زهرا حسین آبادی

زهرا حسین آبادی

مدرک تحصیلی: دانشیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه سیستان و بلوچستان.زاهدان. ایران

مطالب
ترتیب بر اساس: جدیدترینپربازدید‌ترین

فیلتر های جستجو: فیلتری انتخاب نشده است.
نمایش ۱ تا ۲۰ مورد از کل ۲۱ مورد.
۲.

بررسی اسطوره های مرگ در بینش هندی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره سال هفتم تابستان ۱۳۹۴ شماره ۲۳

کلید واژه ها: اسطوره مرگ فلسفه هندی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۷۴۲ تعداد دانلود : ۹۷۴
مرگ به عنوان یکی از بزرگ ترین رازهای وجود انسان، موضوعی است که در ادیان سراسر جهان مورد توجه قرار گرفته است. نگرش بیش تر این مکاتب به مرگ نگرشی دوگانه است که یا به جهان پس از مرگ اعتقاد دارد و یا اینکه مرگ را پایان زندگی انسان قلمداد می کند. اما در تفکر هندی که بر پایه ی تناسخ بنا شده است، انسان با مردن های پی در پی که به زنجیره ای از حیات های مداوم پیوسته است، همواره در رنج بوده و تنها راه رهایی او از این پدیده رسیدن به نیروانا است. اسطوره های متعددی که در زمینه ی مرگ در سرزمین هند رواج دارد، بازتاب بخشی از تفکرات آن ها در مورد مرگ است. با توجه به اهمیت بینش اساطیری در تفکر هندوان در این پژوهش که به شیوه ی توصیفی و تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای تدوین شده است، به موضوع مرگ در اساطیر هندی پرداخته شده است.
۳.

بررسی پیوستگی نگاره های درخت با باورهای اساطیری و مذهبی هند(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره سال ششم بهار ۱۳۹۳ شماره ۱۸

کلید واژه ها: اسطوره درخت مقدس درخت بودا هنر هند

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی جامعه شناسی جامعه شناسی فرهنگ مطالعات فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی علوم اجتماعی انسان شناسی انسان شناسی فرهنگی انسان شناسی قوم شناختی
تعداد بازدید : ۱۵۸۲ تعداد دانلود : ۹۱۱
نگاره ی درخت، از کهن ترین نگاره های رایج در هنر هند است که پیوستگی قابل ملاحظه ای با باورهای مذهبی و اسطوره ای رایج در این سرزمین دارد. کهن ترین تجلیات درخت در فرهنگ و هنر هندی بیش تر در قالب سه شکل: درخت کیهانی (واژگون)، درخت زندگی و درخت بودهی (درخت تنویر بودا) دیده می شود. این پژوهش با توجه به مساله ارتباط قابل ملاحظه ی باورهای مذهبی رایج در هند با نگاره ی درخت و بنا به اهمیت آن در نگارگری و هنر بودایی، مورد بررسی قرار گرفته است. در این پژوهش که مبتنی بر شیوه ی توصیفی و تحلیلی است، موضوع درخت مقدس در سه مبحث: 1- ارزش و قداست درخت در هند. 2- انواع درختان مقدس در این سرزمین. 3- تجلی بودا به شکل درخت در هنر بودایی، مد نظر قرار دارد. نتیجه ی این بررسی ضمن آن که حاکی از اهمیت و قداست جایگاه درختان مقدس در بین پیروان ادیان گوناگون موجود در هند می باشد، نشان از آن دارد که پیوستگی حضور خدایان و شخصیت های اسطوره ای با درخت، از عوامل اصلی گسترش نگاره های مربوط به درخت در هنر هندو بودایی است.
۴.

تجلی حماسه ی عاشورا در نقاشی های قهوه خانه ایدوره ی قاجار(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های تاریخی ایران و اسلام پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۹

کلید واژه ها: قاجار امام حسین (ع) قهوه خانه حماسه ی عاشورا هنر نقاشی

حوزه های تخصصی:
  1. حوزه‌های تخصصی تاریخ ایران اسلامی حکومت های ایرانی- اسلامی قاجار فرهنگی
  2. حوزه‌های تخصصی تاریخ گروه های ویژه باستان شناسی
تعداد بازدید : ۱۳۸۷ تعداد دانلود : ۶۱۹
قیام امام حسین (ع) یکی از وقایع بسیار مهم در تاریخ اسلام است. این واقعه که یکی از حوادث محوری تاریخ تشیع می باشد تأثیرات عمیقی بر فرهنگ ایران داشته است؛ از جمله ادبیات و هنر که نشانه های آن به ویژه درهنر نقاشی قهوه خانه ای ظهور کرده است. هدف این پژوهش یافتن تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم حماسه عاشورا در خلق نقاشی های قهوه خانه ای است. امام حسین (ع) و حضرت ابوالفضل (ع) و همراهان آنها بعنوان نماد انسان های مؤمن حقیقی و شهادت طلب در این تابلو ها به تصویر کشیده شده اند و در مقابل، لشکریان اعداء به عنوان عناصر ضد اخلاق و اسلام معرفی شده اند. چنین نقاشی هایی از قداست مذهبی و معنوی برخوردار بوده و بر اساس فرهنگ عاشورایی تولید شده اند. روش تحقیق توصیفی-تفسیری است و بر اساس مطالعه کتابخانه ای و مشاهدات مستقیم و غیر مستقیم آثار نقاشی صورت گرفته است.
۵.

بررسی تأثیر نقّاشی های قهوه خانه ای با موضوعات مذهبی بر روی باورهای عامه مردم(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جلوه هنر پاییز و زمستان ۱۳۹۵ شماره ۱۶

کلید واژه ها: دوران قاجار نقاشی قهوه خانه ای مفاهیم مذهبی نقل و نقش

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۱۰۳ تعداد دانلود : ۲۶۲۳
نقاشی قهوه خانه ای سبکی از نقاشی است که توسط نقاشان مکتب ندیده در دوران قاجار بنابر شرایط اجتماعی و سیاسی زمان خود شروع به بالیدن کرد و بارزترین نمودهایش را می توان در دوران مشروطیت به نظاره نشست. نقطه ی اوج این آثار در دوره ی قاجار بوده و بیشترین مخاطب آن انسان هایی از میان مردم کوچه و بازار بوده اند؛ فرض بر این است که نقاشی های قهوه خانه ای با موضوعات مذهبی خصوصاً واقعه کربلا، تأثیرات عمیقی روی باورها و اعتقادات مذهبی عامه مردم داشته است. در این بررسی، پس از تعریف کوتاهی درباره نقاشی قهوه خانه ای، تاثیراتی که نقالان و نقاشان آن زمان بر روی مردم می نهادند مورد مداقه قرار گرفته که برای این منظور به تحلیل چند اثر از نقاشان برجسته ی این مکتب که پرده هایی با موضوعاتی مذهبی را خلق کرده اند پرداخته شده است. سوال تحقیق این است که این نقاشی ها چه تاثیری بر روی اعتقادات عامه مردم نهاده است؟ هدف تحقیق بررسی تأثیرات نقاشی قهوه خانه ای و نقل آنها بر باورها و ارزشهای آنها است. و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که این نقش ها ذهنی بوده و ریشه در سنت و هویت اسلامی- شیعی ایران دارند و سبب درک و ارتباط عمیق-تر و بیشتر عامه ی مردم با روایت های مذکور و پیروی از سیره ی اهل بیت علیهم السلام می گردید و حس میهن دوستی و دفاع از ارزش ها و اعتقادات را در آنان تقویت می نمود. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای می باشد. واژگان کلیدی: نقاشی قهوه خانه ای، دوران قاجار، مفاهیم مذهبی، نقل و نقش
۶.

بررسی نمادهای تصویری هنر شیعی در نقاشی قهوه  خانه ای

نویسنده:
منبع: پیکره دوره پنجم بهار و تابستان ۱۳۹۵ شماره ۹ 35 - 50

کلید واژه ها: نقاشی قهوه خانه ای هنر شیعی نمادهای تصویری نقالی تعزیه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۸۵۰ تعداد دانلود : ۷۰۹
نقاشی قهوه خانه ای از جمله هنرهایی است که از بطن جامعه و توسط نقاشان مکتب ندیده ای بوجود آمد که هر کدام از آن ها در حرفه های مختلف مثل کاشی سازی، گچ بری، و... فعالیت می کردند. در این نوع نقاشی شاهد مضامین مذهبی و غیر مذهبی هستیم که بدون تکلف و در نهایت سادگی به تصویر کشیده شده اند. در قهوه خانه ها نقالانی حضور داشتند که به بیان داستان های مذهبی، ملی و حماسی می پرداختند، نقاشان قهوه خانه ای متأثر از این داستان ها، برداشت خود را با تکیه بر قوه خیال شان به تصویر می کشیدند. در این مقاله به نقش ها و عناصری پرداخته شده که به صورت نمادین یادآور اعتقادات شیعی است، از آن جمله می توان به اشیاء، حیوانات و رنگ هایی اشاره کرد که نقاشان قهوه  خانه ای در کار خود از آن ها بهره جسته اند. هدف از انجام این تحقیق بررسی نمادهای تصویری هنر شیعی در نقاشی  های قهوه خانه ای است. پژوهش حاضر به روش توصیفی  تحلیلی بوده و ابزار گردآوری اطلاعات به روش کتابخانه ای می باشد. در این راستا ابتدا استفاده از عناصر شیعی در هنر، و علل ورود آن ها به این وادی بررسی شده و پس از آن، به نمادهای موجود در نقاشی قهوه خانه ای پرداخته شده و در نهایت به این نتیجه رسیدیم که ریشه ی این عناصر به حکومت آل بویه باز می گردد زیرا آنان شیعه و پیرو امام علی بودند. و تاثیر آن بر روی مردم، تقویت روحیه میهن پرستی و دفاع از سرزمین و اعتقاداتشان بود.
۷.

بررسی چگونگی ترویج پاگانیسم در فیلم های ابرقهرمانی بوسیله استریوتایپ سازی از رنگ ها (طی سال های 1989 تا 2012، با تاکید بر سری فیلم های بتمن)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: جلوه هنر سال یازدهم بهار ۱۳۹۸ شماره ۱ (پیاپی ۲۲) 55 - 62

کلید واژه ها: پاگانیسم ابرقهرمان هالیوود رنگ فیلم

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۶۰۹ تعداد دانلود : ۵۹۸
هالیوود همواره، نماینده تفکر غربی بوده است و سعی نموده، تا برای اشاعه فلسفه ماده گرایانه اش، از ترویج پاگانیسم استفاده نماید. در این میان، فیلم های ابرقهرمانی یکی از بهترین ابزارها، می باشند؛ زیرا محبوبیت گسترده آن ها، سبب انتقال راحت تر پیام ها می گردد. یکی از تکنیک های مورد استفاده در این راه، استریوتایپ سازی از رنگ ها می باشد. با دقت در ظاهر ابرقهرمانان هالیوودی مشاهده می نماییم که این شخصیت ها، اغلب با لباس هایی به رنگ قرمز، آبی و زرد معرفی می شوند. ابرقهرمانانی که ادعای دفاع از آزادی های اجتماعی را دارند و در برابر دشمنانی می ایستند که تفکراتی مذهبی دارند و با ظاهری به رنگ های سبز، قهوه ای و بنفش به نمایش در می آیند. بدین شکل، مخاطب با دیدن رنگ هایی خاص و مراجعه به ضمیر ناخودآگاهش، به نوعی پیش داوری دست زده و هر آن که را به عنوان مثال با لباس سبز ببیند، دشمن پنداشته و شنل و یونیفورم قرمز را نماد یک نجات دهنده می پندارد. این تحقیق نیز با هدف شفاف سازی برای فعالان عرصه سینما، ابتدا، به روش توصیفی، پاگانیسم و تاریخچه ابرقهرمانان را بررسی می نماید و سپس به تحلیل و اثبات چگونگی استریوتایپ سازی رنگ ها می پردازد.
۸.

سیری در آثار خوشنویسی خواجه عبدالله مروارید کرمانی

نویسنده:
منبع: پیکره دوره سوم بهار و تابستان ۱۳۹۳ شماره ۵ 23 - 32

کلید واژه ها: قرآن مجید ادعیه دینی خوشنویسی خواجه عبدالله مروارید

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۵۲۱ تعداد دانلود : ۲۶۹
هنر خوشنویسی و کتابت قرآن مجید از ممتازترین و زیباترین تجلیّات هنر اسلامی است که از مقامی شایسته و ارجمند در میان مسلمانان جهان برخوردار است. خوشنویسان مسلمان، به سبب علوّشأن و اهمیت کلام الهی، نه تنها در زیبایی نوشتاری آن می کوشیدند، بلکه نسخه های نفیس قرآنی را به بهترین شکل ممکن می آراستند. اهمیت و جایگاه هنر خوشنویسی در میان مسلمانان سبب شد تا مقام و منزلت هنرمندان و پدید آورندگان این آثار نیز افزایش یابد. خواجه شهاب الدین عبدالله مروارید کرمانی یکی از هنرمندان خوشنویس دوره تیموری است که نسخه نفیسی از قرآن مجید را به رشته تحریر درآورده است. اما علی رغم معرفی دیگر جنبه های علمی و هنری وی، کمتر به این جنبه از هنر او یعنی فن شریف مصحف نویسی پرداخته شده است. هدف این مقاله معرفی آثار خوشنویسی خواجه عبدالله مروارید است. این پژوهش مبتنی بر شیوه توصیفی است و با تکیه بر منابع تاریخی و اسناد باقی مانده تدوین شده است. نتیجه اینکه این توجه و علاقمندی ریشه در تأملات و تفکرات فراوانی دارد که اندیشمندان و هنرمندان اسلامی در کتاب وحی الهی یعنی قرآن مجید داشته اند. سیری در آثار خوشنویسی خواجه عبدالله مروارید نشان از آن دارد که او علی رغم اشتغال به کارهای دیوانی، از قابلیت های هنری والایی در زمینه خوشنویسی برخوردار بوده است که اوج آن را در خوشنویسی قرآن کریم و ادعیه عربی- فارسی او می توان مشاهده کرد.
۹.

نقد و بررسی کتاب شوهاز(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۲ مهر ۱۴۰۱ شماره ۷ (پیاپی ۱۰۷) 415-439
تعداد بازدید : ۳۴۴ تعداد دانلود : ۱۲۲
شوهاز مجموعه ای از یادداشت های عبدالسلام بزرگ زاده فعال فرهنگی استان سیستان و بلوچستان است. این کتاب با هدف معرفی هنرها و آداب مردمان این منطقه و بررسی محدودیت های پیرامون توسعه این استان نگارش شده است. پراکندگی جمعیتی بلوچ به عنوان قومی اصیل در ایران بیشتر در بخش جنوبی استان است. مردمان این مناطق در زمینه هایی اعم از پوشش، موسیقی، جشن ها، زبان، آداب و رسوم شاخصه های فرهنگی منحصر به فردی دارند. تاکنون در زمینه ثبت مباحث مرتبط با فرهنگ و هنر بلوچستان ضعیف عمل شده است. کتاب شوهاز یکی از کتاب هایی است که سعی در معرفی و ثبت فرهنگ و هنر این منطقه داشته است. هدف از پژوهش حاضر، ضمن معرفی اجمالیِ این کتاب، نقد صوری و واکاوی محتوای آن به روش توصیفی تحلیلی است. نتایج نشان می دهد کتابِ حاضر در ارائه اطلاعاتی راجع به هنر و ادبیات بلوچی موفق بوده است. عدم انسجام منطقی بین یادداشت ها، جامعه هدف نامشخص، عدم رعایت اصول نگارشی، استفاده از مطالب دیگران بدون ارجاع دهی و ایرادات محتوایی از نقاط ضعف کتاب محسوب می شوند. در عین حال، دغدغه های فرهنگی نویسنده و تلاش او در معرفی بلوچستان قابل تقدیر است.
۱۰.

ویژگی های بصری و تحلیل مفاهیم نقوش ماهی روی سفال های قبل از اسلام در ایران(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: نگره پاییز ۱۳۹۹ شماره ۵۵ 121 - 137

کلید واژه ها: ایران قبل از اسلام سفال نماد ماهی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۳۴۰ تعداد دانلود : ۵۸۰
سرزمین ایران از اولین و مهم ترین مراکز تولید ظروف سفالی متنوع است. نقاشی روی سفال قدمتی طولانی دارد. هنرمند سفالگر در طول تاریخ شکل گیری سفال از شیوه های مختلف نقش اندازی و نقوش متفاوت استفاده کرده است. بعضی از نقوش جنبهٔ مقدس و آیینی دارند و از اعتقادات و باورهای مردم سرچشمه گرفته اند. این نقوش به صورت طبیعی یا تجریدی زینت بخش سفال ها شده اند. یکی از نقوشی که در آثار هنری ایران از دیرباز تاکنون به کار رفته نقش مایه ماهی است که از بن مایه های بسیار ماندگار در هنر ایران است، هنرمندان ایرانی آرزوی آب و تقدس آب را با نماد ماهی بر سفال نقش بستند، نقشی که یادآور برکت و روزی است. هدف از این پژوهش بررسی ویژگی های بصری نقوش ماهی و مضامین این نقش روی سفال های قبل از اسلام در ایران است. سوالات تحقیق از این قرار است:۱. ویژگی های بصری نقوش ماهی ها روی سفال ها چیست؟ ۲. نقش ماهی بر سفال های قبل از اسلام در ایران دارای چه مضامینی بوده است؟ روش انجام این تحقیق تحلیلی-توصیفی است. جهت گردآوری اطلاعاتِ متن، از منابع کتابخانه ای، سایت های معتبر جهت تهیه مقالات، شکل ها و کتاب های الکترونیکی استفاده شده است. روش تجزیه و تحلیل شکل ها به صورت کیفی می باشد و از لحاظ بصری، مضمونی و مفاهیم به توضیح نقوش روی سفال، با تأکید بر نقش ماهی، پرداخته شده است.نتیجه این که، نقش ماهی به علت فرم انعطاف پذیر و متنوعی که دارد، هم از لحاظ بصری و هم از لحاظ نمادین و مفهومی مورد توجه هنرمندان سفالگر ایرانی بوده که به صورت انتزاعی و نزدیک به طبیعت نقش اندازی شده و استفاده از این نقش بر ظروف سفالی نشانهٔ حیات انسان بوده که از خاک، آب و گِل شکل گرفته است.
۱۱.

مطالعه تطبیقی سفال کوباچه ایران (صفویه) و سفال ایزنیک ترکیه (عثمانی)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۲ تابستان ۱۳۹۶ شماره ۲ 55 - 66

کلید واژه ها: دوره صفوی دوره عثمانی سفال ایزنیک سفال کوباچه

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۲۹۳ تعداد دانلود : ۱۳۸
شباهت سفالینه های کوباچه تبریز دوره صفویه با سفالینه ایزنیک ترکیه در دوره عثمانی این سؤال را پدید می آورد که علل تشابه این دو گونه سفالینه چه بوده و کدام یک بر دیگری تأثیر گذاشته است؟ شیوه ساخت این ظروف، تزئینات ظروف سفالی ایران و ایزنیک و رنگ های مشترک، حکایت از تأثیر متقابل آنها در دوره های زمانی خاص دارد. هدف تحقیق، شناسایی نمونه های مشابه در ایران و ترکیه و بررسی علل احتمالی تأثیر پذیری این دو گونه سفالینه از یکدیگر است. ظروف کوباچه که با نقوش ختایی و رنگ های متنوع تزئین شده ، در ایزنیک ترکیه نیز با اشتراکاتی در طرح و رنگ دیده می شود. این مقاله، ابتدا به معرفی دو گونه سفال کوباچه و ایزنیک پرداخته است. سپس با بررسی روابط و مراودات فرهنگی و سیاسی دو کشور، به عوامل احتمالی تأثیر گذار سفال کوباچه بر سفال ایزنیک و تبیین اشتراکات در تزئین و رنگ پرداخته است. یافته های تحقیق نشان داد مهاجرت عده ای از هنرمندان تبریزی به ترکیه و پس از آن، حمله عثمانی ها در چالدران و سپس، دستیابی آنها به خزانه دولت صفوی در تبریز و به غنیمت بردن آثار هنری و هنرمندان آن منطقه به پایتخت عثمانی، باعث تأثیرپذیری سفالینه های ایزنیک از سفال کوباچه شده است.  
۱۲.

نقد و بررسی کتاب هنر همچون درمان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی سال ۲۳ بهار ۱۴۰۲ شماره ۱ (پیاپی ۱۱۱) 347-371

کلید واژه ها: هنردرمانی هنر برای هنر هنر سفارشی خودشناسی کارکردهای هنر هنر ارزشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۹۲ تعداد دانلود : ۱۱۰
انسان در دوره های مختلف، هنر را به صورت ابزاری درآورده تا به کمک آن بتواند احساسات درونی اش را بیان نموده و بر ترس هایش غلبه کند. کتاب «هنر همچون درمان» توسط آلن دوباتن و جان آرمسترانگ در زمینه هنردرمانی تدوین و نگارش شده و مهرناز مصباح آن را به فارسی ترجمه کرده است. این کتاب با هدف تبیین کارکردهای گوناگون هنر در زمینه های مختلف روحی و روانی، اقتصادی و غیره به رشته تحریر درآمده و اگرچه در پاره ای از مباحث هنر به نوعی فدای درمان شده و از ارزش واقعی آن می کاهد، اما در مواردی نیز رویکردهای ارزنده ای ارائه می کند. پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی به نقد انتقادی کتاب پرداخته است. روی سخن نوشتار حاضر با کیفیت شکلی و محتوایی نسخه ترجمه فارسی این کتاب است و نقد و بررسی کتاب اصلی محل تمرکز نخواهد بود. پس از مطالعه این کتاب می توان چنین استنباط کرد که هدف نویسندگان از نگارش آن این است که هنر را از جایگاه اصلی اش به زیر بکشند. از این رو شاید هنردوستانی که به نظریه «هنر برای هنر» معتقدند، با مطالب این کتاب مخالف باشند. کتاب حاضر نگاهی افلاطونی به هنر دارد و هنر را فقط در صورتی ارزشمند می داند که بتواند به درمان مشکلات روانی انسان ها بپردازد.
۱۳.

بررسی نقوش جانوری و «جانوران ترکیبی» در آثار سنگی تمدن جیرفت(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۱ بهار ۱۳۹۵ شماره ۱ 9 - 21

کلید واژه ها: جانوران ترکیبی جیرفت ظروف سنگی نقوش حیوانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۸ تعداد دانلود : ۲۳۸
تمدن جیرفت، از تمدن های کهن فلات ایران در حوز ه هلیل رود است. ظروف و اشیای به دست آمده از این منطقه نه تنها بیانگر فرهنگ و تمدن غنی این سرزمین است، بلکه به دلیل داشتن تصاویر زیبا و بدیع، از ظرفیت های درخور ملاحظه برای پژوهش در مورد شیوه زندگی و فرهنگ رایج در میان مردم این منطقه برخوردار است. هدف از این پژوهش، معرفی، شناخت و بیان نمادین موجودات تصویرشده روی ظروف سنگی جیرفت است. بنابراین، در این پژوهش که به شیوه توصیفی و تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای تدوین شده است، با این فرض که شیوه پردازش این نقش ها، متأثر از طبیعت و نگرش مذهبی و دینی مردم جیرفت است، تعدادی از نقوش حیوانی و انسانی حک شده روی ظروف سنگی بررسی شده است. نتیجه این پژوهش، حکایت از تأثیر درخور ملاحظه شیوه زیست و تفکر مردمان باستانی جیرفت بر نحوه طراحی برخی از نقوش خاص ازجمله نقوش حیوانی، انسانی و نقوش جانوری ترکیبی دارد. این نقوش، نوعی تخیل خلاق را به نمایش می گذارند؛ تخیلی که سبب شکل گیری تصاویری شده است که می توان آن ها را نتیجه باورهای فکری مردم این سرزمین دانست.
۱۴.

تبیین شیوه طراحی نقوش کاشی های ستاره ای شکل کاشان در سده 6تا 8هجری(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۷ تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲ 83 - 92

کلید واژه ها: کاشی ستاره ای شکل کاشان مبانی بصری گشتالت هنر ایرانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۵ تعداد دانلود : ۱۴۹
  هنر کاشی گری در ایران سابقۀ کهن و اهمیت والایی دارد. توفیق هنرمندان ایرانی در ساخت انواع کاشی های تصویری، تابش چشمگیری به کاشی های ایرانی بخشیده است. کاشی های زرین فام کاشان بخش ممتازی از این گنجینۀ ارزشمند را تشکیل میدهند. ذوق زمانه و مبانی زیبایی شناسی رایج در این آثار که در مجموعه ای از نقش پردازی های گسترده و همراه با بذل توجهی ویژه به جزئیات نمایان گردیده، نشانگر وجود معیارهای خاصی در تصویرگری این کاشی ها است. آنچه در این گفتار مورد بحث است، نشان دادن تدابیر بصری مورد استفاده در طراحی نقوش کاشی های ستاره ای شکل کاشان برطبق نظریۀ گشتالت میباشد. در این راستا اصلی ترین پرسش های این پژوهش بدین قرار است که: مهمترین اصول رایج در تصویرگری کاشی های ستاره ای شکل کاشان چه میباشند؟ و چه ویژگیهای بصری را بر مبنای نظریه گشتالت در این حیطه میتوان مورد توجه قرار داد؟ نتیجۀ این پژوهش که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای تدوین شده، نشانگر آن است که: هنرمندان برای دستیابی به یک گشتالت خوب، اصولی همچون: مجاورت، منظم بودن، سادگی، بسته بودن و تداوم عناصر بصری را مورد توجه قرار داده اند که این موضوع نشانگر آگاهی هنرمندان و نقش پردازان کاشی های ستاره ای شکل کاشان از ظرفیت های عناصر بصری برای ایجاد ساختاری منسجم و هماهنگ است.
۱۵.

بررسی و تحلیل نمادشناسانه نقش آتش در ایران پیش از اسلام با تأکید بر آثار دوره ماد و هخامنشی(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پیکره دوره یازدهم تابستان ۱۴۰۱ شماره ۲۸ 24 - 38

کلید واژه ها: آتش نمادشناسانه ایران پیش از اسلام م‍اد هخامنشی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۶۴ تعداد دانلود : ۱۵۶
بیان مسئله: با مشاهده جایگاه آتش و آتشدان در نقش برجسته های آثار به جا مانده از پادشاهان مادی و هخامنشی می توان دریافت که آتش در ایران پیش از اسلام جایگاهی بس والا و مقدس داشته است؛ به طوری که در آثار به جا مانده از این دوران، حضور و تجلی آتش را در گوردخمه ها، مراسم بار عام پادشاهان، مراسم دینی و آیینی و نیز در آثار هنری و تشریفاتی به مراتب مشاهده می کنیم؛ از این رو سؤالی که در این رابطه مطرح می شود، این است که: نقشمایه آتش در دوره های ماد و هخامنشی دارای چه مفاهیم نمادینی است؟ هدف: بررسی و تحلیل نمادشناسانه نقش آتش در تاریخ ایران پیش از اسلام (دوره ماد و هخامنشی) و جایگاه این عنصر در فرهنگ و هنر این دوره هدف پژوهش حاضر است. روش پژوهش: با توجه به جنبه تاریخی تحقیق پیش رو، روش اتخاذ شده توصیفی- تحلیلی است. تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش به روش توصیفی و ارائه تصاویر انجام گرفته و اطلاعات به دست آمده، طبقه بندی و بررسی و تحلیل شده است. یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که در بررسی نقش های به جای مانده از آثار مرتبط با دوره ماد و هخامنشی، آتش نمادین همیشه منطق پاکسازی شر توسط خیر را به نمایش می گذارد. آتش مظهر اَشَه (تقوا و درستی)، بر روی زمین است و آتشگاه جایگاه برخواندن و ستودن اهورامزدا است؛ همچنین آتش، نشان پاکی و آرامش هستی، بهره مند از ویژگی پاکسازی ماده و جوهره روان است. در حقیقت، چنانچه آتش عاری از این ویژگی می بود، هیچگاه نمی توانست رابطی بین دنیای انسان خاکی و قلمروی روحانی اهورا باشد.
۱۶.

پژوهشی در نگارگری بودایی رایج در سرزمین های هند و چین، با مطالعه موردی نگاره های موجود در غارهای آجانتا و دون هوانگ(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: مطالعات شبه قاره سال ۱۵ بهار و تابستان ۱۴۰۲ شماره ۴۴ 111 - 126

کلید واژه ها: هند چین نگارگری بودایی آجانتا دون هوانگ

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۵۱ تعداد دانلود : ۱۱۲
میراث فرهنگی سرزمین های کهن هند و چین، بخش مهمی از فرهنگ بودایی را تشکیل می دهد. آیین بودا یکی از مهم ترین جریان های اعتقادی رایج در این سرزمین هاست که تأثیر عمیقی بر هنر سرزمین های هند و چین برجای نهاده است. درهم آمیختن مبانی هنری رایج در این دو تمدن با عقاید بودایی که در غار-معابد آجانتا و دون هوانگ تجلی یافته است، این پرسش را مطرح می کند که مبانی هنری رایج در سرزمین های هند و چین چه تأثیری بر ساختار و مضامین رایج در نقاشی این غارها بر جای نهاده است؛ بنابراین در این پژوهش که به شیوه توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای تدوین شده، این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است. نتیجه این پژوهش حکایت از آن دارد که هرچند بین مضامین رایج در نگاره های بودایی موجود در این مکان ها، شباهت بسیار زیادی وجود دارد، هنرمندان چینی با تکیه بر فرهنگ و مبانی فکری کهن سرزمین خود، ضمن ایجاد تحول در شیوه های هنری، بر غنای هرچه بیشتر فرهنگ و آیین بودایی نیز افزوده اند.
۱۷.

بنیان های نمادین و اعتقادی در نقوش سنگ نگاره های درّه نگارانِ سراوان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: هنرهای زیبا - هنرهای تجسمی دوره ۲۵ تابستان ۱۳۹۹ شماره ۲ 65 - 74

کلید واژه ها: دره نگاران سنگ نگاره نقوش نمادین اعتقادی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۶ تعداد دانلود : ۱۱۹
درّه ی نگارانِ سراوان یکی از مناطق برجسته ی سنگ نگاره ای در ایران بوده که مملو از نقوشی است که با ظرافت بر دل صخره ها حکّ شده و رگه هایی از پیش زمینه های اعتقادی و نمادین در اکثریت نگاره ها به چشم می خورد. این پژوهش با هدف بررسی و شناختِ نمادشناسانه ی سنگ نگاره های درّه نگاران سراوان و دلایل اعتقادیِ ایجاد نقوش از سوی مردم بدویِ آن سامان انجام و به دنبال پاسخ گوئی به این سئوال است که: بیشترین تصاویر حک شده بر صخره های این درّه، از چه نوعی بوده و مبتنی بر چه بنیان های نمادین و اعتقادی ترسیم شده اند؟ روش تحقیق، توصیفی تحلیلی بوده و داده ها از طریق بررسی میدانی و ثبت مشاهدات نگارنده و نیز به روش اسنادی، گردآوری و به روش استدلال استقرایی، تحلیل شده-اند. یافته ها نشان می دهد که نگاره ها در درّه نگاران، به سه گروه جانوری، انسانی و هندسی تقسیم می شوند که نقوش جانوری بیشترین فراوانی را در بین سایر نقوش دارد. زمینه های نمادین و اعتقادی، نقشِ برجسته ای در طراحی نقوش داشته و به طور عمیقی با نحوه زیست و باورهای فکریِ مردم منطقه در آن زمان مرتبط بوده است. ضمن اینکه، بسیاری از بنیان های اعتقادی که در هنر صخره نگاریِ آن دوره نقش مؤثری داشته اند، در زندگی ساکنان فعلیِ منطقه، بوضوح قابل مشاهده است.
۱۸.

بازتاب دین الهی بر نقاشی هند در عصر اکبرشاه

نویسنده:
منبع: مطالعات ادیان و عرفان تطبیقی دوره ۶ بهار و تابستان ۱۴۰۱ شماره ۱ 1 - 28

کلید واژه ها: دین الهی وحدت ادیان نقاشی هند ن‍ق‍اش‍ی ای‍ران‍ی نقاشی اروپایی اکبرشاه گورکانی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۳۲ تعداد دانلود : ۱۲۸
پژوهش حاضر به تحلیل جهان بینی حاکم بر دین الهی و تاثیر آن بر نقاشی هند در دوره اکبرشاه می پردازد. اکبرشاه با هدف تسامح و یکپارچگی جامعه ی هند «دین الهی» را بنیاد نهاد. این رویکرد اکبر شاه به همبستگی و اتحاد سیاسی و عقیدتی شبه قاره انجامید و به موازات این تحولات، تعریفی نو از مفهوم فرهنگ و هنر در سرزمین هند شکل گرفت. با توجه به شرایط حاکم بر این دوره، فضای آزاد برای تأثیرپذیری مکتبهای مختلف نقاشی از یکدیگر به وجود آمد و نقطه ی عطفی در نقاشی و تصویرگری هند پدیدار گشت؛ لذا از آثار مصور شده در این دوره به عنوان یک مکتب مستقل هنری در تاریخ هنر هند یاد می شود. این پژوهش برآن است تا به این پرسش پاسخ دهد: دین الهی چه بازتابی بر عناصر دیداری و محتوایی نقاشی هند در دوره اکبرشاه گذاشت؟ از این رو هدف این پژوهش بررسی بازتاب اندیشه ی حاکم بر دین الهی در عناصر دیداری و محتوای نقاشی هند در دورهی اکبرشاه گورکانی است. با عنایت به نتایج بدست آمده در تحلیل آثار مصور شده در این دوره، ویژگی های بومی نقاشی هند به همراه خصوصیات ایرانی- اسلامی و عناصر غربی به شکلی مأنوس و هماهنگ با یکدیگر آمیخته گشت، به طوری که درونمایه های فرهنگ ایرانی، نمادگرایی هندی و ژرفنمایی و طبیعت‌پردازی غربی، یکپارچگی قابل قبولی را در نگاره ها به منصه ی ظهور رساند و مکتب منحصر بفرد و هویتمندی را شکل داد. ضرورت انجام چنین پژوهشی بدین سبب است که هنر به عنوان زبان جهانی میتواند رابطی باشد تا همبستگی جهان را در شکلهای مختلف آشکار سازد، همانطور که اکبرشاه نیز در جهت نیل به یکپارچگی و همبستگی شبه قاره از ظرفیت هنر به بهترین شکل بهره برد. روش این پژوهش مبتنی بر رویکرد توصیفی – تحلیلی میباشد و تحلیل خصوصیات دیداری و محتوایی و بررسی فرضیه ی پژوهش به روش کیفی صورت گرفته است.
۱۹.

نقوش سنگ نگاره های درّه کبوگان شهر گشت شهرستان سراوان(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: دانش های بومی ایران سال ۹ پاییز و زمستان ۱۴۰۱ شماره ۱۸ 275 - 295

کلید واژه ها: نقوش سنگ نگاره درَه کبوگان شهر گشت نمادها آیین ها

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۱۲۰ تعداد دانلود : ۸۷
در پژوهش حاضر، سنگ نگاره های درَه کبوگان شهر گشت که در رشته کوه های سیاهان شهرستان سراوان واقع شده اند، با روش توصیفی تحلیلی و اطلاعاتِ کتابخانه ای و میدانی در قالب مشاهده، عکاسی و تعیین موقعیت مکانی نگاره ها، مورد بررسی قرار گرفته و با هدف معرفی و نمادشناسی سنگ نگاره های کبوگان در پی پاسخ گویی به این دو پرسش است که؛ هدف از ایجاد سنگ نگاره ها چه بوده است؟ نقوش حک شده بر صخره ها دارای چه مفاهیمی است؟ یافته ها نشان داد که؛ با بررسی انواع نقوش حکاکی شده در این منطقه، با نمادهای باروری و زایش، نمادهای مهرپرستی، نماد جهت نما و نقوش حیوانی، انسانی و گیاهی مواجه می شویم که قدمت زیاد سکونت در این منطقه و اعتقادات و آیین های اولیه ساکنان را نشان می دهند.در نهایت نتیجه حاصل شد که؛ این سنگ نگاره ها مربوط به یک مقطع زمانی خاص نبوده بلکه طی دوره های مختلف با اهدافی متفاوت ایجاد شده اند، در مجموع اکثر نقوش دوره های قدیم مفاهیمی آیینی داشته ولی مضامین نقوش دوره های جدید اکثراً روایی بوده و بازتابی از شیوه زندگی آن دوره است.
۲۰.

طراحی محیط و منظر پیراشهری با بهره گیری از شاخص اکولوژیک مبتنی بر داده های سنجش از دور (موردمطالعه: منظر حاشیه شهر اراک)(مقاله علمی وزارت علوم)

نویسنده:
منبع: پژوهش های روستایی دوره سیزدهم پاییز ۱۴۰۱ شماره ۳ (پیاپی ۵۱) 526 - 541

کلید واژه ها: حاشیه شهر ارزیابی روستا شهری بهسازی منظر باز طراحی

حوزه های تخصصی:
تعداد بازدید : ۹۳ تعداد دانلود : ۸۴
تغییر کاربری اراضی و توسعه تدریجی در حاشیه شهرها، از بین رفتن مناظر طبیعی، کشاورزی و مشکلات زیست محیطی در فضاهای پیراشهری را به دنبال داشته است. مطالعه، ترمیم و بهسازی این اثرها بر مبنای اصول و روش های طراحی محیطی امری ضروری و چالش برانگیز است. با توجه به وضعیت موجود در حاشیه شرقی شهر اراک و موضوع رشد و توسعه، توجه به محیط و منظر این بخش از شهر، به دلیل ارزشمندی خاک مرغوب، وجود نواحی روستایی، باغ ها و اراضی کشاورزی، از اهمیت بسیاری برخوردار است. در راستای ارزیابی وضعیت این منطقه، شاخص اکولوژیک مبتنی بر سنجش از دور (Remote sensing-based ecological index)، با چهار زیر شاخص نواحی ساخته شده، پوشش گیاهی، دمای سطح زمین و رطوبت سطحی، به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که کیفیت اکولوژیک در پهنه های مختلف در اثر توسعه زیرساخت ها، سطوح نفوذناپذیر شهری، اراضی صنعتی و به طور کلی فضاهای حاصل از فشار فعالیت های انسانی، مقادیر پایین تر و در باغات، اراضی کشاورزی فعال روستایی و پارک ها و فضای سبز پراکنده مقادیر بالاتری را به خود اختصاص داده بود. سپس نتایج حاصل در چهارچوب فشار-وضعیت-پاسخ، تحلیل شد. در پایان بخشی از اراضی قنات ناصری، با توجه به باغات باقی مانده و فضاهای روستایی و کشاورزی آن در لبه شهر، بر اساس یافته ها و تحلیل های تحقیق، به منظور حفظ و گسترش ارزش های اکولوژیک موجود، با ایده ها و سیاست گذاری ها، مورد بازطراحی قرار گرفت.

کلیدواژه‌های مرتبط

پدیدآورندگان همکار

تبلیغات

پالایش نتایج جستجو

تعداد نتایج در یک صفحه:

درجه علمی

مجله

سال

حوزه تخصصی

زبان