رضا فیروزی

در تلقی عمومی، طریق عارفان و منش سیاست مداران جمع ناشدنی مینماید؛ آن یکی تحنّث و عزلت و دیگری رندی و زیرکی میطلبد. نه عارفان با خلوص خود، سیاست مداری موفق توانند بود و نه سیاست مداران به پاکی و زلالی، حکومت داری توانند کرد. این مقاله بر آن است تا با توصیف ویژگیهای مشی حکومتی عارفی واصل نشان دهد میتوان عادلانه حکومت کرد و بر معادلات جهان اثر گذاشت و درعین حال جز خدا را ندید و همه چیز را از او دانست. ضرورت کاوش در این موضوع به لحاظ معرفی مدل آسمانی حکومت روشن است. مسئله مقاله حاضر به لحاظ گونه شناسی (Typology)، توصیفی (Descriptive) است و در آن نسبت طریق عارفان و جایگاه حاکمیت دینی از منظر امام خمینی(ره) واکاوی میشود.

بحث از مسائل بنیادی جنسیت و احکام مرتبط با آن می تواند عالمان دین پژوه را در یافتن درکی عمیق تر و تحلیلی صحیح تر از حقیقت آموزه های دینی یاری رساند. مسئله حجاب در آموزه های اسلامی از ابعاد و اضلاع مختلفی کاویده شده است. در این نوشتار، حقیقت ملکوتی حجاب در ساختار اسمای الهی تحلیل شده است. روی آورد مقاله درون دینی و به لحاظ گونه شناسی تبیینی است. پس از بررسی اجمالی ساختار اسمای الهی و رابطه آن با حقیقت انسان، این حقیقت مکشوف گردید که حجاب به مثابه یکی از آیات الهی در قرآن، تجلّی اسمی از اسماء الله در عالم امکان بوده و در قوس نزول، معنای ملکوتی آن به شکل پوشش مورد نظر شرع مقدس ظهور کرده است. از قِبَل همین معنا معلوم می شود، زن مشرف به کمالی خاص در ظهور بعدی از ابعاد بی کران اسم الله "الباطن" شده است. پیامد همین رهیافت، مباحثی چون غیرت و حکمتِ حفظ حریم خانواده توسط مرد و پاسداشت غیرتمندانه آن در احکام الهی نیز معنایی عمیق می یابد.

نقش مادرانه، مهم ترین نقش زن در حیات فردی و اجتماعی انسان هاست. مادر، به صورت ارادی و یا غیر ارادی و از طریق عوامل مختلف در سرنوشت کودک نقش آفرینی می کند. برخی از این عوامل، تجربه پذیر و برخی تجربه ناپذیرند. معرفت های تجربه ناپذیر، گاه، جز از طریق پیام وحیانی قابل وصول نیستند. این مقاله، با الهام از آموزه های دینی، بر آن است تا نقش عوامل تجربه ناپذیر را که از طریق مادر بر جنین تأثیر می گذارند، بررسی کند. آگاهی از این عوامل، حداقل در دو حوزه مؤثر می افتد: اول، نیاز به مکتب آسمانی در تبیین جایگاه حیاتی مادر و تأثیر او بر سلامت جسمی و روحی کودک قبل از تولد؛ دوم، آگاهی همه جانبه از عوامل مؤثر بر فرایند رشد، از انعقاد نطفه تا پایان عمر، فراتر از آن چه فیزیکالیست ها بدان پای فشرده اند. این پژوهش، هم مقدمه ای بر مباحث انسان شناسی دینی تلقّی می شود و هم بالاصاله بر تلقی روانشناسی رشد مبتنی بر آموزه های اسلامی از انسان مؤثر خواهد بود. روی آورد مقاله، درون دینی است و عوامل کج ساز جنین از دیدگاه آموزه های اسلامی، بررسی و تحلیل شده است. بررسی متون اسلامی نشان می دهد، تأثیر سرنوشت ساز مادر بر جنین، از لحظه انعقاد نطفه و ابتدای دوران بارداری با عوامل مادی و غیر مادی آغاز می شود و البتّه پس از تولد نیز ادامه می یابد؛ بنابراین، به لحاظ رعایت حقوق و حدود امانت الهی، هم به لحاظ بُعد مادی و هم به لحاظ بُعد معنوی و روحی کودک، تکالیفی بر والدین، به ویژه مادر، جعل می شود که، این مقاله، درصدد تبیین و تقریر آن است.

هدف: هدف تحقیق، نشان دادن ضرورت تدوین طرحی جامع در قالب یک سند بالادستی برای دروس معارف اسلامی و توابع آن برای یک حرکت هدفدار بوده است. روش: این پژوهش، تحقیقی توصیفی- پیمایشی است که دیدگاه دانشجویان دکتری حرفه ای دانشگاه ع.پ. ارومیه را در رشته های دندان پزشکی، پزشکی و داروسازی در مورد استادان و دروس معارف اسلامی با تحلیلی بر آسیبهای مفروض بررسیده است. ﺟﺎمعه آﻣﺎری، داﻧﺸﺠﻮیﺎن علوم پایه ورودی 91 و 92 به تعداد 250 نفر و اﺑﺰار ﺟﻤﻊ آوری اﻃﻼﻋﺎت، ﭘﺮﺳﺸﻨﺎمه محقق ساخته ﺑﻮد. پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ در چهار دسته از سؤالات به طور میانگین 795/0 برآورد شد. ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ داده ﻫﺎ در ﺳﻄﺢ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ و اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﯽ اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ. یافته ها: دروس معارف اسلامی به شرط توجه به نیازهای علمی و اعتقادی دانشجویان و استفاده از استادانی آگاه و ماهر در حوزه علمیت و روش، از اهمیت بالایی برخوردارند. همچنین، تدوین منابع بالادستی برای هدایت منشورات درسی و کمک درسی و نیز ساماندهی آموزشهای ضمن خدمت، ضرورتی انکارناپذیر است. نتیجه گیری: مقاله در حوزه استاد، بیانگر ضرورت بازخوانی جایگاه استادان معارف برای حفظ نقش استادی در دانشگاه به دو اعتبار آموزش و تربیت پژوهش محور است. در حوزه محتوا، توجه به هماهنگی عرضی و طولی میان دروس، لزوم بازخوانی عناوین و سرفصل ها و داشتن خروجی قابل مشاهده و ارزیابی در میان مدت و ترتیب ارائه آنها در طول سنوات تحصیل است. در نهایت، یافته ها حاکی از ضرورت تدوین سند جامع تحول در دروس معارف است