مریم رحیمی

خاورمیانه و شمال آفریقا که همواره موقعیتی حساس و مورد توجه قدرت های بین المللی و منطقه ای داشته است، بیش از چهار سال است که با تحولات و رویدادهایی روبرو شده که معادلات منطقه ای و بین المللی را دستخوش دگرگونی قرار داده است. در این میان تحولات مصر که پس از تونس به قطار تغییرات پیوست، پرسش هایی را درباره دگرگونی فرهنگ سیاسی، عوامل موثر بر این دگرگونی و توان اثرگذاری این دگرگونی بر تحولات سیاسی حال و آینده مصر مطرح می کند. آنچه به-نظر می رسد آن است که پیامدهای گسترش شبکه های مجازی اطلاعاتی - ارتباطی در مصر، زمینه گذار از فرهنگ سیاسی شبه مدرن در این کشور فراهم نموده و انقلاب 25 ژانویه مهمترین تجلی چنین تحولی است، هرچند پایداری برخی عناصر فرهنگی، شرایط دوره پس از مبارک – به ویژه در زمینه تحقق و تثبیت دموکراسی - را با چالش هایی روبرو می کند. لذا مقاله حاضر تلاش می کند ضمن توجه به ساختار جمعیتی و فرهنگی مصر و با بررسی و تحلیل ثانویه داده های جمع آوری شده طی سه تحقیق میدانی مرکز الاهرام در سال 2011، به تجزیه و تحلیل روابط متغیرهای مطرح شده پرداخته و میزان اثرگذاری آن ها را مورد سنجش قرار می دهد.

یکی از راه های شناسایی ویژگی های فرهنگی هر قومی مطالعه پوشاک آن هاست. پوشاک سنتی در هر جامعه ای می تواند نشان دهنده هویت و فرهنگ آنان باشد. پوشاک سنتی بلوچ به دلیل کاربرد فراوانش ارزشمند ترین سرمایه فرهنگی آن ها است و بعد بصری هویت اجتماعی و فرهنگی این قوم را نشان می دهد،سوزن دوزی از رایج ترین و در عین حال شاخص ترین هنرهای متداول در میان زنان قوم بلوچ است که علی رغم برخورداری از شهرت فراوان در اغلب پژوهش های انجام شده در این عرصه، کمتر به ساختار صوری حاکم بر نقوش آن پرداخته شده است.این پژوهش با هدف شناسایی نقوش سوزن دوزی بلوچ های ایران از منظر عینیت و ذهنیت پرداخته شده است. اهمیت و ضرورت موضوع از آنجاست که این هنر در زندگی روزمره مردمان کاربرد روزانه دارد و با وجود گذشت سالیان دراز و رفت و آمد مد های متنوع لباس همواره جایگاه خود را در فرهنگ غنی مردمان بلوچ حفظ کرده است و به بخش مهمی از اقتصاد و اشتغال این مردمان تبدیل شده است. این پژوهش از نوع توصیفی تحلیلی است. نقوش سوزندوزی بلوچ از تنوع بسیاری برخوردار است، بدین صورت که تنوع نقش در سوزن دوزی از نظر عینی و ذهنی هم اکنون هم در حال گسترش است و نقوش و طرح های جدیدی از ترکیب طرح های اولیه به وجود آمده است.

هدف: در مقاله حاضر به بررسی و تحلیل معضلات مفاصا حساب قراردادهای پژوهشی مؤسسه عالی تأمین اجتماعی از دیدگاه ذی نفعان مختلف (پژوهشگران یا پیمانکاران قراردادهای پژوهشی، سازمان تأمین اجتماعی، مؤسسه عالی پژوهش) پرداخته شده است. روش: در بخش اول پژوهش برای تحلیل قوانین از روش تحلیل محتوای کیفی و در بخش دوم ضمن انجام مشاهده مشارکتی و انجام مصاحبه های نیمه ساختاریافته با 23 نفر از ذی نفعان و مطلعان معرفی شده از سمت مؤسسه عالی، برای تحلیل داده ها از تکنیک تحلیل مضمونی (تماتیک) استفاده شده است. یافته ها: مهم ترین معضلات شناسایی شده برگرفته از تحلیل قوانین و اسناد، به این ترتیب است: شفاف نبودن ماده 38 قانون تأمین اجتماعی: ماده 38 قانون قراردادهای پژوهشی را به صورت شفاف توضیح نداده است. عدم پرداختن صریح به حقوق پیمانکاران در متن قوانین، در متن قوانین به حقوق و اعتراضات پیمانکاران اشاره صریحی نشده است. نادیده گرفتن نظارت بر اجرای مفاصا حساب، بحث نظارت به چگونگی اجرای قوانین در متن قانون نادیده گرفته شده است. در بخش دوم پژوهش معضلات و چالش های مطرح شده از سوی مصاحبه شوندگان عبارتند از: طولانی بودن فرایند مفاصا حساب، عدم وجود وحدت رویه در شعب و عدم ایجاد سابقه در ازای پرداخت حق بیمه. مصاحبه شوندگان ارزیابی کرده اند که رویه جاری در فرایند مفاصا حساب منجر به عدم تمایل پژوهشگران به همکاری های مجدد و انجام پروژه پژوهشی برای مؤسسه و ایجاد ذهنیت منفی به سازمان و مؤسسه در میان پژوهشگران، اساتید دانشگاه و نخبگان دانشگاهی خواهد شد. نتیجه گیری: شیوه عمل سازمان تأمین اجتماعی و شعبه های آن در بیمه قراردادهای پژوهشی از منطق مشخصی تبعیت نمی کند. اولین پیشنهاد و راهکار پژوهش معطوف به اصلاح قانون تأمین اجتماعی است؛ به نحوی که از نظر قانونی هیچ گونه شکاف و ابهامی در مرحله اجرا وجود نداشته باشد. همچنین، اصلاح روند مفاصا حساب امری ضروری است و باید در دستور کار مؤسسه و سازمان تأمین اجتماعی قرار گیرد. برای این منظور 1- مؤسسه عالی پژوهش تأمین اجتماعی می تواند به عنوان کارفرمای قراردادهای پژوهشی چارتی به منظور راهنمایی پیمانکاران، برای انجام امور مفاصا حساب در مراحل مختلف قرار دهد. 2- مؤسسه می تواند مانند برخی دیگر از سازمان ها و مؤسسات پژوهشی زیرمجموعه نهادهای دولتی مستقلاً مفاصا حساب پروژه های داخلی مؤسسه را به صورت درون بخشی اصلاح و بهسازی کند، این اصلاحات می تواند در اتخاذ رویه های عملی همچون تعامل بیشتر با شعب برای تسریع امور پیمانکاران در شعبه مربوطه، کسر حق بیمه توسط خود مؤسسه و عدم ارجاع پژوهشگران به شعب، افزایش ارزش اسمی قراردادها و دستمزد پژوهشگران به میزان کسورات مقرر و نظایر آن تجلی پیدا کند.

امروزه با پیشرفت علم، فناوری و صنعت، شیوه زندگی تغییر کرده و استفاده از غذاهای فوری (فست فود)، به دلایل مختلف رواج پیدا کرده است؛ بنابراین پژوهش حاضر با هدف درک الگوی مصرفی نوجوانان و بزرگسالان و بررسی تفاوت های نگرشی بین این دو گروه مصرف کننده در شهر تهران انجام شد. نوع مطالعه توصیفی است که به روش خوشه ای بر روی 384 نفر در سطح شهر تهران صورت گرفت. داده ها بااستفاده از پرسشنامه جمع آوری و بااستفاده از نرم افزار SPSS و روش های «آزمون لون»، «آزمون تی» و «ضریب همبستگی پیرسون»، تجزیه وتحلیل شدند. در این پژوهش 5/49 درصد نوجوان و 5/50 درصد بزرگسال بودند. یافته ها نشان داد که بین نوجوانان و بزرگسالان از لحاظ ارزیابی ویژگی های درونی و بیرونی فست فود به جزء تصویر عمومی برند، تفاوت معناداری وجود ندارد؛ ولی از لحاظ نگرش کلی تفاوت معناداری بین این دو گروه سنی وجود دارد؛ همچنین وجود رابطه مثبت بین رضایت مندی مشتری و ویژگی های درونی و بیرونی فست فود و تبلیغات توصیه ای اثبات شد

شمار زیادی مهاجر افغانستانی طی چند دهه گذشته برای زندگی بهتر یا کار و کسب درآمد در ایران ساکن شده اند. آنان پس از سال ها حضور در ایران توانسته اند تا حدی جای خود را به عنوان اقلیتی با اشتراکات فرهنگی در شهرها و روستاهای کشور پیدا کنند. اما بیشتر افغانستانی ها علی رغم حضور طولانی مدت و تلاش هایی که برای ارتقاء شرایط خود کرده اند در گروه های حاشیه ای و محروم جامعه ایران قرار گرفته اند. این مطالعه با بهره گیری از مفاهیم شهروندی، تبعیض های چندگانه و طرد و ادغام به تحلیل وضع رفاهی و اجتماعی زنان مهاجر افغانستانی در تهران می پردازد. طی پژوهش میدانی، از روش کیفی برای فهم شرایط زنان مهاجر افغانستانی در محلات محمودآباد، فرحزاد و باغ آذری در شهر تهران استفاده شده است. به طور مشخص، 20 مصاحبه با زنان افغانستانی و 5 مصاحبه با فعلان مدنی این حوزه انجام شده و نتایج آن ها مورد تحلیل قرار گرفته است. در این مقاله، ابتدا ساختار خانوادگی، تحصیلات و اشتغال مهاجران براساس منابع و داده های آماری این حوزه و یافته های پژوهش در سه محله توصیف و تحلیل می شود. سپس، دسترسی محدود زنان مهاجر افغانستانی به خدمات رسمی در کنار وضع شهروندی آنان مورد بحث قرار می گیرد. سرانجام، سازوکارهای مواجهه آنان با وضع موجود در پیوند با فرایندهای طرد و ادغام برجسته می شود، که عمدتاً شامل دسترسی به خدمات ارائه شده از سوی موسسات غیردولتی و خیریه ها است.

هدف این پژوهش واکاوی رابطه میان انسان و طبیعت در برنامه درسی خوشه انسان و سلامت دوره دوم متوسطه بوده است. با توجه به اهمیت نقش محوری آموزش وپرورش در راستای تحقق اهداف سند تحول بنیادین آموزش وپرورش و برنامه درسی ملی، خوشه انسان و سلامت در دامنه محتوایی دروس دوره دوم متوسطه، موردتوجه برنامه ریزان درسی قرار گرفته بود. چنانچه محتوای این دروس متناسب با نیازهای تربیتی دانش آموزان تدوین گردد، می تواند نقش مؤثری در بهبود رابطه انسان با طبیعت داشته باشد. بدین منظور، در پژوهش حاضر پرسش اساسی از این قرار است: رابطه میان انسان و طبیعت در برنامه درسی خوشه انسان و سلامت در دوره دوم متوسطه چه ویژگی های دارد؟ جهت پاسخ به این پرسش از روش توصیفی-تحلیلی با به کارگیری روش آنتروپی شانون استفاده شده است، جامعه آماری این پژوهش محتوای خوشه دروس انسان و سلامت و راهنمای معلم موجود برای هر کتاب در سال تحصیلی 1400-1399 بوده است. در این پژوهش از دروس مذکور 7162 کد اولیه به دست آمد و در مراحل بعدی تجزیه وتحلیل، 15 مؤلفه اصلی و 161 مؤلفه فرعی استخراج شد. نتایج پژوهش نشان داد بیشترین میزان بار اطلاعاتی و ضریب اهمیت (wj) شاخص اقتدار (163/0(، اکوتوریسم (127/0)، آب (108/0)، امداد و نجات (107/0)، تنوع زیستی (1/0)، هوا (093/0)، پسماند (091/0)، انرژی (079/0)، خاک (051/0)، ارزش های ملی-دینی (027/0)، جنگ نرم (025/0) و کمترین ضریب اهمیت مربوط به شاخص امنیت پایدار (006/0)، تأمین و رفاه اجتماعی (003/0)، تغذیه و سلامت (012/0)، سبک زندگی (01/0) می باشد. با عنایت به این مهم و بر اساس یافته های پژوهش حاضر، بازنگری در برنامه درسی خوشه دروس انسان و سلامت، ضرورتی غیرقابل انکار است.

این مقاله حاصل پژوهشی است که با هدف سنجش ادراک منابع انسانی مدارس ابتدایی شهر اصفهان از ابعاد فرهنگ سازمان یادگیرنده انجام شده است. روش تحقیق حاضر، توصیفی- پیمایشی بوده و تعداد 5346 نفر به عنوان جامعه آماری شامل کلیه مدیران، معلمان و معاونان زن و مرد شاغل در مدارس ابتدایی دولتی (دخترانه و پسرانه) شهر اصفهان است. با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی چند مرحله ای، دو خوشه (ناحیه سه و پنج) اداره آموزش و پرورش شهر اصفهان و سپس ۴۸ مدرسه ابتدایی به صورت تصادفی انتخاب و ارزیابی شدند. در این پژوهش، با استفاده از پرسشنامه ابعاد فرهنگ سازمان یادگیرنده واتکینز و مارسیک (1997)، تعداد 405 نمونه جمع آوری و تحلیل شد. روایی و پایایی پرسشنامه پژوهش با استفاده از روایی همگرا، روایی واگرا، آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی تأیید شده است. درواقع هفت بُعد مدل مفهومی در این تحقیق، با استفاده از 21 شاخص (گویه) و در مقیاس پنج درجه ای لیکرت مورد سنجش قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که وضعیت مدارس ابتدایی نواحی منتخب شهر اصفهان، نسبت به همه ابعاد فرهنگ سازمان یادگیرنده (به جز بُعد توانمندسازی)، حد متوسط رو به بالا است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که برازش مدل مفهومی با استفاده از انواع شاخص های مقتصد، مطلق و مقایسه ای، تأیید شده و حد نصاب لازم حاصل شده است.

مقاله حاضر با هدف بررسی نقش آموزش از طریق کارگزارهای بومی و غیربومی اجتماعی شدن در مصرف گرایی دانش آموزان نوجوان شهرستان شفت با رویکردی تفسیرگرایانه انجام پذیرفته است. ازاین رو ازنظریات اجتماعی شدن و مصرف نظریه پردازانی مانند بودریلار، سیمل، فرُم، مید، بلومر و کولی استفاده شده است. داده ها از طریق روش کتابخانه ای، میدانی و پیمایش و فنون فیش برداری، مشاهده، مصاحبه و پرسشنامه جمع آوری و تحلیل گردید. جامعه آماری در مطالعه پیمایشی این پژوهش را کلیه دانش آموزان دختر گروه سنی 18-13ساله شهرستان شفت با تعداد 1693 نفر تشکیل دادند که از این تعداد با استفاده از فرمول حجم نمونه کوکران 313 نفر با شیوه نمونه گیری طبقه بندی نسبی انتخاب شدند. نمونه گیری در مطالعه کیفی نیز با فنون مصاحبه و مشاهده به شیوه نظری در منطقه شفت انجام گردیده است. یافته های حاصل از پژوهش نشان داد بین اجتماعی شدن از طریق کارگزارهایی چون نگرش معلمان به مصرف گرایی، ارتباط با گروه همسالان، مدگرایی، رسانه های جمعی و گردشگران و مقوله مصرف گرایی دانش آموزان رابطه وجود دارد. نتایج مطالعه ثانویه کیفی در تلفیق با پژوهش کمی نشان داد آموزش از طریق میانجی ها یا کارگزارهای بومی مانند نگرش معلمان و گروه همسالان و کارگزارهای غیربومی مانند نقش گردشگران و رسانه های جمعی بر مصرف گرایی مؤثر است.

این مقاله به بررسی مقوله ای خاص از گرایش های فردگرایانه – با نام دوراهی اجتماعی- در خلال آموزه های فردی گلستان سعدی پرداخته است. دوراهی اجتماعی مقوله ای از گرایش های فردگرایانه است که به نوعی خاص از تعارض سودمندی فردی و جمعی اشاره می کند؛ به نوعی که در آن نفع فردی بسیار چشمگیر است، اما اگر بیشتر افراد نفع جمعی را نادیده بگیرند و خودمدارانه رفتار کنند، فاجعه ای اجتماعی رقم خواهد خورد. به ویژه، اگر انتخاب آن افراد با توجه به موقعیت و نقش آن ها در جامعه تأثیر بسزایی در سرنوشت کل جامعه داشته باشد. سعدی برای تبیین برخی آموزه های فردی در حکایات گلستان از مقوله دوراهی اجتماعی استفاده کرده است؛ به طوری که به طور واضح، مخاطبان آموزه خود را از قرار گرفتن بر سر دوراهی اجتماعی آگاه و آن ها را به برگزیدن نفع جمعی -به دلیل تأثیر زیاد تصمیمشان بر سرنوشت جامعه- توصیه کرده است. در این مقاله پس از طبقه بندی مخاطب سعدی در آموزه هایش، استخراج آموزه و بررسی حکایت هایی که دوراهی اجتماعی در آن ها دیده می شود، خطاب سعدی در هر حکایت با ذکر دوراهی اجتماعی مقابل آن ها تحلیل شده است.