دو تفسیر مختلف از علم اجمالی در فلسفه سینوی و توانایی آن در حل اشکال فرمول های پیچیده در رد وجود ذهنی (مقاله علمی وزارت علوم)
درجه علمی: نشریه علمی (وزارت علوم)
آرشیو
چکیده
برخی از اشکال هایی که اندیشمندان غربی به وجود ذهنی وارد کرده اند نزد فیلسوفان ما هنوز ناشناخته است. برای نمونه، هوسرل با پیش کشیدن دشواره ی فرمول های پیچیده ی ریاضی مدعی است هیچ صورت ذهنی برای امور پیچیده، مثلاً برای «چند میلیون ضلعی»، وجود ندارد. گرچه تصور ذهنی امور پیچیده به معنای عام خود برای اندیشمندان مسلمان مطرح نبوده ، بعضی از آن ها گاه بحثی مشابه را پیش کشیده و گفته اند به چنین اموری علم اجمالی داریم. بر پایه ی مبادی شناخته شده ی فلسفه ی اسلامی، به ویژه فلسفه ی سینوی، نیز نخستین پاسخی که به ذهن خطور می کند همین علم اجمالی است. ولی علم اجمالی و/یا بازسازی آن آیا می تواند پاسخ درخوری برای امور پیچیده باشد؟ علم اجمالی، به ویژه در فلسفه ی سینوی، خود می تواند دو تفسیر مختلف داشته باشد: (1) علم بسیط بالفعل - که ناخودآگاه است؛ (2) علم بالقوه. نشان خواهیم داد معنای (1) در نهایت پذیرفتنی نیست. از این رو مطلق علم ناخودآگاه را – پس از ریشه یابی در فلسفه ی اسلامی و برخی از فیلسوفان غربی هم چون لایب نیتس - با چند دلیل به چالش می کشیم. ولی معنای (2) فی نفسه پذیرفتنی است. پس با ریشه یابی (2) در آثار ابن سینا و شرح و تفسیر آن، نشان خواهیم داد ما گاهی چنین علم بالقوه ای داریم و اموری چون ملکه ی اجتهاد علمی را نیز با همین علم بالقوه می توان تحلیل کرد. بالاخره بررسی خواهیم کرد همین علم اجمالی بالقوه ی پذیرفتنی به طور خاص در مورد اشکال فرمول های پیچیده تا چه اندازه می تواند کارایی داشته باشد.Two Interpretations of the Synoptic Knowledge (al–‘Ilm al–Ijmālī) in Avicennian Philosophy and Its Ability in Resolving the Complicated Formulae Objection Refuting the Mental Existence
Some objections to the mental existence that are proposed by the western philosophers are still unknown to Muslim philosophers. For example, Husserl’s complicated mathematical formulae objection says that no man can imagine e.g. polygons with several million sides. So, there is no mental existence for the complicated. Although imagining the complicated, in its general sense, in mind has not been argued as a philosophical problem by Muslim thinkers, sometimes some of them have proposed some similar issues and said that we are of the synoptic knowledge (al–‘ilm al–ijmālī) about them. The first resolution to suggest, on the basis of the well-known principles of Muslim Philosophy, especially of Avicennian Philosophy, too is the very synoptic knowledge. But, can the synoptic knowledge and/or its reconstruction be a worthy response to the complicated? The synoptic knowledge itself can be interpreted in two different ways: (1) actual uncompounded knowledge – that is unconscious; (2) potential knowledge. We will argue that (1) cannot be accepted eventually. Thus, we will refute unconscious knowledge absolutely – either unconscious knowledge of Muslim philosophers or that of such western philosophers as Leibniz – by means of several proofs. But (2) is acceptable by itself. So, we will show that such a knowledge sometimes can be found in us and also such things as the scientific art can be analyzed by means of the very potential knowledge. Finally, we will investigate the very acceptable potential synoptic knowledge how much can be applicable in the case of the complicated formulae objection.
تبلیغات
