سازه های تصریفی فعل واژگانی خودایستا در گویش کُرْتَه (قلعه گنج)
آرشیو
چکیده
کُرْتَه از جمله گویش هایی است که گونه های آن در شهرستان های رودبار جنوب و قلعه گنج در جنوب استان کرمان رواج دارد و از منظر جغرافیای کاربرد زبان، در مرزگاه برخورد گویش رودباری، وابسته به گروه گویش های بَشکَردی (=بَشاگَردی) و متعلق به خانواده زبان های ایرانی جنوب غربی، با گویش بلوچی مکرانی از اعضای خانواده زبان های ایرانی شمال غربی، واقع گردیده است. لذا به درستی می توان پیش بینی نمود که گویش مزبور از منظر ویژگی های زبان شناختی نقش حلقه اتصال این دو خانواده زبانی را ایفا می کند. پژوهش حاضر با اتخاذ رویکردی همزمانی، می کوشد سازه های تصریفی موجود در ساختمان فعل واژگانی خودایستا در گونه کُرْتَه رایج در شهرستان قلعه گنج را توصیف زبان شناختی نماید. برای این منظور، یک پیکره زبانی از طریق ضبط گفتار آزاد و گفت وگوهای 7 گویشور زن و مرد میان سال به بالا و بیسواد بومی گردآوری و تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد در ساختمان افعال مزبور پانزده سازه تصریفی به کار می رود که زیر سه عنوان کلی جای می گیرند: 1- ستاک (گذشته و حال) فعل؛ 2- سازه های پیش فعلی: شامل پیش بست فعلی (Ɂ)a-، پیشوندهای نفی، نهی، وجه التزامی، وجه امری و واژه بست های فاعلی پیش بستی؛ 3- سازه های پسْ فعلی: شامل پسوندهای گذشته ساز، سببی ساز، استمرارساز، نشانه صفت مفعولی، فعل ربطی اسنادی، شناسه های شخصی فاعلی، واژه بست های عامل فاعلی و مفعولی. به علاوه، گویش کُرْتَه در نظام گذشته فعل از ساخت کُنایی دوگانه نیز بهره می گیرد.Inflectional Constituents in the Finite Lexical Verbs of Korta Dialect (Qal'e-ganj)
Korta is one of the dialects the variants of which are spoken in Rūdbār-e Janub and Qal'e-ganj towns located in the south of Kerman Province. From the geography of language use perspective, it is found at the contact-zone between Rūdbāri dialect, belonging to Baškardi (= Bašākardi) dialect group and ultimately to Southwest Iranian Languages Family, and Makkorāni dialect of Balochi language, a member of Northwest Iranian Languages Family. Hence, it can be correctly predicted that from the perspective of linguistic properties, this dialect plays the role of a link between these two language families. Following a synchronic approach, the present study attempts to linguistically describe the inflectional constituents available in the structure of finite lexical verbs of the Korta dialect variant spoken in Qal'e-ganj town. To this end, by recording the free speech and conversations of 7 (fe)male, middle-aged plus, illiterate and native informants, a linguistic corpus has been collected and analyzed. Research findings indicate that there are 15 inflectional constituents in the structure of the related verbs which fall under the three major types: 1- (past/present) verb stem; 2- pre-verbal constituents including the verbal proclitic (Ɂ)a-, the prefixes of negation, prohibition, subjunctive mood, imperative mood, and the subject proclitics; 3- post-verbal constituents including the prefixes of past-tense marking, causative marking, progressive marking, past-participle marker, the attributive copula, the subject personal pronouns, and the subject/object agent clitics. Moreover, Korta utilizes the split-ergative structure in the verb past-tense system.