مناظره ساختار - کارگزار در روابط بین الملل از منظر امام خمینی (ره) و گفتمان انقلاب اسلامی (مقاله علمی وزارت علوم)

چکیده

یکی از مناظره های اصلی در حوزه معرفت شناسی علوم انسانی، مناظره ساختار – کارگزاراست که طبعا در حوزه تئوریک رشته روابط بین الملل نیز همین گونه می باشد. در این حوزه مطالعاتی، اساسا نظریات را می توان بر مبنای نوع نگاه و ابتناء آنها بر ساختار یا کارگزار، به سه دسته تئوری های ساختارگرا، کارگزارمحور و تلفیقی تقسیم بندی کرد. حال اگر بنا باشد بر مبنای گفتمان انقلاب اسلامی، نظریه پردازی بومی صورت گیرد؛ طبعا می بایست رویکرد و مبنای نظری این گفتمان نسبت به مناظره مذکور، تبیین و مشخص گردد. هدف نگارنده از این نوشتار، نگاه سازندگان گفتمان انقلاب اسلامی بویژه امام خمینی در این موضوع و ثانیا تبیین مابه ازای این نوع نگاه در حوزه تئوری پردازی روابط بین الملل است. در این زمینه، آثار و دیدگاه محققین اصلی این حوزه بررسی و مورد نقد قرار گرفته و تبیین می شود که علی رغم نگاه عمده این آثار که دیدگاه اسلامی را تلفیقی دیده اند، به نظر می رسد در نگاه امام خمینی و گفتمان انقلاب اسلامی، ضمن ملاحظه و پذیرش وجود محدودیت های ساختاری، محوریت کارگزار و اراده انسانی در اولویت است.