عباس متولی پور

زمینه و هدف: هدف از پژوهش انجام شده بررسی مقایسه ای تنیدگی فرزند پروری مادران کودکان پسر استثنایی و عادی بود. مواد و روش ها: نمونه گیری در این پژوهش از مادران دانش آموزان پسر عادی (386 نفر) و استثنایی (352 نفر) 7 تا 12 سال مدارس شهر قم بود که به روش خوشه ای چند مرحله ای انجام شد. این تحقیق به روش علّی– مقایسه ای یا پس رویدادی طراحی شد. داده های پژوهش حاضر شامل فرم کوتاه تنیدگی فرزند پروری والدین Abidin بود که با استفاده از تحلیل واریانس چند متغیره (MANOVA) تحلیل گردید. یافته ها: نتایج نشان داد بین میانگین نمرات مادران گروه استثنایی و عادی تفاوت معنیداری از لحاظ میزان تنیدگی فرزند پروری وجود داشت. بررسی اثر گروه در هر یک از خرده مقیاس ها نشان داد که میزان تنیدگی مادران استثنایی در خرده مقیاس های تنیدگی والدین، تعامل نا کارآمد کودک– والدین و ویژگیهای کودک مشکل آفرین بیشتر از مادران عادی است. نتیجه گیری: مادران کودکان استثنایی نسبت به والدین کودکان عادی، استرس فرزند پروری بیشتری را تجربه میکنند.

پژوهش حاضر به منظور بررسی اثربخشی آموزش مهارت های مقابله با تنیدگی بر میزان تنیدگی فرزندپروری مادران دارای فرزندان با اختلال کاستی توجه و بیش فعالی انجام گرفت. نمونه مورد مطالعه در این پژوهش تعداد 24 نفر از مادرانی بودند که فرزندان آن ها دارای اختلال کاستی توجه و بیش فعالی تشخیص داده شده بودند که به طور مساوی در دو گروه آزمایشی و کنترل همتاسازی شدند. ابزار های پژوهش شامل الکترو انسفالوگرافی کمی، شاخص تنیدگی فرزندپروری و فهرست بررسی تشخیص اختلال کاستی توجه و بیش فعالی بود. برنامه آموزش مهارت های مقابله با تنیدگی در یازده جلسه شصت دقیقه ای (هفته ای سه جلسه) در گروه آزمایشی اجرا شد. فرضیه این پژوهش با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که آموزش مهارت های مقابله با تنیدگی بر تنیدگی فرزندپروری مادران گروه آزمایشی به طور معناداری مؤثر بوده و کاهش میزان تنیدگی فرزندپروری را به دنبال داشته است. این کاهش شامل خرده مقیاس های فزون طلبی، محدودیت نقش، افسردگی و انزوای اجتماعی میشد. این یافته ها بدین معناست که برنامه مداخله ای توانسته است تنیدگی فرزندپروری مادران دارای کودکان با اختلال کاستی توجه و بیش فعالی را کاهش دهد.

تنیدگی، والدگری و مشکلات روانشناختی والدین کودکان با مشکلات رفتاری اثرات مخربی بر گزارش والدین از شیوه فرزندپروری و همچنین رواندرستی آنها دارد، بدین جهت یکی از روش های بهبود این مشکلات ارائه آموزش های روانشناختی در زمینه مهارگری مشکلات رفتاری کودکان به والدین می باشد. از اینرو هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر آموزش رفتاری والدین به مادران کودکان با مشکلات برون ریزی شده (پرخاشگری و قانون شکنی) در کاهش تنیدگی و بهبود شیوه های والدگری این مادران است. روش پژوهش شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. از اینرو تعداد 24 نفر از مادرانی که فرزندانشان با مشکلات رفتاری برون ریزی شده شناسایی شده بودند به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل همتاسازی شدند. ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه های، فهرست رفتاری کودک، شاخص تنیدگی والدین و پرسشنامه شیوه های فرزندپروری بود. آموزش رفتاری والدین در قالب نُه جلسه نود دقیقه ای در گروه آزمایشی اجرا شد. در پایان، دو گروه پرسشنامه های مذکور را به عنوان پس آزمون تکمیل کردند. داده ها با استفاده از تحلیل کوواریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بیانگر تأثیر کاربندی آزمایشی بر کاهش نمره های شیوه های والدگری خودکامه و سهل گیر مادران و افزایش نمره شیوه والدگری مقتدرانه آنان بود (0/05> P)، همچنین تحلیل ها نشانگر تأثیر کاربندی در کاهش، تنیدگی (0/05>P) مادران کودکان گروه آزمایشی نسبت به گروه کنترل بود. یافته ها نشان می دهند که آموزش رفتاری به مادران، شیوه های تربیتی مادران را بهبود بخشیده و از به وجود آمدن آشفتگی در روابط والد- فرزندی و همچنین مشکلات هیجانی در مادران کودکان با مشکلات رفتاری برون ریزی شده پیشگیری می نماید.