مصطفی لعل شاطری

مصطفی لعل شاطری

مدرک تحصیلی: دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی؛ دانشگاه فردوسی مشهد

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۲۱ تا ۳۴ مورد از کل ۳۴ مورد.
۲۱.

نقش روسپیان شهر نو در کودتای 28 مرداد 1332(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: گنجینه اسناد سال بیست و ششم بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ (پیاپی ۱۰۱)

کلید واژه ها: شهر نو کودتای 28 مرداد1332 ملکه اعتضادی پری آژدان قزی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول روابط خارجی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم سیاسی
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم اجتماعی
  4. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی دوم نهضت نفت
تعداد بازدید : ۵۴۹۰ تعداد دانلود : ۱۳۴۸
هدف: این مقاله به بررسی نقش و تأثیر قشری از زنان رانده شده از جامعه در یکی از وقایع سرنوشت ساز تاریخ معاصر ایران می پردازد. بر این اساس، تلاش می شود ابتدا به پیشینة تحرکات سیاسی این گروه از زنان تا قبل از کودتای 28 مرداد1332 پرداخته شود و سپس با اشاره به شرایط اجتماعی حاکم بر محل اسکان آنها باعنوان شهر نو(قلعة زاهدی)، نقش این زنان و سرپرستان آنها(خانم رئیس ها) در جریانِ کودتا مورد بررسی و مداقه قرار گیرد. روش/رویکرد پژوهش: روش این پژوهش، توصیفی-تحلیلی با اتکا به اسناد و منابع کتابخانه ای می باشد. یافته ها/نتایج پژوهش: از اواخر دورة قاجار و مقارن با انقلاب مشروطه، در کنار گروه های اراذل و اوباش، گروه جدیدی از زنان که در مراکز فحشا و فساد به سر می بردند، به ارکان تحرکات سیاسی و نظامی اضافه شد، تا آنجا که حضور این گروه از زنان در دورة پهلوی دوم -که به ساکنان شهرِ نو معروف شده بودند- فعال تر و گسترده تر شد. این زنان، از طریق برخی واسطه ها و رابطان به برخی عناصر دستگاه حکومت مرتبط و به ابزاری برای آنها مبدل شدند. از این رو، در کودتای 28 مرداد 1332 به سرکردگی تعدادی از خانم رئیس های این مراکز همچون ملکه اعتضادی و پری آژدان قزی، در کنار عناصری همچون شعبان جعفری، با انگیزة کسب منافع اقتصادی و وجاهت و پایگاه اجتماعی وارد صحنه شده و نقش مؤثری را در راستای اهداف محرکان خود برعهده داشتند.
۲۲.

تصاویر منقوش یأجوج و مأجوج در اسکندرنامه خمسه نظامی و میزان همخوانی آن با روایات اسلامی و گزارش های تاریخی (مطالعه موردی عصر ناصری)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ اسلام سال ششم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲۴ 97-121

کلید واژه ها: ذوالقرنین یأجوج و مأجوج چاپ سنگی عصر ناصری اسکندرنامه خمسه نظامی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۵۳۷ تعداد دانلود : ۴۱۵
از جمله مضامین مندرج در قرآن کریم، ماجرای ذوالقرنین و ساخت سدی برای رهایی مردم مجاورِ آن از تهاجم قوم یأجوج و مأجوج است؛ قومی که در طول تاریخ با انبوهی از افسانه ها و اسطوره ها به متون هنری، ادبی و تفسیری راه یافتند . مسئله مورد بحث در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی تبیین می شود، میزان تطبیق تصاویر موجود در کتب چاپ سنگی عصر ناصری (1313-1264ق) از این قوم، به ویژه خمسه نظامی در بخش اسکندرنامه، با گزارش های تاریخی و روایات اسلامی است. یافته ها حاکی از آن اند که یأجوج و مأجوج در تصویرنگاری این عصر در قالب انسان هایی متفاوت از لحاظ شکل ظاهری و از نظر توانمندی و تأثیرگذاری در عالم، با سایر آدمیان ترسیم شده اند. چنین موجوداتی با تصاویری از قبیل انسان جانور، یا انسان هایی با شکل ظاهری اعجاب آور از قبیل بسیار زشت رو ، ترسناک و گاه با جسمی کوچک یا بسیار بزرگ و اغلب در پشت سد مصور شده اند که تا حد زیادی با توصیفات گزارش های تاریخی و روایات اسلامی انطباق دارند. در این بین گاه تفاوت هایی جزئی در تصاویر دیده می شود که آن را می توان تا حد زیادی برگرفته از برداشت های ذهنی نقاشان از پیش متن (شامل گزارش های تاریخی و روایی) و در گام بعد به دلیل تأثیر باورهای غالب بر جامعه و خوانشی هرمنوتیکی دانست.
۲۳.

تأثیر فعالیت میسیونرهای مسیحی بر مصورسازی قلمدان های عصر ناصری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگارینه هنر اسلامی سال سوم پاییز ۱۳۹۵ شماره ۱۱ 46 - 61

کلید واژه ها: عصرناصری میسیونرها آموزه های مسیحیت قلمدان نقاشی لاکی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۱۱ تعداد دانلود : ۲۶۸
یکی از راه های نفوذِ فرهنگیِ غرب مبتنی بر دیدگاه مسیحیت از سوی دولت های غربی در راستای سیاست های مدنظر آنان در دوره قاجار و به ویژه عصر ناصری (1313-1264ق/ 1895-1847م) اعزام مبلغین مذهبی (میسیونر) بود. این تعاملات متعاقباً خواسته یا ناخواسته آثاری ملموس بر روی مبانی فکری اقشار گوناگون جامعه و به ویژه هنرمندان برجای نهاد. این مقاله بر آن است تا با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که میسیونرها در عصر ناصری دارای چه نقش و جایگاهی بوده و تا چه میزان انتشار مبانی فکری آنان مبتنی بر تبلیغات دینی در عرصه نقاشی لاکی بر روی قلمدان ها، بر نگرش بصری هنرمندانِ این دوره تأثیر داشته است؟ یافته ها مبتنی بر تحلیلِ آثار برجای مانده حاکی از آن است که در دوره قاجار، مکتبی نوین، متأثر از تبلیغات آموزه های دینِ مسیحیت در ایران پدید آمده و آثاری با سلیقه های گوناگون از سوی هنرمندان خلق گردید، چنانکه تنوعی مبتنی بر بنیادهای تجدد در شیوه کار و نیز در طرح موضوعات ایجاد شد. از این رو، مضامین در بعد مذهبی در غالب فضاسازی و پیکره نگاری از حضرت مریم و مسیح (ع) و نیز اولیاء کلیسا به ویژه بر روی قلمدان ها که یکی از وسایل جانبی حائز اهمیت در امر آموزش بود، نمود یافت. این تصاویر معمولاً از لحاظ محتوای فکری، سطحی و صرفاً برای تماشا و کسب رضایت بصری حامیان و مخاطبان تولید گردید. متعاقباً نقاشان نیز بر اساس قواعد حاکم بر فضای اجتماعی-هنری این دوره و نیز با توجه به مضامین مسیحیت بر روی قلمدان ها که در تعامل مستقیم با مسائل آموزشی-تبلیغی مسیونرها بود، بر اساس برداشت شخصی، به خلق تصاویری متمایز از دوران پیش از خود پرداخته اند.
۲۴.

مطبوعات و دیپلماسی عمومی در ایران(از قاجار تا پهلوی اول)

نویسنده: مترجم:
منبع: تاریخ نو زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۷

کلید واژه ها: پهلوی روزنامه قاجار مطبوعات رادیو

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۵ تعداد دانلود : ۶۵۰
نقش ارزشمند مطبوعات در قالب یک ابزار دیپلماسی عمومی در خاستگاه زمانی آن (قرن نوزدهم) در عصر قاجار ریشه دوانید. در این میان به وسیله انگیزش مشترک روزنامه نگاران و دولتمردان ایرانی در میان افکار عمومی جایگاه مطبوعات به طور موثر ترویج یافت. افزون بر این، دولت های خارجی به عنوان انجمنی برای پیشبرد و یا حفاظت از منافع خود در ایران، نه تنها به روزنامه های رسمی و روزنامه های تولید شده در ایران، بلکه در سطح کلی به مطبوعات ایرانی (گاه خارج از ایران) واکنش نشان دادند. در دهه1930م. حکومت پهلوی اول مطبوعات را به عنوان بخشی از سیاست ارتباط جمعیِ دولتی بزرگ، تکمیل نمود که در نهایت شامل فناوری های جدیدی همچون رادیو در راستای دیپلماسی عمومی بود. در این مطالعه سعی بر آن است تا در این حوزه مبتنی بر مطالب آرشیوی، گزارش مطبوعات و خاطرات، تصویری واضح از این جریان ارائه شود.
۲۵.

عوامل رشد و افول زبان فارسی در امپراتوری عثمانی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات ایرانی سال پانزدهم پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۳۰

کلید واژه ها: زبان فارسی عثمانی پان ترکیسم ترکان جوان عصر تنظیمات

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۳۸ تعداد دانلود : ۹۵۸
زبان یک قوم ممکن است توسط عوامل پشتیبان کننده مختلفی چون قدرت نظامی و سلطه دراز مدت سیاسی و یا نفوذ گسترده فرهنگی در قلمرویی خارج از مرزهای نژادی آن قوم رواج یابد. زبان فارسی نیز از آن رو که دربردارنده ارزش های فاخرِ انسانیِ یک فرهنگ و هویّتی ممتاز است، در گذر تاریخ، زبانِ علوم و فنون و وابستگی و نژادها و اقوام مختلف، در گستره ای منحصر به فرد از چین تا بالکان و نیز در هند و آسیای صغیر، رواج چشمگیری داشته است. اینکه کدام عامل در گسترش نفوذ زبان فارسی و نیز افول آن در حوزه جغرافیایی مورد نظر به عنوان عاملی هویّتی مدخلیّت داشته، پرسشی است که این پژوهش می کوشد تا به روش توصیفی- تحلیلی به تبین آن بپردازد. یافته های پژوهش حاضر ناظر بر این است که عنایتِ سلاطین عثمانی به زبان فارسی و شاعران پارسی گوی، نفوذ فرقه های صوفیه- به ویژه مولویه- مهاجرت صنعتگران و بازرگانان از جمله عوامل نشر ادب فارسی و در نقطه مقابل، عصر تنظیمات، ملی گرایی ترکی یا «پان ترکیسم» و جنبش ترکان جوان به رهبری افرادی همچون شناسی، ضیاء پاشا و نامق کمال، به تقلید از سبک های غربی، از عوامل افولِ زبان فارسی در قلمرو عثمانی بوده اند#,
۲۶.

سرنوشت فرش بهارستان بعد از نبرد قادسیه (16ق/ 637م)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال چهارم زمستان ۱۳۹۵ شماره ۲ (پیاپی ۱۴)

کلید واژه ها: ساسانیان ت‍ی‍س‍ف‍ون اعراب مسلمان غنائم فرش بهارستان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران باستان ساسانی فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
تعداد بازدید : ۵۱۵۹ تعداد دانلود : ۱۲۰۹۵
فرش بافی از مهم ترین صنایع کهن ایرانی است که قدمت آن به دوران اساطیری و عصر هوشنگ، طهمورث و جمشید می رسد. در دوره هخامنشی و اشکانی نیز صنعت فرش بافی مرسوم بوده و فرش های ایرانی به سراسر دنیای آن روز صادر می شده است. با این حال، در دوره ساسانی این صنعت به اوج شهرت خود دست یافت، چنانکه فرش های گران بهایی که در بافت آن حتی از سیم و زر نیز استفاده شد، به حد اعلای تولید گردید. یکی از این نمونه ها، فرش بهارستان است که به نظر می رسد از بزرگترین فرش هایی بود که در زمان ساسانیان بافته شده و دارای رنگ و تاروپودهای مختلف و به انواع گوهرهای ارزشمند تزیین شده بود. بعد از سقوط دولت ساسانی توسط اعراب، سرنوشت این فرش نیز در هاله ای از ابهام قرار گرفت. بر اساس شواهد تاریخی بعد از فتح مداین، فرش بهارستان به دست اعراب مسلمان افتاد. اگرچه درباره فرش بهارستان در منابع اشاراتی پراکنده شده است، اما تاکنون تحقیق مستقلی درباره ویژگی های این فرش و سرنوشت آن پس از فتح تیسفون انجام نشده است. لذا این پژوهش بر آن است تا به روش توصیفی- تحلیلی و بر اساس منابع و شواهد تاریخی به معرفی ویژگی و سرانجام فرش بهارستان بر اساس منابع این دوران بپردازد.
۲۷.

کودتای سیاه و تحول جامعه ایران

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال دهم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۳۹

کلید واژه ها: کودتای سیاه ایران انگلیس رضاخان

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۱۲ تعداد دانلود : ۳۳۰
کودتای سوم اسفند 1299ش (کودتای سیاه) توسط انگلیس طراحی و به دست عوامل وابسته به آنها اجرا شد، محصول تغییر سیاست خارجی انگلیس در ایران پس از جنگ جهانی اول بود. انگلیس که از طرفی مجبور به تخلیه قوای خود از ایران و از سویی نیازمند حضور یک نیروی نظامی مطمئن در ایران بود، ابتدا قرارداد مشهور 1919م. را تنظیم نمود، اما زمانی که از تصویب نهایی آن ناامید شد، برای تحقق اهداف خود به فکر انجام کودتا افتاد. منظر انتخابی پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با اتکاء به اسناد و تحقیقات جدید، پاسخ به این پرسش است که کودتای 1299ش چه تأثیراتی در تحولات جامعه ایران بویژه فرآیند وابستگی ایران به استعمار غرب داشت؟ در این راستا کودتای سیاه، اقدامی بود که در جهت شکل گیری یک دولت اقتدارگرا در سال های پایانی حکومت قاجار صورت گرفت. از طرفی، کودتا صرفاً یک جابه جایی در قدرت نبود بلکه سرآغاز برنامه ریزی های گسترده برای تغییرات و دگرگونی های هویتی در ایران محسوب می گردید. تغییراتی که در گامِ نخست نظام سیاسی و سرانجام جامعه ایران را درنوردید.
۲۸.

بررسی میزان انطباق تصویر براق در معراج نگاری های عصر قاجار با روایات اسلامی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی سال ششم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۲۰

کلید واژه ها: قاجار معراج پیامبر (ص) معراج نامه براق

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار منابع وکلیات
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه تاریخ ادیان
تعداد بازدید : ۱۸۹۰ تعداد دانلود : ۷۶۰
معراج پیامبر(ص) موضوعی مهم در حوزه نگارگری و بخش جدانشدنی نسخه های خطی فارسی و پس از آن در کتب چاپی محسوب می گردد. خلق این تصاویر تحت عنوان معراج نگاری از عصر ایلخانان آغاز و در دوره قاجار و متقارن با چاپ کتب سنگی دنبال شد. با این حال به احتمال فراوان روایات اسلامی دست مایه تصویرسازان در باب این مرکب قرار گرفته است، که با سیر و غور در آن می توان به تطبیق نسبی تصاویر براق با احادیث و روایات برجای مانده در معراج نامه های دوره قاجار دست یافت. هرچند در این بین نباید عقایدآفرینندگان و پردازندگان آثار و نفوذ سبک های هنری غرب را نادیده گرفت. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی به بررسی روایات، احادیث و تفاسیر مرتبط با ویژگی های ظاهری براق پرداخته و میزان تطبیق آن را با معراج نگاری های این عصر مورد تحلیل و سنجش قرار می دهد.
۲۹.

رویکرد فرهنگی- اجتماعی آل زیار (315-470ه . ق)

نویسنده:
منبع: تاریخنامه خوارزمی سال سوم پاییز ۱۳۹۴ شماره ۱ (پیاپی ۹)

کلید واژه ها: آداب و رسوم پوشاک جشن ها سوگواری زیاریان

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی آل زیار اجتماعی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی آل زیار فرهنگی
تعداد بازدید : ۲۲۷۸ تعداد دانلود : ۲۳۱۹
از سقوط ساسانیان و گشوده شدن ایران به دست مسلمانان تا پایه گذاری آل زیار، نزدیک به سیصد سال می گذشت. در این مقطع، وضع اجتماعی و فرهنگی ایران دچار دگرگونی هایی شده بود. مردم شهرها و روستاها تحت تأثیر فرهنگ اسلامی، برخی از آئین ها و سنن پیشین خود را تغییر داده و به آئین نو درآمده بودند. در دوره زیاری از سویی آداب و رسوم و جشن های ایران باستانی نظیر جشن نوروز، مهرگان و سده با شکوه هر چه تمام تر برگزار می شود و از طرف دیگر با ورود اسلام به ایران، این امور با در آمیختن با موازین اسلامی و تلفیق با آن استمرار می یابد. رسوم ایرانی و اسلامی با هم خلط می شوند و در انواع جشن ها و مراسم سوگواری و حتی نوع غذا و پوشاکی که استفاده می کردند، این امتزاج دیده می شود. منظر انتخابی پژوهش حاضر با روش توصیفی- تحلیلی و با اتکا به متون تاریخی و ادبی، بررسی و تحلیل رویکرد فرهنگی- اجتماعی آل زیار می باشد تا ضمن آگاهی به گوشه ای از آداب و رسوم اجتماعی رایج در این روزگار، مدخلی نیز برای مطالعه در حیات اجتماعی ایران در دوران زیاری گشوده شود.
۳۱.

موسیقی، جشن و جنسیت در ایران از دوره قاجار تا اوایل دوره پهلوی

نویسنده: مترجم:
منبع: تاریخ نو تابستان ۱۳۹۴ شماره ۱۱

کلید واژه ها: ایران موسیقی پهلوی قاجاریه جشن

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی پهلوی اول فرهنگی
  3. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
تعداد بازدید : ۲۷۸۲ تعداد دانلود : ۲۹۸۳
در ایران، موسیقی و جشن جزیی جدایی ناپذیر از یکدیگر بوده است که همواره به شکلی از مطربی، معمولاً توسط یک نوازنده در مناسبت های شاد اجرا می شد. گرچه در گذشته واژهٔ مطرب برای همهٔ نوازندگان بدون در نظر گرفتن جایگاه و تفاوت های نوازندگی آنان کاربرد داشت، اما از اواخر دورهٔ قاجار، نوازندگان متخصص در هنر موسیقی، خود را عمداً و به طور ملموسی از نوازندگانی که شغل آنان صرفاً نوازندگی در جشن ها بود، متمایز و جدا ساختند و این روند موجب شد تا اصطلاح مطرب به گروه دوم نسبت داده شود. بنا بر اطلاعاتی که از طریق سفرنامه های اروپاییان برجای مانده است، مطرب ها و گونهٔ موسیقی آنها از دورهٔ صفویه و به ویژه اواخر آن به تدریج رو به کاهش نهاد. با وجودِ اینکه سلسلهٔ زند و دربار صفوی علاقه وافری به مطرب ها داشتند اما این امر برای هنر موسیقی در آن زمان بسیار مضر بود. با این حال، در دورهٔ قاجار، به خصوص از عصر حکومتِ ناصرالدین شاه، فعالیت مطرب ها به علت گسترش و توسعه هنر/ موسیقی کلاسیک محدودتر شد. پس از آن، در دورهٔ پهلوی، به علت ظهور و رواج موسیقی غربی و انطباق هر چه بیشتر سبک های مدرن با مراسم و جشن ها، مطرب ها به حاشیه رانده شدند و بیشتر مورد استقبال و توجه طبقات سنتی تر جامعه قرار گرفتند. پس از انقلاب اسلامی، آن ها با مخالفت بیشتری رو به رو شدند و اینگونه به نظر می رسید که گویا پس از آن برای همیشه محو و ناپدید شدند.
۳۲.

سیاست مذهبی شاه اسماعیل اول صفوی و تأثیر آن بر مناسبات فکری ایران و عثمانی

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ سال نهم پاییز ۱۳۹۳ شماره ۳۶

کلید واژه ها: شاه اسماعیل سیاست مذهبی ایران عثمانی مهاجرت

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۰۲۸ تعداد دانلود : ۱۰۳۶
بدون تردید رسمیت یافتن تشیع امامی همزمان با اولین پیروزی های شاه اسماعیل صفوی (905-930 ق) رخدادی پایدار و تأثیرگذار در آینده ی ایرانِ آن روزگار بود که موجبات دگرگونی ها و تحولات بسیاری را بویژه در عرصه ی سیاست خارجی فراهم آورد. به بیان دیگر، احیای هویت ملی ایرانی و رسمی کردن مذهب تشیع، صفویان را در مرزها با کشورهای سنیِ همسایه درگیر نمود. در این میان و به رغم اشتراکات دینی، بازرگانی و فرهنگیِ ایران و عثمانی، ظهور شاه اسماعیل و سیاست مذهبی وی، تیرگی روابط دو کشور را که توأم با جنگ و نبردهای شدید بود، به همراه داشت. این شرایط بویژه تفاوت و تباین مذهبی، موجی از مهاجرت ها بخصوص مهاجرت علما از عثمانی به ایران برای کسب دانش و سپس بازگشت به موطنشان و همچنین کوچ دانشمندانی از ایران به عثمانی را در پی داشت. در نتیجه افتِ فعالیت های فکری_علمی در نیمه اول عهد صفوی و به تَبع آن تا حدودی رونق علوم و ادبیات در حکومت عثمانی بوقوع پیوست. پژوهش حاضر با شیوه ی توصیفی تحلیلی، با اتکاء به منابع دست اول و تحقیقات جدید بر آن است تا به بررسی و تحلیل مناسبات فکری ایران و عثمانی تحت تأثیر سیاست مذهبی شاه اسماعیل اول بپردازد.
۳۳.

جایگاه موسیقی نزد اقطاب نقشبندیه (مطالعه موردی عبدالرحمن جامی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال چهل و هفتم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۱ 95 - 123

کلید واژه ها: سازبندی سماع عبدالرحمان جامی موسیقی نقشبندیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۴۹۵ تعداد دانلود : ۴۹۷
در دوره سلطان حسین بایقرا (875 911 ق)، اقطاب فرقه نقشبندیه، به دلیل سیاست تسامح مذهبی دربار، از آزادی عمل نسبی، به ویژه در زمینه برپایی مراسمی همچون سماع برخوردار بودند. در این بین، عبدالرحمان جامی (817 898 ق) از جمله اقطاب نقشبندی، در برگزاری این مجالس، رویکردی متمایز داشت. این پژوهش، با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و بررسی اشعار برجای مانده از جامی (دیوان کامل و مثنوی هفت اورنگ)، درصدد پاسخ به این پرسش است که با وجود تبحر علمی و عملی جامی در موسیقی، سماع و سازهای مربوط به آن در دوره وی، چه تغییراتی یافت. یافته ها حاکی از آن است که بنا بر کوشش جامی در اثبات تأثیر معنوی و روحانی موسیقی و رد نظریات افراطی درباره کاربرد ساز در حلقه های تصوف، دگردیسی بنیادینی در سازبندی مجالس سماع به وقوع پیوست، به نحوی که سازهای موسیقی بزمی، که تا پیش از آن در میان اهل تصوف چندان مورد توجه نبودند، به آن راه یافته و رواج فراوان یافتند.
۳۴.

تاثیر غرب بر موسیقی نظامی ایران (از اواسط عصر ناصری تا پایان حکومت قاجار)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه تاریخ تمدن اسلامی سال چهل و ششم بهار و تابستان ۱۳۹۲ شماره ۱ 69 - 92

کلید واژه ها: قاجاریه مسیو لومر موسیقی غربی موسیقی نظامی ناصرالدین شاه نقاره خانه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۱۴ تعداد دانلود : ۳۵۸
پس از تأسیس دارالفنون و سفرهای ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه به اروپا، فرهنگ غربی در ایران نفوذ و گسترش زیادی یافت. یکی از تأثیرات فرهنگ غربی در حوزه موسیقی بویژه موسیقی نظامی بود. این مقاله با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از اسناد و منابع کتابخانه ای در پی پاسخ به این پرسش است که تأثیرپذیری موسیقیدانان ایرانی و موسیقی نظامی (نقاره خانه) از شیوه های علمی و عملیِ منسجمِ موسیقی نظامی غرب تا چه میزان و چگونه بود؟ یافته ها حاکی از آن است که موسیقی نظامی غرب از اواسط عصر ناصری وارد ایران شد و تا پایان عصر قاجار، گسترش زیادی یافت و رقیبی جدی برای موسیقی نظامی شد؛ هر چند تلاش های برخی از موسیقیدانان و اعضای انجمن های ادبی، برای همسان سازی این دو سبک موسیقی بی نتیجه نبود و نوآوریهایی در عرصه موسیقی نظامی پدیدار شد، اما بسیاری از سبک های کهن موسیقی فراموش شد و الگوهای غربی در موسیقی مورد استقبال فراوان قرار گرفت. غرب گرایی شدید دربار قاجار و موسیقیدانان ایرانی، از عوامل اصلی این تأثیرپذیری بود.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان