ملوک خادمی اشکذری

هدف اصلی این پژوهش، ساخت بسته آموزشی مهارت های اجتماعی مبتنی بر ذهن آگاهی برای دانش آموزان دیرآموز و بررسی اثربخشی آن بر مؤلفه های مهارت های اجتماعی در آنها بود. روش این پژوهش کمّی و از نوع نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری کلیه دانش آموزان پسر دیرآموز مقطع پنجم و ششم ابتدایی شهر تهران در سال تحصیلی 1400-1399 بودند که از بین آنها 30 نفر به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و با گمارش تصادفی، در دو گروه 15 نفری آزمایش و گواه قرار گرفتند. بسته آموزشی مهارت های اجتماعی مبتنی بر ذهن آگاهی بر اساس مؤلفه های مهارت های اجتماعی در دیگر برنامه های آموزشی، تکنیک های ذهن آگاهی و نظر گروهی از روان شناسان تربیتی و معلمان دانش آموزان دیرآموز و پیشینه های پژوهشی مرتبط، طراحی و ساخته شد. این بسته در قالب 8 مهارت گوش دادن، پیروی از قانون، توجه به تکلیف، درخواست کمک، رعایت نوبت در مکالمه، مسئولیت پذیری، کنترل خشم، و دوستی کردن طی 10 جلسه به افراد گروه آزمایش به صورت آن لاین (به دلیل شرایط قرنطینه ناشی از کرونا) آموزش داده شد. افراد گروه گواه در این زمان این آموزش را دریافت نکردند. ابزار پژوهش فرمِ والدین مقیاس درجه بندی مهارت های اجتماعی گرشام و الیوت (1990) بود. کلیه داده های متغیر وابسته مهارت های اجتماعی با چهار مؤلفه مشارکت، قاطعیت، مسئولیت پذیری، و خودکنترلی با استفاده از نرم افزار26 SPSS مورد تجزیه تحلیل قرار گرفتند، و بنا به ضرورتِ حاصل از بررسی نتایج پیش فرض های آزمون تحلیل کواریانس، در پردازش داده ها، آزمون هایU من ویتنی و t مستقل به کار رفتند. یافته ها نشان دهنده معناداری تفاوت در مؤلفه های مشارکت (P=0/001)، قاطعیت (P=0/000)، و مسئولیت پذیری (P=0/000)، و عدم وجود تفاوت معنادار در مؤلفه خودکنترلی(P=0/001) بود. در کل یافته های این پژوهش اثربخشی بسته آموزشی مهارت های اجتماعی مبتنی بر ذهن آگاهی بر مؤلفه های مهارت های اجتماعی در دانش آموزان دیرآموز را تأیید کردند. از این بسته آموزشی می توان به عنوان یک ابزار کمک آموزشی، در جهت بهبود مهارت های اجتماعی این دانش آموزان در خانه و مدرسه استفاده کرد تا آنها بتوانند در جامعه به عنوان شهروندانی مستقل و کارآمد ظاهر شوند.

هدف پژوهش حاضر، بررسی اثر آموزش شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی بر ابعاد بهزیستی روان شناختی دانش آموزان بود. طرح پژوهش نیمه تجربی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری کلیه دانش آموزان پیش دانشگاهی مدارس ناحیه 3 آموزش و پرورش شهر کرج بودند که در سال تحصیلی 1394-1393 مشغول به تحصیل بودند. برای انتخاب نمونه دو مدرسه به طور تصادفی انتخاب شدند و پس از اجرای آزمون بهزیستی روان شناختی 30 نفر دانش آموز که در آزمون نمره پایینی کسب کرده بودند (کم تر از 36) به طور تصادفی 15 نفر در گروه آزمایشی و 15 نفر در گروه کنترل جایگزین شدند. برای گروه آزمایش طی 8 جلسه 90 دقیقه ای آموزش شناختی مبتنی بر ذهن آگاهی برگزار گردید، در صورتی که برای گروه کنترل هیچ جلسه ای برگزار نشد. ابزار پژوهش پرسش نامه بهزیستی روا ن شناختی ریف بود. برای تحلیل داده ها از تحلیل کوواریانس چند متغیره استفاده شد. آزمون تحلیل کوواریانس بین گروهی پس از حذف اثر پیش آزمون در هر یک از خرده مقیاس های پذیرش خود، روابط مثبت با دیگران، خودمختاری، تسلط بر محیط، زندگی هدفمند، رشد فردی و بهزیستی روان شناختی کل نشان داد که آموزش شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی، بهزیستی روان شناختی و ابعاد آن را به طور معناداری افزایش داده است. نتایح پژوهش نشان می دهد که بهزیستی روان شناختی از عوامل فردی به ویژه حالات ادراکی و هیجانی تأثیر پذیرفته و باعث توانمندی افراد در شناخت و پذیرش محیط بلافصل و هیجانات خود، زمینه رشد شخصی، ارتباط مثبت با دیگران و تحقق هدفمندی در زندگی می گردد.

کنجکاوی، مهم ترین سرمایه ی ذاتی کودکان است که در جستجوی دانش و کسب علم، از آن استفاده می شود. هدف از پژوهش حاضر، بررسی ویژگی های روان سنجی مقیاس کنجکاوی معرفتی کودکان علاقه/محرومیت در بین کودکان 5 تا 9 ساله ی ساکن تهران و مشغول به تحصیل در مدارس آموزش و پرورش یا مهدکودک ها در سال تحصیلی 1398-1399 بود. پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی پیمایشی از نوع مقطعی بود و تعداد 985 کودک با روش نمونه گیری طبقه ای-خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. در ابتدا، نسخه اصلی "مقیاس کنجکاوی معرفتی علاقه/محرومیت برای کودکان(پیوترووسکی و همکاران، 2014)"به زبان فارسی برگردان و نسخه فارسی مقیاس کنجکاوی معرفتی کودکان علاقه/محرومیت به دست آمد. این مقیاس به فرم گزارش والدین و دارای دو نوع علاقه و محرومیت است. تحلیل گویه های نسخه فارسی مقیاس بر پایه محاسبه ضریب آلفای کرونباخ برای نوع علاقه، نوع محرومیت و کل کنجکاوی معرفتی به ترتیب، 708/0، 795/0 و 734/0 بود که حاکی از همسانی درونی خوب آن بود. نتیجه ی بررسی پایایی آزمون- باز آزمون نیز، بیانگر ثبات مقیاس بود. همچنین، نتایج تحلیل عاملی تأییدی، تأیید کننده ی برازندگی خوب و مناسب مدل دو عاملی مقیاس با داده ها بود. به طور کلی، نتایج پژوهش انجام شده، بیانگر این است که نسخه فارسی مقیاس کنجکاوی معرفتی کودکان علاقه/محرومیت از ویژگی های روان سنجی مناسبی در نمونه کودکان 5-9 ساله ایرانی برخوردار است.

در جامعه دینی ایران، به کارگیری مداخلات روان شناختی ایرانی−اسلامی برای زوجین دارای تعارضات زناشویی مورد غفلت قرار گرفته است؛ بر این اساس پژوهش حاضر با هدف طراحی بسته آموزشی شادکامی اسلامی و امکان سنجی آن بر ابعاد تاب آوری روانی زوجین دارای تعارض زناشویی انجام گرفت. روش پژوهش حاضر در بخش کیفی، تحلیل مضمون به روش استقرایی و در قسمت کمّی آزمایشی با طرح پیش آزمون−پس آزمون با گروه گواه و دوره پیگیری دوماهه بود. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل زوجین دارای تعارض زناشویی مراجعه کننده به مراکز مشاوره شرق تهران در شش ماهه اول سال 1399 بود. در این پژوهش تعداد 26 زوج با روش نمونه گیری غیرتصادفی هدفمند انتخاب و با گمارش تصادفی در گروه های آزمایش (28 نفر) و گواه (24 نفر) جایدهی شدند. گروه آزمایش مداخله بسته آموزش شادکامی اسلامی (هشت جلسه) را در دو ماه دریافت کردند. پرسشنامه های مورد استفاده در این پژوهش شامل پرسشنامه تعارض زناشویی (براتی و ثنایی، 1375) و پرسشنامه تاب آوری روانی (کانر و دیویدسون، 2003) بود. داده های حاصل از پژوهش به شیوه تحلیل واریانس آمیخته مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که بسته آموزش شادکامی اسلامی از نظر متخصصان دارای روایی محتوایی و اجرایی مناسب است؛ همچنین یافته ها بیانگر آن بود که آموزش شادکامی اسلامی بر ابعاد تاب آوری روانی زوجین دارای تعارض زناشویی مؤثر می باشد (0001/0>p) و در حالی که این مداخله تنها بر زیرمقیاس تأثیرات معنوی اثر معناداری نداشت. براساس یافته های حاصل از پژوهش حاضر، آموزش شادکامی اسلامی با بهره گیری از ایجاد ارتباط امن، حمایت کننده و همدلانه، آموزش مفهوم بخشش، توجه به پیامدهای مثبت صبر و شناسایی توانمندی و استعدادهای ذاتی زوجین در دسترسی به شادکامی می تواند به عنوان روشی کارآمد در جهت بهبود تاب آوری زوجین مورد استفاده قرار گیرد.

مشکلات هیجانی و رفتاری معمولا از دوره پیش از دبستان شروع می شوند و آموزش فراهیجانی والد محور و بازی درمانی خانواده محور مداخلاتی هستند که می توانند در این زمینه موثر باشند. هدف پژوهش حاضر مقایسه آموزش فراهیجانی والد محور و بازی درمانی خانواده محور بر رفتارهای مخل کودکان پیش دبستانی بود. این پژوهش از نوع کاربردی و روش آن نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون، پس آزمون و پی گیری با گروه گواه بود. جامعه آماری پژوهش، شامل کودکان پیش دبستانی شهر تهران در سال ۱۴۰۱-۱۴۰۰ بود که با روش نمونه گیری هدفمند 45 نفر از آنان انتخاب و به روش تصادفی ساده در سه گروه مساوی آزمایش و گواه قرار گرفتند. والدین گروه آزمایش اول تحت آموزش فراهیجانی والد محور و والدین گروه آزمایش دوم تحت بازی درمانی خانواده محور قرار گرفتند و گروه کنترل هیچ گونه مداخله ای دریافت نکرد. برای گردآوری داده ها از پرسشنامه مشکلات رفتاری راتر استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر انجام شد. نتایج نشان دهنده این بود که آموزش فراهیجانی والد محور و بازی درمانی خانواده محور بر کاهش رفتارهای مخل کودکان در مرحله پس آزمون و پیگیری اثر معنادار داشته اند (۰۰1/۰>P). اما تفاوت معناداری بین اثربخشی دو گروه وجود نداشته است (05/۰<P). آموزش فراهیجانی والد محور و بازی درمانی خانواده محور می توانند به عنوان یک مداخله موثر در کاهش رفتارهای مخل کودکان مورد استفاده قرار گیرند. واژه های کلیدی: آموزش فراهیجانی والد محور، بازی درمانی خانواده محور، رفتارهای مخل، کودکان پیش دبستانی

پژوهش حاضر با هدف تدوین بسته آموزشی کارکردهای اجرایی و بررسی اثربخشی آن بر بازداری پاسخ و تنظیم هیجان کودکان پیش دبستانی انجام شد.روش پژوهش، شبه آزمایشی با پیش آزمون- پس آزمون و گروه کنترل بود. در طراحی و تدوین بسته ی آموزشی پس از مطالعه و بررسی پیشینه نظری و عملی، هشت محتوای آموزشی اصلی در قالب بازی، فعالیت های گفتگو محور و کاربرگ های آموزشی به منظور تقویت کارکردهای اجرایی بازداری پاسخ و تنظیم هیجان مناسب سن پیش دبستان به همراه کتابچه راهنمای مربی تهیه شد. روایی محتوایی بسته آموزشی، توسط هشت نفر از متخصصان این حوزه بررسی شد و اصلاحات لازم انجام گردید. سپس فرم نهایی آن تهیه و آماده اجرا برای جلسات آموزشی شد. به منظور بررسی روایی محتوایی از روش کمی لاوشه استفاده شد. سپس اثربخشی بسته آموزشی بر بازداری پاسخ و تنظیم هیجان کودکان پیش دبستانی بررسی شد که به این منظور 40 کودک پیش دبستان 5-6 ساله با روش نمونه گیری در دسترس با جایگزینی تصادفی انتخاب و 20 نفر در گروه آزمایش و 20 نفر در گروه کنترل به طور تصادفی قرار گرفتند. پس از اجرای پیش آزمون با سیاهه درجه بندی رفتاری مهارت های اجرای ی بریف-نسخه پیش دبستانی- فرم والدین، گروه آزمایش به مدت 12 جلسه یک ساعته به صورت آنلاین مورد آموزش قرار گرفتند. داده های به دست آمده با استفاده از روش تحلیل کواریانس تک متغیره (آنکووا) با استفاده از نرم افزار SPSS انجام گرفت. نتایج یافته ها نشان داد، بسته آموزشی تدوین شده برای کارکردهای اجرایی از روایی محتوایی لازم برخوردار است و توانسته در بهبود کارکردهای اجرایی بازداری پاسخ و تنظیم هیجان کودکان پیش دبستان مؤثر واقع شود.

زمینه و هدف: نقص در کنترل شناختی و بازداری پاسخ در کنار آشفتگی در کیفیت خواب در افراد با نشانه های اضطرابی مشاهده شده است، بر این اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش بازداری پاسخ، کنترل شناختی و کیفیت خواب در پیش بینی علایم و نشانه های اختلالات اضطرابی نوجوانان پسر انجام گرفت. مواد و روش ها: روش پژوهش حاضر کمی و از نوع مطالعات همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه دانش آموزان پسر دوره دوم مقطع متوسطه شهر تهران در نیم سال دوم سال ۱۴۰۰-۱۴۰۱ تشکیل دادند، که از میان آنها ۲۹۰ نفر به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از تکلیف برو/نرو (GO/NO GO) هوفمان (۱۹۸۴)، پرسشنامه کنترل شناختی و انعطاف پذیری (CCFQ) گابرز و همکاران (۲۰۱۸)، مقیاس کیفیت خواب پیتزبورگ (PSQI) بایسه و همکاران (۱۹۸۹) و مقیاس چند بعدی اضطراب کودکان (MASC) مارچ و همکاران (۱۹۹۷) استفاده شد. داده های گردآوری شده با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تحلیل شدند. یافته ها: نتایج نشان داد که بازداری پاسخ نامناسب و کیفیت پایین خواب با علایم و نشانه های اختلالات اضطرابی رابطه مثبت معنادار و کنترل شناختی با آن رابطه منفی معنادار دارد. همچنین، بازدار پاسخ، کنترل شناختی و کیفیت خواب ۶/۴۰ درصد از واریانس علایم و نشانه های اختلالات اضطرابی را تبیین می کنند. نتیجه گیری: با توجه به نتایج مذکور می توان نتیجه گرفت که بازداری پاسخ، کنترل شناختی و کیفیت خواب به عنوان عوامل موثر بر علایم و نشانه های اختلالات اضطرابی نوجوانان باید مورد توجه متخصصان و درمانگران قرار گیرد. تازه های تحقیق محمد حسین سالمی: Google Scholar, Pubmed ملوک خادمی اشکذری: Google Scholar, Pubmed

هدف: پژوهش حاضر با هدف بررسی و مقایسه اثربخشی مداخله بازآموزی اسنادی، تنظیم هیجانی و حل مسئله شناختی- اجتماعی بر بهبود سازگاری اجتماعی و کاهش فرسودگی تحصیلی دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ابتدایی شهر تهران انجام شد. روش: این مطالعه از نوع نیمه آزمایشی همراه با مراحل پیش آزمون، پس آزمون و دوره پیگیری بود. 40 دانش آموز با ناتوانی یادگیری 8 تا 12 ساله به روش تصادفی ساده انتخاب شدند و به صورت تصادفی در سه گروه آزمایش و یک گروه شاهد قرار گرفتند. آموزش های بازآموزی اسنادی، تنظیم هیجانی و حل مسئله شناختی- اجتماعی طی 8 جلسه یک ساعته، به سه گروه آزمایش ارایه گردید. از پرسشنامه فرسودگی تحصیلی برسو و همکاران(1997) و سازگاری اجتماعی ﺳیﻨﻬﺎ و ﺳیﻨﮓ(1993) در مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری استفاده شد. داده ها با استفاده از روش تحلیل کوواریانس تک متغیری و چندمتغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: نتایج نشان داد که آموزش های بازآموزی اسنادی، تنظیم هیجانی و حل مسئله شناختی- اجتماعی، باعث افزایش معنادار سازگاری اجتماعی و کاهش معنادار فرسودگی تحصیلی گردید، با این تفاوت که برنامه آموزشی بازآموزی اسنادی در کاهش فرسودگی تحصیلی موفق تر از برنامه های آموزشی تنظیم هیجانی و حل مسئله شناختی- اجتماعی بود. علاوه براین، برنامه های آموزشی تنظیم هیجانی و حل مسئله شناختی-اجتماعی با میزان تأثیر یکسان از برنامه بازآموزی اسنادی در افزایش میزان سازگاری اجتماعی، موثرتر است. نتیجه گیری: استفاده از نتایج پژوهش در طراحی برنامه های آموزشی پیشگیرانه و بهبود دستاوردهای آموزشی مؤثر می باشد.