سیده سمیه خاتمی

آسیب شناسی کار زنان روستایی نشان از مغفول ماندن ارزشمندی اشتغال آنها دارد که عدم توجه به آن بر آسیب های اشتغال زنان در روستا اثر گذار است. پژوهش حاضر با هدف تبیین نظریه ارزشمندی اشتغال زنان روستایی با تأکید بر آیات قرآن کریم بر پایه الگوی زمینه ای، به روش کیفی با رویکرد نظریه زمینه ای از نوع نظریه پردازی داده محور انجام شد. بدین منظور منابع مربوطه به ترتیب اولویت (آیات قرآن کریم ، احادیث، مقالات علمی، گزارشات و تحقیقات میدانی انجام شده در این موضوع) بررسی شد و مقولات محوری کشف و کدگذاری گردید و با کشف مقولات فرعی مدل اصلی کشف شد. نتایج و الگوی کشف شده نشان داد که ارزشمندی اشتغال زنان روستایی در بستر فراهم شدن 4 مقوله محوری یعنی، فراهم سازی زمینه اشتغال ایشان در کنار همسر، فرزندان و محارم، متناسب بودن شغل با ویژگی های روحی و جسمی ایشان، تأثیر مثبت شغل بر فرزند آوری و روحیه کارآفرینی این زنان ایجاد می شود. براین اساس ، اشتغال زنان روستایی ویژگی هایی دارد که با مقولات استخراج شده از قرآن کریم در موضوع اشتغال زنان هم خوانی دارد. همچنین در کدبندی محوری، ارتباط منطقی و علّی مقوله های شرایطی و فرایندی و راهبردهایی که به پیامدهای مناسب منجر می شود، مشاهده شد.

تنش آبی مسئله مهمی است که جهان امروز با آن مواجه است. عده ای آن را متأثر از تغییر اقلیمی و خشکسالی ها و شماری دیگر آن را ناشی از مدیریت نامطلوب ساکنان کره خاکی می دانند. هرساله دانشمندان و متخصصین گرد هم می آیند تا برای حل مسئله کم آبی چاره ای بیندیشند. ایران نیز به خاطر قرار گرفتن در کمربند خشک جغرافیایی و نوار بیابانی، جزو مناطق کم باران جهان محسوب می شود و از این قاعده مستثنا نیست. هدف این مقاله واکاوی مدیریت منابع آب در سرزمین ایران است که به شیوه فرا تحلیلی انجام شده است. مقالات جمع آوری شده در دو سطح ملی و فراملی به تفکیک، شناسایی و مقوله بندی شدند. مطالعات نشان داد که برای حل مسئله آب و مواجهه با تغییر اقلیم، سازگاری و پیشگیری، رفع موانع اقتصادی و کاربست فناوری همراه با افزایش همکاری ذینفعان، تدوین سناریو کاملاً همکارانه به عنوان جایگزین سناریو انتقال آب و نیز برنامه ریزی متفکرانه و همه جانبه در کنار آگاهی کنشگران و اراده جمعی در حکمرانی خوب، ازجمله راهکارهای مناسب هستند؛ اما با وجود چنین راهکارهایی می بایست تاکنون مسائل مدیریت منابع آب حل می شد، اما چرا مسئله آب همچنان چالش برانگیز است؟ یافته های تحقیق نشان می دهد، حل این معضل از راه فهم چرایی ها به دست نیامده، بلکه صرفاً شرایط مطلوب در مقابل شرایط نامطلوب مطالعه شده است. این تحقیق در پی یافتن چگونگی حادث شدن مدیریت منابع آب بدین شکل است.

هدف: یکی از تفکرات متداول بین زنان این است که تمام سختی ها، از جمله: سختی فرزندداری، درد زایمان و بارداری مربوط به زنان است؛ این مقاله در پی راستی آزمایی چنین تفکری، به بررسی امور عبادی، مدنی و جزایی در خصوص زنان پرداخته است. روش: برای نیل به این هدف، مصادیقی از هر موضوع بنا به درجه اهمیت آن، انتخاب و پس از بیان ادلّه فقهی، حکمت آنها بررسی شد و در تمام مراحل به دنبال پاسخگویی به این سؤال بود که وجود احکام خاص در زنان، به چه علت بوده است. آیا می تواند به علت نوعی ترحّم بر آنان باشد که در این صورت از آن فروتری و ضعف زنان منتج شود؟ یافته ها: با بررسی نمونه های مختلف، دیده شد که در مقابل سختی ها، معافیتهایی در احکام خاص زنان نهاده شده که انگیزه ای ورای تحقیر بوده است؛ به طوری که وجود تبعیض مثبت در قوانین بین المللی، امروزه معادلی کوچک از این امتیازات در قوانین اسلامی است که وضع آنها حکایت از درماندگی جامعه غرب در ایجاد تساوی زنان و مردان دارد. نتیجه گیری: قرار دادن این امتیازات در زنان، در عین حال که نوعی تسهیل و تخفیف بوده است و نشان از وجود فضل و رحمت الهی دارد؛ از این لحاظ حاِئز اهمیت است که این میزان توجه و دقت نظر در وضع احکام خاص زنان، با توجه به خصوصیات روحی آنان، به واقع نشان از خالقی بی نظیر دارد.

حداقل ده بار از واژه «طور» در قرآن سخن به میان آمده است و قداست آن را یاد آوری می نماید که همین موجب اهمیت حوادث واقع شده در آن می گردد. اما گذشته از مفهوم آیات و اهمیت آن، احادیثی از معصومین علیهم السلام وجود دارد که مکان طور سیناء را معادل با «غری» قرار می دهد و این در حالی است که با وجود شهرتی که مکان طور سینا در نظرات جغرافیدانان و مفسرین و کتب مورخان دارد، تقریبا شکی باقی نمی ماند که طور سینا در کوفه نمی باشد. حال با توجه به این وضوح در دانستن مکان طور سینا، سوال اینجاست به چه دلیل در احادیث معصومین علیهم السلام طور سینا معادل محل دفن حضرت علی علیه السلام آورده شده است؟ هدف از طرح این مساله بررسی علت چنین رویداد عجیب و شناخت ابعاد آن می باشد. به همین دلیل این مقاله به شکل تحلیلی استنادی، علاوه بر استفاده از آثار کتابخانه ای موجود به نقشه های جغرافیایی و تصاویر ماهوارهای و آثار باستان شناسان نیز مراجعه کرده است. در نهات با بررسی و غور در این موضوع فهمیده می شود، معادل سازی غری با طور سیناء علاوه بر آنکه موجب شناخته شدن ارزش والای حضرت علی علیه السلام برای مسلمانان می گردد، می تواند زمینه ساز سوق دادن مسیحیان و یهودیان به شناخت وجود مبارک شخصیتی بی نظیر گردد که بی غرض به دنبال شناخت و فهم بیشتر هستند، و این یعنی صلح و دوستی بین ادیانی .

محیط زیست روستایی به عنوان بستر فعالیت های کشاورزی در معیشت کم کربن تأثیرگذار است؛ زیرا معیشت سکونتگاه های روستایی وابسته به طبیعت است و سازگار با اصول حفاظت محیط زیست سازمان یافته است. امروزه مصرف انرژی تجدیدناپذیر یکی از مهم ترین منابع انتشار دی اکسیدکربن است که منجر به تغییرات اقلیمی و آسیب های محیط زیستی شده است. بنابراین برای دستیابی به اهداف زیست محیطی پایدار و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای، گرایش به معیشت کم کربن ضرورت دارد. بدین منظور پژوهش حاضر با هدف بررسی جایگاه زندگی روستاییان و نقش معیشت کم کربن در حفاظت از محیط زیست روستایی، با تعداد نمونه 290 خانوار ساکن نواحی روستایی دهستان باقران از توابع شهرستان بیرجند انجام شده است. تحلیل روابط بین متغیرها که مبتنی بر مدل همبستگی ساختاری و تحلیل مسیر در مدل ساختاری انجام شده که نشان می دهد محیط اجتماعی کم کربن، محیط کالبدی کم کربن و اقتصاد کم کربن نقش مؤثر و همه جانبه در حفظ محیط زیست دارند. در این ارتباط در جنبه اجتماعی نگرش صرفه جویی با بار عاملی (967/263)، در محیط اقتصادی عامل مشاغل سبز (06/13) و در محیط کالبدی عامل استفاده از وسایل نقلیه عمومی (459/25) در حفاظت محیط زیست روستایی جایگاه مهمی داشته اند. در این ارتباط به کارگیری انرژی کم کربن در نواحی روستایی، یافته ها آشکار کرد که در این محدوده روستایی میزان مصرف انرژی به طورکلی کم است؛ولی با گسترش زمینه های انرژی کم کربن مانند انرژی خورشیدی و سوخت های طبیعی نظیر بیوگاز می توان زمینه های انرژی های کم کربن را توسعه داد. براین اساس جهت پایداری ابعاد اجتماعی معیشت کم کربن و تقویت ابعاد اقتصادی و کالبدی پیشنهادهایی شامل گسترش دانش کم کربن، برگزاری کارگاه ها و کلاس های آموزشی در زمینه آشنایی با روش های معیشت کم کربن، اتخاذ اصول مصرف کم کربن در ضوابط طرح های روستایی است.  

یکی از پروژه های آبخیزداری اجرا شده در ده سال گذشته طرح کنترل و بهره وری از سیلاب حوضه آبخیز مود بیرجند می باشد. از آنجا که رعایت ملاحظات زیست محیطی در ارتباط با اینگونه پروژه ها، ضرورتی اساسی در راستای دستیابی به توسعه پایدار به شمار می رود، ارزیابی عملکرد و اثرات زیست محیطی در قبل و بعد از اجرای طرح و پایش آن یسیار اهمیت دارد. در تحقیق حاضر به ارزیابی اثرات زیست محیطی بعد از اجرای طرح کنترل و بهره وری از سیلاب حوضه آبخیز مود بیرجند با استفاده از روش ارزیابی زیست محیطی SEA پرداخته شده است.  نتایج بدست آمده حاکی از عدم توجه مطلوب طرح به اهداف توسعه پایدار و SEA است (میانگین 0.39از مجموعه زیرمعیارها). به طوری که پایداری طبیعی محقق شده است. اما پایداری اقتصادی و اجتماعی کمترین رتبه را دارا می باشد و بیانگر عدم توجه طرح به ابعاد اقتصادی و بویژه اجتماعی توسعه پایدار می باشد. هرچند برنامه های آموزشی اجرا شده اما این برنامه ها جهت توانمندسازی اقتصادی بوده است و توجهی به جنبه های مشارکت مردمی، آگاهی و اعتمادسازی و پذیرش مردمی صورت نگرفته است. بدین لحاظ با بروز خشکسالی های چند دهه اخیر و رکود اقتصادی پیش آمده، روستائیان نیز بدلیل مواجهه با تنش های کم آبی و اقتصادی تصمیم به مهاجرت و یا تغییر فعالیت اقتصادی خود داده اند و در این میان تنازعاتی بر سر آب و مالکیت منابع پیش آمده است. این مسائل حاکی از لزوم توجه به ابعاد اجتماعی توسعه پایدار در طرح های آبخیزداری می باشد.

یکی از قصص قرآن که در آن به عاقبت اقوام اشاره شده، داستان قوم ثمود است. خدای متعال هنگامی که می خواهد عملی که نشان از بی تقوایی و عدم اطاعت قوم ثمود از حضرت صالح × دارد، را بیان نماید، به تراشیدن «بیوتی» در دل کوه ها اشاره می فرماید، که حالت قوم ثمود در آن بیوت، با واژه «فارهین» وصف گردیده است. به نظر می رسد تبیین دقیق تر این واژه ها بیش از آنچه تاکنون در تفاسیر قرآن بیان شده است نیازمند تأمل در مکان زندگی قوم ثمود است، که این بررسی از طریق مطالعه آثار متعلق به قوم ثمود و سنگ نگاشته های موجود از آنها در منطقه حجر انجام می گیرد. در این تحقیق می توان به نشانه های معابدی دست یافت که محل پرستش بت های قوم ثمود بوده و با خانه های سنگی به جای مانده از آنها انطباق زیادی دارد. در واقع با توجه به آیاتی از قرآن و شواهدی از سرزمین حجر می توان گفت: مراد از «بیوت» در آیات مربوط به قوم ثمود، پرستشگاه هایی برای بت ها است که قوم ثمود در آن عبادتگاه ها به عیش و نوش و رقص مقدس با حالت برهنگی آیینی و روسپی گری در هنگام پرستش خدایان می پرداخته اند و به این ترتیب دلیل وقوع عذاب و مراد از « فارهین» در آیه روشن تر می گردد و خدای متعال آن را به عنوان عبرتی برای تمام مردم در همه زمان ها بیان می نماید.

با استمرار خشکسالی و کاهش منابع محیطی در نواحی روستایی ظرفیت اشتغال در بخش کشاورزی کاهش یافته است. در این راستا یکی از مهم ترین راهبردها، استقرار صنایع روستایی ، به ویژه توجه به ظرفیت هایی همچون تولید محصولات مقاوم به خشکی به سبب برون رفت از چالش پیش رو است. بدین منظور تحقیق حاضر با هدف تعیین مکان مناسب ناحیه صنعتی، به مکان یابی ناحیه صنعتی محصولات زرشک و عناب پرداخته است. محدوده مورد مطالعه نواحی روستایی شهرستان بیرجند است. این تحقیق مبتنی بر روش های توصیفی- تحلیلی (در سال 1395)، به صورت کتابخانه ای، پرسشنامه ای و میدانی صورت گرفت. برای تحلیل داده ها از تکنیک دیمتل و ANPاستفاده شده است. بدین منظور پرسشنامه مقایسه زوجی بین 15 نفر از کارشناسان توزیع و با استفاده از نرم افزار Arc map، لایه های اطلاعاتی مستخرج شده از لایه ماهواره ای DEM(تصویر TM، می 2012) و لایه اقلیم شناسی (1360-1390) استان خراسان جنوبی تلفیق شد و درنهایت مکان بهینه ناحیه صنعتی به دست آمد. بنابر یافته های تحقیق، دسترسی به منابع آب با ضریب (4529/0)، شیب مناسب با (4239/0)، دسترسی به نیروی انسانی با (3125/0)، فاصله از گسل با (2250/0)، فاصله از مسیل با (1495/0) و دسترسی به معابر اصلی با (1119/0)، بیشترین وزن را در تعیین مکان بهینه ناحیه صنعتی دارن د. برخورداری از خدمات (0347/0) و دسترسی به مراکز و اداره های شهری (0476/0) نیز دارای کمترین اهمیت هستند؛ بنابراین، از کل پهنه شهرستان بیرجند به مساحت 1043 کیلومترمربع، فقط حدود 7 کیلومتر مربع آن برای استقرار ناحیه صنعتی روستایی مناسب است.

امروزه در جریان برنامه های توسعه روستایی "حفاظت و توسعه" از موانع اساسی در راه یکدیگر می باشند. از یک سو هم باید حافظ اصالت و ارزش مکان بود و از سوی دیگر در راستای تأمین رفاه اقتصادی سکونتگاه های روستایی گام برداشت. قدر مسلم، پرداختن به احیای بافت باارزش، آثار و تبعات زیست محیطی، کالبدی، اقتصادی و اجتماعی به همراه خواهد داشت. هر چند شناسایی و حفاظت از بافت باارزش روستایی در جهت حفظ میراث فرهنگی و تاریخی اهمیت دارد، چگونگی حفاظت و رسیدگی به این گونه بافت ها اهمیتی مضاعف دارد. بدین منظور هدف از این مقاله بررسی تغییرات اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و زیست محیطی بعد از اجرای طرح های بهسازی بافت های باارزش روستایی می باشد. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی– تحلیلی و رویکرد آن، پیمایشی می باشد. داده های مورد نیاز از مطالعات کتابخانه ای و پیمایشی گردآوری شده است. جامعه آماری شامل سه روستای نای بند شهرستان طبس، خور شهرستان خوسف و فورگ شهرستان در میان در استان خراسان جنوبی می باشد که طرح بهسازی بافت باارزش در آن اجرا شده است. از این میان با به کارگیری فرمول کوکران، تعداد 310 نفر به عنوان نمونه انتخاب شده اند. ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه و مقیاس سنجش شاخص های مورد استفاده ترتیبی و ابزار سنجش، طیف لیکرت بوده است. برای تحلیل داده ها نیز از آزمون ویلکاکسون (برای متغیرهای ناپارامتریک) و T نمونه های وابسته (برای متغیرهای پارامتریک) استفاده شده است. نتایج حاصل از این بررسی نشان می دهد که بهسازی بافت باارزش با در نظر گرفتن کالبد و شرایط محیطی هر روستا و جلوگیری از ساخت و ساز غیربومی منجر به تغییرات اجتماعی، کالبدی، زیست-محیطی و اقتصادی مثبتی شده است اما وجود شرایط طبیعی نامساعد مانند بحران های طبیعی و استقرار نامناسب روستا، کیفیت طرح ها را به ویژه از بعد اقتصادی و زیست-محیطی پایین آورده است. بدین منظور جهت بهسازی و احیای بافت باارزش روستایی پیشنهادهایی در پنج مقوله شامل مرمت بافت، خدمت رسانی، گردشگرپذیری، امنیت و توسعه اجتماع محلی ارائه شده است که هر پنج مقوله به گونه ای لازم و ملزوم یکدیگرند و در راستای دست یافتن به توسعه مطلوب باید به هر پنج مقوله توجه گردد.

 بسیاری از نواحی روستایی ایران به دلیل ناکارامدی راهبردهای گذشته در زمینه توسعه، با مسائل و چالش های متعددی مواجه گردیده اند. ازاین رو در سال های اخیر نظریه پردازان و سیاستگذاران توسعه به بازنگری برنامه ها پرداخته و برخی از آنان، گردشگری را به عنوان راهبرد مطلوب توسعه روستایی مطرح نموده اند.لذا نقش گردشگری به طور عام و گردشگری مذهبی به عنوان یکی از اشکال گردشگری در نواحی روستایی به طور خاص ، می تواند ضمن شناسایی مزیت ها و محدودیت های پیش رو و برنامه ریزی اصولی، مورد ارزیابی قرار گیرد. خراسان جنوبی با دارا بودن مراکزمتعدد مذهبی، دارای ظرفیت خوبی در این زمینه می باشد. به طوریکه می توان با سیاستگذاری درست، شاهد توسعه و رونق گردشگری مذهبی– زیارتی در این منطقه بود. هدف اصلی این پژوهش بررسی زمینه ها و راهکارهای برخورداری از منافع حاصل از گردشگری مذهبی و افزایش اثرات مثبت آن در راستای توسعه اجتماعی(اشتغالزایی،کاهش روند مهاجرت به شهرها و همچنین بهبود وضعیت امکانات خدماتی - رفاهی) در روستاها می باشد. پژوهش حاضربه شیوه کتابخانه ای- اسنادی و نیز میدانی به گردآوری اطلاعات از 360 نفر از ساکنان روستاهای هدف گردشگری مذهبی به عنوان نمونه پرداخته است. همچنین به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل آماری ضریب همبستگی پیرسون، استفاده گردیده است.  نتایج پژوهش حاکی از آن است که هر چند ارتباط محکمی بین توسعه روستایی و رونق گردشگری وجود دارد؛ اما نمی توان با قطعیت گفت چنین ارتباطی بین سه متغیر اشتغالزایی، کاهش مهاجرت و افزایش امکانات خدماتی - رفاهی با رونق گردشگری در روستاهای هدف این مطالعه، وجود دارد.

یکی از مهم ترین مسائل برنامه ریزان روستایی کشور، وقوع سوانح طبیعی در مناطق روستایی با توجه به آسیب پذیری بسیار بالای این مناطق است. گاهی حوادث طبیعی خود به تنهایی یک بحران محسوب نمی شود، بلکه بحران زمانی رخ می دهد که جامعه ای در محلی ساکن شوند که برنامه ریزان بدون توجه به علایق و خواسته های آنان، در نظر گرفته اند؛ بنابراین ارزیابی شاخص کیفیت زندگی در نواحی روستایی آسیب دیده ای که طرح تجمیع برای آن ها اجرا شده است، دارای اهمیت است. هدف پژوهش حاضر آن است که ارزیابی نقش مجتمع های زیستی روستایی بنا شده پس از رویداد زلزله در بهبود کیفیت زندگی مردم در مقایسه با قبل از زلزله را با استفاده از شاخص های ذهنی کیفیت زندگی مورد تحلیل قرار دهد. تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی– تحلیلی است. داده های مورد نیاز از مطالعات کتابخانه ای و پیمایشی گردآوری شده است. جامعه آماری نواحی روستایی ادغام شده بعد از رویداد زلزله اردیبهشت 1376 است که در چهار مجتمع بارنجگان، حاجی آباد، گمنج و مهمانشهر اسکان داده شدند که از این میان 227 خانوار به روش کوکران انتخاب شده است. به منظور سنجش تحقیق با آزمون T و ویلکاکسون، با بهره گیری از نرم افزار SPSS بوده است. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد تجمیع روستاها توانسته بهبود چشمگیری در کیفیت زندگی ساکنان روستایی ایجاد کند. در چهار مجتمع مورد مطالعه به جز در شاخص درآمد و ثروت در 9 شاخص دیگر روند مثبتی مشاهده می شود که این به دلیل عدم توجه به امر اشتغال زایی و نابرابری در بهره مندی از فرصت های شغلی از یک جهت و محدودیت منابع آب وخاک از سوی دیگر است.

اقتصاد بخش روستایی ایران طی دو دهه گذشته، با چالش های متعددی رو به رو بوده است که یکی از پیامدهای آن تفاضل هزینه درآمد خانوار می باشد. در این شرایط اجرای طرح هدفمندی یارانه ها منجر به بروز تغییراتی در هزینه و درآمد خانوار گردیده است و از همین رو بررسی پیامدهای هدفمندی یارانه ها در جهت جلوگیری از رخداد پیامدهای منفی و افزودن بر آثار مثبت آن، امری حیاتی به نظر می رسد. این تحقیق از لحاظ هدف، کاربردی و از لحاظ روش، توصیفی– تحلیلی می باشد. داده های مورد نیاز نیز از مطالعات کتابخانه ای و میدانی گردآوری شده است. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی اثرات هدفمندی یارانه ها بر هزینه خانوار روستایی، با استفاده از رگرسیون چند متغیره، آزمون مقایسه میانگین ها و پویاشناسی سیستمی، به سنجش متغیرهای الگوی مصرف خانوار در سطح روستاهای بخش مرکزی شهرستان بیرجند پرداخته است. جامعه آماری پژوهش، شامل خانوارهای ساکن در 145 روستای بخش مرکزی بیرجند می باشد.متغیر های تحقیق شامل هزینه خوراک، بهداشت و درمان، تفریحات، آموزش، هزینه تولید، مسکن و هزینه حمل و نقل می باشد. نتایج این پژوهش نشان می دهد که به لحاظ نرخ تورم و متوسط رشد هزینه ها، سهم کالاهای خوراکی در گروه با درآمد پایین و گروه با درآمد بالا کاهش یافته است. از سوی دیگر، هزینه های تولید در هر سه گروه درآمدی افزایش داشته، به ویژه در گروه با درآمد پایین که سهم هزینه حمل و نقل 64 درصد و هزینه تولید 54 درصد می باشد. به منظورکاهش هزینه تولید و مدیریت الگوی مصرف، پیشنهاد می شود که روش اجرای هدفمندی اصلاح گردد.

از جمله چالش های مطرح در اقتصاد مناطق حاشیه کشور از جمله خراسان جنوبی، افزایش نرخ بیکاری و نابسامانی وضعیت اشتغال می باشد. با توجه به روند رو به افزایش جمعیت بویژه در مناطق شهری، بررسی و تحلیل اشتغال مناطق جهت تدوین برنامه ای مطلوب در راستای رشد و توسعه ضرورتی انکارناپذیر دارد. تحقیق حاضر با هدف بررسی وضعیت اشتغال و شناسایی مزیت نسبی شهرستان بیرجند مبتنی بر رویکردهای نئوکلاسیک، نئوکینزین و نهادگرا، با استفاده از مدل های اقتصادی تغییرسهم و ضریب مکانی به تحلیل گروه های عمده فعالیت در مقاطع آماری 1375، 1385 و 1390 پرداخته است. این تحقیق از لحاظ هدف کاربردی و از لحاظ روش توصیفی– تحلیلی می باشد. داده های مورد نیاز نیز از مطالعات کتابخانه ای گردآوری شده است و مشتمل بر آمار گروه های عمده فعالیت در سطوح شهرستان بیرجند، استان خراسان جنوبی و ایران در دوره های مورد بررسی می باشد. بر اساس نتایج مدل تغییر سهم و ضریب مکانی، تکیه بر مزیت نسبی و قابلیت صادراتی زیربخش های صنعت شامل معدن، تأمین آب، برق، گاز و ساختمان و خدمات بویژه مالی و بیمه، آموزش، امور عمومی و دفاع می تواند نقش موثری در رشد اشتغال بیرجند داشته باشد. علاوه بر این مدل swot، جهت تدوین کلیت برنامه توسعه استراتژیک در راستای بهبود وضعیت اشتغال در شهرستان بیرجند، تکیه بر راهبردهای تهاجمی شامل بر سرمایه گذاری بخش خصوصی در کشاورزی و صنعت، ایجاد کارگاههای صنعتی در نقاط شهری و روستایی شهرستان، بکارگیری تکنولوژی سازگار با دانش بومی و ارتقاء فعالیتهای بخش تامین آب، برق و گاز در راستای افزایش صادرات را پیشنهاد داده است.واژگان کلیدی: اشتغال، مزیت نسبی، مدل تغییر سهم، مدل اقتصاد پایه،مدل سوات, شهرستان بیرجند، استان خراسان جنوبی، ایران

با آنکه دربارة موضوع «امر به معروف و نهی از منکر» کتاب ها و مقاله های متعددی نگاشته شده و از زوایای گوناگون به مطلب نگریسته شده است، اما جای خالی یک موضوع احساس می شود و آن اینکه امامان معصوم(ع) به عنوان الگو در امر به معروف و نهی از منکر، آیا روشی برای تأثیرگذاری بهتر این فریضة الهی داشته اند، یا نه؟ و اگر داشته اند، این روش ها کدامند و چگونه این انطباق و هماهنگی بین سیرة زندگی ایشان و امر به معروف و نهی از منکر به وجود می آیدپ مقالة حاضر این روش ها را با توجه به زندگی امام رضا(ع) جست وجو کرده، و به معرفی دوازده روش پرداخته که شامل عمل به دستورات الهی، امیدوار کردن مخاطب، داشتن حسن ظن به مخاطب، معرفی الگوهای خوب و بد، بیان خوبی ها، ایجاد محبت، جایگزین کردن، رسوا کردن چهره های مختلف، بیان علت و فلسفة یک حکم، نمایش دسته جمعی، حالت استعلاء و حفظ عزّت نفس تا آخرین حد توان است.

با توجه به پیشرفت علوم مختلف در بین مسلمانان و نیاز ما به دانستن علومی که بتواند قرآن را هرچه بیشتر در تمام جوانب زندگی کار بردی کند، لازم است توجه خاصی به رشته های مختلف قرآنی و گسترش آن ها در خارج صورت گیرد که از جمله آن ها می توان علم جغرافیا را نام برد. که در قرآن ارتباط بسیار زیادی با این علم مشاهده می شود و از آن طریق می توان پیام های فراوانی را گرفت. این مقاله بیانگر گوشه ای از این ارتباط عمیق می باشد و نگاهی دارد به منطقه ای بی نظیر در طول تاریخ به نام «احقاف»، که پس از بررسی موقعیت جغرافیایی و ذکر خصوصیات مردمی که در آن زندگی می کرده اند، به بیان اهمیت موقعیت جغرافیایی این منطقه در قرآن پرداخته و پیام های آن را منتقل می نماید، ازاین جهت پس از بیان نظرات مطرح شده بیان می دارد که نظر صحیح تر آن است که نام احقاف (به معنی ماسه زار و ریگزار) بعد از وقوع اتفاقاتی بر این سرزمین نهاده شده است و بعد از نزول عذاب مورد توجه قرار گرفت، هر چند ممکن است قبل از این واقعه نیز تپه های شنی در آن جا موجود بوده و این امر وقوع عذاب از طریق ماسه و شن را برای ما منطقی تر جلوه می دهد. نکته قابل توجه آن است که سرزمین احقاف از استعدادهای طبیعی و مواهب خدادادی زیادی برخوردار بوده که حضرمی ها و قوم عاد در آن جا ساکن بوده اند که بدلیل شرک آوردن و استکبار ورزیدن و نافرمانی پیامبر خدا گرفتار عذاب الهی گشتند که بقایای اجساد آن ها در عمق دوازده متری تپه های ماسه ای آن سرزمین در دوران امامت امام کاظم (علیه السلام) و نیز در اواخر قرن بیستم کشف گردیده است. با این بیان روشن می گردد که خداوند نام احقاف را برای ما انسان ها بیان می دارد تا ما را به یاد صحرای کویر و شنزاری بیندازد و این سؤال برای ما ایجاد شود که مگر این سرزمین چگونه بوده است که خداوند از آن با نام احقاف نام برده، این مقاله در پی تشریح اهمیت هرچه بیشتر این منطقه و پیام های قرآنی آن می باشد، امید است که با ارائه آن گوشه ای از زحمات جغرافیدانان مسلمان دوره های مختلف بیان شده و از آن ها تقدیر شود.