محسن جاویدمؤید

تبلیغات ایران: گذشته، حال، و آینده"" عنوان میزگردی بود که با حضور استادان دانشگاه و استادان بازار در دفتر نشریه برگزار شد. اهمیت این موضوع از آن رو بود که تغییر شرایط اقتصادی داخلی و جهانی و نیز بازار رقابت، نیازمند نگاه متفاوت و دقیقتر صاحبان بنگاههای اقتصادی به مقولهی تبلیغات در سال جدید است. صاحبنظران حاضر در میزگرد سالها است هم در مراکز علمی و دانشگاهی، و هم در فعالیتهای حرفه ای، از نزدیک دستی بر آتش تبلیغات دارند. از این رو میزگرد با پرسش و پاسخهای مشخص آغاز و انجام نیافت تا حاضران هر چه بیشتر بتوانند دیدگاهها و اندیشه های خود را در زمینهی تبلیغات عنوان کنند. امتیاز اصلی حاضران این میزگرد در آن بود که در برهه هایی از تاریخ تبلیغات ایران حضوری مؤثر داشته و دارند و این بخوبی اجازه میداد تا صاحبنظران بر پایهی دانش و تجربهی مبتنی بر اقتضائات ایران امروز، دیدگاههای خود را مطرح کنند. چنین نگاهی میتواند تأیید یا مخالفت دیدگاههایی را در این باره برانگیزد که ""توسعه مهندسی بازار"" آمادهی درج این دیدگاهها است.

برندینگ عاطفی (Emotional Branding)، اثر ارزشمند مارک گوبه، با ترجمه ی خلیل جعفرپیشه، از انتشارات بازاریابی به چاپ دوم رسید. گفت وگوی ما با خلیل جعفرپیشه، مترجم کتاب ""برندینگ عاطفی"" لایه های متفاوتی دارد. نخست از شکل و فرم آغاز شد که چگونه مترجم توانسته همان حالت داستانی و روایی کتاب را در ترجمه حفظ کند و به خواننده انتقال دهد. اما گفت وگو فراتر از شکل، دیدگاههای تازه ای از ""برندسازی"" را معرفی می کند. وی در این گفت وگو، شخصیت نویسنده یعنی ""مارک گوبه"" را در پرتو همین کتاب ترسیم می کند، سپس در چند عبارت فشرده، کتاب را توصیف کرده است. افزون بر آن، از پایه های اساسی این کتاب در دو حوزه ی ""رفتار مصرف کننده"" و ""بسته بندی"" می گوید و از تفاوت نسلها صحبت به میان می آید که در ایران نیز کم و بیش با همان ریخت شناسی جمعیتی روبه روئیم؛ ویژگیهایی که می تواند راهنمای شرکتها و سازمانهایی باشد که علاقه مندند ""برندسازی"" خود را با پایه های دانشی و بینشی مدرن استوار سازند.

مهندسی فروش در ایران""، عنوان میزگردی بود که با حضور صاحبنظران دانشگاهی و آگاهان بازار در دفتر نشریه ی توسعه مهندسی بازار برگزار شد. حاضران این میزگرد آقایان دکتر محمد بلوریان تهرانی، ابوالقاسم حاجی نظری، فرزین عطائی، محمدرضا جعفرزاده، حسین صبوری، و پرویز درگی بودند. میزگرد در تنوعی از موضوعات مهندسی فروش در بازارهای مصرفی و صنعتی، آغاز و تداوم یافت که می خوانید. تنوع دیدگاهها اجازه می دهد تا صاحبنظران از منظر علمی و اجرایی بتوانند دیدگاههای متفاوت خود را برای توسعه مهندسی بازار ارسال کنند. چشم انتظار دیدگاهها هستیم.

دکتر علی اکبر فرهنگی سخنران مرکز توسعه ارتباطات و آگهیهای همشهری در مراسم جشن پایان سال 1393 بود که با حضور جمع کثیری از شرکتهای تبلیغاتی و استادان تبلیغات و بازاریابی برگزار شد. دکتر فرهنگی، چهره ی ماندگار جمهوری اسلامی ایران در سال 1384 در رشته ی مدیریت، سخنران خود را با عنوان ""تبلیغات در دنیا"" در 10 محور ارائه کرد. بخشی از سخنرانی دکتر فرهنگی را در 6 محور می خوانید. این 6 محور برگزیده عبارتنداز: - تبلیغات در سال 2014 - تبلیغات در موبایل (تلفن همراه) - تبلیغات پیامکی - تبلیغات درآمد سایتها و پرتال ها - 5 شرکت با بیشترین بودجه های تبلیغاتی - آسیا و اقیانوسیه بزرگترین بازار تبلیغاتی جهان

اهمیت، نقش، و وظایف مدیران توسعه بازار عنوان محوری این میزگرد بود. مدیران توسعه بازار از شرکتهای صنعتی و مصرفی در این میزگرد حضور یافتند. هدف از این میزگرد، مروری بر خاطرات کاری و تجربه های این مدیران بود تا امتیازات و ویژگیهای حضور ""توسعه بازار"" در شرکتها بیشتر و بهتر درک شود. حاضران میزگرد از شرکتهای صنعتی و مصرفی به جای هرگونه تئوری پردازی، صرفاً به نقش و وظایفی اشاره کردند که هم اکنون در شرکتهای خود انجام می دهند و یا درصدد تحقق آن هستند. هم سرمقاله و هم برخی گفت وگوهای مندرج در این شماره، و برخی آثار چاپ شده در همین شماره ی مجله می تواند تکمیل کننده ی مباحث و موضوعات این میزگرد باشد.

در تمام عمرم یک الاغ بارکش بوده ام! تا جایی که یادم میآید، هدف ساده و راحتی برای چرب زبانی دستفروشان، جمعکنندگان اعانه و دیگران بوده ام."" عین واژه ها و عباراتی را خواندید از دکتر رابرت چیالدینی، استاد برجستهی روانشناسی اجتماعی، و مشاور کمپین یکی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری امریکا است که دربارهی خودش در اولین سطر کتابش، ""تأثیرگذاری""، نوشت؛ کتابی که در سال 2001 برای چهارمین بار در امریکا تجدید چاپ شد. چیالدینی طعمهی دستفروشان چیالدینی به رغم داشتن مناصب اجتماعی بالا در دانشگاه علم، خود را از کنج آزمایشگاههای بزرگ، مجلل و آراستهی دانشگاهی بیرون میکشد تا به کف خیابانها برساند. هدف آن است که ""طمعهی دستفروشان"" قرار گیرد! چیالدینی دوست دارد طعمه شود تا بداند چگونه پسرک گلفروش یا شکلات فروش میتواند با چند جمله او را وادار سازد که گلی یا شکلاتی بخرد بیآنکه نیازی به آن داشته باشد! چیالدینی بارها و بارها خود را در معرض این شکارچیان فروش قرار میدهد تا هر بار دریابد به چه روشی او را میفریبند و پول او را محترمانه تصاحب میکنند. چیالدینی از این کار لذت میبرد. چون این کودکان با درایتی وصف ناپذیر قادرند ""خردورزی"" افراد صاحب فکر همچون او را به بازی بگیرند و او هر بار درمییابد چه خام و ساده لوحانه اسیر ""منطق"" این کودکان میشویم...

فروشنده""، فروشنده است. فروشندگی را نمیتوان با هیچ شغل و حرفهی دیگری مشابه دانست. با وجود این، میتوان مشابهتهایی بین فروشندگی و روان درمانگری جستجو کرد که سودزا است؛ بویژه آنکه فروشندگان با بهره مندی از مفاهیم، روشها، و تکنیکهای روان درمانگری میتوانند احتمال افزایش فروش خود را بالا ببرند. این اثر در پی معرفی آن مشابهتها ، و بیش از آن معرفی مفاهیم، روشها، و تکنیکهای روان درمانگری است که احتمال افزایش فروش را بالا خواهد برد.

حاضران این میزگرد در ترکیبی از ""استادان دانشگاه"" و ""استادان بازار"" به بررسی تأثیر فضای مطلوب کسب وکار بر رشد اقتصادی پرداختند. دکتر مرتضی عمادزاده، استاد منصور مجدم، مهندس سعید امامی، دکتر امیرحامد رضایی، و پرویز درگی در این میزگرد، نخست با نگاه کلان، و سپس در فضای کسب وکارها و شرکتها، دیدگاههای خود را عنوان کردند. دکتر مرتضی عمادزاده، مدیریت این میزگرد را بر عهده داشتند که صمیمانه از ایشان تشکر و قدردانی می شود.

تبلیغات"" همچون سایر علوم نیازمند آن است که از سوی دیگر رشته های علمی تقویت شود. واژه هایی نظیر ""چهارراه علوم""، ""اجتماع علوم""، و ""مطالعات بین رشته ای"" ناظر بر همین راهبرد است. متفکران در عصر کنونی برآنند تا حتی صورت مسأله ها را مبتنی بر ""مطالعات بین رشته ای"" صورتبندی کنند و سپس با بهره مندی از آرا و نظرات سایر علوم به چاره اندیشی برای حل مسأله برآیند. تبلیغات هم در کشورهای پیشرفته و هم در کشورهایی نظیر ایران همچنان در مظان این اتهام است که به رغم هزینه های سنگین، میزان اثرگذاری آن قابل سنجش نیست. انتشار کتابهایی نظیر ""تبلیغاتی که ما میشناسیم به پایان رسیده است"" و ""سقوط تبلیغات و صعود روابط عمومی"" شاهدی است بر آن اتهام. برخی همچون سرجیو زیمن، قائم مقام پیشین کوکاکولا، بیمهابا و باصراحت میگویند: ما شاهد منسوخ شدن تبلیغات هستیم. ""سنجش"" مرتبط با رشته های مهندسی است؛ متخصصان تبلیغات بر آن شدند تا با بهره گیری از آموزه های رشته های مهندسی برای پاسخگویی به آن اتهام، به مدد تبلیغات بیایند. خوشبختانه چنین نگاهی توانسته پاسخگوی بخشی از اتهامات باشد. افزون بر آن، صاحبان کالا اکنون میدانند با داشتن چه بودجه ای، باید در انتظار چه اثربخشی و کارآمدی از تبلیغات باشند. مقالهی حاضر در پی آن است تا به جای تصمیمهای کلیشه ای، به آگهیدهندگان و آژانسهای تبلیغاتی این نوید را بدهد که با همفکری همدیگر میتوانند بر پایهی محاسبات دقیقتر، فعالیت تبلیغاتی را به انجام برسانند.

میزگرد ""تحقیقات بازاریابی در ایران""، یک شروع است که در آینده باید تکمیل شود؛ با وجود این، آغازی است که میتوان با دریافت دیدگاههای مدیران و پژوهشگران، آن را تداوم بخشید. قرار بود انتظارات مدیران از شرکتهای تحقیقات بازار و بالعکس، و نقش و جایگاه دانشگاه در زمینهی تحقیقات بازار، در این میزگرد مورد بحث قرار گیرد که تا حدودی به آن پرداخته شد. موانع موجود بر سر راه رشد صنعت تحقیقات بازاریابی کشور، بخش دیگری از موضوعاتی بود که در این میزگرد بحث و گفتگو راجع به آن صورت گرفت. افزون بر آن، دربارهی برخی موضوعات دیگر نیز بحث شد؛ به عنوان مثال، روشهای تازه برای تحقیقات بازار نظیر نورومارکتینگ و زیمت (ZMET).

مدیریت انگیزه در نیروهای پخش و فروش با تأکید بر پورسانت"" میزگردی بود که با ترکیبی از استادان دانشگاه و بازار، در دفتر نشریهی ""توسعه مهندسی بازار"" برگزار شد. امتیاز اصلی این میزگرد در آن بود که با نگاه تئوریک آغاز شد اما به سرعت با نگاه کاربردی و اجرایی دنبال شد. حضور استادان دانشگاه بازار نیز سبب شد تا موضوعات کاربردی و اجرایی نیز در قالب دیدگاههای تئوریک اما با کلام و بیانی روان تدوین شود. تفکیک انگیزه های مادی از معنوی، مکمل سازی انگیزه های مادی و معنوی برای اثربخشی آن، تعادل در به کارگیری انگیزه های مادی و معنوی، نقش پررنگ مدیران و رهبران کسب وکارها برای انگیزه بخشی نیروهای پخش و فروش، اهمیت آموزش فروش بویژه برای مدیران و رهبران کسب وکارها، اولویت استخدام نیروهای مناسب برای فعالیتهای پخش و فروش، و در نهایت تأکید بر روی نظام پورسانت، از اساسیترین موضوعاتی بود که در این میزگرد بحث و بررسی شد. گفتنی آنکه علاقه مندان برای اطلاع از این میزگرد، افزون بر مطالعهی آن در این نشریه، میتوانند بخشهایی از این گفتگو را در پادکست بازاریابی ایران به نشانی www.Marketingpodcast.ir بشنوند.

دکتر منصور صمدی، دکتر محمود محمدیان، دکتر حسین وظیفه دوست، دکتر بهرام خیری، دکتر کامبیز حیدرزاده، و پرویز درگی، استادانی بودند که در میزگرد ""رفتار مصرفکنندهی ایرانی"" حضور داشتند. میزگرد ""رفتار مصرفکنندهی ایرانی"" نخست از کلیات شروع شد اما به پرسشهای بنیادینی نیز پاسخ داد که به صورت مکرر در ""بازاریابی ایران"" مطرح است نظیر آنکه ""رفتار مصرفکننده"" به عنوان موضوعی در مطالعات بین رشته ای تا چه حد نیازمند ""نگرش بومی"" است. بحثها گاه چالشی و گاه در تکمیل گفته های استادان در حوزه های رفتار مصرف کننده پیش میرود. میزگرد ""رفتار مصرفکنندهی ایرانی"" در این شماره، با گفتگوی توسعه مهندسی بازار با جرالد زالتمن، استاد برجستهی رفتار مصرفکننده دانشگاه هاروارد، و با معرفی دکتر پرادیپ، متخصص برجستهی نورومارکتینگ، ابعاد بیشتری از ""رفتار مصرفکننده"" را آشکار میسازد. میزگرد ""رفتار مصرفکنندهی ایرانی"" یک شروع است که میتواند با آرا و نظرات و دیدگاههای متعدد و متنوع و حتی متناقض و متضاد، پی گرفته شود. ""توسعه مهندسی بازار"" این آمادگی را دارد تا این دیدگاهها را انتشار دهد. استادان بازاریابی، صاحبنظران بازاریابی، دانشجویان بازاریابی، و اهالی بازاریابی میتوانند با ارسال دیدگاهها و آثار خود، بر غنای میزگرد رفتار مصرفکنندهی ایرانی بیفزایند.

هدف: امروزه رقابت، حرف اول و آخر را در بازارهای مختلف می زند و در این میان کسب وکارهایی موفق ترند که به موضوع جلب رضایت مشتریان خود و وفادارسازی آن ها اهمیتی دوچندان می دهند. هدف اصلی این مقاله، بررسی هرچه بیشتر عوامل مختلف تأثیرگذار بر میزان رضایت یا نارضایتی مشتریان بازار تلفن همراه در سطوح خُرد و کلان و تأثیر آن ها بر یکدیگر می باشد. روش: در این مقاله، دو شرکت همراه اول و ایرانسل، به عنوان دو رقیب اصلی بازار تلفن همراه در ایران در نظر گرفته شده اند و عوامل تأثیرگذار بر سطوح عملیاتی و راهبردی بازار این دو رقیب، مورد توجه قرار گرفته اند. از رویکرد گسسته پیشامد در سطح عملیاتی، و رویکرد پویایی سیستم در سطح راهبردی و استفاده همزمان از این دو روش جهت ارائه مدل ترکیبی رضایت / نارضایتی مشتریان بازار تلفن همراه بهره گرفته شده است. یافته ها: یافته ها حاکی است چنانچه هر یک از رقبای اصلی بازار تلفن همراه نتوانند سطح خدمات مورد انتظار مشتریان خود را در پاسخ به اقدامات رقیب به درستی برنامه ریزی کنند، تأثیر جدی در نرخ افزایش / کاهش رضایت از خدمات شان و متعاقب آن افزایش یا کاهش مشتریان خواهد داشت. نتیجه گیری: مدل ترکیبی پیشنهادی گسسته پیشامد – پویایی سیستم، کارآیی بیشتری در مقایسه با هر یک از مدل های شبیه سازی به تنهایی دارد و امکان تجزیه وتحلیل دقیق تر بازار تلفن همراه و عوامل تأثیرگذار بر سهم رقبای اصلی آن را فراهم می آورد.