تحلیل امکان و علل آکراسیای شناختی در آینه نفس شناسی حکمت متعالیه ملاصدرا (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
در این نوشتار با روش توصیفی تحلیلی امکان و علل عمده آکراسیایِ باور (یا شناختی) بر اساس نظام حکمت متعالیه ملاصدرا مورد بحث قرار می گیرد. آکراسیایِ شناختی یا آکراسیای باور، به معنای «باور انسان به اموری نقیض باورهای خود» است که برخی از نویسندگان در کنار مسئله «آکراسیای عملی» (انجام عملی برخلاف داوری اخلاقی شخص) از امکان آن سخن گفته و صورت بندی های گوناگونی از آن ارائه کرده اند. ملاصدرا دو نظریه درباره تبیین کثرت افعال نفس دارد: 1- نظریه قوای نفس و 2- نظریه مراتب نفس. بر اساس نظریه «قوای نفس» می توان امکان باورهای متعارض در یک شخص را حاصل استقلال عملکرد قوای ادراکی و به ویژه واهمه دانست. بر اساس نظریه «مراتب نفس» نیز می توان از امکان تشکیل باورهای متعارض در مراتب مختلف نفس سخن گفت. پدیده هایی مانند خودفریبی، تزیین عمل، انکار و عناد، جحد و عصبیت، تسویل نفس، سهل انگاری فکری و پریشانی ذهن می توان را نمونه هایی از آکراسیای شناختی دانست. ملاصدرا بر اساس نظریه مراتب نفس به تشریح مکانیسم ایجاد باورهای متناقض با ادراکات و باورهای عقلی پرداخته است و آن را حاصل اختلال فکری یا ناسازگاری در فعالیت قوای نفس یا عدم فعلیت مراتب آن می داند.Analysis of the Possibility and Causes of Epistemic Akrasia Through the Rational Psychology of Mulla Sadra's Transcendent Wisdom
The present paper aims to discuss the possibility and main causes of epistemic akrasia based on Mullah Sadra's transcendental theosophy by descriptive-analytical method. Epistemic akrasia means "man's belief in things contrary to his beliefs", of which, some of researchers have studied the possibility and presented various formations, in line with "practical akrasia" (doing action contrary to a person's moral judgment). Mulla Sadra has two theories about the explanation of the multiplicity of actions of the self: 1- the theory of the powers of the self and 2- the theory of the levels [modalities] of the self. According to the theory of "powers of the self", the possibility of cognitive dissonance can be seen as the result of the independence of perceptual powers. Based on the theory of "levels of self", we can also talk about the possibility of developing cognitive dissonance in different levels [modalities] of self. Phenomena such as self-deception, embellishment of action, denial and obstinacy, stubbornness and bigotry, self-deceit, intellectual negligence and mental distress can be considered as examples of epistemic akrasia. Based on the theory of levels of the self, Mulla Sadra has explained the mechanism of creating cognitive dissonance by rational perceptions and beliefs, considering it to be the result of intellectual disorder or incompatibility in the activity of the powers of the self or the non-actuality of its superior levels. These factors lead a person to believe in things for which there is no reasonable rational reason and even to conflict with his rational beliefs.
تبلیغات
