سیده نرگس حسینی امین

مقدمه: کیفیت زندگی همواره به عنوان مفهومی کلیدی مطرح بوده و بشر به دنبال یافتن عوامل و شیوه هایی بوده که او را در جهت رسیدن به زندگی خوب رهنمون سازد. مطابق گزارش نامبئو (NUMBEO) سال 2015 در بررسی شاخص کیفیت زندگی، رتبه شهر تهران در مقایسه با شهرهای کشورهای دیگر از میان 113 کشور، 106 می باشد که این عدد وضعیت نامناسب کیفیت زندگی در کشور ایران را نشان می دهد. متغیر کیفیت زندگی، مفهومی پویا است و با مرور زمان دستخوش تغییر و دگرگونی می شود. بررسی و سنجش این مفهوم، وضعیت توسعه انسانی در جامعه را به تصویر می کشد. بنابراین بررسی مستمر کیفیت زندگی ضروری است. در این مقاله سعی بر آن است تا تأثیر عوامل اجتماعی و اقتصادی مؤثر بر کیفیت زندگی شهروندان تهرانی، مورد بررسی قرار گیرد. بنابراین متغیرهایی از قبیل حمایت اجتماعی، احساس محرومیت نسبی، شادمانی اجتماعی و پایگاه اقتصادی اجتماعی به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شدند. روش: پژوهش حاضر در سطح تبیینی است که با روش پیمایش انجام شده است. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه شهروندان تهرانی در سال 1394 بود. انتخاب نمونه با تلفیق نمونه گیری خوشه ای و نمونه گیری طبقه بندی نامتناسب صورت گرفته است. تکنیکهای جمع آوری داده ها، پرسشنامه و مصاحبه بودند که در حجم نمونه 420 نفر در سه منطقه شمال، جنوب و مرکز تهران (تعداد 140 نمونه در هر منطقه) اجرا و برای سنجش کیفیت زندگی، از پرسشنامه استاندارد جهانی کیفیت زندگی استفاده شد. تحلیل داده ها با کمک نرم افزار SPSS انجام شد. آزمونهای مورد استفاده برای تحلیل داده ها شامل آزمون همبستگی پیرسون، آزمون رگرسیون و تحلیل مسیر است. یافته ها: از نظر سنی، عمده پاسخگویان جوان و بیش از نیمی از آنها دارای کیفیت زندگی متوسطی بودند. در بعد ذهنی کیفیت زندگی، بیش از نیمی از پاسخگویان، برای فعالیتهای روزمره خویش نیازمند درمان پزشکی بودند. در بعد عینی کیفیت زندگی، اکثر آنها سلامت محیط اطراف خود را پایین ارزیابی کردند. اکثر پاسخگویان دارای حمایت اجتماعی پایین، احساس محرومیت نسبی متوسط، شادمانی اجتماعی متوسط به بالا و پایگاه اقتصادی اجتماعی متوسط بودند. نتایج استنباطی حاکی از آن است که متغیرهای شادمانی اجتماعی، حمایت اجتماعی، احساس محرومیت نسبی و پایگاه اقتصادی اجتماعی بیش از نیمی از تغییرات کیفیت زندگی شهروندان تهرانی را تبیین می کنند که در این میان، متغیر شادمانی اجتماعی بیشترین تأثیر را دارد. بحث: متغیر شادمانی اجتماعی متأثر از احساس محرومیت نسبی و حمایت اجتماعی است و متغیر پایگاه اقتصادی اجتماعی نیز تحت تأثیر احساس محرومیت نسبی می باشد. متغیرهای تأثیرگذار بر کیفیت زندگی به ترتیب بیشترین اثرگذاری عبارت است از شادمانی اجتماعی، احساس محرومیت نسبی و پایگاه اقتصادی اجتماعی. بنابراین می توان گفت که کیفیت زندگی مناسب به وسیله وجود احساس شادمانی در فرد، کم تربودن احساس محرومیت نسبی، قرارگرفتن در موقعیت اقتصادی اجتماعی بالاتر و حمایتی که فرد از سوی خانواده، دوستان و آشنایان دریافت می کند، ایجاد می شود. با توجه به اثربخش بودن متغیرهای مستقل شادمانی اجتماعی، احساس محرومیت نسبی، پایگاه اقتصادی اجتماعی و حمایت اجتماعی در کیفیت زندگی شهروندان تهرانی با ضریب تعیین بالا و رابطه ای که متغیرهای مستقل با یکدیگر دارند، پرداختن به تمامی آنها نیازمند توجه عمیق و بررسیهای گسترده ای است که بایستی در رأس برنامه های اجتماعی و اقتصادی جامعه قرار گیرد. از آنجایی که کلان شهر تهران، جمعیت فراوانی را در خود جای داده است، یافته های پژوهش حاضر می تواند تا حدی قابل تعمیم به کلان شهرهای دیگر کشورمان باشد و بدین ترتیب نتایج پژوهش که تأکید بر دو بعد اجتماعی و اقتصادی دارد، کمک شایانی در اصلاح شرایط جامعه و ارتقاء کیفیت زندگی افراد خواهد داشت.

کیفیتزندگیمناسب مستلزم ایجاد احساسفردازشادیو رضایت است. از نظر وینهوون قابلیت زندگی جامعه در شادی اعضایش نشان داده می شود. از آنجاکهشادمانیدرسلامتی،عزت نفسوعملکردافراد مؤثر است،باعثبهبودکیفیتزندگیمی شود. حمایت های اجتماعی افراد را قادر می سازد تا توانایی رویارویی با مشکلات روزمره و بحران های زندگی را داشته باشند. هدف این پژوهش بررسی اندازه گیری کیفیت زندگی شهروندان تهرانی و تأثیر شادمانی اجتماعی، حمایت اجتماعی و تحصیلات بر آن در سال 1394 است. پژوهش حاضر از نوع توصیفی تبیینی و از لحاظ روش ، یک پژوهش پیمایشی است. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه شهروندان ساکن در شهر تهران در سال 1394 است.ابزار گرد آوری داده ها پرسش نامه است که در حجم نمونه 420 نفر اجرا شده. انتخاب نمونه با تلفیق نمونه گیری خوشه ای و طبقه بندی نامتناسب صورت گرفته است . آمار توصیفی نشان می دهد که به طورکلی 3/58 درصد پاسخگویان کیفیت زندگی متوسطی دارند.نتایج حاکی از آن است که کیفیت زندگی با شادمانی اجتماعی، حمایت اجتماعی و تحصیلات آنها همبستگی معنادار و مثبتی دارد. همچنین نتایج نشان می دهد که شادمانی اجتماعی بیشترین تأثیر را بر کیفیت زندگی دارد. پس از آن تحصیلات و در آخر حمایت اجتماعی متغیرهای مؤثر بر کیفیت زندگی هستند. براساس مدل پژوهش، با افزایش حمایت اجتماعی، شادمانی اجتماعی افزایش می یابد و نیز افرادی که حمایت اجتماعی بالاتری را دریافت می دارند، از تحصیلات بالاتری نیز برخوردار می شوند.

در دنیای معاصر بسیاری معتقدند که اعتماد با ارزش های مشترک گروه ها ارتباط دارد و به اعتماد اجتماعی و نقش آن در انسجام جامعه با رویکرد فرهنگ گرایانه پرداخته می شود. در این مقاله در پی آن ایم که آیا دین داری و مقبولیت اجتماعی و رعایت اخلاقیات، در حکم ارزش های مشترک جامعه، تبیین کنندة اعتماد اجتماعی اند؟ رویکرد این مقاله توصیفی ـ علّی و روش پیمایشی است. جامعة آماری شامل استادان و کارکنان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و ابزار گرد آوری اطلاعات پرسش نامه است که پس از بررسی روایی و پایایی، با حجم نمونة 1212 نفر در 1389 اجرا شد. انتخاب نمونه با روش نمونه گیری خوشه ای طبقه بندی تصادفی صورت گرفته است . یافته های توصیفی حاکی از آن است که اعتماد اجتماعی 23% پاسخ گویان در سطح بالاست. با آن که رعایت ارزش های اخلاقی در جامعه در سطح بالا فقط به میزان 14% است، 84% آنان مقبولیت اجتماعی و 74% دین داری خود را در سطح بالا ارزیابی کرده اند. یافته های استنباطی حاکی از آن است که اعتماد اجتماعی با هر سه متغیر رابطه ای معنادار، مستقیم، و قوی دارد. دین داری بیش ترین تأثیر را در اعتماد اجتماعی دارد و پس از آن، به ترتیب متغیرهای مقبولیت اجتماعی و رعایت اخلاقیات در اعتماد مؤثرند. در مدل علّی تحقیق، دین داری علاوه بر تأثیر مستقیم در مسیر رعایت اخلاقیات و مقبولیت اجتماعی در اعتماد اجتماعی مؤثر بوده است.

شکل گیری اعتماد اجتماعی تحت تاثیر عوامل و متغیرهای گوناگون فردی و اجتماعی است.در این مقاله تبیین بخشی از عواملموثر براعتماد اجتماعی و چگونگی ارتباظ بین تعاملات اجتماعی،مشارکات اجتماعی وامنیت اجتماعی وتاثیر آن ها بر اعتماد اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است.

اعتماد شیوة اجتناب ناپذیر زندگی اجتماعی و شرط اساسی برای یک جامعة سالم است. در رویکرد روان شناختی ـ اجتماعی منشأ اعتماد اجتماعی، در شخصیت افراد جستجو می شود. هدف این مقاله شناسایی رابطة گونه های شخصیتی با اعتماد اجتماعی می باشد. رویکرد مقاله توصیفی ـ همبستگی، روش تحقیق پیمایشی و جامعة آماری شامل استادان، کارکنان و دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در سال 1389 می باشد که در حجم نمونة هزار و 212 نفر اجرا شده است . یافته ها حاکی از آن است که میزان اعتماد اجتماعی در سه گروه تفاوت معناداری دارد. کمترین میزان اعتماد اجتماعی مربوط به دانشجویان و بیشترین آن در بین استادان است. رابطة اعتماد اجتماعی با گونه های شخصیتی برون گرایی، انسجامی و شناختی در هر سه گروه معنادار و رابطه آنها به صورت مثبت و مستقیم می باشد. همچنین رابطة اعتماد اجتماعی با گونة شخصیتی نژندی فقط در گروه استادان معنادار شده که این رابطة منفی و معکوس است.

این مقاله در پی بررسی میزان تأثیر ارزیابی از ساختار دانشگاه و عاملان دانشگاهی در تبیین اعتماد اجتماعی دانشجویان است. رویکرد مقاله توصیفی- علی و روش تحقیق پیمایشی است. جامعه آماری، دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال در سال 1389 را شامل می شود. ابزار گرد آوری داده ها پرسشنامه است که پس از بررسی روایی و پایایی، در بین 678 دانشجو با روش نمونه گیری خوشه ای طبقه بندی نامتناسب اجرا شده است. یافته های تحقیق حاکی از آن است که متغیر ارزیابی از ساختار دانشگاه به طور مستقیم و متغیر ارزیابی از عاملان دانشگاه به طور غیرمستقیم از مسیر متغیر ارزیابی از ساختار دانشگاه بر اعتماد اجتماعی اثر می گذارند.