بررسی رده شناختی نظام مطابقه در گویش بخش آیسک (خراسان جنوبی) (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
هدف مقاله حاضر، توصیف و بررسی رده شناختی نظام مطابقه در گویش بخش آیسک بر اساس نظام پنج گانه کامری (1978)است. این گونه زبانی یکی از زیرمجموعه های گویش تونی است که در شمال استان خراسان جنوبی صحبت می شود و متعلق به شاخه غربی جنوبی زبان های ایرانی است. داده های پژوهش حاضر به روش میدانی مانند مشاهده و مصاحبه با گویشوران آیسکی گرد آوری شده است. تمام جملات گردآوری شده، با مشارکت حداقل 10 گویشور آیسکی 34 تا 71 ساله، به دست آمد. تحلیل داده ها نشان داد که نظام مطابقه در این گویش، دوگانه و به نمود، زمان و شخص حساس است. در جملات دارای ستاک حال، نظام مطابقه هم با فعل لازم و هم با فعل متعدی، از نوع فاعلی- مفعولی بود. این مطابقه به فعل لازم یا متعدی بستگی نداشت، بنابراین نظام مطابقه در زمان حال، به گذرائی فعل حساس نبود. نظام مطابقه در جملات دارای ستاک گذشته، چه افعال لازم و چه افعال گذشته، از نوع غیرفاعلی- مفعولی بود. در نظام فاعلی-مفعولی، فاعل در نیمی از موارد به صورت پسوند تصریفی مطابقه در فعل، صورت بندی می شد. در نظام غیرفاعلی- مفعولی نیز مطابقه با واژه بست های غیرفاعلی تجلی می یافتند و از نوع خنثی بودند.The Typological Study of Agreement System in Ayaski Dialect (South Khorasan)
The purpose of the present article was to describe and study the agreement system typologically in Ayaski dialect based on Comrie's pentagonal system (1978). This language variety is one of the subgroups of the Tuni dialect, which is spoken in the north of South Khorasan province, and belongs to the southern western branch of Iranian languages. The data of the current research has been collected by field method such as observation and interview with Ayaski speakers. All collected sentences were obtained with the participation of at least ten Ayaski speakers aged between 34 and 71. The analysis of available data showed that the agreement system in this dialect is split, and is sensitive to aspect, time and person. In sentences with present tense, both with intransitive and transitive verbs, the agreement system was from a nominative-accusative type. This agreement did not depend on the intransitive or transitive verb, so the agreement system in the present tense was not sensitive to the transitivity of the verb. In sentences with past tense, both with intransitive and transitive verbs, the agreement system was from an oblique-accusative type. In the nominative-accusative system, the subject in half of the cases was formed as an agreement inflectional suffix in the verb. In the oblique-accusative system, agreement were also manifested by oblique clitics, and were of neutral type.