیت از منظر شهید مرتضی مطهری و ویلیام جیمز رویکرد تطبیقی(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
تربیت اسلامی سال پانزدهم تابستان ۱۳۹۸ شماره ۳۲
55 - 75
حوزه های تخصصی:
این مقاله در پی بازشکافت مقایسه ای نسبت عادت با تربیت از نگاه شهید مرتضی مطهری و ویلیام جیمز است تا روشن شود که از نگاه آنان تعریف تربیت چیست، عادت چه تعریفی دارد، نسبت میان عادت و تربیت کدام است. در این پژوهش بنیادی−تاریخی که به روش توصیفی−تحلیلی انجام شده، برای بازشکافت دیدگاه دو دانشمند یاد شده درباره عادت و نسبت آن با تربیت، اطلاعات لازم گردآوری و سامان داده شد، سپس یافته های موجود تحلیل و این نتیجه حاصل شد که هر دو با ایجاد عادات در متربی موافق اند و اصولاً عادت را یکی از روش های تربیتی شمارده اند. شهید مطهری با تقسیم عادت به فعلی و انفعالی کوشیده است جایگاه عادت مثبت و منفی را در تعلیم و تربیت بازشکافد. از نگاه جمیز اصولاً تربیت همان عادت نیک است. وی تلاش کرده است نظر معلمان و دانش آموزان را به اهمیت و نقش عادت در تعلیم و تربیت جلب و بر آنان روشن کند که نیک بختی و بدبختی بشر در گرو عادت است. گرچه نمی توان گفت باور آنها درباره نسبت عادت با تربیت دقیقاً یکسان است؛ اما در مجموع نظر آن دو به ایجاد عادت و نسبت آن با تربیت، مثبت، موافق و به لحاظ ماهوی یکی است. اشاره به مشترکات و متفرقات دیدگاه مطهری و جیمز در حوزه یاد شده دیگر دستاورد این جستار است.
بازکاوی و مقایسه جایگاه عادت در تربیت از دیدگاه مرتضی مطهری و امانوئل کانت(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
این جستار در پی بررسی رابطه عادت با تربیت از دیدگاه مرتضی مطهری (1298−1358ه.ش) و امانوئل کانت[1] (1724−1804م)، فیلسوف آلمانی است تا از این رهگذر معلوم شود: تربیت چگونه تعریف می شود؛ عادت چه تعریفی دارد و چه نسبتی میان عادت و تربیت حاکم است. در این پژوهش بنیادی−تاریخی که به روش توصیفی−تحلیلی انجام شده است، برای بازشکافت دیدگاه مطهری و کانت درباره عادت و نسبت آن با تربیت، به گردآوری اطلاعات لازم و تحلیل آنها پرداخته شد و برپایه یافته های موجود معلوم شد که: الف) مطهری درمجموع با ایجاد عادات در متربی موافق است و حتی عادت را یکی از روش های تربیتی می داند؛ ب) وی برای تبیین دیدگاه برگزیده خود در اقدامی ابتکاری، عادت را به فعلی (تکرار تأثیر و فعل/ مثبت) و انفعالی (تکرار تأثر و انفعال/ منفی) تقسیم کرده است؛ 3) بنا بر قول مشهور، کانت عادت را برای تربیت، زیانبار خوانده است؛ ج) به نظر نگارنده، کانت بی آنکه عنوان کند یا حتی متوجه باشد، از عادت چنان یاد کرده است که گویی به تقسیم عادت به فعلی و انفعالی باور دارد و اولی را بخشی از تربیت و دومی را مخالف آن می داند؛ د) بنابراین و به ادعای بی سابقه این مقاله، نگرش مطهری و کانت نسبت به عادت و تربیت (با چشم پوشی از جزئیات)، بسیار به هم نزدیک و بلکه یکی است. <br clear="all" /> [1] .Immanuel Kant
بررسی تطبیقی انگاره مربیان مسلمان و مربیان غربی درباره عادت و تربیت و نسبت میان آنها: از مفهوم تا کاربرد(مقاله علمی وزارت علوم)
حوزه های تخصصی:
هدف این مقاله، بازشکافت پیوند عادت با تربیت از دیدگاه گروهی از مربیان مسلمان و مربیان غربی است تا روشن شود: الف. آنان درباه مفهوم تربیت چه نگرشی دارند؛ ب. عادت را چگونه تعریف می کنند؛ ج. چه نسبتی را میان عادت و تربیت حاکم می دانند؟ در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است، پس از شناسایی و گزینش شماری از مربیان مسلمان و مربیان غربی برای واکاوی نگرش آنان به مفهوم تربیت، عادت و نسبت عادت با تربیت، اطلاعات کتابخانه ای لازم گردآوری شد، سپس یافته های گردآمده توصیف و تحلیل شد و معلوم شد که مربیان مسلمان ایجاد عادات نیکو را در متربی روا و اصولاً عادت آفرینی را از روش های تربیتی می دانند. دانشمندان غربی در این باره رویکردی همسان ندارند و به سه دسته تقسیم می شوند: الف. شماری از آنها عادت را برای تربیت سودمند می دانند؛ ب. گروهی عادت را برای تربیت زیانبار می شمارند؛ ج. برخی هم کاربرد عادت را در تربیت به شرط شئ و به شکل مشروط پذیرفته اند.
درنگی در نسبت «اراده» با «تربیت اخلاقی» و اشاره ای به «روش های پرورش اراده اخلاقی»(مقاله پژوهشی حوزه)
حوزه های تخصصی:
هدف این پژوهش، معلوم ساختن «مقدار بهره مندی انسان از آزادی اراده»، و «میزان اختیاری بودن رفتار او»، و نسبت این امور با «تربیت اخلاقی»، و «روش های پرورش اراده برای تحقق تربیت اخلاقی» بوده است. پرسش این پژوهش عبارت است از اینکه: «آیا آزادی اراده وجود دارد» و «آیا آزادی اراده، قابلیت کاربردی دارد؟»، «آیا میان پرورش اراده با تربیت اخلاقی نسبتی هست؟» «چه روش هایی برای تقویت اراده اخلاقی مفید است؟» برای پاسخ گوئی به این سؤالات، از روش پژوهشی توصیفی- تحلیلی استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که «درباره آزادی اراده در آدمی، دیدگاه واحدی وجود ندارد». محقق با تکیه بر دیدگاه اسلام، به دو گروه روش کلیِ «سلبی» و «ایجابی» برای تقویت اراده اخلاقی دست یافته است
بازنمود مراکز آموزشی ادیان توحیدی در ایران عصر ساسانی؛ مطالعه موردی: ترسایان(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معرفت ادیان سال ۱۲ تابستان ۱۴۰۰ شماره ۳ (پیاپی ۴۷)
101-122
حوزه های تخصصی:
در این پژوهش بنیادی تاریخی، که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است، برای کندوکاو درباره موضوع، به گردآوری و سامان دهی اطلاعات تاریخی لازم پرداخته و پس از بررسی یافته ها معلوم شد: 1. گزارش های تاریخی درباره مراکز آموزشی ترسایان، بسیار بیش از گزارش درباره نهادهای آموزشی زرتشتیان است؛ 2. مراکز آموزشی ترسایان سه گونه بوده است؛ 3. پراکندگی جغرافیایی این مراکز نامتوازن بوده است؛ 4. از نام و نشان شماری از این مراکز و مدرسان و شاگران آنها در تاریخ هیچ یاد نشده است؛ 5. محور اصلی برنامه درسی آنها کتاب مقدس بوده؛ اما علوم یونانی چون فلسفه و منطق و ریاضیات و پزشکی و... هم در آنها تدریس می شده است؛ 6. اقتصاد این مراکز بر کمک های مردمی و موقوفات و مساعدت های اسقف ها متمرکز بوده است؛ 7. همه این مراکز را اسقف ها برپا داشته اند و ریاست آنها نیز با همین افراد بوده است؛ 8. شماری از این مراکز در دیرها ساخته می شدند؛ 9. این مراکز در اقتصاد و مدیریت و اخلاق و آداب آموزشی، تحت حاکمیت و پوشش حمایتی کلیسا بوده اند.
آموزش و نهادهای آموزشی ادیان توحیدی در ایران عصر ساسانی؛ مطالعه موردی: یهود(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
معرفت سال سی ام اسفند ۱۴۰۰ شماره ۲۹۱
57-68
حوزه های تخصصی:
با آنکه یکی از اقلیت های توحیدی عصر ساسانی، یهود بوده، تاکنون آموزش و نهادهای آموزشی یهود آن دوران چندان بازکاوی نشده است. موضوع این جستار بررسی آموزش و نهادهای آموزشی یهود در عصر ساسانی است، تا از این رهگذر، انواع این مراکز، پراکندگی جغرافیایی آنها، بنیان گذران و معلمان و متعلمان آنها، مواد آموزشی و دستاوردهای علمی آنها، اقتصاد آموزش آنها را معرفی شود. دستاورد این پژوهشِ بنیادی تاریخی که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده، آن است که گزارش های تاریخی درباره مراکز آموزشی یهودیان، فزون تر از گزارش های موجود درباره مراکز آموزشی زرتشتیان بوده و عصر ساسانی دوران شکوفایی آموزشگاه های یهود بوده است. پراکندگی جغرافیایی این نهادها همگون نبوده و از جزئیات سازمان آموزشی شماری از این مراکز کمتر یاد شده است. محور اصلی برنامه درسی آنها آموزه های موسوی در قالب میشنا و تلمود بود. ابتنای اقتصاد این مراکز بر تبرعات یهود و مساعدت حاخام ها بوده و این مراکز را راب ها برپا می داشتند و ریاست آنها نیز با همین افراد بود. این مراکز در اقتصاد و مدیریت و اخلاق و آداب آموزشی، تحت حاکمیت و حمایت کنیسه بودند. فعالیت مدارس یهود را به سه دوره تقسیم کردند. حیات این مراکز، پرفرازوفرود بوده و بارها تعطیل و بازگشایی شده اند.
فارابى، فیلسوف تربیت(مقاله علمی وزارت علوم)
منبع:
علوم تربیتی سال ۲۰ بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱
29 - 50
حوزه های تخصصی:
با آن که در ذهن و زمان فارابی، فلسفه ی تربیت حیات و هویت مستقل و بازشناخته ای ندارد، با ریزکاوی در آثار او می توان به شماری از مفاهیمی که امروزه در فلسفه ی تعلیم و تربیت مطرح است پی برد و دریافت که فارابی پس از جابر بن حیان و کندی، سومین فیلسوف تربیت در جهان اسلام است که پاره ای از دیدگاه های تربیتی او به یادگار مانده است. در جستار پیش رو تلاش شده است از رهگذر پژوهشی بنیادی- تاریخی و با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی، اندیشه های تربیتی فارابی واکاوی شود تا معلوم گردد وی تعلیم و تربیت را چه سان تعریف کرده است و درباره ی امکان و ضرورت تربیت چه گفته است و اهداف و اصول و عوامل تربیت از نگاه او کدام است و وی نسبت به برنامه ی درسی و ساحت های تربیت و روش های تربیتی چه دیدگاهی داشته است