فاطمه عظیمی فرد

فاطمه عظیمی فرد

مدرک تحصیلی: دکتری زبان شناسی همگانی، پژوهشگر مرکز پژوهش و سنجش افکار صدا و سیما
پست الکترونیکی: f.azimifard@irib.ir

مطالب

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۱۴ مورد از کل ۱۴ مورد.
۱.

از اقتباس تا بینامتنیت: بررسی مفهوم اقتباس از چشم انداز نظریه بینامتنیت و چند اصطلاح کلیدی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: متن اقتباس بینامتنیت ابرمتنیت گفتمان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۹ تعداد دانلود : ۱۱۰
این مقاله که در ذیل تحقیقات کیفی قرار میگیرد، با رویکرد تحلیلی و با هدف تبیین مفهوم اقتباس از منظر نظریه بینامتنیت نوشته شده و به بررسی نظریه بینامتنیت و چند مفهوم کلیدی دیگر پرداخته است. به نظر میرسد آن مفهومی که در هنرهای نمایشی بهعنوان اقتباس مطرح میشود، در واقع یک تمهید و تکنیک و تصور سنتی در باب معنای بر گرفتگی از متون قبلی است که اساساً با نظریه بینامتنیت قابل تبیین است. مفهوم اقتباس بهصورت سنتی بر نوعی همحضوری تأکید دارد و اساساً به یک جنبه از ابعاد گسترده و پیچیده انواع روابط بین متون بهصورتی آشکار تأکید می ورزد. یکی از مهم ترین پیامدهای گسترش نظریه بینامتنیت و به طورکلی نظریه های بینامتنی، انحلال تدریجی مفهوم متن به عنوان یک واحد منسجم و خودمختار معنایی بوده است که به نوبه خود منجر به تغییر تأکید از متن منفرد و مستقل و اسطوره ای به مفهوم جدید از متن شده است. روشی که در آن متون به مقولات و متون دیگری مرتبط می شوند. بنابراین، تبیین ماهیت اقتباس و مناسبت آن با نظریه بینامتنیت مستلزم آشنایی ما با چند مفهوم نظری مهم است که ذیل نظریه ابرمتنیت توسط ژنت مطرح شده است که در این مقاله به بررسی آنها پرداختهایم.
۲.

تحلیل گفتمان انتقادی مناظره اقتصادی دو نامزد سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری (رئیسی و همتی )(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: تحلیل گفتمان سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری مناظرههای تلویزیونی تحلیل گفتمان انتقادی ون دایک رئیسی همتی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۱۶ تعداد دانلود : ۷۶۵
در این پژوهش یکی از مهم ترین کارزار های انتخاباتی در ایران- مناظره های ریاست جمهوری که یکی از پربیننده ترین برنامه های نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری در رسانه ملی است- از منظر تحلیل گفتمان انتقادی بررسی شده است. ازاین رو، نمایندگان دو گفتمان غالب در مناظره های سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری برای بررسی انتخاب شدند؛ آقایان رئیسی به عنوان گفتمان نزدیک به گفتمان انقلابی یا همان اصول گرایی و همتی به عنوان گفتمان نزدیک به گفتمان اصلاح طلبی و سازندگی. برای بررسی این گفتمان، از روش تحلیل گفتمان انتقادی "ون دایک" استفاده شده و جامعه مورد مطالعه نیز مناظره اول تلویزیونی با موضوع اقتصادی بوده است. از بین سه مناظره، مناظره اول به دلیل اهمیت شرایط اقتصادی در کشور انتخاب شد. این مناظره در سه سطح سَبک، معنا و استدلال بررسی و در نهایت گزاره اساسی متن مناظره استخراج شد. تحلیل داده ها نشان می دهد اصلی ترین گزاره های رئیسی در مناظره اقتصادی شامل «حمایت از تولید ملی»، «مبارزه با فساد»، «دولت عملگرا برای احیای شرایط اقتصادی» و «انتقاد به عملکرد دولت حسن روحانی» و اصلی ترین گزاره های همتی شامل «مهندسی انتخابات»، «پوششی بودن سایر کاندیداها» و «تأثیرات تحریم ها و عدم عضویت در کنوانسیون « FATF بر اقتصاد» بوده است.
۳.

پیام های سلامت در رسانه؛ مطالعه موردی کرونا

کلید واژه ها: ارتباطات سلامت الگوهای ارائه پیام رسانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۲۶ تعداد دانلود : ۱۰۱
آموزش و آگاهی بخشی عمومی یکی از کارکردهای مهم رسانه ها است. رسانه در تشویق به برخی رفتارها و عادت ها به ویژه در حوزه سلامت نقش مهمی دارد. ازاین رو، در حوزه سلامت و با تاکید بر «پیشگیری»، از انواع رسانه و مخصوصاً تلویزیون برای پخش پیام های سلامت بهره برده می شود. با توجه به تفاوت های فردی و اجتماعی، تاثیرپذیری از پیام ها در افراد متفاوت است و بر همین اساس باید در انتخاب محتوای پیام بسیار دقت شود. طراحی پیام های سلامت حوزه ای میان رشته ای است و از ارتباطات سلامت نشأت می گیرد. رایج ترین الگوهای پیام های سلامت الگوهای سلبی و ایجابی و پیام های یک یا دوطرفه است. دنیاگیری بیماری ویروسی کرونا، بار دیگر اهمیت تولید پیام های حوزه سلامت را برای ارتقا بهداشت عمومی نشان داد. این مقاله به روش تحلیلی – توصیفی پیام های سلامت در رسانه (اعم از تلویزیون و فضای مجازی) را از منظر زبان شناسی در مورد بیماری کرونا در ایران و چند کشور غربی بررسی کرده است. تحلیل پیام های سلامت داخلی نشان می دهد در طراحی پیام به ملاحظات زبان شناختی کمتر توجه شده است.
۴.

خشونت کلامی در مجموعه های کمدی سیما(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: خشونت کلامی مجموعه های کمدی سیما وجهه نزاکت زبانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۱۵ تعداد دانلود : ۱۶۶
در جامعه ماشینی امروز که رسانه ها بر تمام وجوه زندگی انسان سایه افکنده اند و از عوامل مهم تاثیرگذار بر سبک زندگی فردی و گروهی افراد محسوب می شوند، هر روز بر نیاز جامعه به شادی و نشاط فزونی گیرد. وقایعی مانند بلایای طبیعی، جنگ و شیوع بیماری ها مانند کووید ۱۹ نیز بر اهمیت توجه به آرامش و نشاط آفرینی می افزاید. مجموعه های کمدی از جمله برنامه های محبوب و پرمخاطب به شمار می روند که طیف گسترده و متنوعی از مخاطبان را جذب می نمایند. اما اغلب مشاهده می شود میزان کاربرد خشونت کلامی به عنوان رفتاری عمدی، در مجموعه های کمدی زیاد است. ازاین رو، در این مقاله سه مجموعه کمدیِ پرمخاطب که در نیمه اول سال ۱۴۰۰ از سیما پخش شده اند، میزان خشونت کلامی در قالب راهبردهای بی ادبی کلامی کالپپر(2011/ 1988) بررسی می شود . سه مجموعه «بوتیمار»، «زیرخاکی2» و «دودکش۲» به عنوان جامعه آماری انتخاب شده اند و از هر مجموعه سه قسمت به شکل تصادفی انتخاب و به طورکامل مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج نشان می دهد خشونت کلامی با کاربرد دشواژه و کاربرد جملات خشنی که در آنها بی ادبی آشکار و بی ادبی منفی به کار رفته، به ویژه در کلام مردان بروز یافته است. در مجموع، میزان کاربرد خشونت کلامی در مجموعه «بوتیمار» بیشتر بود. نتایج این پژوهش ضرورت بررسی زبانی تولیدات کمدی را قبل از پخش برنامه نشان می دهد
۵.

ارزیابی و رتبه بندی میزان التزام شبکه های رسانه ملی به دستور خط فارسی مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی با کاربست رهیافتی نوین از نظریه تصمیم گیری های چندمعیاره(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: دستور خط فارسی مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی رسانه ملی تصمیم گیری های چندمعیاره تاپسیس تعمیم یافته شبکه های تلویزیونی صداوسیما

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۸۷ تعداد دانلود : ۲۰۷
پژوهش حاضر به بررسی و آسیب شناسی شبکه های تلویزیونی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران از منظر بازنماییِ خط فارسی در این رسانه و میزان تبعیت آنها از دستورالعمل مصوب فرهنگستان زبان و ادب فارسی پرداخته است. در این راستا، استفاده از روش های متوالیِ لکسیکوگراف، تخصیص خطی و تاپسیس تعمیم یافته در چارچوب نظریه تصمیم گیری های چندمعیاره به غربالگری شبکه ها و رتبه بندی هفت شبکه بهینه با ترتیب مطلوبیتِ نزولیِ شبکه های دو، سه، تماشا، خبر، یک، چهار و آی فیلم منجر شد. یافته های این پژوهش حاکی از آن است که رسانه ملی در التزام به دستور خط مصوب فرهنگستان به ویژه شاخص های مرتبط با حوزه ذخیره و بازیابی اطلاعات مانند حرکت گذاری هم نام ها، پیوسته نویسی، جدانویسی، و همچنین ترویج آن چندان موفق نبوده و از این منظر در مجموع دارای مطلوبیتی در حد ۳۵ درصد است. در این مقاله، راهکارهایی برای ارتقاء این مطلوبیت نیز پیشنهاد شده است.
۶.

معیارهای طراحی ساختاری برنامه های ترکیبی رادیویی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: معیار طراحی ساختار برنامه رادیویی برنامه ترکیبی رادیویی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۰۷ تعداد دانلود : ۲۶۳
رادیو به عنوان یک رسانه مهم شنیداری، برای حفظ مخاطب خود و جذب مخاطب بیشتر، باید همواره به دنبال تولید  برنامه هایی با کیفیت بالا و جذاب باشد. برای رسیدن به این هدف، علاوه بر تأمین محتوای خوب نیاز است، به لحاظ ساختاری نیز طراحی مناسب برای برنامه ها صورت گیرد. از عوامل مهم ایجاد جذابیت در یک برنامه ترکیبی رادیویی، ارائه متنوع محتوا در ساختار برنامه است، در این صورت رعایت انسجام و یکپارچگی در کل برنامه بسیار مهم خواهد بود. هدف این پژوهش، تعیین معیارهایی برای طراحی ساختاری برنامه های ترکیبی رادیویی، جهت تولید برنامه هایی با ساختار متنوع و منسجم است. این مقاله، با تکیه بر داده های اسنادی و کتابخانه ای و با روش مصاحبه عمیق از بیست نفر از متخصصان حوزه برنامه سازی رادیویی انجام شده است. با توجه به یافته های پژوهش، که به ویژه با استفاده از نظر کارشناسان و برنامه سازان در جریان فرایند مصاحبه به دست آمده است، می توان چهار معیار شامل معیارتوازن، معیار فراز و فرود ، معیار ریتم و معیار تناسب را برای طراحی ساختاری برنامه های ترکیبی رادیویی مطرح کرد. با استفاده از این چهار معیار، که خود زیرشاخه هایی دارند، می توان به تولید برنامه هایی متنوع و درعین حال منسجم کمک کرد. در میان چهار معیار مطرح شده ، معیار توازن و تناسب بیشتر ناظر بر ایجاد انسجام و یکپارچگی در برنامه و دو معیار ریتم و فراز و فرود، بیشتر ناظر بر ایجاد تنوع در برنامه، در عین رعایت تناسب و توازن هستند
۸.

ساخت شناسی و معناپژوهی واژه های هم نویسه در قرآن کریم(مقاله پژوهشی حوزه)

کلید واژه ها: قرآن هم نویسه تعدد گویش هم نویسه نما

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۲۹ تعداد دانلود : ۱۵۴۹۷
«واژه» عنصر بنیادین هر زبان و ماده اصلی ساختار سخن است. این عنصر اساسی در قرآن کریم از شکوه ویژه اعجازین برخوردار بوده، کارویژههای گوناگونی دارد. یکی از کارویژههای واژگان قرآنی «همنویسه» (Homograph) بودن برخی از اسمها و فعلهای آن است. این چگونگی بسامد قابل توجهی در قرآن کریم داشته، در فرآیند ترجمه و تفسیر تأثیر فراوانی دارد. مقاله پیشرو پژوهشی نظری است که به روش تحلیلی- توصیفی، واژه های همنویسه موجود در این متن وحیانی را مورد بررسی قرار داده، پژوهشگران از رهگذر پردازش دادهها به نتایج زیر دست یافته است: 1. وجود واژه های همنویسه در قرآن کریم نشانه روشن ظرفیت منحصربهفرد این کتاب آسمانی و زبان عربی در اختصاص الفاظ مناسب با معنا و مقتضای حال است. 2. برخی از واژگان قرآن کریم «همنویسهنما» بوده واجد شرایط واژگان «همنویسه» نیستند. 3. خاستگاه واژگان «همنویسه» موجود در قرآن کریم کارکردهای متفاوت معنایی، تعدد گویش و نیز دگرگونیهای عارض بر واژگان در فرآیند تصریف است.
۱۰.

بازنمایی تغییر سبک زندگی در زبان مجموعه های تلویزیونی رسانه ملی

کلید واژه ها: بازنمایی سبک زندگی مجموعه های تلویزیونی نزاکت زبانی وجهه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۴۳ تعداد دانلود : ۳۷۱
امروزه نقش رسانه ها در تحولات اجتماعی افزایش یافته است. در می ان ان واع رس انه، تلویزی ون به عنوان وسیله انتقال فرهنگ، جایگاه ویژه ای دارد. برنامه های تلویزیونی ضمن اطلاع رسانی و پ ر کردن اوقات فراغت، در حوزه آموزش پنهان نیز ایفای نقش می کنند. این رسانه مملو از پیام ه ای گفتمانی است که ساختار اجتماعی را در زبان منعکس می سازند. در قرن حاضر با افول معیاره ای سنتی که تقسیم بندی جامعه بر اساس آن صورت می گرفت، سبک زندگی به منبع اصلی شناس ایی هویت اجتماعی تبدیل شده اس ت. نخس تین ویژگ ی س ازنده س بک زن دگی در دنی ای جدی د، انتخاب های گسترده افراد است. در مقاله حاضر تلاش شده است تأثیر تغییر سبک زندگی بر زب ان شخصیت ها در سریال های تلویزیونی بررسی گردد. ازاین رو، سه مجموعه تلویزیونی (در پناه ت و، تب سرد و تکیه بر باد) از سه دهه اخیر انتخاب و تغیی ر س بک زن دگی و بازنم ایی آن در زب ان قسمت های منتخب مجموعه های تلویزیونی به روش تحلیلی- توصیفی بررسی شده اس ت. نت ایج نشان می دهد تغییر سبک زندگی بر زبان مجموعه های تلویزیونی سیما تأثیر داشته است، به گونه ای که نزاکت زبانی در حوزه کاربرد ضمایر و صورت های خطاب کاهش یافته است.
۱۱.

تحلیل نشانه شناختی برنامه های «رنگین کمان» و «هزا رو شصت و شونزده» از منظر آموزش ترافیک به مخاطبان کودک(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: برنامه کودک تلویزیون نشانه شناسی بازنمایی آموزش ترافیک جامعه پذیری آموزش شهروندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۱۲ تعداد دانلود : ۴۰۰
کودکان در موقعیت های ترافیکی آسیب پذیرند اما در زندگی شهری، حضور آنان در موقعیت های ترافیکی اجتناب ناپذیر است. بنابراین آموزش مهارت های ترافیکی برای حفظ ایمنی آنان ضرورت دارد. آموزش ترافیک به لحاظ آماده ساختن کودکان برای ایفای نقش به عنوان شهروندان مسئول در بزرگسالی نیز حائز اهمیت است. نظر به ظرفیت برنامه های کودک تلویزیون برای آموزش ترافیک، در مقاله حاضر، متونی از دو برنامه تلویزیونی مختص کودکان (رنگین کمان و هزار و شصت و شونزده) بر اساس سه رویکرد عمده در آموزش ترافیک بررسی شده است. تحلیل نشانه شناسی متون حاکی از آن است که هرچند پیام های آموزشی صریح، توصیه هایی را برای ایمنی کودکان در موقعیت های ترافیکی ارائه می کنند، اما بازنمایی تصویری انفعالی و ناتوان از شخصیت های کودک و کمبود آموزش های عملیاتی، توانمندسازی آنان را در کنش های ترافیکی تحت الشعاع قرار می دهد. همچنین تأکید بر ایمنی شخصی، بعد مسئولیت اجتماعی را در آموزه های مربوط به جامعه پذیری تضعیف می کند.
۱۲.

مقایسه کاربرد عکس و متن اخبار در وبگاه شبکه های خبر، العالم و پرس تی وی(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: فوتوژورنالیسم عکس خبری العالم شبکه خبر پرس تی وی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۱۰ تعداد دانلود : ۴۲۳
هدف این مقاله مقایسه تطابق محتوایی عکس و متن اخبار در وبگاه شبکه های خبر، العالم و پرس تی وی است. در راستای این هدف، برای تحلیل نشانه شناسانه تصاویر از الگوی نشانه پیرس (نماد، نمایه و شمایل)، برای تحلیل گفتمان تصاویر از الگوی کرس و ون لیوون (فاصله اجتماعی، زاویه اجتماعی و تعامل اجتماعی)، برای تحلیل متن خبر از الگوی نشانه شناسی متنِ رولان بارت (دلالت صریح، دلالت ضمنی و اسطوره) و برای بررسی ارتباط تصاویر و متن نیز از الگوی بارت (لنگرگاه و بازپخش) بهره گرفته شد. جامعه این پژوهش اخبار وبگاه شبکه های خبر، العالم و پرس تی وی طی دو ماه آذر و دی 1394 بود. پس از دو مرحله گزینش و از بین 664 خبر، به صورت نمونه گیری هدفمند تعداد 30 خبر (10 خبر از هر سایت) انتخاب و تحلیل شد. یافته های پژوهش نشان می دهد که در نمونه های بررسی شده، وبگاه شبکه پرس تی وی عملکرد بهتری در زمینه کاربرد عکس دارد. وبگاه شبکه العالم که نسبت به وبگاه شبکه پرس تی وی در کاربرد عکس کمی ضعیف تر عمل کرده است، با اختلافی اندک در رتبه دوم قرار دارد و در انتها وبگاه شبکه خبر قرار دارد که عملکردی بسیار ضعیف در کاربرد عکس در اخبار از خود نشان داد. همچنین بر اساس یافته های پژوهش مشخص شد که 16 خبر از 30 خبری که مورد تحلیل قرار گرفتند (تقریباً نیمی از اخبار) دارای تطابق عکس و متن خبر هستند، در 8 خبر به طور کامل عدم تطابق عکس و متن خبر مشاهده شد.
۱۳.

نشانه شناسی خبر در تلویزیون(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رمزگان نشانه شناسی لایه ای خبر تلویزیونی لایه های متنی خبر

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۹۸ تعداد دانلود : ۹۲۷
در دنیای امروز رسانه ها به سریع ترین منابع اطلاعاتی تبدیل شده اند و مخاطبان برای اطلاع از رخدادهای جهان به آنها وابسته اند. از میان انواع رسانه، تلویزیون کارکردهای مختلفی دارد و شبکه های خبری تلویزیونی با مخاطبان بسیار، یکی از مؤلفه های مهم قدرت در عرصه بین المللی و ملی محسوب می شوند. عملکرد تلویزیون به عنوان یک نظام نشانه ای، حاصل تعامل بین نظام-های نشانه ای متفاوت است. در پژوهش حاضر تلاش شده است سطوح معنی ساز در خبر تلویزیونی بررسی شوند. از این رو، ضمن بررسی خبرهای چهار شبکه تلویزیونی (فرانس24، شبکه بین المللی خبر، شبکه یک و شبکه دو) طی یک دوره سه ماهه، سعی شده است با استفاده از روش نشانه شناسی و رویکرد نشانه شناسی لایه ای، رمزگان های دخیل در تولید متن خبر تلویزیونی به عنوان یک نظام نشانه ای که از تعامل نظام های نشانه ای متعدد حاصل شده است، مطالعه شوند. برای این منظور، سه سطح معنی ساز کلام، تصویر و نوشتار به عنوان رمزگان های دخیل در معنی سازی در اخبار این شبکه ها و نحوه کاربرد نشانه های زبانی و غیرزبانی در آنها، بررسی و الگوی نشانه شناسی لایه ای برای متن خبر تلویزیونی ارائه شده است.رمزگان، خبر تلویزیونی، لایه های متنی خبر، نشانه شناسی لایه ای
۱۴.

بررسی کاربرد نشانه های زبانی در دو شبکه تلویزیونی بین المللی خبری(مقاله علمی وزارت علوم)

کلید واژه ها: رسانه خبر تلویزیونی نشانه های زبانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۰ تعداد دانلود : ۳۸۰
امروزه رسانه ها به عنوان مجرای انتقال پی های قدرت تبدیل شده اند. ازاین میان، رسانه تلویزیی گوناگونی دارد و ازنظر نشانه شناسی، متنی اجتماعی درنظر گرفته می شود مخاطبان بسیاری دارد. وجوه اطلاع رسانی، آموزشی، سرگرمی، هنری و تبلیغاتیی تلویزیون به عنوان رسانه ای استیی از اصلی ترین راه های ارتباطی بین دولت مردان و مخاطبان خوانده می شود. از زمانِ آغاز به یزیون، اخبار همواره جزو برنامه های پرمخاطبِ این رسانه بوده است. در این مقاله تلاش شده است نحوه خبررسانیه تلویزیونیِ بین المللی هه فرانسه زبانِ فرانس24) با بررسیِ برخی نشانه های زبانی از جمله نشانه هایییت را در جمله نشان می دهند (مانند وجه قویید مطلق و عالی و جملهییت را نشان می دهند (مانند وجه ضعییدِ درجه بندی و جملهی های ارزشی و عوامل انسجامی بررسی شوند

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان