ماریه دهقان منشادی

از آن جا که طلاق روز به روز در حال افزایش است و مشکلات روان شناختی از جمله بازگشت نداشتن به زندگی عادی و سازگاری را برای این افراد، بویژه زنان، بوجود می آورد. با توجه به ابعاد گوناگون سازگاری پس از طلاق، هدف پژوهش مقایسه تاثیر دو درمان بخشش درمانی و استعاره درمانی بر سازگاری زنان مطلقه است. جامعه مورد بررسی، تمامی زنان مطلقه سال 94-95 شیراز بود. از بین آن ها 60 نفر به وسیله نمونه گیری هدفمند از بین زنان مراجعه کننده به بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی انتخاب و با استفاده از انتصاب تصادفی در گروههای آزمایش و لیست انتظار قرار گرفتند. ابزار مورد استفاده پرسش نامه سازگاری پس از طلاق فیشر بود و یافته ها با روش کوواریانس مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته ها حاکی از اثر بخشی هر دو درمان، نسبت به گروه لیست انتظار، بر سازگاری گروههای آزمایش بود. استعاره درمانی در بهبود ابعاد خودارزشی، رهاشدگی، سوگ و خودارزشی اجتماعی مراجعان موثرتر از بخشش درمانی عمل کرده است.  بخشش درمانی نیز در بهبود ابعاد خودارزشی، رهاشدگی، خشم و سوگ مراجعان موثرتر از استعاره درمانی بوده است. با توجه به نتایج می توان بیان کرد که هر دو این روش درمانی، نسبت به درمان نشدن، جهت افزایش سازگاری پس از طلاق در زنان موثرند.

با توجه به اثرات مثبت حمایت اجتماعی و تاب آوری بر انطباق مثبت و رشد فرد در شرایط مشکل ، هدف از اجرای این پژوهش بررسی نقش پیش بینی کنندگی تاب آوری و حمایت اجتماعی در سلامت روانی والدین کودکان نابینا و ناشنوا است. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه والدین کودکان ناشنوا و نابینا، در شهر شیراز بود. برای انتخاب آزمودنی ها از روش نمونه گیری در دسترس استفاده شد. به این ترتیب که تمامی والدین کودکان ناشنوا و نابینا مشغول به تحصیل در مدارس نابینایان و ناشنوایان که به ترتیب شامل 72 و 59 نفر بودند، مورد آزمون قرار گرفتند. والدین به پرسشنامه های حمایت اجتماعی، تاب آوری و سلامت روانی پاسخ دادند. نتایج نشان داد که حمایت اجتماعی و تاب آوری با سلامت روانی والدین کودکان ناشنوا و نابینا رابطه دارد. همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که حمایت اجتماعی و تاب آوری به طور معنی داری قادر است تا سلامت روانی آنان را پیش بینی کند.

شکست در برآورده سازی نیازهای اساسی زوجین در فرآیند ازدواج می تواند باعث از دست رفتن معنای زندگی و طلاق شود. باقی ماندن جنبه های هیجانی می تواند زوجین را درگیر نگه دارد. با توجه به این مسئله افراد باید پیش و پس از طلاق برای ساختن زندگی جدید خود کمک شوند. بخشایش فرآیندی است که شامل تغییر در هیجان و نگرش در مورد یک متخلف است. این پژوهش به بررسی مقدار اثر بخشی بخشایش درمانی بر مقدار سازگاری پس از طلاق بر زنان مطلقه پرداخت. جامعه آماری شامل زنان مطلقه ساکن در شهر شیراز در سال1394 بودند. نمونه گیری به شیوه تصادفی صورت گرفت و30 نفر به صورت تصادفی در گروههای آزمایش و کنترل قرار گرفتند. ابزار پژوهش پرسش نامه 100 سوالی سازگاری پس از طلاق فیشر بود. روش تحلیل آماری کوواریانس بود. نتایج نشان دهنده تفاوت معنی دار دو گروه کنترل و آزمایش در مولفه های سازگاری پس از طلاق بودند. یافته ها نشان دادند که روش آموزش مبتنی بر بخشایش بر سازگاری پس از طلاق زنان مطلقه موثر است.

اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی منجر به آسیب های روانی، رفتاری و هیجانی در کودکان مبتلا می شود. بر این اساس این پژوهش با هدف بررسی اثربخشی مدل آموزشی رفتاری والدین (بارکلی) بر تنظیم هیجانی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی انجام گرفت. پژوهش حاضر آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش شامل کودکان پسر با اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی شهر یزد در شش ماهه دوم سال 1398 بود. حجم نمونه مورد نیاز در این پژوهش 30 نفر (15 نفر در گروه آزمایش و 15 نفر در گروه کنترل) بود اما پس از شروع مداخلات 2 والد در گروه آزمایش و 2 والد در گروه کنترل، از ادامه دریافت مداخله انصراف دادند. والدین کودکان حاضر در گروه آزمایش مداخله مدل آموزشی رفتاری والدین (بارکلی) را طی یک ماه در 8 جلسه 75 دقیقه ای دریافت نمودند. پرسشنامه های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه اختلال نارسایی توجه/بیش فعالی (بروک و کلینتون، 2007) و پرسشنامه تنظیم هیجانی (شیلد و کیکتی، 1997) بود. در نهایت، داده های حاصل از 26 والدین کودکان به شیوه تحلیل کوواریانس با استفاده از نرم افزار آماری 23 SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدل آموزشی رفتاری والدین (بارکلی) بر تنظیم هیجانی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی تأثیر معنادار دارد (001/0p<). بر اساس یافته های پژوهش حاضر می توان چنین نتیجه گرفت که مدل آموزشی رفتاری والدین (بارکلی) با بهره گیری از آموزش روش های مناسب برای کاهش رفتار نابهنجار کودکان، مهارت ابراز توجه مثبت به کودک، شیوه های برقراری تعامل مثبت و مدیریت رفتارهای نامطلوب و مهارت های توجه مثبت به عنوان یک روش کارآمد جهت افزایش تنظیم هیجانی کودکان مبتلا به اختلال نارسایی توجه/ بیش فعالی مورد استفاده گیرد.

هدف پژوهش حاضر طراحی و اعتبارسنجی الگوی انگیزش تحصیلی شفقت محور ویژه دانش آموزان مقطع متوسطه دوم از دیدگاه متخصصین بود که با استفاده از پارادایم تفسیرگرایی، با رویکرد ساخت گرایی اجتماعی با استدلال استقرایی و با طرح پژوهش کیفی برای دستیابی به اهداف خود تلاش کرد. جامعه آماری پژوهش در بخش کیفی شامل متخصصان مشاوره و روان درمانی مدارس متوسطه دوم شهر نطنز بود که با استفاده از روش نمونه گیری از نوع هدفمند و بر اساس معیارهای ورود و خروج به پژوهش انتخاب شدند. اندازه نمونه آماری بر اساس اشباع نظری داده ها بود (15 نفر). جامعه آماری در بخش کمی و اعتبارسنجی بسته آموزشی و الگوی پژوهش شامل کلیه متخصصان مشاوره و روان درمانی مدارس متوسطه دوم شهر نطنز بود (100 نفر). ابزار پژوهش مصاحبه نیمه ساختاریافته بود و  داده ها در دو بخش کیفی و کمی و با استفاده از روش های مربوطه تحلیل شد. در بخش کیفی و پاسخ به سؤال های اول، دوم و سوم پژوهش از تحلیل کیفی استفاده شد و با استفاده از تحلیل ساختاری به این سؤالات پاسخ داده شد. برای پاسخ به سؤال چهارم و اعتبارسنجی از شاخص نسبت روایی محتوایی (CVR) و شاخص روایی محتوایی (CVI) استفاده شد. یافته های پژوهش نشان داد که الگوی انگیزش تحصیلی شفقت محور دارای 10 مضمون اصلی شامل عدم مادی گرایی، تکنیک های آرام سازی، آموزش حق شناسی، رفع موانع شفقت ورزی، مفهوم سازی شفقت ورزی به دیگران، بهبود تسهیل گرهای شفقت ورزی، رفع مسائل زمینه ای شفقت ورزی، تصویرسازی فعالیت های مبتنی بر شفقت به دیگران برای دانش آموزان، خیال پردازی و در نهایت آموزش شفقت به دیگران؛ و 28 مضمون فرعی است و از اعتبار و روایی لازم برخوردار است. 

هدف: نوجوانی سومین مرحله رشدی است که پس از اِتمام دوران کودکی آغاز شده و تحت تاثیر تحولات رشدی که با آن مواجهه است در مقایسه با سایر مراحل زندگی، بیش تر در معرض بدکارکردی های رشدی و آسیب های روانشناختی _ اجتماعی قرار دارد. پژوهش حاضر باهدف طراحی و اعتباریابی درونی الگوی آموزشی- درمانی آسیب هم وابستگی مبتنی بر ادراک تجارب زیسته نوجوانان هم وابسته شهرستان خاتم انجام شد. مواد و روش: از روش ترکیبی از نوع اکتشافی متوالی استفاده شد. در بخش کیفی از روش تحلیل محتوای استقرایی و در بخش کمی با استفاده از روش پیمایشی به گرداوری نظرات اساتید و مختصصان پرداخته شد. در بخش کیفی تحقیق، نمونه آماری جهت مصاحبه های نیمه ساختارمند شامل 15 تن از نوجوانان هم وابسته شهرستان خاتم بودند. در بخش کمی تعداد 12 تن از اساتید ومتخصصین بودند که به عنوان نمونه انتخاب شدند. بر اساس تحلیل محتوای انجام شده، 5 ضمنون اصلی و 12 زیر مضمون استخراج شدند. یافته ها: یافته های پژوهش در بخش کیفی نشان داد که مضمون ها و زیر مضمون ها در دو بعد فردی و اجتماعی به ترتیب شامل: واکنش گری که خود شامل زیر مولفه های (انکار، وسواس و خشم)، مولفه نیاز به کنترل که خود شامل زیر مولفه های (سرکوب احساسات و ضعف در برقراری ارتباط) و مولفه ازخودبیگانگی بود و در بعد اجتماعی شامل مولفه های؛ وابستگی میان فردی که خود شامل زیر مولفه های (کنترل کردن، بی اعتمادی، روابط ناهنجار، حدومرزهای ضعیف) و مولفه تمرکز بر خارج از خود که خود شامل زیر مولفه های (مراقبت از دیگران و متأثر از عوامل خارجی) بودند. نتیجه گیری: می توان نتیجه گرفت که دست اندکاران نظام تعلیم و تربیت به منظور طراحی و اجرای آموزش اثر بخش برای رشد و بهبود خودکارآمدی نوجوانان الگوی پیشنهادی این پژوهش را مد نظر قرار دهند.

پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی آموزش تاب آوری با رویکرد اسلامی بر سلامت روان و انعطاف پذیری روان شناختی مادران کودکان کم شنوا صورت گرفت. مطالعه حاضر، مطالعه ای شبه آزمایشی و از نوع پیش آزمون - پس آزمون با دو گروه آزمایش و کنترل بود. 30 نفر از مادران کودکان کم شنوا به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و پرسشنامه های سلامت عمومی گلدبرگ (1972) و انعطاف پذیری شناختی دنیس و وندروال (2010) را تکمیل کردند. سپس به صورت تصادفی، در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند. گروه آزمایش 5 جلسه هفتگی آموزش تاب آوری با رویکرد اسلامی را دریافت کرد و پس از پایان درمان، هر دو گروه پرسشنامه های مربوط را مجدداً تکمیل کردند. داده ها با استفاده از آزمون تحلیل کوواریانس چندمتغیری تجزیه وتحلیل شد. یافته ها نشان داد آموزش تاب آوری با رویکرد اسلامی بر افسردگی، انعطاف پذیری روان شناختی و ادراک توجیه رفتار مادران کودکان کم شنوا تأثیر معنی داری دارد؛ بنابراین می توان نتیجه گرفت که تاب آوری با رویکرد اسلامی می تواند برای بهبود شرایط روان شناختی مادران کودکان کم شنوا مفید باشد.

سالمندی پدیده ای جهانی است که در آینده نزدیک یکی از مهم ترین چالش های اجتماعی خواهد بود و به دلیل تغییرات زیستی، روانی و اجتماعی، دوران مهمی از زندگی است که توجه به مسائل و نیازهای آن ضرورتی خاص دارد. این پژوهش به بررسی اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد با رویکرد اسلامی بر سلامت روان سالمندان استان یزد پرداخته است. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و گروه کنترل بود. جامعه آماری، سالمندان استان یزد در سال 1398 بودند. حجم نمونه پژوهش حاضر شامل 30 نفر (1۵ نفر گروه آزمایش و ۱۵ نفر گروه کنترل) که با روش نمونه گیری در دسترس و با لحاظ ملاک های ورود به مطالعه انتخاب شدند. ابزار این پژوهش پرسشنامه سلامت روان گلدبرگ و برنامه درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد با رویکرد اسلامی بود. پژوهشگران جلسات درمان را با استفاده از منابع معتبر در زمینه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد طراحی کردند. سپس درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد با منابع اسلامی معتبر تطبیق داده شد و به تأیید 5 نفر از متخصصین حوزه روا ن شناسی و علوم قرآنی رسید. گروه آزمایش، برنامه درمان را در 8 جلسه 90 دقیقه ای دریافت کردند. طبق یافته های این مطالعه، درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد با رویکرد اسلامی موجب افزایش ابعاد سلامت روان سالمندان شده است.

با توجه به مشکلات سازگاری در مادران کودکان مبتلا به اختلال اتیسم، پژوهش حاضر به دنبال بررسی اثربخشی کیفیت زندگی مبتنی بر معنویت درمانی اسلامی بر سازگاری اجتماعی مادران دارای کودک اتیسم بود. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه مادران کودکان مبتلا به اختلال اتیسم در سال 1397 بود که به مرکز راه تربیت شهرستان اردکان مراجعه کردند. از جامعه آماری پژوهش، ۴ نفر به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش پرسشنامه سازگاری اجتماعی بل بود. کیفیت زندگی مبتنی بر معنویت درمانی اسلامی طی 8 جلسه آموزش داده شد و پرسشنامه ها در جلسه اول (خط پایه)، سوم، پنجم و هشتم درمان، جهت سنجش سازگاری اجتماعی مادران اجرا شد. داده ها با استفاده از آمار توصیفی و تحلیل نگاره ای تجزیه وتحلیل شد. یافته ها نشان داد، کیفیت زندگی مبتنی بر معنویت درمانی اسلامی بر سازگاری اجتماعی مادران دارای کودک اتیسم شهرستان اردکان تأثیر معناداری دارد. نتایج نشان داد درمان کیفیت زندگی مبتنی بر معنویت درمانی اسلامی به بهبود مشکلات روانی مادران کودکان اوتیستیک ازجمله سازگاری اجتماعی این کودکان کمک می کند.

سالمندی یکی از مراحل پرمخاطره زندگی از نظر فشارهای روانی است. در منابع اسلامی به جایگاه سالمند و اهمیت سالمندی توجه ویژه ش ده به گونه ای ک ه از پیری به مثابه نور خداوند و برکت خانواده یاد شده است. این پژوهش به بررسی اثربخشی درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد با رویکرد اسلامی بر امید سالمندان پرداخته است. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون در دو گروه آزمایش و کنترل بود. جامعه آماری، سالمندان استان یزد در سال 1398 بود. نمونه پژوهش شامل 15 نفر گروه آزمایش و 15 نفر گروه کنترل بود که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. جلسه های درمان گروهی پذیرش و تعهد مبتنی بر الگوی باند و هیز  با رویکرد اسلامی تطبیق داده شد و به تأیید 5 نفر از متخصصین حوزه های علوم قرآنی، علوم حدیث و روانشناسی رسید و برنامه درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد با رویکرد اسلامی تدوین شد. گروه آزمایش، درمان را در 8 جلسه 90 دقیقه ای، هر هفته یک بار دریافت کردند. ابزار پژوهش پرسشنامه امید اسنایدر  بود. طبق یافته های این مطالعه، درمان گروهی مبتنی بر پذیرش و تعهد با رویکرد اسلامی موجب افزایش امید و ابعاد آن در سالمندان شده است.