به دلیل واقع شدن کشور ایران در مناطق خشک و نیمه خشک کره زمین، تامین آب شیرین سالم کافی همواره مشکل بوده است. این واقعیت، سختی زندگی مرتعداران و مدیریت دام و بازدهی پایین تولید علوفه در مراتع را به دنبال داشته است. از زمان های بسیار دور پیشینیان با تفکر و ابداع، مشکل کم آبی را با کمک دانش بومی حل کرده اند. لذا در مناطق مختلف کشور می توان سازه های بومی جمع آوری و نگهداری آب باران را برای مقابله با کم آبی مشاهده کرد. در برخی مناطق کشور این سازه ها به دلیل نبود دیگر فنآوری ها و به دلیل تطابق با شرایط اقلیمی هر منطقه، تنها راه تامین آب مورد نیاز انسان و دام هستند. اگر چه استفاده از سازه های بومی به دلیل تحولات اجتماعی – اقتصادی دهه های اخیر، همانند گذشته نیست اما آنها کماکان می توانند در مراتع مناطق خشک و نیمه خشک به عنوان راه حلی موثر برای رفع کمبود آب شیرین محسوب شوند. این سازه ها عبارتند از: سطح صیقل، آب انبار سنگی، سنگ آب، چاه مالداری، آب انبار عشایری، چلپ آب و برکه عشایری. اهمیت آنها را می توان با توجه به وسعت زیاد مراتع کشور و شرایط خاص اقلیمی و جغرافیایی حاکم بر آنها، بهتر درک کرد. زیرا یکی از دلایل مدیریت ناصحیح مراتع در کشور کمبود آب شیرین برای مصرف انسان و شرب دام در آنها می باشد. برای مثال، می توان به مراتع قشلاقی و بعضا مراتع ییلاقی اشاره کرد که بسیاری از مرتعداران عشایر به دلیل نبود آب به کوچ زودرس ناچار می شوند. در این راستا سازه های بومی تامین آب در مراتع منطقه گزیندای خرد گرایانه هستند. برای این منظور می توان با تلفیق دانش بومی و دانش رسمی پیرامون این سازه ها، سازگاری آنها را برای شرایط خشک و نیمه خشک جغرافیایی برای تامین آب ارتقا بخشید. به همین دلیل مقاله حاضر، به معرفی سازه های بومی جمع آوری و نگهداری آب در مراتع مناطق خشک و نیمه خشک استان فارس و راه های چگونگی بهبود آنها با کمک دانش رسمی می پردازد.
