میثم فرخی

پژوهش حاضر در پارادایم کیفی و با استفاده از روش های مصاحبه عمیق نیمه ساخت یافته و تحلیل مضمون، به ارزیابی حلقه های صالحین شهرستان دزفول پرداخته است. پژوهش در سه محور کلی کودکان، نوجوانان و جوانان در دو زیرمحورِ برنامه های اجراشده و موانع اجرای برنامه ها انجام گرفته است. نمونه ای از این برنامه ها و موانع در محور کودکان عبارتند از: برنامه ها: داستان گویی متناسب با سن کودک، اخلاق نظری تشکیلاتی، جهت دهی به استعدادها؛ موانع: تأثیر منفی فضاهای بیرون از حلقه، وجود الگوهای نامناسب، کمبود نیروی انسانی سرگروه. همچنین نمونه ای از برنامه ها و موانع محور نوجوانان عبارتند از: برنامه ها: کتاب خوانی، ترسیم جبهه حق و باطل، تشکیلات درون حلقه ای. موانع: تأثیر مخرب مدارس، نبود سازوکاری مطلوب برای جذب و تثبیت، دعوت نکردن افراد متخصص. در نهایت نمونه ای از برنامه ها و موانع محور جوانان عبارتند از: برنامه ها: خودآگاهی بخشی به متربیان در مسیر رشد، برنامه های تشکیلاتی درون مساجد، دعوت اساتید به حلقه ها. موانع: کمبود نیروی انسانی سرگروه، بی توجهی نهادینه شده به تربیت تشکیلاتی، مشکلات شغلی معیشتی سرگروه های حلقه های جوانان؛ در نهایت می توان به این نتیجه دست یافت که به رغم اجرای بخش قابل توجهی از برنامه های مذکور در اسناد بالادستی، حلقه های صالحین شهرستان دزفول با مشکلات متعددی در این مسیر روبه رو هستند که برای ادامه حرکت در مسیر سیاست گذاری این طرح، لازم است به رفع آن ها پرداخته شود.

این تحقیق به منظور آگاهی از میزان و چگونگی حضور و مشارکت زنان در مساجد شهرستان پاکدشت طراحی و تدوین شده است. در این راستا با 30 نفر از زنان مساجد پاکدشت که به صورت هدف مند از 6 مسجد از میان کلیه ی مساجد شهر پاکدشت (با توجه به جهات گوناگون جغرافیایی) انتخاب شدند، مصاحبه ی عمیق صورت گرفته است که داده های حاصل از این مصاحبه ها با استفاده از تحلیل مضمون، تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها نشان داد, زنان پاکدشتی در رابطه با میزان حضور خود در فعالیت های مشارکتی در مسجد را بین 2 تا بیش از 6 ساعت در هفته بیان کرده اند. این مشارکت در امور گوناگونی حاصل می گردد که در مجموع شامل حضور و مشارکت فرهنگی، سیاسی و اجتماعی در مسجد می باشد. مشارکت فرهنگی شامل فعالیت هایی مانند شرکت در فعالیت های قرآنی، آموزش احکام و اخلاق، کلاس های تفسیر، جلسات امر به معروف و نهی از منکر، برگزاری اعیاد و مراسمات مذهبی و.. مشارکت اجتماعی شامل فعالیت هایی مانند شرکت در مشاوره های خانوادگی و اجتماعی، هم اندیشی برای حل مشکلات همسایه ها و مردم و مشارکت سیاسی شامل مباحثی مانند شرکت در جلسات بسیج، سخنرانی های سیاسی- عقیدتی می باشد. مشارکت سیاسی، در پایین ترین سطح و مشارکت اجتماعی در بالاترین سطح فعالیت قرار داشتند. به این معنا که اغلب زنان مراد نهایی از حضور در فعالیت های مسجد را تعاملات اجتماعی عنوان کرده بودند. با این وجود، در میان این فعالیت ها مشارکت فرهنگی از تنوع بالاتری برخوردار بود.

هدف اصلی این تحقیق شناسایی کارکردهای  فرهنگی- ارتباطی مساجد دانشگاهی می باشد. مسجد از نهادها و کانون های اصلی فرهنگی و اجتماعی جامعه است. دانشگاه نیز با توجه به نوع مخاطب خاص خود که قشرهای هیات علمی، دانشجو و کارکنان و نخبگان علمی و فرهنگی جامعه را شامل می شود، از نهادهای تاثیرگذار بر جامعه و مردم بوده که می تواند زمینه ساز بسیاری از تحولات کشور باشد. بنابراین طرح ریزی، تدوین و اجرای شایسته ی برنامه های فرهنگی در این نهاد مهم (مسجد دانشگاه) ضروری و سودمند به نظرمی آید. برای انجام این پژوهش با روش تحقیق کیفی و تحلیل مضمون و انجام نمونه گیری هدفمند، مصاحبه هایی با متولیان امر در سه مسجد دانشگاه تهران، تربیت مدرس و شریف، با رویکرد کارکردهای ارتباطی و فرهنگی مسجد، صورت پذیرفته؛  و جزییات برنامه های فرهنگی و ارتباطی مسجد دانشگاهی در جدول نکات کلیدی بارگذاری شده اند. با بررسی صد مورد نکات کلیدی و درنظر گرفتن همسان بودن برخی مفاهیم و مقوله های اصلی، مضامین پایه استخراج شده اند. با بررسی مشابهت این مضامین و اعمال هم پوشانی بین آنها، هشت مورد مضامین سازمان دهنده که در واقع همان کارکردهای فرهنگی- ارتباطی مسجد دانشگاهی بوده، احصا گردیده است.در پایان، کارکردهای ویژه فرهنگی- ارتباطی مسجد دانشگاهی با رویکردهای آموزشی، روشنگری، فرهنگ سازی، تبلیغی، خدمت رسانی، اطلاع رسانی، ارتباط با مخاطب و ارشادی، بررسی و شناسایی شده اند.

شهادت سپهبد قاسم سلیمانی و حضور جمعیتی عظیم در تشییع پیکر او، به عنوان یک فرمانده نظامی، رویدادی کم نظیر و قابل توجه بود که مانند بسیاری از رویدادهای بزرگ خبری در دنیا می توانست از دریچه نگاه خاص رسانه های بین المللی با جهت گیری های سیاسی متفاوتشان پوشش داده شود. پژوهش حاضر، با هدف مقایسه پوشش خبری تشییع شهید سلیمانی، بین رسانه های موافق و مخالف جبهه مقاومت انجام شد. روش پژوهش، تحلیل محتوای کمی و ابزار گردآوری داده ها نیز پرسشنامه معکوس بود. جامع ه آماری تحقیق کلیه اخبار مرتبط با تشییع پیکر سردار قاسم سلیمانی از شنبه 14 دی ماه تا 28 دی ماه 1398، است که این اخبار، در تعدادی از رسانه های موافق جبهه مقاومت، مانند تارنماهای خبری العالم (عربی)، پرس تی وی (انگلیسی)، المیادین (عربی) و المنار (عربی) با مجموع 158 خبر، در این بازه زمانی با موضوع تشییع شهید سلیمانی و در رسانه های مخالف جبهه مقاومت، مانند تارنماهای خبری العربیه (عربی)، الحره (عربی)، بی بی سی (انگلیسی) و سی ان ان (انگلیسی) با مجموع 128 خبر، با این موضوع منتشر شده است. در تحقیق حاضر، تمام شماری صورت گرفت و نتایج آزمون فرضیه ها نشان داد، تفاوت معناداری میان پوشش خبری این رویداد، در رسانه های موافق و مخالف جبهه مقاومت وجود داشته است، به این شکل که رسانه های موافق جبهه مقاومت، به شکل معناداری، توجه بیشتری به این رویداد داشته، جهت گیری رسانه ای آن ها با تیترهای اقناعی و تبلیغی و صفت های مثبت، برای شخص قاسم سلیمانی، مشهودتر بوده است. در روند تولید اخبار، رسانه های مخالف جبهه مقاومت از نرم خبر و تنوع قالب بیشتری، نسبت به رسانه های موافق جبهه مقاومت بهره برده اند و در عوض، اخبار رسانه های موافق جبهه مقاومت بیشتر خبر صرف بوده است. در رسانه های مخالف جبهه مقاومت، عناصر خبری در لید برجسته تر از رسانه های موافق جبهه مقاومت هستند؛ اما در رسانه های موافق جبهه مقاومت، تعداد ارزش های خبری به کاررفته در خبر، برجسته تر از رسانه های مخالف بوده است. با این حال، گرچه بین دو دسته رسانه موافق و مخالف جبهه مقاومت به لحاظ منابع مورد استناد به مراسم تشییع پیکر شهید سلیمانی تفاوت معنا داری وجود دارد، اما در زمینه استفاده از منابع ایرانی آمارهای همسانی به دست آمده است.

اوضاع فرهنگی اجتماعی دوران امامت امام رضا (ع) و همچنین موقعیت خاص آن حضرت در نسبت با امر حکومت، شرایطی ویژه را پدید آورده است که تأمل عمیق اندیشمندان علوم اجتماعی برای تحلیل این دوران را می طلبد. تأمل در سیره اجتماعی آن حضرت، درس هایی راه گشا برای برون رفت دانش علوم اجتماعی کنونی از گره های کور پیش رو را به همراه دارد که یکی از آن ها درس هایی برای سیاست گذاران و اندیشمندان حوزه فرهنگ است. این پژوهش با رویکرد توصیفی تحلیلی، درصدد استخراج دلالت های سیره رضوی در سیاست فرهنگی برآمد. برخی دلالت های سیاست فرهنگی استخراج شده از سیره رضوی در این پژوهش عبارت است از: مردمی بودن؛ اساس سیاست فرهنگی اسلامی، سبک زندگی اسلامی؛ شاه بیت سیاست فرهنگی اسلامی، فطریات، نقطه شروع سیاست گذاری فرهنگی، توجه به ضرورت سیاست گذاری برای الگوهای فرهنگی در منظومه تدوینی سیاست فرهنگی اسلامی، فرصت شناسی در سیاست فرهنگی، توجه توأمان به ابعاد فطری و طبیعی انسان در سیاست فرهنگی اسلامی، عدالت فرهنگی در سیاست گذاری فرهنگی، «هویت سازی» و «نمادسازی» در سیاست فرهنگی و ... .

پژوهش حاضر به دنبال بررسی دیپلماسی رسانه ای رژیم صهیونیستی در قبال جمهوری اسلامی ایران پیرامون شهادت حاج قاسم سلیمانی است تا بتواند با توجه به اهمیت این مسئله رویکردهای دیپلماسی رسانه ای رژیم صهیونیستی در قبال جمهوری اسلامی ایران را احصا کرده و به بررسی تحلیلی آن بپردازد. کوشش محقق بر آن بوده است تا با بهره گیری از روش تحلیل محتوای کیفی رسانه های تاثیرگذار رژیم صهیونیستی رامورد تحلیل قرار دهد. جامعه پژوهش سه رسانه اصلی هاآرتص، اورشلیم پست و اسرائیل هیوم است که در دو بازه زمانی شهادت و سالگرد شهادت سردار سلیمانی (به مدت ۲۰ روز) به صورت روش نمونه گیری هدفمند مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش حاکی از آن است که رویکردهای اصلی دیپلماسی رژیم صهیونیستی در قبال جمهوری اسلامی ایران شامل بازنمایی منفی شخصیت و عملکرد سردار سلیمانی در سطح جهانی، برجسته سازی اخبار نفوذ جمهوری اسلامی ایران در منطقه و پیامدهای آن، آماده سازی افکار عمومی جهت تقلیل پیامدهای انتقام احتمالی ایران، بازنمایی منفی از تشییع سردار سلیمانی، برجسته سازی عدم دخالت رژیم صهیونیستی در ترور سردار سلیمانی، بازنمایی مثبت دلایل ترور سردار سلیمانی و چارچوب سازی برای افکار عمومی، برجسته سازی ابعاد خارق العاده ترور سردار سلیمانی،سانسور رسانه ای واکنش های منفی به ترور سردار سلیمانی، برجسته سازی اخبار جعلی و تقلیل اقدام ایران در عین الاسد، بازنمایی منفی حامیان منطقه ای ایران در رسانه های بین المللی می باشد. .

هدف: این پژوهش با هدف بررسی انگیزه های خانواده های تهرانی از تحصیل دانشجویان دختر خود در دانشکده تک جنسیتی رفاه صورت گرفته است. روش: روش پژوهش، کیفی و ابزار گردآوری داده ها، مصاحبه بود که با 30 مورد از خانواده های دانشجویان دانشکده رفاه که به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند، مصاحبه عمیق صورت گرفته است. برای تجزیه و تحلیل داده ها نیز از روش تحلیل مضمون استفاده شده است. یافته ها: پس از شناسایی و تجزیه و تحلیل گزاره ها، 102 مضمون پایه، 14 مضمون سازمان دهنده و چهار مضمون فراگیر طبقه بندی شدند. نتیجه گیری: یافته های پژوهش در چهار دسته انگیزه های دینی، اجتماعی، آموزشی و روانی دسته بندی شدند. شرایط محیطی دانشکده رفاه، عدم معاشرت دانشجویان با جنس مخالف، تقویت اعتماد به نقش و نیز تقویت باورهای دینی آنان، از جمله موارد مهم مدّ نظر خانواده های تهرانی بود. همچنین از دیدگاه خانواده ها، حضور دختران در دانشکده مذکور می تواند بسیاری از زمینه های فردی و اجتماعی آنان را افزایش دهد.

ین پژوهش کیفی به بازنمایی نقش مادران شهدای مفقود الاثر در فیلم های شیار 143 و بوسیدن روی ماه پرداخته است. در همین راستا تلاش بر این بوده است با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی، دو فیلم مطرح شده تجزیه و تحلیل شوند. نتایج این تحلیل نشان می دهد نقش مادران شهدای مفقودالاثر در دو فیلم شیار 143 و بوسیدن روی ماه را می توان به 5 نقش اصلی (حمایتی، اخلاقی، دینی، عاطفی، آموزشی و سیاسی) تقسیم و طبقه بندی نمود. در حیطه نقش حمایتی مباحثی مانند تامین نیازهای زیستی، حفظ از خطر و مراقبت های پیشگیرانه، در بعد نقش اخلاقی محورهایی مانند هدایت عملی، توجه به موانع رشد، توجه به ارزشهای اعتقادی، در حیطه نقش دینی موضوعاتی مانند ایجاد عادات مذهبی، تمرین مضامین مذهبی- ارزشی، آیین ها و اعتقادات ایرانی-اسلامی، در بعد نقش آموزشی دیدگاههایی مانند علم آموزی و پاسخ دهی درست به سوالات و در مقوله ی نقش سیاسی مباحثی مانند جهت گیری سیاسی و ارزشگذاری به نظام از جمله مولفه ها و حیطه های فرعی حاصل از پژوهش می باشد که در مجموع معرف مولفه های مفهومی نقش مادران شهدای مفقودالاثر در فیلم های مذکور می باشد.

هدف از این پژوهش بررسی پیامدهای فرهنگی تدفین شهدای گمنام دفاع مقدس از دیدگاه دانشجویان دختر دانشگاه فنی و حرفه ای می باشد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نوع پیمایشی می باشد که برای جمع آوری داده ها از ابزار پرسشنامه محقق ساخته استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش شامل دانشجویان دختر دانشگاه فنی و حرفه ای در سال 1401 است با روش نمونه گیری طبقه ای متناسب تعداد 373 نفر انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند. جهت محاسبه روایی از برخی اساتید و خبرگان و ناظر به پایایی پرسشنامه آلفای کرونباخ به کار گرفته شد که در مجموع گویه ها تایید شدند. در این راستا 6 متغیر شامل روحیه ی ایثارگری،روحیه ی شهیدپروری، فرهنگ عفاف و حجاب، هویت ملی ، بصیرت و آگاهی-بخشی ، روحیه ی مقاومت و ایستادگی به عنوان پیامدهای فرهنگی تدفین شهدای گمنام دفاع مقدس مورد مداقه قرار گرفت. نتایج نشان می دهد که دیدگاه دانشجویان دختر دانشکده های فنی و حرفه ای نسبت به پیامدهای فرهنگی تدفین شهدای گمنام مطلوب (بیش از حد متوسط) می باشد. بیش از نیمی از دانشجویان بر این باور هستند که تدفین شهدای گمنام نقش قابل توجهی در تقویت روحیه ایثارگری و شهید پروری، اعتلای فرهنگ عفاف و حجاب، ایجاد هویت ملی، افزایش بصیرت و آگاهی بخشی و روحیه ی مقاومت و ایستادگی آنان شده است. در مجموع هم باید اشاره کرد متغیر روحیه ی مقاومت و ایستادگی (4/40) نیز به عنوان مهمترین پیامد فرهنگی تدفین شهدای گمنام از دیدگاه دانشجویان مورد مطالعه عنوان شده است.

در این پژوهش الگوی ارتباطی حضرت نوح(ع) در قرآن کریم بر اساس مدل هایدر مورد بررسی قرار گرفته است. مدل مذکور شامل عناصر سه گانه پیام فرست، پیام و مخاطب می باشد که بر اساس آن پیام فرست به دنبال تغییر نگرش در مخاطب است. با مطالعه سیره ارتباطی این پیامبر الهی در قرآن کریم می توان اینگونه بیان کرد که "پیام فرست" باید دارای ویژگی های نظیر اعتبار منبع، استدلال محوری، توکل به خداوند و ... باشد و "پیام" نیز به عنوان عنصر دیگر فراگرد ارتباطات باید ویژگی هایی مانند محتوای توحیدی و نیز ارائه به شکل دلسوزانه و مستمر را دارا باشد و "مخاطبان" نیز اگر دارای انتظارات ناصحیح و درخواست های غلط و به دنبال ایجاد تعارض، لجاجت و ... باشند مأموریت ارتباطی منجر به شکست شده و تغییر نگرش در اکثریت مخاطبان ایجاد نخواهد شد.

زنان جانبازان دفاع مقدس علاوه بر مصائبی که دیده اند، به دلیل تجربه مستقیم و غیرمستقیم که از دوران دفاع مقدس به دوش می کشند، به مثابه راویانی غیررسمی، می توانند تاریخ مقاومت، ایثار و مجاهدت رزمندگان را در جبهه های جنگ بازگو کنند. بنابراین، این پژوهش به دنبال بررسی بازنمایی جنگ از دیدگاه همسران جانبازان شهید در ادبیات داستانی دفاع مقدس است. در این میان، مجموعه شش جلدی اینک شوکران انتشارات روایت فتح، که به داستان زندگی، مشقت ها و ایثار جانبازان شهید به روایت همسران آن ها پرداخته است، به منزله نمونه هدفمند مورد تحقیق انتخاب شده و به روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی تجزیه و تحلیل شده است. ازاین رو، بررسی این مجموعه می تواند شیوه بازنمایی جنگ و دفاع مقدس را به روایتی زنانه در مقابل سایر داستان های مردانه جنگ مشخص کند. نتایج نشان می دهد شیوه بازنمایی مقوله هویت، روابط اجتماعی، ارزش ها و هنجارهای اجتماعی، دوران جنگ و پس از جنگ در این مجموعه داستان چگونه ساماندهی شده است که در این زمینه جنگ تأثیری بسزا بر زندگی همسران جانبازان داشته است؛ ولی، بااین حال، آن ها با وجود مشکلات فراوان به زندگی عادی خود ادامه داده اند و صبورانه همسر خود را در جنگ و پس از جنگ همراهی و حمایت کرده اند. در این مجموعه داستان، جنگ عرصه همدلی بود. مردم در همدردی با همسایگان، از برگزاری عروسی برای فرزندانشان ممانعت می کردند و زنان برای بودن در کنار همسرانشان به کمترین ها، بدون هیچ اعتراضی، اکتفا می کردند. همچنین، هویت غالب برای رزمندگان و همسران و خانواده هایشان هویت مبتنی بر روحیه انقلابی و ایثار بوده است.

فرهنگ کتابخوانی نه تنها یکی از مؤلفه ها و ارکان اصلی فرهنگ به شمار می آید، بلکه خود نیز سبب تکامل و رشد فرهنگی می باشد. بررسی ها نشان می دهد که بیشتر پژوهشها در حوزه فرهنگ کتابخوانی بر حوزه دانش آموزان متمرکز است و کمتر به دیدگاه دانشجویان در این زمینه توجه شده است. در این راستا پژوهش مذکور با هدف شناسایی عوامل مؤثر بر ارتقای فرهنگ کتابخوانی در جامعه از دیدگاه دانشجویان تهرانی صورت گرفته است. روش پژوهش از نوع پیمایشی و ابزار گرداوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته (عوامل اقتصادی، فرهنگی و مدیریتی در قالب 19 گویه) و نمونه آماری شامل 300 نفر از دانشجویان شهر تهران می باشد که با استفاده از روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. در این پژوهش از آمار توصیفی و استنباطی استفاده شده است. نتایج نشان داد در حوزه عوامل اقتصادی مولفه های «میزان سرمایه های فردی»، «میزان حقوق ماهیانه» در حوزه عوامل فرهنگی مولفه های «تمایل به ادبیات و تاریخ و فرهنگ کشور»، «مدرک تحصیلی فرد» و «شرکت در نمایشگاه های فرهنگی و هنری» و در حوزه عوامل مدیریتی مولفه های «ساماندهی اقدامات فرهنگی در جامعه»، «ناهماهنگی مدیریت فرهنگی در جامعه» و «انجام نظارت بر عملکرد نهادهای فرهنگی» مهمترین مولفه های تاثیرگذار در ارتقای فرهنگ کتابخوانی در جامعه از دیدگاه دانشجویان تهرانی می باشد. یافته های حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که عوامل مدیریتی و فرهنگی ناظر به ارتقای فرهنگ کتابخوانی در جامعه مطالعه مطلوب (خوب) ارزیابی شدند اما از دیدگاه دانشجویان عامل اقتصادی به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار در فرهنگ کتابخوانی نسبتا مطلوب (در حد متوسط) تلقی شدند. به بیان دیگر عوامل مدیریتی، فرهنگی و اقتصادی به ترتیب جز عوامل موثر بر ارتقای فرهنگ کتابخوانی در جامعه مورد مطالعه قرار گرفتند.