مرتضی رحیمی

مرتضی رحیمی

مدرک تحصیلی: دانشیار دانشگاه شیراز

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۴۰ مورد از کل ۵۲ مورد.
۲۱.

پژوهشی درباره سید علی خان مدنی و آثار وی

نویسنده:
منبع: رهیافت فرهنگ دینی سال اول زمستان ۱۳۹۷ شماره ۴

کلید واژه ها: سید علی خان خاندان دشتکی آثار شاه چراغ (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۴ تعداد دانلود : ۳۵۰
سید علی خان مدنی از دانشمندان و ادیبان و شعرای شیرازی تبار قرن 11 و 12 هجری و از نوادگان غیاث الدین دشتکی به عناوینی چون «ابن معصوم»، «خان» و... معروف است، چهارده سال زندگی وی در حجاز و مراوده اش با عالمان آنجا در تسلط او بر علوم عربی، حدیث و... نقش زیادی داشته است. زندگی طولانی وی در هند و نقش مهم عالمان شیعی آنجا و گسترش زبان فارسی در هند از یک طرف باعث شده که سید علی خان از عالمان آنجا تأثیر بگیرد و از طرفی این امر موجب آشنایی وی به زبان فارسی شده است. بازگشت وی از هند به ایران و تدریس در مدرسه منصوریه شیراز در دو سال آخر عمرش و سرانجام تدفین او در حرم حضرت شاه چراغ(ع)، نشان از علاقه وی به زادگاهش دارد و نقش مهم حضرت شاه چراغ(ع) را در گسترش فرهنگ اسلامی نشان می دهد. آثار ارزشمند سید علی خان مدنی همواره مورد توجه دانشمندان اسلامی، به ویژه عرب زبانان واقع شده است. برخی از آثار وی از منابع مهم ادبی و برخی به عنوان تراجم و بیوگرافی مورد استناد فراوان علما قرارگرفته اند، سفرنامه علی خان که سفر وی از حجاز به هند را به تصویر کشیده نیز مهم است، کتاب ریاض السالکین وی ازجمله بهترین شرح ها بر صحیفه سجادیه می باشد. گرچه وی تألیف فقهی ندارد، اما دیدگاه های فقهی خاصی دارد که برخی از آن ها در پژوهش حاضر مورد اشاره قرارگرفته اند.
۲۲.

بررسی فقهی حقوقی شرط ضمان مرتهن(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: آموزه های فقه مدنی پاییز و زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۸

کلید واژه ها: امانت عین مرهون اذن حق مالکی مقتضای عقد مخالفت با کتاب و سنت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۱۵ تعداد دانلود : ۳۸۸
با توجه به شهرت عدم ضمان امین، آیا شرط ضمان مرتهن که امین است، نافذ است؟ در این مورد سه دیدگاه حائز اهمیت هستند. برخی چنین شرطی را بر خلاف مقتضای عقد رهن دانسته و از این رو علاوه بر بطلان شرط، عقد رهن را نیز باطل دانسته اند. برخی دیگر با وجود فاسد دانستن شرط مزبور، به صحت عقد رهن باور دارند. برخی نیز چنین شرطی را صحیح دانسته اند. در رهن، حق مالکی مرتهن در وضع ید او بر مال مرهون، شرعی است. اطلاق برخی از روایات نشانگر آن است که مرتهن ضامن نیست؛ خواه ضمان وی شرط شود یا شرط نشود. همچنین اصل برائت نیز بر عدم ضمان مرتهن دلالت دارد؛ لذا شرط ضمان مرتهن مخالف شرع بوده، اما مخالف مقتضای عقد نیست؛ زیرا امانت در رهن مقتضای اثر ذاتی عقد نیست که شرط خلاف آن منافی با مقتضای عقد باشد. روش تحقیق در این مقاله توصیفی تحلیلی است.
۲۳.

واکاوی مبانی مشروعیت نماز میت غیابی در فقه مذاهب اسلامی

نویسنده:
منبع: مطالعات فقه و اصول سال پنجم بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 156 - 124

کلید واژه ها: نماز غایب حضور میت نجاشی میت غایب

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۹۴ تعداد دانلود : ۱۳۸
مذاهب فقهی اسلامی درباره حکم نماز میت غایب اختلاف دارند ، این اختلاف از علل چندی ناشی شده است، از جمله آنها روایاتی است که درباره نماز پیامبر(ص) بر نجاشی سخن گفته اند، از همین رو هدف از پژوهش حاضر بررسی مبانی فقهی نماز میت غیابی در فقه مذاهب اسلامی است ، نتایج تحقیق حاکی از آن است که ، مذاهب فقهی که به جواز نماز میت غایب و صحت روایات نماز نجاشی معتقد هستند، در مصادیق میت غایب اختلاف دارند، زیرا برخی از ایشان این نوع نماز را تنها درباره مردگانی جایز دانسته اندکه ویژگی برجسته ای دارند، اما برخی از آنها چنان دامنه میت غایب را وسیع گرفته اند که مردگان کرونایی ، مفقود شدگان، غرق شدگان و مانند آنها را نیز میت غایب دانسته اند، از سویی درباره نماز میت غایب در بلاد کبیره نیز دیدگاههای گوناگونی به چشم می خورد. امامیه و برخی از مذاهب فقهی اهل سنت نماز بر میت غایب جایز ندانسته اند، این دیدگاه درست است، زیرا با توجه به امکان تفسیر «صلاه» به دعا، پیامبر(ص) برای نجاشی دعا کرده اند؛ بر فرض که صلاه به معنای نماز باشد ، جنازه نجاشی برای پیامبر(ص) حاضر شده و حضرت بر میت حاضر نماز خوانده اند، همه مذاهب فقهی حذف برخی از شروط نماز میت را در شرایط اضطراری جایز دانسته اند. پژوهش حاضر به استناد منابع کتابخانه ای و با روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است.
۲۵.

نقش رفتار مبلغ در تبلیغ دین از دیدگاه امام رضا (ع)

نویسنده:
منبع: رهیافت فرهنگ دینی سال دوم بهار ۱۳۹۸ شماره ۵ 37 - 53

کلید واژه ها: اهل بیت (ع) تبلیغ دین مبلغ امام رضا (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۷ تعداد دانلود : ۵۹۷
تبلیغ نقش مهمی در معرفی، نشر و حفظ هر مکتب داشته ضامن استمرار اصول و مبانی هر مکتب و پیروان آن است. هدف از پژوهش حاضر آن است که ضمن بیان ضرورت تبلیغ، نقش ویژگی های مناسب مبلغ را در توفیق او بیان کند. مبلغ باید این ویژگی ها را به تأسی از اهل بیت (ع) دارا باشد. ازجمله نتایج این پژوهش که به روش توصیفی و تحلیلی انجام یافته آن است که دلایل چندی ضرورت تبلیغ و معرفی چهره حقیقی اسلام را ایجاب می کنند، ازجمله: 1- تهاجم فرهنگی که سبک زندگی اسلامی را نشانه گرفته است. 2- توطئه قدرت های بزرگ برای نشان دادن چهره هولناک از اسلام و ایجاد اسلام هراسی 3- ظهور گروه های تندرو و خشن که چهره رحمانی اسلامی را مخدوش نموده اند؛ ازاین رو مسلمانان دنیا باید ضمن پرهیز از اختلافات، با رفتار و گفتار مناسب خود در تبلیغ باورهای دینی بکوشند. لازمه موفقیت در تبلیغ دارا بودن ویژگی های لازم و استفاده از روش های مناسب است، درصورتی که ویژگی ها و شرایط لازم تبلیغ وجود نداشته باشند، تبلیغ اثر معکوس داشته آثار زیان باری برجای می گذارد، با توجه به آن که پیامبران و ائمه (ع)، ازجمله امام رضا (ع) کار تبلیغ می کرده اند، ویژگی های ایشان و روش هایی که برای تبلیغ استفاده نموده اند، بسیار مفید و راهگشا است. گفتگو در تبلیغ نقش مهمی ایفا می کند و در صورت رعایت اصول و شرایط لازم، گفتگو می تواند جلو بسیاری از خشونت ها و خونریزی ها را بگیرد.
۲۷.

تفسیر بیضاوی در آینه فقهای مذاهب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی (فروغ وحدت سابق) سال هشتم تابستان ۱۳۹۲ شماره ۳۲

کلید واژه ها: تفسیر قرآن فقها مذاهب فقهی بیضاوی انوار التنزیل

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۸۷ تعداد دانلود : ۳۴۹
عبدالله بیضاوی از دانشمندان نامدار فارس، از خود آثاری بر جای نهاده که از بین آنها کتاب «انوار التنزیل» ایشان بیشترین توجه دانشمندان گوناگون اعم از متکلم، محدث، مفسر و فقیه را به خود جلب نموده است. در این میان توجه فقهای مذاهب اسلامی به کتاب مزبور به شکل حاشیه، شرح و تعلیق به علل گوناگون از جمله تاریخ فقه حائز اهمیت است. از بررسی فقهایی که تفسیر بیضاوی را مورد توجه قرار داده اند، برمی آید که به ترتیب فقهای حنفی، امامی و شافعی بیشترین سهم را در توجه به تفسیر مزبور دارند و فقهای حنبلی و مالکی به ترتیب کمترین سهم را در این باره دارند که این امر می تواند ناشی از نقل گرایی حنبلیها در مقابل عقل گرایی حنفیها و زیادی پیروان ایشان باشد. شیخ بهایی از عالمان عصر صفویه اولین فقیه امامی است که بر تفسیر بیضاوی حاشیه نوشته و آن را شرح کرده است. پس از شیخ بهایی، دیگر فقهای امامیه نیز به تفسیر مزبور توجه نموده اند که در مقایسه با فقهای شافعی، شمار آنها بیشتر است.
۲۸.

محورها و مؤلفه های قرآن کریم در خصوص زندگی اجتماعی

نویسنده:
منبع: رهیافت فرهنگ دینی سال دوم پاییز ۱۳۹۸ شماره ۷ 33 - 58

کلید واژه ها: قرآن محورها مولفه ها حوزه اجتماعی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۹۰ تعداد دانلود : ۳۹۱
  انسان به زندگی اجتماعی گرایش دارد؛ مواردی، همچون : زندگی مشترک، داشتن روابط متقابل، فرهنگ مشترک و تعهد به آن برای تحقق زندگی اجتماعی ضروری هستند؛ مؤلفه ها و محورهای قرآنی در حوزه های گوناگون، از جمله اجتماعی و نهادینه سازی آنها اهمیت بسزا دارند، هدف از پژوهش حاضر آشنایی با مصادیقی از مؤلفه های زندگی اجتماعی از نگاه قرآن و اثبات جامعیت قرآن می باشد، زیرا جامعه سازی و نظام سازی در راستای اصلاح فرد و جامعه می باشد. از این پژوهش نتیجه گرفته می شود که قرآن در مسائل اعتقادی، اخلاقی، احکام فقهی و حقوقی نیز به ابعاد اجتماعی انسان نظر کرده، مؤلفه های سازنده یک جامعه توحیدی و یکپارچه را برشمرده و مردم را به سوی آن ها توصیه نموده و از موانع، بر حذر داشته است. این امر نشانگر جامعیت قرآن در همه جنبه های مورد نیاز هدایت فردی و اجتماعی انسان بوده و موجب پویایی قرآن شده است. قرآن به دنبال ساختن جامعه ای است که محوریت آن را تقوا و سلامت فردی، تقوای اجتماعی، عدالت اجتماعی، اقتصاد اجتماعی، اخلاق اجتماعی و سلامت اجتماعی شکل می دهد. مهم ترین مؤلفه های اجتماعی برقراری عدالت، انفاق، فقر زدایی، حسن ظن نسبت به یکدیگر، عفو و مدارا، همزیستی مسالمت آمیز، صیانت از محیط زیست و امر به معروف و نهی از منکر هستند که عمل به آن ها علاوه بر بهداشت روانی و فردی، به سلامت و رشد اجتماعی نیز کمک می کنند.این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است.
۲۹.

عبادتگاه های اهل کتاب در آینة فقه امامیه(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: ادیان و عرفان سال چهل و نهم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۱

کلید واژه ها: بیع بازسازی تغییر تعمیر تعرض کنائس و معابد

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی فقه و اصول فقه کلیات مذاهب فقهی شیعه
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اسلامی منطق، فلسفه و کلام اسلامی کلام دین پژوهی ادیان دیگر
تعداد بازدید : ۹۷۷ تعداد دانلود : ۴۲۳
از نظر اسلام معابد اهل کتاب مهم و جهاد برای حفظ آنها مفید است. معابد به دلیل ذکر و یاد خدا از شعائر هستند و تعرض به آنها حرام است. اسلام نماز خواندن در آنها را جایز می داند و برای تغلیظ سوگند از آنها بهره گرفته و در صورت از بین رفتن اهالی آنها، استفاده از وسایلش را در مسجد مجاز می شمارد و در صورت تبدیل آنها به مسجد حداقل های تغییر ضروری را مثل ایجاد محراب مجاز می داند و خلاصه اینکه پاره ای از احکام مساجد را بر آنها بار کرده است. سخت گیری برخی از فقها دربارة معابد، بیشتر به دلایل لزوم دوری از اعانه بر معصیت و ظلم و گمراهی است، وگرنه برخی از فقها وقف بر اهل کتاب را به دلایل انسان دوستی و امکان تولد مسلمان از ایشان مجاز دانسته اند.
۳۱.

آداب دانش اندوزی در سخنان امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال سوم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱۱ 133-162

کلید واژه ها: علم آداب پرسش خود شناسی نیت تعلم (دانش آموزی)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۳۰ تعداد دانلود : ۸۶۳۷
امام رضا (ع) امتیازهای زیادی برای علم برشمرده و طلب و دریافت معارف دینی را تنها از افرادی که واجد شرایط خاص هستند، مجاز دانسته اند، در عین حال اشاره نموده اند که طلب و دریافت دیگر علوم از هر کس که آن را دارا باشد مطلوب است. بررسی حاضر در پاسخ به پرسش «امام رضا (ع) چه آدابی را شرط تحقق امتیازهای علم دانسته اند؟» اشاره نموده که ایشان بر ضرورت انگیزة الهی در دانش اندوزی تأکید نموده و مواردی، مانند خشیت از خداوند، خدمت نمودن به مردم و انجام کارهای خوب را از نشانه های انگیزة الهی برشمرده اند، عمقی بودن تعلیم و تعلم و نیز پرسش برای طلب علم را مورد تأکید قرار داده و شرم جاهل از پرسش و شرم پاسخ دهنده از گفتن «نمی دانم» را در فرض عدم آگاهی وی نکوهش کرده اند. از دیدگاه آن حضرت، معلم باید دارای ویژگی های خاصی باشد و متعلم نیز باید خویشتن خود را بشناسد. هدف از نوشتار حاضر که به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده آن است که آداب دانش اندوزی و امتیازهای علم از منظر فرهنگ رضوی بیان و با رعایت آن آداب، به توسعة علم و دانش تشویق شود.
۳۲.

مفهوم و مصادیق خیانت ازدیدگاه امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال اول زمستان ۱۳۹۲ شماره ۴ 110-143

کلید واژه ها: خیانت امانت غش غلول نفاق

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۸۰ تعداد دانلود : ۳۴۰
در فرهنگ اسلامی، خیانت و نیز «نفاق» که در آغاز هم معنای خیانت بوده و در روایت ها از آن با عنوان «رأس خیانت» تعبیر شده به شدت مذمت و تقبیح شده است. نگرش مزبور نشانگر تشویق فرهنگ اسلامی به صفا و صمیمیت رفتاری مسلمانان با یکدیگر است. تشویق و امر به امانت داری به مثابه رفتار مقابل خیانت، در آموزه های اسلامی، گامی در راستای پیشگیری از ابتلای افراد به این رذیلت و پالودن دامن جامعه اسلامی از این آسیب بنیان برانداز است. سؤالی که در اینجا مطرح می شود آن است که امام رضا (ع) به عنوان هادی و پیشوای منصوب از جانب خداوند برای راهنمایی مردم به خیر و نیکی چگونه مردم را از این آسیب بازداشتند به ویژه آنکه جامعه اسلامی در دوران امامت آن حضرت، در اختناق شدید به سر می برد و زر و زور و تزویر بر آنان مستولی شده بود. در نوشتار حاضر، مفهوم و مصادیق خیانت از دیدگاه امام رضا (ع) بررسی و رهنمودهای راهگشای آن حضرت در این باره تبیین شده است. اهمیت طرح این بحث در آن است که حفاظت از مرزهای فرهنگی و دینی همانند مرزهای جغرافیایی، امری ضروری است و جلوگیری از رواج رفتار مذموم خیانت، در حقیقت حفاظت از مرزهای فرهنگی جامعه، استحکام بخشیدن به قوام روابط اجتماعی و مرزبانی از سلامت معنوی مردم است.
۳۳.

بررسی مبانی فقهی شفعه در اموال منقول از دیدگاه مذاهب اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی دوره سیزدهم زمستان ۱۳۹۶ شماره ۴ 889 - 912

کلید واژه ها: تقسیم پذیر شفعه ضرر غیرمنقول منقول

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۷۷۹ تعداد دانلود : ۱۷۸۷
در فقه اسلامی درباره تعریف مال منقول و غیرمنقول دو مبنا به چشم می خورد که یکی از آن دو در ماده 12 ق.م. پذیرفته شده است. مال منقول و غیرمنقول در فقه اسلامی، آثار و احکام متفاوتی دارند، از جمله آن آثار در شفعه نمودار می شوند که بر اساس آن، مشهور فقهای شیعه و اهل تسنن در اموال غیرمنقول شفعه را روا دانسته اند و در اموال منقول از عدم جواز شفعه سخن گفته اند. قانون مدنی ایران نیز همین نظر مشهور را اختیار کرده است. با وجود دیدگاه مشهور، جواز شفعه در اموال منقول منطقی به نظر می رسد؛ زیرا دلایلی که برای حکم عدم جواز شفعه در اموال منقول مورد استناد مشهور قرار گرفته اند، خالی از اشکال نیستند و دلایل عمده ای چون روایات و لزوم رفع ضرر و دفع مشقت و حرج در اموال منقول به وسیله شفعه، جواز شفعه در اموال منقول را توجیه می کنند. این تحقیق با روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر روش اجتهاد انجام گرفته است.
۳۴.

بررسی امکان وصیت کودکان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های فقهی دوره شانزدهم پاییز ۱۳۹۹ شماره ۳ 489 - 511

کلید واژه ها: فقه قانون کودکان وصیت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۸۳ تعداد دانلود : ۳۴۵
برخی از فقها، وصیت کودکان را صحیح ندانسته اند، قانون مدنی نیز دیدگاه آنها را پذیرفته است، هدف از پژوهش حاضر که با روش توصیفی و تحلیلی انجام گرفته، آن است که با اثبات صحت وصیت کودک و بیان شرایط آن، اهمیت حقوق کودک از نگاه فقه اسلامی و نیز اهمیت سبک زندگی اسلامی را نشان دهد. از این پژوهش برمی آید که تأکید برخی از فقها بر متفاوت بودن وصیت کودکان با دیگر عقود ایشان و مقایسه دیدگاه این گروه با دیدگاه برخی از حقوقدانان غربی (که تفکیک بین وصیت کودکان و عقود زمان حیات ایشان را توصیه کرده اند) نشانگر پیشتازی فقه اسلامی در این نوع توجه به حقوق کودکان است. تأکید قائلان صحت وصیت کودکان بر اینکه وصیت کودکان باید برای کارهای نیک و کمک به خویشاوندان باشد، کودکان را به محبت و همدردی با دیگران، به ویژه خویشاوندان تشویق می کند. با وجود ضرورت احترام به اراده کودک، قانون مدنی ایران وصیت کودکان را معتبر ندانسته است. از آنجا که قانون های مدنی نوعاً بر مبنای فتاوی مشهور وضع شده اند، قانون مدنی باید ضمن حفظ حقوق وارثان کودکان، با پذیرش وصیت ایشان، اراده آنها را محترم بشمارد.
۳۵.

آیین دوست یابی در سخنان امام رضا(ع)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فرهنگ رضوی سال چهارم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۱۵ 133-164

کلید واژه ها: دوستی دوست شاخص ها حقوق دوست امام رضا (ع)

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۴ تعداد دانلود : ۴۰۱
اشاره امام رضا (ع) به حقوق دوست ، آداب دوستی و ویژگی های دوست نشانگر توجه آن حضرت به استحکام پایه های دوستی از یک سو و مقابله با آثار سوء همنشین و دوست بد از سوی دیگر است. از آن جا که تهاجم فرهنگی همه وجوه سبک زندگی اسلامی از جمله سبک دوستی اسلامی را نشانه گرفته ، بیان آیین دوست یابی اسلامی در حفظ سبک دوستی مد نظر اسلام مفید است. بیان سبک برخورد با برادر مؤمن و حقوق وی و نیز تشویق به گرفتن برادر (دوست) برای خدا ، ایمان و باور دینی نشانگر اهمیت ایمان در سبک دوستی اسلامی می باشد. این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده درباره این که در سخنان امام رضا (ع) به چه شاخص های دوستی اشاره شده پرداخته است تا به ترویج سبک آیین دوست یابی اسلامی کمک کند.
۳۶.

بررسی جانشینی فرزندانِ فرزندان به جای والدین در ارث(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: فقه و حقوق اسلامی سال هشتم بهار و تابستان ۱۳۹۶ شماره ۱۴ 31-60

کلید واژه ها: ارث فرزند صلبی فرزندِ فرزند والدین

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۶۱ تعداد دانلود : ۲۶۵
اختلاف در معنای واژه «ولد» دیدگاه های مختلفی پیرامون ارث فرزندانِ فرزندان را موجب شده است، زیرا از دیدگاه برخی از فقها واژه «ولد» افزون بر فرزند صلبی به نحو حقیقت فرزندِ فرزند را نیز دربر می گیرد. برخی دیگر نیز آن را مجازاً شامل فرزندانِ فرزندان می دانند و در مواردی مانند وقف بر فرزندان، خلع زن در مقابل حضانت یکی از فرزندانش نیز این اختلاف وجود دارد. از همین رو، شیخ صدوق برخلاف مشهور، ارث بردن نوادگان میت را به وجود نداشتن والدین میت منوط کرده است. همچنین بر خلاف دیدگاه مشهور، سید مرتضی بر این باور است که دخترِ پسر میت به اندازه دخترِ میت و پسرِ دخترِ میت به اندازه پسر میت ارث می برند. درباره میزان ارث فرزندانِ دختر در صورت اجتماعشان با فرزندانِ پسر نیز به همین دلیل اختلاف است. واژه «ولد» در کتب لغت و آیات و روایات بسیاری به صورت حقیقت در معنای فرزندانِ فرزندان به کار رفته و در لغت به صورت «کسی که از فرد دیگری نشئت یافته» تعریف شده است. این تعریف، فرزندانِ فرزندان را نیز شامل شده است و عرف و شرع نیز آن را تأیید کرده اند. همچنین حقوق دانان با عبارت «کسی که به واسطه یا بی واسطه از دیگری به وجود آمده باشد» در تعریف واژه «ولد»، کاربرد آن را در معنای فرزند زاده تأیید کرده و همانند دیدگاه مشهور فقها، زنده بودن والدین میت را موجب محرومیت فرزندزادگان از ارث ندانسته اند. در عین حال با توجه به روایات، فرزندانِ دختر و فرزندانِ پسرِ میت سهم متفاوتی دارند.
۳۷.

جستاری در آیات فقهی «کتب ضلال»(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: پژوهش های قرآنی سال بیست و دوم تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ (پیاپی ۸۳)

کلید واژه ها: آیات حفظ کتب ضلال

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۴۷ تعداد دانلود : ۴۷۵
واژه «کتب ضلال» در قرآن و روایات به کار نرفته است، بلکه اولین بار شیخ مفید به آن اشاره نموده و صاحب جواهر برای اولین بار درباره حکم آنها، به آیاتی استناد نموده است. پس از صاحب جواهر، به دلیل اختراع صنعت چاپ و ظهور رسانه های گروهی جدید، فقهای زیادی به آن توجه نموده و به آیاتی پیرامون آنها استناد کرده و برخی نیز حرمت استفاده از ماهواره را از آنها نتیجه گرفته اند. از همین رو گرچه واژه «آیات فقهی کتب ضلال» توسط فقها به کار نرفته، اما به دلیل استناد فقها به آن آیات، اصطلاح مزبور درست است. آیات مزبور جهت حفظ کتب ضلال، تألیف و نگارش آنها و تکسب به آنها مورد استناد قرار گرفته اند. اما قصد اضلال به وسیله آن کتاب ها و وقوع گمراهی، شرط حرام بودن حفظ کتب ضلال هستند، ازاین رو حفظ کتب ضلال به خودی خود حرام نیست. از سویی قرآن مسلمانان را به شنیدن سخنان دیگران و پیروی از بهترین سخنان (قرآن) فرا خوانده است. با این وجود، نگارش و نشر کتب مزبور و تکسب به آنها حرام بوده و پاسخ به شبهات آن کتاب ها ضروری می باشد.
۳۸.

انفساخ و عدم انفساخ اجاره در فرض مرگ طرفین آن در مذاهب فقهی اسلامی(مقاله پژوهشی حوزه)

نویسنده:
منبع: جستارهای فقهی و اصولی سال چهارم زمستان ۱۳۹۷ شماره ۱۳ 55 - 77

کلید واژه ها: اجاره مرگ موجر مرگ مستأجر بطلان و عدم بطلان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۸ تعداد دانلود : ۳۷۳
پژوهش حاضر که با روش توصیفی تحلیلی انجام شده در پی آن است که ضمن بررسی تطبیقی لزوم و جواز عقد اجاره ، نتیجه اجاره را در فرض مرگ یکی از طرفین آن بیان کند. گرچه اکثر قریب به اتفاق مذاهب فقهی اسلامی اجاره را عقد لازم دانسته اند، اما درباره انفساخ و عدم انفساخ آن به سبب مرگ موجر یا مستأجر اختلاف دارند، انفساخ ، بطلان را نیز دربرمی گیرد. اختلاف مزبور معلول عوامل چندی است: اولاً: عقد اجاره از یک سو با برخی از عقود جایز، همچون عاریه و جعاله شبیه است، از سویی با برخی از عقود لازم ، همچون بیع و مساقات شباهت دارد. برخی از مذاهب فقهی اهل سنت، چون مساقات را اجاره می دانند به استناد مساقات پیامبر(ص) با اهالی خیبر و عدم تجدید آن توسط ابوبکر و عمر، بر این باورند که در فرض مرگ یکی از طرفین اجاره، اجاره باطل نمی شود. ثانیاً:همه مذاهب فقهی اسلامی فسخ عقد لازم اجاره را با برخی از اسباب ممکن دانسته اند، اما در این که مرگ یکی از طرفین عقد اجاره سبب فسخ باشد اختلاف دارند. ثالثاً:تفاسیر متفاوت از برخی روایات امامیه موجب شده که در فرض مرگ یکی از طرفین اجاره، هر دو دسته از قائلان انفساخ و صحت عقد اجاره به آنها استناد کنند.گرچه به نظر درست، عقد اجاره با مرگ یکی از طرفین باطل نمی شود، اما در مواردی مانند موقوفه بودن عین مستأجره و... اجاره باطل می شود.
۳۹.

نقش یاد خدا در بهبودی بیماری کرونا و دیگر بیماری ها

نویسنده:
منبع: رهیافت فرهنگ دینی سال سوم تابستان ۱۳۹۹ شماره ۱۰ 29 - 43

کلید واژه ها: آموزه های قرآنی شفاء دعا کرونا بیماری ذکر نماز

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۹ تعداد دانلود : ۱۰۳
«ذکر خدا» به معنای یاد کردن خداوند، خواه با زبان باشد، خواه با قلب، خواه با هر دو، مصادیق گوناگونی دارد، که ازجمله آن ها عبارت اند از: قرآن ، پیامبر(ص) و دیگر معصومان(ع)، دعا، انواع نمازها و... . هدف از پژوهش حاضر تبیین نقش مصادیق گوناگون ذکر خدا در بهبودی بیماری ها، ازجمله کرونا است. این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است. نتایج حاصل از پژوهش حاضر حاکی از آن است که همه ی مصادیق ذکر خداوند، در غلبه بر اضطراب و بیماری ها، ازجمله کرونا مؤثر هستند، زیرا تلاوت و استماع قرآن  در درمان بیماری های قلبی، روحی و جسمی مفید است. همچنین سخنان پیامبر(ص) درباره ذکر خدا و تفسیر قرآن  به تحقق آرامش کمک می کنند. زیارت مرقد پیامبر(ص) و دیگر معصومان(ع) نیز که با ذکر و یاد خدا همراه است، جلوی اضطراب های ناشی از بیماری ها را می گیرد. دعا نیز در ایجاد آرامش و غلبه بر اضطراب و دیگر مشکلات ناشی از بیماری ها بسیار مفید است، زیرا گذشته از مضامین ارزشمندی که دعاها دارند، با درخواست از خداوند همراه هستند. انواع نمازها، خواه واجب، خواه مستحب نیز در درمان بیماری های قلبی، مفید هستند و موجب آرامش و غلبه بر اضطراب و بیماری های جسمی می شوند. همه ی مصادیق ذکر خداوند، موجب آرامش و رضایتمندی و تقویت سیستم دفاعی بدن می شوند. جمع چندین مصداق ذکر باهم، ممکن است. مثلاً زیارت مرقد پیامبر(ص) و دیگر معصومان(ع) ممکن است با خواندن نماز، تلاوت قرآن ، تسبیحات حضرت زهرا (س) و دعا همراه باشد. نتیجه: تعبیر فقهاء از دستورات پزشکان به عنوان«اوامر ارشادی» نشان می دهد که دستورات پزشکان درباره ی بیماری ها، به ویژه بیماری های نوظهوری همچون کرونا مهم هستند. مصادیق گوناگون یاد خدا نیز می توانند در بهبودی از بیماری ها، ازجمله کرونا به پزشکان و بیماران کمک کنند.
۴۰.

روزه مشاغل سخت از دیدگاه مذاهب فقهی اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات تقریبی مذاهب اسلامی سال پانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۹ شماره ۵۴ 70 - 81

کلید واژه ها: روزه مشاغل سخت مذاهب فقهی مشقت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۸۷ تعداد دانلود : ۱۲۵
این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است، حکم روزه مشاغل سخت همچون نانوایی، آتش نشانی و ... را از نگاه مذاهب فقهی اسلامی بررسی می کند. از این پژوهش برمی آید که اختلاف مذاهب فقهی اسلامی درباره جواز افطار صاحبان مشاغل سخت، معلول عوامل چندی است، از جمله: 1- اختلاف در ضابطه مشقت و انطباق عنوان مشقت بر این مشاغل. 2- اختلاف در انطباق عنوان مریض بر مشاغل سخت و عدم آن. 3- اختلاف در اینکه کدام یک از روزه و شغل سخت مهم تر هستند؛ از همین روی فقهای اهل سنت روزه نگرفتن را به خاطر امر مهم تر جهاد جایز دانسته اند و برخی از فقهای اسلامی بر این باورند که در صورت امکان، صاحبان این مشاغل باید شغل یا ساعت کار خود را تغییر دهند، یا آنکه مسافرت کنند. 4- اختلاف در اینکه آیا علم به پیدایش مشقت برای جواز افطار روزه دار مشاغل سخت کافی است یا خیر؟

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان